1. śrītriratna bhajanānuśaṁsāvadānam

guṇakāraṇḍavyūha sūtram

1. śrītriratna bhajanānuśaṁsāvadānam

om namaḥ śrīratnatrayāyaḥ namaḥ sarvabuddhabodhisattvebhyaḥ||

yaṁ śrīghano mahābuddhaḥ sarvalokādhipo jinaḥ|

taṁ nāthaṁ śaraṇaṁ gatvā vakṣye lokeśasatkathām||

yā śrī bhagavatī devī sarvadharmādhipeśvarī|

tasyā bhaktiprasādena vakṣyāmi bodhisādhanam||

yena saṁpālitaṁ sarvaṁ traidhātukamidaṁ jagat|

tasya lokeśvarasyāhaṁ vakṣye sarvārthasādhanam|

tadyathābhūnmahāsattvo jinaśrīrāja ātmavit|

triratnaśaraṇaṁ gatvā yatirarhan jinātmajaḥ||

ekasmin samaye so'rhad bodhimaṇḍe jināśrame|

bodhicaryāvratam dhṛtvā jagaddhitve samāśrayat||

tadā tatra mahābhijño jayaśrīryatirātmavit|

saddharmaṁ samupādeṣṭuṁ sabhāsane samāśrayat||

taṁ dṛṣṭvā śrāvakāḥ sarve bhikṣavo brahmacāriṇaḥ|

tatsaddharmāmṛtaṁ pātumupetya samupāśrayan||

tathānye bodhisattvāśca saṁbodhivratasādhinaḥ|

subhāṣitāmṛtaṁ pātuṁ tatsabhāṁ samupāśrayan||

bhikṣuṇyaścelakāścaivamupāsakā upāsikāḥ|

vratino'pi mahāsattvāḥ sambuddhabhakticārikāḥ||

2

brāhmaṇāḥ kṣatriyāścāpi rājāno mantriṇo janāḥ|

amātyāḥ śreṣṭhinaḥ paurāḥ sārthavāhā mahājanāḥ||

tathā jānapadā grāmyāḥ pārvatikāśca nairgamāḥ|

tathānye daiśikā lokāḥ saddharmaguṇavāṁchinaḥ||

sarve te samupāgatya tamarhantaṁ jayaśriyam|

yathākramaṁ samabhyarcya praṇatvā samupāśritāḥ||

tatsaddharmāmṛtaṁ pātuṁ kṛtāṁjalipuṭā mudā|

śāstāraṁ taṁ samālokya parivṛtya niṣedire||

tadā so'rhanmahāsattvo bodhisattvo jinātmajaḥ|

jinaśrīrājannālokya sarvāṁllokān sabhāśrītān||

triratnaguṇamāhātmyaṁ śrotuṁ samabhilāṣiṇaḥ|

samutthāyāsanāttasya jayaśriyaḥ puro'grataḥ||

udvahannuttarāsaṁgaṁ jānubhūmitalāśritaḥ|

pādābjaṁ sāṁjalirnatvā prārthayadevamādarāt||

bhadanta śrotumichāmi triratnotpattisatkathām|

tadbhagavān samupādiśya sambodhayatu māṁ guro||

iti saṁprārthite tena jinaśrīguṇasaṁbhṛtā|

jayaśrīḥ sumatiḥ śāstā sabhā vīkṣyaivamādiśat||

sādhu śṛṇu samādhāya jinaśrīrāja sanmate|

triratnasya samutpattisatkathāguṇavistaram||

yathā me guruṇādiṣṭaṁ jinakalpena yoginā|

upaguptena lokānāṁ hitārthe vakṣyate mayā||

tadyathābhūnmahārājaścakravartīṁ narādhipaḥ|

aśoko nāma rājendraḥ sarvalokahitārthabhṛt||

ekadā sa mahārājaḥ saddharmaguṇalālasaḥ|

triratnaguṇamāhātmyaṁ śrotumaicchajjagaddhite||

tataḥ sa bhūpatī rājā samantrijanapaurikaḥ|

pūjopahāramādāya sa saṁvādya mahotsavaiḥ||

3

vihāre kukkuṭārāme prayayau saṁpramoditaḥ|

tataḥ prāptaḥ sa rājendra praviśya saṁprasāditaḥ||

upaguptaṁ mahābhijñaṁ saṁdadarśa sasāṁghikam|

tamarhantaṁ samālokya natvā sa sāṁjalirmudā||

sahasā samupāgatya yathāvidhi samarcayet|

tataḥ pradakṣiṇīkṛtvā pravatvā caraṇāmbuje||

sāṁjalistasya saddharma śrotuṁ puraḥ samāśrayat|

tataḥ sarve'pi logakāśca yathākramamupāgatāḥ||

tamarhantaṁ yatiṁ natvā parivṛtya samāśrayan|

tadāśokaḥ sa rājendro dṛṣṭvā sabhāśritān janān||

utthāya svāsanācchāstuḥ purataḥ samupāśritaḥ|

udvahannuttarāsaṁgaṁ jānubhyāṁ bhuvi saṁsthitaḥ||

sāṁjalistaṁ yatiṁ natvā prārthayedevamādarāt|

bhadanta śrotumichāmi triratnotpattisatkathām||

kiṁ triratnamiti khyātam tatsamādeṣṭumarhasi|

iti saṁprārthite rājñā so'rhan jinātmajaḥ sudhīḥ||

upagupto narendraṁ taṁ samālokyaivamādiśat||

sādhu śṛṇu mahārāja samādhāya jagaddhite||

yathā me guruṇādiṣṭaṁ tathā te vakṣyate mayā|

tadyathādisamudbhūto dharmadhātusvarupakaḥ||

paṁcabuddhāṁśasaṁjāto jagadīśastathāgataḥ|

mahābuddho jagannātho jagacchāstā maheśvaraḥ||

dharmarājo munīndro'rhanvairocanasamādhidhṛk|

sarvajñaḥ sadguṇādhāraḥ sarvavidyādhipo jinaḥ||

samantabhadrarupāṁgaḥ sugataḥ śrīsukhākaraḥ|

ṣaḍabhijño mahāvīro vajrasattvavināyakaḥ||

māradarpatamohantā saṁbodhijñānabhāskaraḥ|

eṣa sa bhagavāṁlloke buddharatna iti smṛtaḥ||

4

ye caitaccharaṇaṁ gatvā boddhisattvā jagaddhite|

bodhicaryāvrataṁ dhṛtvā caranto bhadracārikān||

jitvā māragaṇān sarvānarhanto nirmalāśayāḥ|

samyaksaṁbodhimāsādya saṁbuddhapadamāgatāḥ||

te'pi sarve jagannāthāstathāgatā munīśvarāḥ|

bhagavanto mahābhijñā buddharatnā iti smṛtāḥ|

yā śrī bhagavatī devī prajñā sarvaguṇāśrayā|

jananī sarvabuddhānāṁ saṁbodhijñānabhāskarī||

māradarpatamohantrī saddharmaguṇadāyinī|

sarvavidyādharī lakṣmī sarvasattvaśubhaṁkarī ||

eṣaḥ saddharmasambhartā dharmaratna iti smṛtaḥ ||

ye cānye'pi mahāyānasūtrādayaḥ subhāṣitāḥ |

deśitāḥ sugataiste'pi dharmaratna iti smṛtaḥ |

yaśca saddharmasaṁbhirtā bodhisattvo jagatprabhuḥ |

mahāsattvo jagannāthaḥ sarvadharmādhipeśvaraḥ ||

duṣṭakleśatamohantā saṁbodhigiṇabhāskaraḥ |

viśvarupo mahābhijñaḥ sarvasattvahitārthabhṛt ||

sarvalokādhipaḥ śrīmān dharmarājo jinātmajaḥ |

eṣa lokeśvaraḥ śāstā saṁgharatna iti smṛtaḥ ||

ye cānye'pi mahāsattvā bodhisattvā jitendriyāḥ|

arhanto nirmalātmānaḥ saṁbodhijñānasādhinaḥ||

bhadracaryāsamācārāścaturbrahmavihāriṇaḥ|

saṁbuddhasāṁghikāste'pi saṁgharatnāḥ smṛtā jinaiḥ||

ye teṣāṁ śaraṇaṁ gatvā bhaktiśraddhāsamāhitāḥ|

bhajanti sarvadā nityaṁ smṛtvāpi ca divāniśam||

te bhavanti mahāsattvā bodhisattvā guṇākarāḥ|

sacchrīsaṁpatsamāpannāḥ sarvasattvahitotsavāḥ||

bodhicaryāvrataṁ dṛtvā kṛtvā loke śubhaṁ sadā|

sukhānyeva sadāa bhuktvāa prānte yāanti sukhāvatīm||

5

ityevaṁ saṁgharatnasya bhajanaṁ puṇyamuttamam|

matvā taccharaṇaṁ gatvā bhajantyetadguṇārthinaḥ||

etatpuṇyaviśuddhātmā kadāpyeti na durgatim|

sarvadā sadgatiṣveva jāto dharmādhipo bhavet||

ye cāpi dharmaratnasya pragatvā śaraṇaṁ sadā|

bhajanti śraddhayā bhaktyā śrutvāpyetatsubhāṣitam||

te'pi santo mahāsattvā bodhisattvā guṇāśrayāḥ|

saṁbodhiśrīsukhādhārāḥ sarvasattvaśubhāratāḥ||

saṁbodhicārikāṁ dhṛtvā kṛtvā sattvahitaṁ sadā|

satsukhānyeva bhuktvānte saṁyānti sugatālayam||

ityevaṁ dharmaratnasya bhajanārthaṁ varaṁ vṛṣam|

vijñāya śaraṇaṁ gatvā bhajantvetacchubhārthinaḥ||

etaddharmaviśuddhātmā durgatiṁ naiva yāti saḥ|

sadgatiṣveva saṁjāto prāonte yāti jinālayam||

iti vijñāya ye martyāḥ saddharmasukhavāṁchinaḥ|

triratnaśaraṇaṁ gatvā bhajantu te sadā bhave||

etatpuṇyānubhāvena pariśuddhāśayā narāḥ|

saṁbodhicittamāsādya caranti bodhisaṁvaram||

bodhicaryāṁ carantaste pūrya pāramitāḥ kramāt||

caturmārān vinirjitya niḥkleśā vimalāśayāḥ|

arhantaṁ prāpya saṁbodhiṁ saṁbuddhapadamāpnuyuḥ||

iti vijñāya yo martyaḥ saṁbuddhapadamicchati|

sa ādau śaraṇaṁ gatvā sadguroḥ samupāśrayet||

ārādhya sadguruṁ bhaktyā santoṣya saṁprasādayan|

tadupadeśamāsādya tīrtha snātvā vrataṁ caret||

vratānāṁ poṣadhaṁ śreṣṭhaṁ samākhyātaṁ munīśvaraiḥ|

etatpuṇyānubhāvena saṁprāpnoti bodhimuttamām||

atītā api saṁbuddhā etatpuṇyānubhāvataḥ|

jitvā mārān samāsādya saṁbodhimabhavan jināḥ|

6

ye caitarhi sthitāḥ sarve te'pyetatpuṇyabhāvataḥ|

arhantaṁ prāpya saṁbodhiṁ bhavanti sugatāḥ khalu||

ye cāpyanāgatāḥ sarve bodhisattvā vratopamāḥ|

te'pyetatpuṇyapākena bhaviṣyanti munīśvarāḥ||

evamanyetatpuṇyapākena bhaviṣyanti munīśvarāḥ||

evamanye'pi sattvāśca ye ye'pyetadvrataṁcarāḥ|

te te sarve mahāsattvā bhaveyurbodhibhāginaḥ||

śrīmantaḥ sadguṇādhārā niḥkleśā vijitendriyāḥ|

sarvasattvahitodyuktāścaturbrahmavihāriṇaḥ||

durgatiṁ te na gacchanti kadāpi hi bhavālaye||

sadāpi sadgatāveva saṁjātāḥ satsukhānvitāḥ|

bodhisattvāḥ sudhīmantaḥsaddharmaguṇasādhinaḥ||

krameṇa bodhisaṁbhāraṁ pūrayitvā samāhitāḥ|

trividhāṁ bodhimāsādha nirvṛtipadamāpnuyuḥ||

iti vijñāna ye martyā nirvṛtipadakāṁkṣiṇaḥ|

te etad vratamādhāya saṁcaranto yathāvithi|||

etatpuṇyaviśuddhā hi naiva gacchanti durgatim|

sadā sadgatisaṁjātāḥ prānte yayuḥ sunirvṛtim||

evaṁ me guruṇādiṣṭaṁ munīndraideśitaṁ yathā|

tathāhaṁ te mayā rājan gaditaṁ saṁpradhyatām||

tvamapyevaṁ sadā rājan durgatiṁ na yadīcchasi||

sadā sadgatisaṁjāto nirvṛtiṁ hi yadīcchasi||

carasvaitadvrataṁ rājan poṣadhākhyaṁ yathāvidhi|

etatpuṇyaviśuddhātmā nūnaṁ yāyāḥ sunirvṛtim||

iti tenārhatā śāyā samādiṣṭaṁ niśamya saḥ|

aśoko nṛpatī rājā tadvrataṁ dhartumaicchata||

tataḥ sa nṛpatī rājā kṛtāṁjalirupāśritaḥ|

upaguptaṁ tamarhantaṁ natvaivaṁ prārthayanmudā||

bhavante bhavatādiṣṭaṁ śrutvā me rocate manaḥ|

tathāhaṁ saṁcariṣyedaṁ poṣadhaṁ vratamuttamam||

7

tadvidhānaṁ samākhyāhi tatphalaṁ ca viśeṣataḥ|

triratnabhajanotpannaṁ puṇyafalaṁ ca vistaram||

iti saṁprārthite rājñā sa śāstārhanyatiḥ sudhiḥ|

aśokaṁ taṁ mahārājaṁ samālokyaivamādiśat||

sādhu śṛṇu mahārāja yadicchasi samāhitaḥ|

yathā me guruṇākhyātaṁ tathā te saṁpravakṣyate||

tadyāthāyaṁ prasannātmā vrataṁ caritumicchati|

sa ādau prātarutthāya tīrtha snātvā yathāvidhi||

śuddhakyāvṛtaḥ śuddhacitto brahmavihārikaḥ|

aṣṭāṁgavidhisaṁyuktaṁ poṣadhaṁ vratamādadhat||

śrīmadamopāśasya lokeśvarasya maṇḍalam|

sagaṇaṁ vartayedraṁgaiḥ paṁcabhiḥ pariśobhitam||

yathāvidhi pratiṣṭhāpya śuciśīlaḥ samāhitaḥ|

tathaiva madyamāṁsādyā rasunādyā vivarjayet||

ādau guruṁ samabhyarcya yathāvidhi praṇāmayet|

tatayiratnamabhyarcya praṇameccharaṇaṁ gataḥ||

tataścāmoghapāśākhyaṁ lokeśvaraṁ jagatprabhum||

nidhyāya manasāvāhya datvā pādyārghamādarāt||

saṁsthāpya maṇḍale tatra sagaṇaṁ saṁpramoditaḥ|

yathāvithi samārādhya śraddhābhaktisamanvitaḥ||

dhūpairgandhaiḥ supuṣpaiśca dīpaiḥ paṁcāmṛtāśanaiḥ|

sarvairdravyaiḥ saratnaiśca samabhyarcyābhitoṣayet||

japastotrādibhiḥ stutvā kṛtvā naikapradakṣiṇām|

aṣṭāṁgaiḥ sāṁjalirnatvā prārthayedbhadrasaṁvaram||

tataśca sāṁjaliḥ sthitvā kuryāt svapāpadeśanām|

puṇyānumodanāṁ cāpi suciraṁ cāpi saṁsthitim|

evaṁ sa suprasannātmā saṁprārthya bodhisaṁvaram|

tataḥ kṣamārthanāṁ kṛtvā tanmaṇḍalaṁ visarjayet||

8

tato'hneḥ tṛtīye yāme paṁcāmṛtādibhojanam|

nirāmiṣaṁ yathākāmaṁ bhuktvā caret samāhitaḥ||

evaṁ tadvratasaṁpūrṇaṁ kṛtvā saṁpālayan mudā|

sarvasattvahitaṁ kṛtvā caretsaṁbodhimānasaḥ||

eatatpuṇyaviśuddhātmā niḥkleśaḥ sa jitendriyaḥ|

bodhisattvo mahāsattvaḥ svaparātmahitārthabhṛt||

śrīmān sadguṇasaṁvāso bodhicaryāvrataṁ dadhat|

sadā sadgatisaṁjāto bhuktvā bhoyaṁ yathepsitam||

trividhāṁ bodhimāsādya prānte yāyāt sunirvṛtim||

evamevadvratodbhūtaṁ puṇyafalaṁ mahattaram|

pramātuṁ śakyate naiva sarvairapi munīśvaraiḥ||

tatpūjākṛtapuṇyānāṁ viśeṣaṁ phalamucyate|

tacchṛṇuṣva mahārāja samādhāya sucetasā||

ye puṇyakāmā manujāyiratnaṁ samīkṣya harṣāccharaṇaṁ prayānti|

te dharmaraktāḥ śubhalakṣmīmantaḥ sambodhicaryābhiratā bhavanti||

paṁcāmṛtaiḥ paṁcasugandhitoyairye snāpayanti pramudā triratnam|

mandākinīdivyasugandhitoye snātvā sukhaṁ te divi saṁramante||

ye ca triratneṣu sugandhidhūpaṁ pradhupayanti pratimodayantaḥ|

te śuddhacitāḥ śucigandhitāṁgā ratnopamāḥ śrīīguṇitā bhavanti||

ye paṁcagandhairanupayanti triratnadehe pariśuddhacittāḥ|

te ratnavantaḥ kṣitipādhirājā bhavanti sarvārthahitārthakāmāḥ||

ye dūṣyapaṭṭādivarāmbarāṇi triratnanathāya mudārpayanti|

kauśeyaratnābharaṇāvṛtāṁgā dharmādhipāste sudhiyo bhavanti||

ye ca triratnam sthalajaiḥ supuṣpairjalodbhavaiścāpi samarcayanti|

te divyalakṣmīsukhabhogyavantaḥ śrīsiddhimantaḥ subhagā bhavanti||

triratnabimbavare puṣpamālā ye dharmakāmā avalambayanti|

te devarājā varalakṣmīmantaḥ saṁbodhikāmāḥ subhagā bhavanti||

sarvāṇi puṣpāṇi sugandhimanti triratnabimbe prakiranti ye ca|

devādhipāḥ svargagatā bhavanti mahīgatāste kṣitipādhirājāḥ||

9

ye dīpamālāṁ racayanti ye ca ratnatrayāgre hatamohajālāḥ|

te kāntarupā guṇaratnavanto bhavanti bhūpārcitapādapadmāḥ||

prakurvate ye ca pradīpadānaṁ ratnatrayāgre ghṛtatailadīptam|

te śuddhanetrāḥ prabalā guṇāḍhyā devādhirājāḥ kṣitipādhipāśca||

bhojyaṁ praṇītaṁ surasaṁ suvarṇaṁ ratnatrayāya pratipādayanti|

ye bhaktiyuktā divi te bhavanti surādhipā bhūtapayaśca dhīrāḥ||

pānaṁ narā ye'mṛtasadguṇāḍhyaṁ ratnatrayāya pratipādayanti|

te bhūrājā nīrujo baliṣṭhā bhavanti svarge tridiśādhipāśca||

śākāni mūlāni falāni ye ca ratnatrayāya pratipādayanti|

yatheṣṭabhogyaṁ satataṁ prabhuktvā gacchanti tatte sugatālaye ca||

ye ca triratnāya samarpayanti supathyabhaiṣajyagaṇāni bhaktyā|

śrīīsamṛddhāḥ kṣitipādhināthā bhuktvā sukhaṁ yānti jinālayaṁ te||

tāmbūlapūgādirasāyanāni ye ca triratnāya samarpayanti|

divyāṁgasaundaryagunābhirāmā bhavanti te śrīguṇinaḥ surāśca||

vitānamuccairvitanoti yaśca ratnatraye sarvanṛpābhivandyaḥ|

viśālavaṁśo guṇavān sudhīro mahānubhāvaprathito bhavet saḥ||

dhvajān vicitrānavaropayanti ye ca triratnālaya utsavārtham|

te śrīsamṛddhāḥ suguṇābhirāmā bhavanti nāthā divi bhūtale ca||

śrīmatpatākā avalambayanti ratnatraye ye rasābhiyuktāḥ|

lakṣmīśvarāste jitaduṣṭasaṁghā bhavantyadhīśā divi bhūtale ca||

chatrāṇi sauvarṇamayāni ye ca kauśeyadūṣṭai racitāni vā ca|

suśuddharaṁgairmayanaiśca puṣpai ratnatraye ye'bhyavaropayanti||

te bhūparājā varasiddhimanto lakṣmīśvarāḥ sarvahitārthakāyāḥ|

saddharmakāmā guṇaratnapūrnā vandyā bhavanti pravararddhimantaḥ||

saṁgītivādyairmurujādibhiśca mukuṁdaḍhakkāprānavānakaiśca|

maḍ mṛdaṁgapaṭahādibhiśca manojñaghoṣaiḥ śroticittaramyaiḥ||

sa dundubhiḍiṇḍamajharjharaiśca praṇādibhirmardanavādanaiśca|

tathānyakairmaṁgalaśabdavādyai ratnatraye ye racayanti pūjām||

10

tathā ca vīṇādimanojñanādairvaśaiḥ surāvairapi kāharaiśca|

bherībhiruccaiḥ parivādinībhi ratnatrayaṁ yesurasā bhajanti||

tauryatrikairbhadrasughoṣaśaṁkhaiḥ śṛṁgādibhiścāpi manojñanādaiḥ|

nṛtyādibhiścāpi pramodayanto ratnatrayaṁ ye surasā bhajanti||

te divyaśrotrāḥ sumanojñaśabdāḥ sarvārthasampatyaparipūrṇakośāḥ|

saddharmmapuṇyānuguṇābhiraktāḥ sukhāni bhuktvā pracaranti svarge||

kṣipanti lājākṣatapuṣpakāṇi ratnatraye ye pariharṣamāṇāḥ|

na durgatiṁ te satataṁ vrajanti svarge prayātāḥ subhagā ramante||

sudhāturatnāni sadakṣiṇāni ratnatraye ye ca samarpayanti|

sulabdhakāmārthasukhābhirāmāḥ pūrṇendriyāste sudhiyo bhavanti||

pradakṣiṇāni pravidhāya bhaktyā bhajanti ye cāpi mudā triratnam|

te śuddhakāyāḥ pratilabdhasaukhyā bhavanti devā manujādhipāśca||

ye ca triratnam stutibhirbhajanti gadyatmikaiḥ padyamayaiśca śuddhaiḥ|

vāgīśvarāste susamṛddhakoṣā bhavanti nāthā divi bhūtale ca||

ye ca triratnaṁ śaraṇaṁ prayātā aṣṭābhiragaiḥ pranamanti bhktyā|

bhavanti te śrīguṇavarṇapūrṇāḥ saddharmakāmāḥ nṛpatīśvarāśca||

ye cāpi nityaṁ manasā vicitya bhajanti bhaktyā śaraṇaṁ prayātāḥ|

te pāpanirmuktaviśuddhakāyāḥ saddharmakāmāḥ durgatiṁ vrajanti||

ye ca triratnaṁ manasā vicintya tannāma nityaṁ samudīrayanti|

te śuddhacittā vimalātmakāśca saṁbuddhadharmābhiratā bhavanti||

ye ca triratnāni sudūrato'pi dṛṭvā prasannāḥ praṇamanti bhaktyā|

te cāpi saddharmaguṇābhilāṣāḥ śuddhatrikāyāḥ subhagā bhavanti||

ityetadādīni mahattarāṇi puṇyāani śrīsadguṇāsādhanāni|

triratnapūjābhajanodbhavāni matvā bhajantu triguṇātmakaṁ tam||

ākhyātametatsugataiśca sarveḥ triratnasevābhajanodbhavaṁ tat|

puṇyaṁ mahattasya samaṁ kvacinna sarvatra lokeṣvapi satyemeva||

evam mahatpuṇyamudāramagram baddhaprameyaṁ gaṇanānabhijñam|

matvā triratnaṁ śaraṇaṁ prayāto rājan yadi boddhimicchasi||

11

ye ye triratnaṁ śaraṇaṁ prayātā bhajanti satkṛtya sadā prasannāḥ|

te sarva evaṁ triguṇābhirāmā saddharmakāmāḥ sugatātmajāḥ syuḥ||

datvā sadārthibhya udāradānaṁ saṁbodhikāmāḥ suvṛṣe careyuḥ|

krameṇa sambodhivrataṁ caranto bodhiṁ samāsādya jinā bhaveyuḥ|

tataḥ sasaṁghāyijagaddhitārthaṁ vijñāya sudharmamupādiśantaḥ|

samāpya sarvaṁ triṣu bauddhakāryaṁ saṁyayurante parinirvṛtiṁ te||

evam hi vijñāya yadīcchasi tvaṁ nirvṛtisaukhyamadhigantumevam|

sadā triratnaṁ śaraṇaṁ prayātaḥ śraddhāprasannaḥ satataṁ bhajasva||

mā ninda rājannavamanyamoho traidhātunāthaṁ śubhadaṁ triratnam|

anindanīyaṁ hi jagatpradhānaṁ saddharmarājaṁ bhajanīyameva||

ye cāpyadhikṣipya madābhimānā duṣṭa kuleṣvepri vihatātmadhairyāḥ|

ālokya nindanti sadā prasannāḥ trilokabhadrārthapradaṁ triratnam||

te sarva eno'bhiratāḥ pramattāḥ saddharmanindābhiratāḥ praduṣṭāḥ|

naṣṭāḥ paradrohamadābhimānāḥ sattvavighātābhiratā bhaveyuḥ||

tataśca te taduritābhiṣaktā mahatsu pāpeṣvapi nirviśaṁkāḥ|

sarvāṇi dharmārthasubhāṣitāni śrutvā prasannāḥ paribhāṣayeyuḥ||

evaṁ sughorāṇi bahūni kṛtvā pāpāni nityaṁ samudācarantaḥ|

bhūyo'tipāpeṣvapi te caranto duḥkhāni bhuktvā niraye vrajeyuḥ||

gatvāpi te'pāyanimagnadehāḥ kṣudhāgnisandagdhavimohitāśca|

bhuktvāpyamedhyāni tṛṣābhitaptāḥ pītvāpi mūtrāṇi ca naiva tuṣṭāḥ||

jighatsitāste'tipipāsitāśca kleśāgnisaṁtaptavimohitāśca|

tīvrātiduḥkhārtāviluptadhairyā bhramanta eno'bhiratā vaseyuḥ||

naivāpi tasyāpi vimuktimārgaṁ labheyureno'bhinibandhyamānāḥ|

sadāpi tatraiva vaseyurevaṁ tīvravyathākrāntavimotāste||

ye cāpi lobhena balena cāpi dravyaṁ triratnasya dhanāśanādi|

hatvā muṣitvāpyapahatya vāpi prabhuṁjate kleśavilutadhairyāḥ||

te duṣṭasattvā duratābhiraktā kṛtvaiva ghorāṇyapi pātakāni|

prabhuṁjamānāḥ suciraṁ suduḥkhaṁ kṛcchreṇa mṛtvā narakaṁ vrajetuḥ||

12

tatrāpi te kleśaviluptadhairyāḥ kṣudhātitṛṣṇāgnipratāpitāṁgāḥ|

purīṣamūtrādiprabhuṁjamānā bhramanta evaṁ niraye vaseyuḥ||

kālāntare te pratilabdhadhairyāḥ svaduṣkṛtaṁ karma vibhāvayantaḥ|

smṛtvā triratnaṁ manasānutaptā dhyātvā prasannāḥ praṇatiṁ vidadhyuḥ||

tatastadenaḥparimuktadehāḥ samutthitānnarakāt kadācit|

mānuṣyajātiṁ samāpnuvanto dīnā daridrā kṛpaṇā bhaveyuḥ||

tatrāpi te duṣṭajānusaktāāḥ saddharmanindāduritānuraktāḥ|

bhūyo'pi pāpāni mahānti kṛtvā vrajeyurevaṁ narakeṣu bhūyaḥ||

bhramanta evaṁ bahudhā bhave te duḥkhāni bhuktvā saciraṁ rujārtāḥ|

kiṁcitsukhaṁ naiva labheyurenonibandhacitā narake vasante||

evaṁ triratneṣvapakārajātaṁ pāpaṁ sughoraṁ kathitaṁ munīndraiḥ|

matveti rājannapakāramatra ratnatraye mā vidadhātu kiṁcit||

bhaktvā prasannaḥ śaraṇaṁ prayātayiratnameva satataṁ bhajasva|

etadvipākena sadā śubhāni kṛtvā prayāyāḥ sugatālayaṁ te||

ityevaṁ tatsamādiṣṭaṁ śrutvāśokaḥ sa bhūpatiḥ|

tamarhantaṁ guruṁ natvā sāṁjalirevamabravīt||

bhadanta bhavatādiṣṭaṁ śrutvā me rocate manaḥ|

tathā taccharaṇaṁ gatvā bhajāmi sarvadāpyaham||

sadāpyasya triratnasya vrataṁ cāpi samādarāt|

dhartumicchāmyahaṁ śāstastatsamādeṣṭumarhati||

kasmin māse caredetad vrataṁ kasminstithāvapi|

etat samyaktamādiśya prabodhayatu māṁ bhavān||

iti bijñāpitaṁ rājñā śrutvā so'rhanmahāmatiḥ|

upagupto narendraṁ taṁ samālokyaivamādiśat||

sādhu śṛṇu mahārāja yadyetad vratamicchasi|

tathāhaṁ te pravakṣyāmi yathā me guruṇoditam||

tadyathā sarvamāseṣu caret paṁcasu parvasu|

śuklāṣṭamyāṁ viśeṣena pūrṇamāsyāṁ jagurjināḥ||

13

māseṣu śrovaṇe śreṣṭhaṁ kārtike ca viśeṣataḥ|

kṛtakarmaivipākatvaṁ baddhasaṁkhyaṁ mahattaram||

iti matvā mahārāja yāvajjīvaṁ samāhitaḥ|

triratnaṁ śaraṇaṁ gatvā vratametatsadā cara||

etatpuṇyamahodāraṁ saṁbodhijñānadāyakam|

akṣayaṁ hyanupamaṁ ceti sarvabuddhairnigadyate||

iti tenārhatādiṣṭaṁ śrutvā rājā sa moditaḥ|

tadupadeśamāsādhya tad vrataṁ kartumaicchata||

tataṁ sa nṛpati rājā sabharyātmajabāndhavaḥ|

yathāvidhi samādhāya cacāraitad vrataṁ sadā||

tannṛpādeśamādhāya sarve mantrijanā api|

bhṛtyāḥ sainyagaṇāścāpi paurā grāmyā dvijādayaḥ||

sarvalokāstathā bhaktyā triratnaśaraṇaṁ gatāḥ|

satkāraiḥ śraddhayābhyarcya prābhajan sarvadā mudā||

tadā tatra sadābhadraḥ mahotsāhaṁ samantataḥ|

prāvartata nirupātametaddharmānabhāvataḥ||

evaṁ me guruṇākhyātaṁ śrutaṁ mayā tathocyate|

anumodya bhavanto'pi carataitad vrataṁ sadā||

etatpuṇyaviśuddhā hi pariśuddhatrimaṇḍalāḥ|

arhanto nirmalātmānaḥ saṁbodhiṁ samavāpnuyuḥ||

iti teena samākhyātaṁ jayaśriyā sudhīmatā|

śrutvā te śrāvakāḥ sarve prābhyanandan prabodhitāḥ||

tadārabhya prasannātmā jinaśrīrāja unmanāḥ|

triratnaśaraṇaṁ gatvā cacāraitad vrataṁ sadā||

tatsaṁghā yatayaścāpi caturbrahmavihāriṇaḥ|

triratnabhajanaṁ kṛtvā vratametat sadācaran||

tataste vratinaḥ sarve pariśuddhatrimaṇḍalāḥ|

arhanto nirmalātmāno babhūvurbodhibhāginaḥ||

ye cāpīdaṁ triratnaṁ prathitaguṇagaṇaṁ śrāvayantīha lokān|

śraddhābhaktiprasannāḥ pramuditamanasā ye ca śṛṇvanti martyāḥ||

te sarve bodhisattvā sakalaguṇabhṛtaḥ śrīsamṛddhāḥ sudhirāḥ|

bhaktvā saukhyaṁ sadānte daśabalabhuvane saṁprayātā rameyuḥ||

bhuktvā saukhyaṁ sadānte daśabalabhuvane saṁprayātā rameyuḥ||

||iti śrītriratnabhajanānuśaṁsāvadānaṁ prathamo'dyāyaḥ||

Technical Details

Text Version: 

Romanized

Input Personnel: 

DSBC Staff

Input Date: 

2007

Proof Reader: 

Miroj Shakya

Supplier: 

Nagarjuna Institute of Exact Methods

Sponsor: 

University of the West

Chapter: 

0

2. avīci saṁśoṣaṇa śrīdharmarājābhibodhana prakaraṇam

2. avīci saṁśoṣaṇa śrīdharmarājābhibodhana prakaraṇam

atha dhīmān mahāsattvo jinaśrīrāja ātmavit|

jayaśriyaṁ yatiṁ natvā sāṁjalirevamabravīt|

bhadanta śrotumichāmi saṁgharatnasya sanmateḥ|

śrīmato lokanāthasya māhātmyaguṇamuttamam||

tacchrīmadbodhisattvasya trailokyādhiteḥ prabhoḥ|

guṇamāhātmyamākhyātumarhasi tvaṁ jagaddhite||

iti saṁprārthyamāno'sau jayaśrīrmatimān yatiḥ|

jinaśrīrājamālokya taṁ yadimevamabravīt||

sādhu śṛṇu mahābhāga yathā me guruṇoditam|

tathāhaṁ te samāsena pravakṣyāmi jagaddhite||

tadyathāsau mahārājā bhūyo'śoko narādhipaḥ|

vihāre kukkuṭārāme dharmaṁ śrotudācarat||

tatra sa samupāviśya samantrinapaurikāḥ|

upaguptaṁ tamarhantaṁ praṇatvā samupāśrayat||

tatra sa samupāgamya tamarhantaṁ yatiṁ mudā|

abhyarcya sāṁjalirnatvā prārthayadevamādarāt||

bhadanta śrotumicchāmi lokeśasya jagatprabhoḥ|

saddharmaguṇamāhātmyaṁ tatsamādeṣtumarhasi||

evaṁ tena mahīndreṇa prārthyamānaḥ sa sanmatiḥ|

upagupto mahīpālaṁ tamālokyaivamādiśat||

sādhu śṛṇu mahārāja yathā śṛtaṁ mayā guroḥ|

tathāhaṁ te pravakṣyāmi māhātmyaṁ trijagaprabhoḥ||

15

tadyathāsau mahābuddhaḥ śākyamunirjagadguruḥ|

dharmarājo mahābhijñaḥ sarvajño'rhan munīśvaraḥ||

bhagavāṁchrīghanaḥ śāstā tathāgato vināyakaḥ|

mārajitsugato nāthayaidhātukādhipo jinaḥ||

śrīmato'nāthanāthasya gṛhasthasya mahāmateḥ|

vihāre jetakodhyāne vijahāra sasāṁghikaḥ||

tadā tatra mahāsattvā bodhiosattvā jinātmajāḥ|

maitreyapramukhāssarve saddharmaṁ śrotumāgatāḥ||

tatra taṁ śrīghanaṁ dṛṣṭvā suprasannāśayā mudā|

tatpādābjaṁ praṇatvā tatsabhāyāṁ samupāśrayan||

sarve pratyekabuddhāśca arhantaḥ samupāgatāḥ|

bhagavantaṁ tamānamya tatraikānte samāśrayan||

śrāvakā bhikṣavaścāpi yatayo brahmacāriṇaḥ|

śāstāraṁ taṁ praṇatvā tatsabhāyāṁ samupāśrayan||

ṛṣayo'pi mahāsattvāḥ sarve saddharmavāṁchinaḥ|

durāttaṁ śrīghanaṁ dṛṣṭvā praṇamya samupāgatāḥ||

brahmādayo mahābhijñā bhāsayantaḥ samantataḥ|

dūrāttaṁ sugataṁ dṛṭvā praṇamantaḥ samāgatāḥ||

indrādayaḥ surāḥ sarve dharmāmṛtalālasāḥ|

paśyanto dūrato natvā śāstāraṁ taṁ samāgatāḥ||

tathāgnipramukhāḥ sarve lokapālāḥ pramoditāḥ|

bhagavantaṁ samālokya dūrannatvā samāgatāḥ||

tathā sarve ca gandharvā dhṛtarāṣṭrādayo'pi te|

sudūrāt sanirīkṣāntā namantaḥ sahasāgatāḥ||

viruḍhakādayaḥ sarve kumbhāṇḍāśca pramoditāḥ|

te'pi sudūrato dṛṣṭvā namantaḥ sahasāgatāḥ||

virupākṣādayaścāpi sarvanāgādhipāstathā|

te'pi dṛṣṭvā sudūrāttaṁ jinaṇ samāgatāḥ||

16

vaiśravaṇādayaścāpi yakṣāḥ sarvapramoditāḥ|

paśyanto dūrato natvā taṁ muniṁ samupāgatāḥ||

etaṁ sūryādayaḥ sarve grahādhipāḥ samāgatāḥ|

sarvāstārāgaṇāścāpi sarve vidhādharā api||

siddhāḥ sādhyāśca rudrāśca vāyavaśca maheśvarāḥ|

kāmadhātvīśvarāḥ sarve śrīpatipramukhā api||

garuḍendrāśca sarve'pi kionnarendrā drumādayaḥ |

vemacitrādayaḥ sarve daityendrā rākṣasā api||

mahoragāśca nāgāśca sarve'pi jalacāriṇaḥ|

sarve'pi devaputrāśca sarve ṣoṣapsarogaṇāḥ||

sarvā gandharvakanyāśca sarvāḥ kinnarakanyakāḥ|

nājakanyāśca divyāṁgā rakṣokanyāśca bhadrikāḥ||

yakṣakanyā asaṁkhyeyā tathā ca daityakanyakāḥ|

asaṁkhyeyāstathā vidhādharakanyā manoharāḥ||

siddhakanyāstathā sādhyakanyāścātimanoharāḥ|

devakanyādayaścānyakanyāḥ sarvāḥ pramoditāḥ||

samīkṣya saṁprabhāsantamupatasthuḥ sabhāntike||

tathā ca brahmacāriṇo bhikṣuṇyaścailakā api|

vratina upāsakāścāpi tathā copāsikā api||

ṛṣikanyāstathā cānyāḥ saddharmaṁ śrotumāgatāḥ|

tathā ca brāhmaṇā vijñāstīrthikāśca tapasvinaḥ||

rājānaḥ kṣatriyāścāpi sarve rājakumārakāḥ|

amātyā mantriṇaścāpi śreṣṭhinaśca mahājanāḥ||

sainyā yodhṛgaṇāścāpi bhṛtyāḥ parijanā api|

gṛhasthā dhaninaḥ sārthavāhādayo vaṇiggaṇāḥ||

śilpinaṁ kṝṣiṇaścāpi sarve kuṭumbino'pi ca|

sarve vaiśyāśca śūdrāśca tathānye sarvajātikāḥ||

17

nāgarāḥ paurikāścāpi jānapadāśca naigamāḥ|

grāmyāḥ pratyantadeśasthāḥ kārpaṭikāśca pārvatāḥ||

evaṁ sarve'pi lokāśca saṁbuddhabhattimānasāḥ|

triratnaguṇamāhātyaṁ pīyuṣaṁ pātumāgatāḥ||

tatra sarve'pi te lokā brahmāadaya upāgatāḥ|

taṁ munīndraṁ samālokya praṇamantaḥ purogatāḥ||

yathāvidhi samabhyarcya praṇatvā ca yathākramam|

tistraḥ pradakṣiṇīkṛtya kṛtāṁjalipuṭā mudā||

tatsaddharmāmṛtaṁ pātuṁ parivṛtya samantataḥ|

puraskṛtya samādhāya paśyantaḥ samupāśrayan||

tatra sa bhagavāṁstān dṛṣṭvā sarvān samāśritān|

sarvasaṁśodhanaṁ nāma samādhiṁ vidadhe tadā||

tasminnavasare tatra raśmayaḥ saṁprabhāsvarāḥ|

avabhāsya diśaḥ sarvā bhāsayantaḥ samāgatāḥ||

tadā tadraśmisaṁspṛṣṭe vihāre tatra sarvataḥ|

hemaratnamayā āsan stambhāḥ sarve praśobhitāḥ||

kūṭāgārāśca sarve'pi suvarṇaratnaśobhitāḥ|

dvārāṇi tatra sarvāṇi hemarupyamayāni ca||

sopānānyapi sarvāṇi svarṇarupyamayāni ca|

vātāyanāni sarvāṇi hemaratnamayāni ca||

kapāṭāani ca sarvāṇi rupyaratnamayāṇyapi|

bhittayo'pi tathā sarvāḥ svarṇaratnamayā babhuḥ||

paṭalāni suvarṇāni ratnābhimaṇḍitāni ca|

vedikāstatra sarvāśca suvarṇaratnamaṇḍitāḥ||

toraṇānyapi sarvāṇi svarṇaratnamayāni ca|

evaṁ sarve'pi prāsādāḥ suvarṇaratnamaṇḍitāḥ||

bhūtalānyapi sarvāṇi vaiḍūryasaṁnibhāni ca|

samatalāni śuddhāni komalāni virejire||

18

evaṁ tajjātakārāme vihāraṁ pariśobhitam|

divyasuvarṇaratnaśrīmaṇḍitaṁ samarocata||

bahiśca jetakārāme vihārasya samantataḥ|

kalpavṛkṣāḥ samudbhūtāḥ sarvārthisukhadāyinaḥ||

suvarṇaskandhaśākhāḍhyā rupyapatrābhicchāditāḥ|

divyacīvarakyādilambitā pariśobhitāḥ||

samujjvaladudāraśrīratnamālāpralambitāḥ|

sarvālaṁkāramuktādiratnahārapralambitāḥ||

anekā puṣpavṛkṣāśva samudbhūtāḥ samantataḥ|

divyasaurabhyāgandhādyapracchannapuṣpabhāriṇaḥ||

anekaphalavṛkṣāśca samudbhūtāḥ samantataḥ|

divyamṛtarasasvādasupathyafalabhāriṇaḥ||

sarvā auṣadhayaścāpi rasavīryaguṇānvitāḥ|

sarvā roganihantāraḥ prādurāsan samantataḥ||

anekāḥ puṣkariṇyaśca śuddhāmbuparipūritāḥ|

padmotpalādipuṣpāḍhyāḥ prādurāsan manoramāḥ||

evaṁ sarvāṇi vastūni bhadrābhiśobhitāni ca|

śrīsamṛddhaprasannāni babhūvustatra sarvataḥ||

evaṁ tadā mahānandasukhadharmaguṇānvitam|

sarvasattvamanohlādi mahotsāhaṁ pravartate||

etanmahādbhūtaṁ dṝṣṭvā sarve lokāḥ surādayaḥ|

vismayākrāntacittāste paśyan tastasthurunmukhāḥ||

atha sarvanīvaraṇaviṣkambhī nāma sanmatiḥ|

bodhisattvo mahāsattvastān paśyan vismayānvitaḥ||

dṛṣṭvā sarvān sabhāsīnān vismayoddhatamānasān|

taṁ munīndraṁ samālokya tasthau taddhetuṁ cintayan||

tadā sa bhagavāṁcchāstā lokān sarvāsurānapi|

tadadbhutaṁ mahaddhetuṁ parijñātuṁ samāhitaḥ||

19

gatvā paśyan samādhāya tatsamādheḥ samutthitaḥ|

tadadbhutamahāhetuṁ samupādeṣṭumaicchata||

tadālokya sudhīmān sa bodhisattvo jinātmajaḥ|

kṛtī sarvanīvaraṇaviṣkambhī saṁvilokayan||

samutthāyopasaṁgacchan jānubhūmitalāśritaḥ|

udvahannuttarāsaṁgaṁ kṛtāṁjalipuṭo mudā||

saṁpaśyaṁstaṁ jagannāthaṁ śāstāraṁ trijagadgurum|

sarvajñaṁ śrīghanaṁ natvā prārthayadevamādarāt||

bhagavan paramāścaryaprāpto'smīdaṁ vilokayan|

kuta ite supuṇyābhā raśmayo'tra samāgatāḥ||

kasya puṇyātmanaścāyaṁ saddharmaviṣayo mahān|

prabhāva idṛśo'smābhirdṛśyati na kadācana||

tadbhavāṁstrigajacchāstā sarvajño bhagavān jinaḥ|

tadetannaḥ samādiśya prabodhayitumarhati||

iti saṁprārthyamāno'sau bhagavān dharmādhipo jinaḥ|

dṛoṣṭvāā sarvanīvaraṇaviṣkambhinaṁ tamabravīt||

yaḥ śrīmānmahābhijña āryāvalokiteśvaraḥ|

bodhisattvo mahāsattvaḥ sarvalokādhipeśvaraḥ||

sa jinasyāmitābhasya dhṛtājñaḥ karuṇāmayaḥ|

lokadhātoḥ sukhāvatyāḥ sattvānuddhartumāgataḥ||

sāṁprataṁ narake'vīcau sattvān tenābhipācitān|

prasamīkṣya samuddhartuṁ prasārayan karānāgataḥ||

tatprabhā narake tatra spṛṣṭvā sarvān sukhānvitān|

kṛtvā tataḥ samuddhatya samavabhāsya sarvataḥ||

ihāgatā imāstasya lokeśasyātmajāḥ prabhāḥ||

evamasau mahāsattvo mahatpuṇyasamṛddhimān|

ihāpi pāpinaḥ sattvān samuddhartuṁ samāgataḥ||

ityādiṣṭaṁ munīndreṇa śrutvā sa sugatātmajaḥ|

dhimān sarvanīvaraṇaviṣkambhī vismayānvitaḥ||

20

bhagavantaṁ munīndraṁ taṁ samālokya sakautukaḥ|

lokeśapuṇyamāhātmyaṁ praṣṭumevamabhāṣata||

bhagavannake'vīcau mahānagniḥ sadojvalaḥ|

vīcirna jñāyate tasya jvālā yā mahadarcciṣaḥ||

tatkathaṁ sa mahāsattvo lokeśvaraḥ kṛpānvitaḥ|

tatra sattvān samuddhartuṁ praviśati jagadguruḥ||

yatra prākāraparyantamayomayaṁ mahītalam|

mahadagnikhadā tatra projvalāgniśikhākulā||

tasyāṁ saṁsthāpitā kumbhī mahatī tailapūritā|

tasyāṁ sattvā durātmānaḥ pāpiṣṭhā duritāratāḥ|

aprameyā asaṁkhyeyāḥ kvāthamānā divāniśam|

khidyatyahne viśīrṇāṁgāstiṣṭhinte prāṇinaḥ kharāḥ||

evaṁ te prāṇino duṣṭā asahyavedanāturāḥ|

svaduṣkṛtān abhibhuṁjantastiṣṭhinti pāritāpitāḥ||

tatrāpyasau mahāsattvo lokenātho jinātmajaḥ|

praviṣṭaḥ kathamuddhatya saṁpreṣayecca tān kuha||

bhagavan sarvavicchāstaretatsarvaṁ suvistaram|

samādiśya bhavānasmān prabodhayitumarhasi||

iti saṁprārthite tena bodhisattvena dhīmatā|

bhagavānstaṁ mahāsattvaṁ samālokyaivamādiśat||

sādhu śṛṇu mahāsattva samādhāya yadīcchasi|

lokeśvararddhimāhātmyaṁ pravakṣyāmi jagaddhite||

tadyathā bhūpatī rājā cakravartī nṛpādhipaḥ|

mahadrājyarddhisaṁpannamahotsāhaiḥ samanvitaḥ||

vasantasamaye rantuṁ sarvatra puṣpamaṇḍite|

mahodyāne manoramye praviśati pramoditaḥ||

tathā sa trijagannātha puṇyarddhiśrīsamanvitaḥ|

tatrāvīcau samālokya praviśati prabhāsayan||

21

tasya kāye'nyathābhāvaṁ bhavati naiva kiṁcana|

sukhameva mahānandamahotsāpramodanam||

yadā sa trijagannāthaḥ svadeharaśmimutsṛjan|

tadavīcimukrāntaścarate saṁprabhāsayan||

tadādau nirayo'vīcirmahadagniśikhākulaḥ|

śītībhūto mahānandaṁ sukhāṁgo bhavati kṣaṇāt||

yamapālāstadāalokya saṁvegodvignamānasāḥ|

kimatrāśubhanaimittaṁ jātamiti viṣāditāḥ||

ko devo'tra mahāvīro daityo vā samupāgataḥ|

ityuktvā te ca taddraṣṭuṁ pracarante samantataḥ ||

tatra taṁ samupāsīnaṁ divyarupaṁ mahatprabham|

saumyarupaṁ subhadrāṁgaṁ divyālaṁkāramaṇḍitam||

mahacchrīmaṇisaṁyuktaṁ jaṭāmakuṭaśobhitam|

paśyante te samālokya tiṣṭhante vismayānvitāḥ||

tato'sau sarvapālendro lokeśvaro jinātmajaḥ|

saṁbhāsayan viśuddhābhaiḥ praviśate vilokayan||

yadā tatra praviṣṭo'sau bodhisattvajagatprabhuḥ|

tadā tatra mahāpadmaṁ prādurbhūtaṁ prabhāsvaram||

saptaratnamayaṁ tatra samāśritya sa tiṣṭhati|

tadā visphoṭitā kumbhī sā so'pi praśamito'nalaḥ||

tatrānalakhadāmadhye prādurbhūtaṁ sarovaram|

tadā te pāpinaḥ sattvāstadraśmisparśatāśrayāḥ||

nirgatavedanāduḥkhā mahatsaukhyasamanvitāḥ|

vismitāḥ suprasannātmāḥ saṁpaśyante tamīśvaram||

samīkṣya sahasopetya kṛtāṁjalipuṭā mudā|

tatpādābje praṇatvā te stutvā bhajanta ādarāt||

tataḥ sarve'pi te sattvā niḥśeṣatyaktapātakāḥ|

śuddhāṁgā vimalātmānaḥ saṁprayānti sukhāvatīm||

22

sukhāvatyāṁ ca te sarve saṁgatāḥ saṁpramoditāḥ|

munīndrasyāmitābhasya sarvadā śaraṇaṁ gatāḥ|

bodhicaryāvrataṁ dhṛtvā saṁcarante jagaddhite||

tadā narakapārāste sarva udvignamānasāḥ|

vilokya taṁ mahāścaryaṁ savismayabhayākulāḥ|

pragṛhya svasvaśayāṇi palāyante tato drutam||

tataste sahasā gatvā yamarājasya sannidhau|

praṇatvetatpravṛtāntaṁ nivedayanti vistaram||

tairniveditamākarṇya yamarājo'tivismitaḥ|

purataḥ samupāmantrya pṛcchate tān samādarāt||

kimevaṁ yūyamāyātāḥ sarve'pyudvignamānasā|

kuto bhayaṁ samāyātaṁ keta yuyaṁ prakheṭitāḥ||

sarvametatpravṛttāntaṁ yuyaṁ me yadi bhaktikāḥ|

vistareṇa samāakhyātumarhatha me punaḥ punaḥ||

ityukte yamarājena sarve te yamakiṁkarāḥ|

praṇatvā yamarājaṁ ca nivedayanti vistarāt||

yatkhalu deva jānīyādbhavāneva jagatprabhuḥ|

tatrāvīcau mahotpātaṁ jāyete tannigadyate||

prathamaṁ tasmin sugandhaścarate śītalo'nilaḥ|

tataḥ prahlādinī kāntirbhāsayanti samāgatāḥ||

tatprabhāsparśitaḥ so'gniravīcirapi śāmyate|

tato visphoṭitā kumbhī khaṇḍībhūtā vicūrṇitā||

tatrāpyagnikhadāmadhye prādurbhūtaṁ sarovaram|

tatastatra mahāsattvaḥ kāmarupo'tisundaraḥ||

bhadramūrttirviśuddhātmā jaṭāmakuṭaśobhitaḥ|

śrīmān maharddhiko dhīro divyālaṁkāramaṇḍitaḥ||

dayākāruṇyabhadrāṁśaḥ śītaraśmiprabhāsvaraḥ|

samīkṣan pāpinassattvān praviśate prabhāsayan||

23

tadā tatra mahāpadmaṁ saptaratnasamujjvalam|

prādurbhūtaṁ tadāśritya tiṣṭhate sa prabhāsayan||

tamāsīnaṁ samālokya pāpinaste savismayāḥ|

upetya śaraṇaṁ gatvā sambhajante samādarāt||

tataste prāṇinaḥ sarve śudhakāyāḥ pramoditāḥ|

tatpādābje praṇatiṁ kṛtvā sarve yānti tataścyutāḥ||

ityasau narako'vīcirniḥśeṣaṁ pralayaṁ gataḥ|

tadatra deva saṁvīkṣya vicārayitumarhati||

iti tairniveditaṁ śrūtvā yamarājaḥ sa vismitaḥ|

kimetadadbhutaṁ jātamityuktvaivaṁ vicintate||

ko'sau devaḥ samāyāta īdṛgrūpo maharddhikaḥ|

maheśvaro'thavā viṣṇurbrahmātha tridaśādhipaḥ||

vāḍavo vā mahānagnirutthitaḥ pralaye yathā|

gandharvo vā surendro vā kinnaro vātha rākṣasaḥ||

kimutthito mahāvāyurativīryaparākramaḥ|

yakṣo vātha mahāsattvo vajrapāṇiḥ sa guhyarāṭ||

rākṣasendro mahāvīro rāvaṇo mama spardhī ca|

yakṣādhipo mahāvīro rājarājo'thavānyataḥ||

kiṁ vā bhūteśvaro rudra īśānaḥ pramathādhipaḥ|

ko'sti lokādhipa vīra īdṛgbalasamṛddhimān||

eteṣāmapi sarveṣāṁ mahadvīryānubhāvinī||

īdṛgviryaprāabhāvo hi kasyacinnaiva dṛśyate||

athavā tāpasaḥ kaścidṛṣirvāpi narādhipa|

tapaḥsiddhibalādhānamahadvīryamṛddhimān||

kasya devasya devyā vā kasyā vā bhaktimān kṛtī|

sādhako varamāsādya māmapi jetumāgataḥ||

kastadanyo mahāvīryaḥ puruṣo vidyate kuha|

yo'vīciṁ vahinamujjvālaṁ śamayituṁ praśaknuyāt||

24

īdṛksattvo maheśākhyo mahatpuṇyasamṛddhimān|

naivātra dṛśyate kvāpi traidhātubhuvaneṣvapi||

evaṁ vicintya santrasto yamarāṭ so'tivismitaḥ|

avīcau narake tatra paścate divyacakṣuṣā||

tatra ratnayodārapadmāsanasamāśritam|

divyātisundaraṁ kāntaṁ divyālaṁkārabhūṣitam||

samantabhadrarupāṁgaṁ jaṭāmaṇikirīṭinam|

saumyakāntiprabhāsantaṁ saumyaṁ puṇyaguṇāśrayam||

taṁ śrīmantaṁ samālokya lokeśvaraṁ jinātmajam|

bodhisattvaṁ mahāsattvaṁ viditvā sa pramoditaḥ||

yamarāṭ sahasotthāya tvaraṁstatra samāgataḥ|

umetya sāṁjalirnatvā stautyevaṁ taṁ jinātmajam||

namaste bodhisattvāya mahāsattvāya tāyine|

āryāavalokiteśāya maheśvarāya suśrīye||

padmaśrībhūṣitāṁgāya saddharmavaradāya te|

namo vaṁśakarāya bhuvaradṛṣṭikarāya te||

sarvadā jagadāśvāsavaradānapradāya ca|

śatasahastrahastāya koṭīlakṣaṇāya ca||

asaṁkhyānantarupāya viśvarupāya te namaḥ|

sarvabhūtātmarupāya ādināthāya te namaḥ||

vaḍavāmukhaparyantaśaśidigānanāya ca|

sarvadharmānurupāya dharmapriyāya siddhaye||

sarvasattvamahaduḥkhasaṁmokṣaṇakarāya ca|

matsyādyambujajantūnāmāśvāsanakarāya ca|

jñānarāśyuttamāṁgāya dharmārthapriyadāyene|

ratnaśrībhūṣitāṁgāya sadguṇaśrīpradāya ca||

sarvanarakabhūmīnāṁ saṁśoṣaṇakarāya ca|

jñānaśrīsaṁprabhāsāya jñānalakṣmīpradāya ca||

25

sāmaraiḥ sāsurendraiśca lokaiḥ saṁpūjitāya ca|

namaskṛtāya sabhaktyā vanditāya namassadā||

abhayadānadattāya pāramitopadeśine||

sūryarocanadīptāya dharmadīpaṁkarāya ca||

kāmarupāya gandharvasurupāya surupiṇe|

hemanagādhiruḍhāya paramārthayogaṁ bibhrate||

abdhigambhīradharmāya saṁmukhadarśanāya ca|

sarvasamādhiprāptāya svabhiratikarāya ca||

saṁvicchuritagātrāya munipuṁgavarupiṇe|

vadhyabandhanabaddhānāṁ saṁmokṣaṇakarāya ca||

sarvabhāvasnurupāya samupacitakāraṇe|

bahuparijanāḍhyāya cintāmaṇisarupiṇe||

nirvāṇamārgasaṁcārasaṁdarśanapradāya ca|

bhūtapretapiśācādinilayocchoṣakāriṇe||

chatrībhūtāya lokānāṁ traidhātukanivāsinām|

sarvādhivyādhiyuktānāṁ parimocanakāriṇe||

nandopanandanāgendranāgeyajñopavītabibhrate||

śrīmato'moghapāśasya rupasandarśanāya ca|

sarvamantraguṇābhijñaprāptāya sadguṇāya ca||

vajrapāṇimahāyakṣavidrāpaṇakarāya ca|

trailokyaduṣṭasattvānāṁ bhīṣaṇamūrtidhāriṇe||

bhūtavetāḍakumbhāṇḍarakṣoyakṣādibhīdade|

nīlotpalasunetrāya gambhīradhīrabuddhaye||

sarvavidyādhināthāya sarvakleśāpahāriṇe|

vividhadharmasaṁbodhimārgopacitāya ca||

mokṣamārgābhiruḍhāya prabaladharmabibhrate|

prāptasaṁbodhisaccittasanmārgopacitāya ca||

pretādidurgatikleśaparimokṣaṇakarāya ca|

paramāṇurajosaṁkhyaṁ samādhiṁ dadhate namaḥ||

26

namaste lokanāthāya bodhisatvāya te sadā|

mahāsattvāya saddharmaguṇasaṁpattidāyine||

namāmi te jagacchāstaḥ sadāhaṁ śaraṇaṁ vrajan|

bhajāni satataṁ bhaktyā tatprasīda jagatprabho||

kṣantavyaṁ me'parādhatvaṁ yanmayāpakṛtaṁ bhavet|

adyārabhya sadā śāstarbhave tvaccharaṇāśrītaḥ||

bhavadājñāṁ śiro dhṛtvā cariṣyāmi jagaddhite|

tathātrāhaṁ kariṣyāmi bhavatā diśyate yathā||

tad bhavān me sadālokya prasīdatu jagatprabho|

bhavadabhimataṁ kāryaṁ taskariṣyāmyahaṁ bhave||

ityevaṁ dharmarājo'sau stutvā saṁprārthayan mudā|

taṁ punaḥ sāṁjalirnatvā samupatiṣṭhate punaḥ||

tato lokeśvaro'sau taṁ dharmarājaṁ vilokayan|

samādiśati saṁbodhimārge niyoktumādarat||

yama tvaṁ dharmarājo'si sarvalokānuśāsakaḥ|

tatsampadbhirgayitvaiva sattvān dharme'nuśāsaya||

ye cāpi prāṇino duṣṭāḥ pāpiṣṭhā api durdhiyaḥ|

te'pi dharme pratiṣṭhāpya bodhayitvā prayatnataḥ||

ye cāpi śraddhayā bhaktyā triratnaṁ śaraṇaṁ gatāḥ|

bhajanti sarvadā nityaṁ saṁbodhidharmavāṁchinaḥ||

te sarve'pi samālokya pālanīyāstvayā sadā||

bodhayitvā samālokya pālanīyāstvāyra sadā||

bodhayitvā ca te sarve cārayitvā śubhe vrate|

bodhimārge pratiṣṭhāpya preṣaṇīyāḥ sukhāvatīm||

ye cāpi pāpino duṣṭāstānapi tvaṁ prayatnataḥ|

prabodhaya samālokya cārayasva śubhe sadā||

ityevaṁ me vacanaṁ śrutvā saṁbodhiṁ yadi vāṁchasi|

bodhicaryāvrataṁ dhṛtvā saṁcarasva jagaddhite||

yadyevaṁ kuruṣe loke dayādharmaṁ samācaran|

dharmarājābhidhānaṁ te yathārthyasaphalaṁ vrajet||

ityevaṁ samupādiṣṭaṁ tena lokeśvareṇa saḥ|

dharmarājaḥ samākarṇya tatheti paribudhyate||

tataḥ sa dharmarājastaṁ lokeśvara jinātmajam|

samīkṣya sāṁjalirnatvā saṁprayāti svamālayam||

tato'sau lokanātho'pi saṁprasthiti kṛpākulaḥ|

anyatrāpi samuddhartuṁ sattvān saṁcarate punaḥ||

||ityavīcisaṁśoṣaṇadharmarājābhibodhanaprakaraṇam||

Technical Details

Text Version: 

Romanized

Input Personnel: 

DSBC Staff

Input Date: 

2007

Proof Reader: 

Miroj Shakya

Supplier: 

Nagarjuna Institute of Exact Methods

Sponsor: 

University of the West

Chapter: 

0

3. sūcīmukhodara parvata pretoddhāraṇa prakaraṇa

3. sūcīmukhodara parvata pretoddhāraṇa prakaraṇa

atha sarvanīvaraṇaviṣkambhī sugatātmajaḥ|

bodhisattvo munīndraṁ taṁ saṁpaśyaṁcaivamabravīt||

kadāsau bhagavaṁchāstar lokeśvaro jinātmajaḥ|

bodhisattva ihāgacchettatsamādeṣṭumarhati||

iti taduktamākarṇya bhagavān sa munīśvaraḥ|

bodhisattvaṁ tamālokya punarevaṁ samādiśat||

asau śrīmān mahāsattvaḥ kulaputra tataścaran|

pretalokān samuddhartuṁ pretālaye'bhigacchati||

tatra pretālaye gatvā pretān paśyan sa dūrataḥ|

śītaraśmi samutsṛjya praviveśa prabhāsayan||

tadraśmīḥ saṁprabhāsantīḥ samavabhāsya sarvataḥ|

tatpretabhuvanaṁ sarvaṁ karoti śītatānvitam||

tadā te pretikāḥ sarve śītaraśmisamanvitāḥ|

kimetaditi saṁcintya tiṣṭhanti vismayānvitāḥ||

yadā tatra praviṣṭo'sau lokeśvaraḥ prabhāsayan|

tadā vajrāśanirbhūmi upaśāntā samantataḥ||

28

tadadbhutaṁ samāalokya dvārapālaḥ sa vismitaḥ|

kimatetaditi saṁcintya lohitākṣo vilokayan||

utthāya sahasādāya kālakūṭamahāviṣam|

bhiṇḍipālaṁ dhanurbāṇaṁ dhṛtvā saṁtrasate ruṣā||

tatra taṁ ratnapadmasthaṁ śītaraśmiprabhāsvaram|

vilokyāsau mahāraudracitto'pi vismayānvitaḥ||

tadraśmisaṁparispṛṣṭaḥ kāruṇyacittamāptavān|

svapāpasādhanaṁ karma saṁbhāvyaivaṁ vicintate||

dhigmāṁ yadīdṛśe pāpasādhane duṣṭakarmaṇi|

saṁrakto dvārapālo'tra bhūtvā karomi pāpakān||

naiva me īdṛśaṁ karma pālayataḥ śubhaṁ bhavet|

nūnametanmahatpāpafalaṁ tuhyāṁ bhave sadā||

kimīdṛgkarma sādhavyaṁ kevaladuḥkhasādhanam|

tadahaṁ nātra tiṣṭheyaṁ hyuktvā gehaṁ vrajānyapi||

iti vicintya sa dvārapālo'tikaruṇānvitaḥ|

puratastaṁ mahāsattvaṁ praṇatvā carate tataḥ||

tatra taṁ samupāyātaṁ sudhāṁśusaṁprabhāsitam|

samīkṣya pretikāḥ sarve dhāvanti purato drutam||

tasya te pura āgatya kṣutpipāsāgnitāpitāḥ|

pānīyamabhiyācantastiṣṭhanti parivṛtya vai||

tān dṛṣṭvā sa mahāsattvaḥ sūcīmukhānagodarān|

dagdhasthūṇāśrayānasthiyantravadatimūrcchitān||

svakeśaromasaṁcchannāḥ kṛśāṁgān vikṛtānanān|

kṣuptipāsāgnisandagdhān viṇmūtraśleṣmabhojinaḥ||

īdṛśān pāpino duṣṭān pretān sarvān vilokayan|

tebhyo'tikaruṇārtātmā dādatyabjādbhavaṁ jalam||

tadambu te nipīyāpi pretāssarve na tṛptitāḥ|

bhūyo'pi pātumicchanta upatiṣṭhinta tatpuraḥ||

29

tānatṛptān samālokya lokeśo'tidayākulaḥ|

daśabhyaḥ svāṁgulībhyo'pi niścārayati nimnagāḥ||

tacchravantīḥ samālokya sarve te pretikā mudā|

yathecchā saṁpibanto'pi naiva tṛptisamāgatāḥ||

bhūyo'pi pātumicchantaḥ sarve te samupāśritāḥ|

tamevaṁ samupālokya vibhramante tṛṣāturāḥ||

bhramatastān vilokyāsau lokeśo'tidayānvitaḥ|

daśapādāṁgulībhyo'pi niśyārayati cāparāḥ||

tāśca mahānadīrdṛṣṭvā pretāssarve'pi te mudā|

samupetya pibanto'pi naiva tṛptiṁ samāgatāḥ||

tānatṛtān vilokyāsau lokeśo'tikṛpānvitaḥ|

sarvebhyo romakūpebhyo niścārayati cāpagāḥ||

tāṁścāpi te samālokya sarvāpretāḥ tṛiṣārditāḥ|

sahasā samupāśrītya prapibante yathepsitam||

yadā tea pretikāḥ sarve tadudakaṁ sudhānibham|

aṣṭāṁgaguṇasaṁpannaṁ pibantyāsvādhyamoditāḥ||

tadā sarve'pi te pūrṇagātrā vipulakaṇṭhakāḥ|

paripuṣṭendriyāstṛptā bhavanti saṁpramoditāḥ||

tataścāsau mahāsattvo dṛṣṭvā tān jalatoṣitān|

bhūyo'pi karuṇātmā taistoṣayituṁ samīhate||

tatra sa karuṇāsindhurmeghānutthāpya sarvataḥ|

praṇītasurasāhārā saṁpravarṣayate'niśam||

tān divyasurasāhārān pravarṣitān samantataḥ|

dṛṣṭvā te pretikāḥ sarve savismayapramoditāḥ||

samīkṣya svechayādāya yathākāmaṁ prabhuṁjate|

tataḥ sarve'pi te sattvā tadāhārābhitoṣitāḥ||

tataste sarve āhāraiḥ pānaiścāpyamṛtopamaiḥ|

santarpitā mahānandasukhotsāhasamanvitāḥ||

30

tadā te sukhitāḥ santaḥ saddharmaguṇabhāṣiṇaḥ|

pariśuddhāśayāḥ sarve saṁcintyaivaṁ vadantyapi||

aho te sukhino lokā ye jāmbudvīpikā narāḥ|

āśritya śītalāṁ chāyāṁ dhyātvā tiṣṭhanti sadguroḥ||

sukhitāste manuṣyā ye mātāpitroryathāsukham|

paricaryāṁ sadā kṛtvā bhajanti samupasthitāḥ||

sukhitāste manuṣyā ye sanmitraṁ samupasthitāḥ|

subhāṣitaṁ sadā śrutvā caranti sarvadā śubhe||

sukhinaste mahāsattvā ye saṁbodhivratacāriṇaḥ|

sarvasattvahitaṁ kṛtvā saṁcaranti sadā śubhe||

sukhitāste mahābhāgā ye suśīlāḥ śubhārthinaḥ|

svaparātmahitārthena caranti poṣadhaṁ vratam||

satpuruṣāḥ mahābhāgāste ye saṁghasamupasthikāḥ|

dharmagaṇḍīṁ yathākālamākoṭayanti sarvadā||

ye vihāraṁ pratiṣṭhāpya triratnaśaraṇaṁ gatāḥ|

upāsakavrataṁ dhṛtvā caranti te'pi bhāginaḥ||

sukhitāste mahāsattvā ye vihāraṁ viśīrṇitam|

saṁskṛtya saṁpratiṣṭhāpya kurvanti saṁpraśobhitam|

ye pūrvastūpabimbāni viśirṇasphuṭitāni ca|

saṁskṛtya pratisaṁsthāpya bhajanti te subhāginaḥ||

saddharmabhāṇakān ye ca saṁmānya samupasthitāḥ|

subhāṣitāni śṛṇvanti te subhāgyāḥ sukhānvitāḥ||

buddhānāṁ prātihāryāṇi paśyanti vividhāni ye|

caṁkramāṇi ca paśyanti ye te sarve'pi bhāginaḥ||

ye ca pratyekabuddhānāṁ vividharddhivikurvitam|

caṁkramāṇi ca paśyanti te'pi sarve subhāginaḥ||

ye'rhatāṁ prātihāryāṇi paśyanti caṁkramāṇi ca|

te'pi dhanyā sukhāpannāḥ saṁsāradharmacāriṇaḥ||

31

ye cāpi bodhisattvānāṁ paśyanti caṁkramāṇyapi|

prātihāryāṇi ye cāpi te'pi dhanyāḥ subhāginaḥ||

ye buddhaśaraṇaṁ gatvā smṛtvā bhajanti sarvadā|

te eva subhagā dhanyāḥ saddharmmaguṇalābhinaḥ||

ye ca śṛṇvanti saddharmaṁ bhajanti śrāvayantyapi|

te'pi sarve mahābhāgāḥ saṁbodhidharmabhāginaḥ||

ye saṁghān ca śaraṇaṁ gatvā bhajanti samupasthitāḥ|

te sarve subhagā dhanyāḥ saṁbodhipratilābhinaḥ||

ye ca datvā pradānāni pālayantaḥ parigrahān|

kṛtvā satvahitarthāni carante te subhāginaḥ||

pāpato viratā ye ca pariśuddhatrimaṇḍalāḥ|

caranti vratamaṣṭāṁgaṁ bhadrikāste subhāvinaḥ||

ye ca kṣāntivrataṁ dhṛtvāa suprasannāśayāḥ sadā|

sarvasattvahitārtheṣu caranti te subhāvinaḥ||

ye ca saddharmaratnāni sādhayanto jagaddhite|

sadā lokahitārthāni kurvaṁte te mahājanāḥ||

ye ca tata mahāsattvā sarvavidyāntapāragāḥ|

kṛtvā sattvaśubhārthāni carante te subhāginaḥ||

ye cāpi śāsane bauddhe śraddhayā śaraṇaṁ gatāḥ|

pravajyāsaṁvaraṁ dhṛtvā carante te sunirmalāḥ||

ye ca bauddhāśrame nityaṁ śodhayanti samāhitāḥ|

te suśrīīmatsubhadrāṁgāḥ saddharmasukhasaṁyutāḥ||

ye cāpi satataṁ snigdhā hitaṁ kṛtvā parasparam|

sādhayanti yaśodharmaṁ te sabhāgyā subhāvinaḥ||

ye caranti sadā bhadre viramya daśapāpataḥ|

te dhanyā vimalātmānaḥ sadguṇasukhalābhinaḥ||

ye caranti tapo'raṇye tyaktvā sarvān parigrahān|

te subhadrāḥ śubhātmānaḥ sadā sadgaticāriṇaḥ||

32

bodhicaryāvrataṁ dhṛtvā ye caranti jagaddhite|

te pumāṁso mahāsattvāḥ saṁbuddhapadalābhinaḥ||

ityevaṁ te samābhāṣya sarvasaṁparinanditāḥ|

mahāsattvaṁ tamānamya prārthayantyemādarāt||

sādho bhavān hi no nāthayātā svāmī suhṛtprabhuḥ|

naivānyo vidyate kaścidevaṁ rakṣyahitārthabhṛt||

yad bhavān svayamālokya pāpino'smān suduḥkhitān|

samāgatyāmṛtairbhogyaistoṣayannabhirakṣati||

tadvayaṁ bhavatāmeva sarvadā śaraṇaṁ gatāḥ|

satkāraissamupasthānaṁ kartucchāmahe'dhunā||

tad bhavānno hitādhāne saṁyojayitumarhati|

bhavatā yatsamādiṣṭaṁ tatkariṣyāmahe dhruvan||

iti tai prārthitaṁ sarvai lokeśvaro niśamya saḥ|

kṛpādṛṣṭyā samālokya samādiśati tān punaḥ||

śṛṇudhvaṁ tanmayākhyātaṁ yuṣmākaṁ hitasādhanam|

saṁcaradhvaṁ tathā nityaṁ sadā bhadraṁ yadīcchatha||

tadyathādau triratnānāṁ prayāta śaraṇaṁ mudā|

sarvadā manasā smṛtvā bhajadhvaṁ ca samādarāt||

namo buddhāya dharmāya saṁghāya ca namo namaḥ|

iti tribhyo namaskāraṁ kṛtvā carata sarvataḥ||

etatpuṇyānubhāvena sarvatrāpi śubhaṁ bhavet|

nirutpātaṁ mahotsāhaṁ sarvadā ca bhave dhrivam||

tato yūyaṁ krameṇāpi pariśuddhatrimaṇḍalāḥ|

bodhicittaṁ samāsādhya vrataṁ caritumaikṣyatha||

tadetatpuṇyabhāvena sarve yūyamitaścyutāḥ|

triratnasmṛtimādhāya sukhāvatīṁ prayāsyatha||

tatrāmitābhanāthasya śaraṇe samupasthitāḥ|

sarvadā bhajanaṁ kṛtvā cariṣyatha mahāsukham||

33

tadā yūyaṁ samadāya poṣadhaṁ vratamuttamam|

vidhivatsaṁcaritvaitpuṇyairlapsyatha sanmatim||

tato'pi vimalātmānaḥ sarvasattvahitotsukāḥ|

bodhicaryāvrataṁ dhṛtvā cariṣyatha jagaddhite||

tataḥ pāramitāḥ sarvāḥ pūrayitvā yathākramam|

duṣṭān māragaṇān sarvān jitvārhanto bhaviṣyatha||

tataḥ saṁsārasaṁcāranispṛhā vijitendriyāḥ|

trividhāṁ bodhimāsādhya nirvṛtipadamāpsyatha||

evaṁ sattvās triratnānāṁ gacchantaḥ śaraṇaṁ sadā|

smṛtvā nām samucccārya natvā bhajadhvaṁ nābhavam||

iti lokeśvareṇaivaṁ samādiṣṭaṁ niśamya te|

sarve tatheti vijñāpya pratimodanti nanditāḥ||

tato lokeśvaro matvā teṣāṁ mano'bhiśuddhitam|

niścārayati kāraṇḍavyūhasūtrasūbhāṣitam||

tatsubhāṣitamākarṇya sarve te saṁpramoditāḥ|

triratnabhajanotsāhasaukhyaṁ vāṁchanti sādhitum||

tataste muditāḥ sarve triratnaśaraṇaṁ gatāḥ|

namo buddhāya dharmāya saṁghāyeti vadanti te||

tataḥ sarve'pi te satvāyiratnasmṛtisaṁratāḥ|

saṁsāraviratotsāhā bhavanti dharmalālasāḥ||

tato jñānāsinā bhittvā satkāyadṛṣṭiparvatam|

tyaktvā dehaṁ tataḥ sarve te'bhiyānti sukhāvatīm||

tatrāmitābhanāthasya śaraṇe samupasthitāḥ|

nirdeśaṁ śirasā dhṛtvā pracaranti śubhe mudā||

tataḥ sarve bhaveyuste caturbrahmavihāriṇaḥ|

bodhisattvā mahāsattvā ākāṁkṣitamukhābhidhāḥ||

ityevaṁ sa mahāsattvo lokeśvaro jinātmajaḥ|

sarvān pretān samuddhṛtya preṣayati sukhāvatīm||

34

evaṁ trailokyanātho'sau mahākāruṇikaḥ kṛtī|

kṛpayā svayamālokya saṁrakṣyābhyavate jagat||

ye ye sattvāḥ sadā tasya lokeśasya mahātmanaḥ|

smṛtvā nāma samuccārya bhajante śaraṇaṁ gatāḥ||

te te sarve'pi niṣpāpāḥ śrīmantaḥ sadguṇākarāḥ|

sarvasattvahitaṁ kṛtvā pracarantaḥ śubhe sadā||

bodhicaryāvrataṁ dhṛtvā bhuktvā dharmayaśaḥsukham|

triratnabhajanotsāhaṁ dhṛtvā yāyuḥ sukhāvatīm||

na te sarve'pi gacchanti durgatiṁ ca kadācana|

sadā sadgatisaṁjātā bhadraśrīsadguṇāśrayāḥ||

pariśuddhendriyā dhīrā bodhicaryāvrataṁdharāḥ|

svaparātmahitaṁ kṛtvā yāyurante jinālaye||

ityevaṁ sa mahāsattvaḥ sarvasattvahitārthabhṛt|

kṛpākāruṇyasaddharmaguṇamāhātmyasāgaraḥ||

asaṁkhyaṁ puṇyamāhātmyaṁ tasya lokeśvarasya hi|

sarvairapi munīndraistatpramātuṁ naiva śakyate||

ityādiṣṭaṁ munīndreṇa śrutvā sa sugatātmajaḥ|

sudhīḥ sarvanīvaraṇaviṣkambhī caivamabravīt||

bhagavan sa mahāsattvo nāgacchati kadā vrajat|

tasyāhaṁ darśanaṁ kartumicchāmi trijagatprabhoḥ||

iti tenoditaṁ śrutvā bhagavān sa munīśvaraḥ|

vikambhinaṁ tamālokya punarevaṁ samādiśat||

evaṁ tān kulaputrāsau lokeśvaraḥ prabodhayan|

preṣayitvā sukhāvatyāṁ tato niṣkramya gacchati||

anyatrāpi samuddhartuṁ pāpino narakāśritān|

karuṇāsudṛśā paśyaṁścaraṁste saṁprabhāsayan||

dine dine sa āgatya sarveṣu narakeṣvapi|

nimagnān pāpino duṣṭān samālokya prabhāsayan||

svayamuddhṛtya sarvānstān sukhīkṛtvā prabodhayan|

bodhimārge pratiṣṭhāpya saṁpreṣayet sukhāvatīm||

||iti śrīguṇakāraṇḍavyūhe sūcīmukhodaraparvatapretoddhāranaprakaraṇam||

Technical Details

Text Version: 

Romanized

Input Personnel: 

DSBC Staff

Input Date: 

2007

Proof Reader: 

Miroj Shakya

Supplier: 

Nagarjuna Institute of Exact Methods

Sponsor: 

University of the West

Chapter: 

0

4. śrīmaheśvarādi deva samutpādana prakaraṇam

4. śrīmaheśvarādi deva samutpādana prakaraṇam

śrībhagavānuvāca|

evamasau mahāsattvo lokeśvaro jinātmajaḥ|

bhavābdheḥ svayamuddhṛtya pālayati sadā jagat|

praduṣṭānapi pāpiṣṭān bodhayitvā prayatnataḥ |

bodhimārge pratiṣṭhāpya saṁpreṣayejjinālaye||

nāstīdṛgguṇasaṁpannaḥ sattvayaidhātukeṣvapi|

kasyāpi vidyate naiva pratibhānaṁ hi tādṛśam||

munīndrāṇāṁ ca sarveṣāṁ nāstīdṛgdrutibhānatā|

tena lokeśvaro nāma bodhisattvassa ucyate||

ityādiṣṭaṁ munīndreṇa śrutvā sa sugatātmajaḥ|

viṣkambhī bhagavantaṁ ca samālokyaivamabravīt||

bhagavan hetunā kena sarvalokādhipeśvaraḥ|

lokeśvaraḥ sa ākhyāta etat samyak samādiśa||

tasyeva pratibhāsatvaṁ kasyacinnaiva vidyate|

munīndrāṇāmapi sarveṣāṁ nāstīti tatkathaṁ khalu||

etat samyak samākhyāhi śrotumicchāmi sarvavit|

ime sarve sabhāsīnāstadguṇaśrotumānasāḥ||

iti tenoditaṁ śrutvā bhagavān sa munīśvaraḥ|

viṣkambhinaṁ mahāvijñaṁ tamālokyaivamādiśat||

śṛṇu tvaṁ kulaputrāsya lokeśasya prabhāvatām|

saṁpravakṣyāmi te prītyā sarvasattvānubodhane||

36

tadhyayābhūt purā śāstā tathāgato munīśvaraḥ|

vipaśyī nāma saṁbuddhaḥ sarvavidyādhipo jinaḥ|

sarvajño'rhanmahābhijño dharmarājo vināyakaḥ|

bhagavāṁyijagannāthaḥ sarvasattvahitārthabhṛt||

tadāhaṁ kulaputrāsam sugandhasukhasaṁjñakaḥ|

vaṇiksuto vṛṣotsāhī saṁbuddhaguṇalālasaḥ||

tasya vipaśyinaḥ śāstuḥ saṁbuddhasya jagadguroḥ|

śaraṇe samupāśritya prācaran bodhisaṁvaram||

tadā tena munīndreṇa sarvajñena vipaśyinā|

lokeśaguṇamāhātyaṁ samāakhyātaṁ śrutaṁ mayā||

tadyathāsau jagacchāstā vipaśyī bhagavān jinaḥ|

saddharmaṁ samupādeṣṭuṁ sabhāmadhye samāaśritaḥ||

tadāsau trijagannātho lokeśvaro jinātmajaḥ|

sarvān sattvān samuddhartuṁ saṁpaśyan karuṇānvitaḥ||

puṇyaraśmiṁ samutsṛjya prabhāsayan samantataḥ|

duḥkhino narakāsīnān sarvān sattvān vilokayan||

samuddhṛtya prayatnena bodhayitvānumodayan|

triratnaśaraṇe sthāpya cārayitvā śubhe vṛṣe||

bodhimārge pratiṣṭhāpya śrāvayitvā subhāṣitān|

saṁbodhisādhane dharme saṁniyojya vinodayan||

sarvatra maṁgalaṁ kṛtvā nirupātaṁ mahotsavam|

triratnaguṇamāhātmyaṁ prakāśayan samācarat||

tadā tadraśmisaṁspṛṣṭā sarvā bhumiḥ praśobhitā|

viśuddhamaṁgalotsāhasukhasamākulābhavat||

tadadbhutaṁ mahānandaṁ mahotsāhaṁ samantataḥ|

samālokya mahāsattvo mahāmatirjinātmajaḥ||

vismayasamupāghrāta tvanta evaṁ vyacintayan||

aho kasya prabhākāntiriyamiha samāgatā|

avabhāsya jagatsarvaṁ saṁśodhayati śobhitam||

37

iti cintākulātmā sa bodhisattvo mahāmatiḥ|

samutthāyottarāsaṁgamudvahan purato gataḥ||

jāanubhyāṁ bhūtake dhṛtvā kṛtāṁjaliputo mudā|

vipaśyinaṁ munīndraṁ taṁ natvaivaṁ paryapṛcchata||

bhagavan kasya prabhāvo'yaṁ yadiyaṁ bhāsamāgatā|

avabhāsya jagatsarvaṁ śodhayanti praśobhitam||

yadidaṁ mahadāścaryaṁ dṛṣṭvā sarve'tivismitāḥ|

śrotumicchanti sarvajña tatsamādeṣṭumarhati||

iti tenoditaṁ śrutvā vipaśyī sa munīśvaraḥ|

mahāmatiṁ mahāsattvaṁ tamālokyaivamādiśat||

mahāmate śṛṇuṣvedamadbhutaṁ yatsamudbhavam|

tatpuṇyaprabhāvatvaṁ kathayiṣyāmi sāṁpratam||

yayailokādhipo nātho bodhisattvo jinātmajaḥ|

sarvadharmādhipaḥ śrīmānāryāvalokiteśvaraḥ||

sa sattvān pāpino duṣṭān duḥkhino narakāśritān|

samālokya kṛpādṛsṭyā mahākāruṇyacoditaḥ||

tān sarvān hi samuddṛtya bodhiyitvānumodayan|

bodhimārge pratiṣṭhāpya preṣayituṁ jinālaye||

saṁprasthitaḥ sukhāvatyāḥ puṇyaraśmīn samutsṛjan|

avabhāsya jagallokamihāgantuṁ samāgataḥ||

tasya puṇyaprabhākāntiriyaṁ pāpaviśodhanī|

avabhāsya jagatsarvaṁ śodhayantī prasāritā|

evaṁ sa sarvalokānāmadhipatirhitārthabhṛt|

svayamālokya sarvatra yāti sarvān samuddharan||

pāpino'pi samālokya sarvatra narakeṣvapi|

nimagnānatiduḥkhāṁstān puṇyaraśmīn samutsṛjan||

avabhāsya sukhāpannān samuddhṛtya prabodhayan|

bodhimārge pratiṣṭhāpya preṣayati sukhāvatim||

38

evaṁ sa śrīguṇādhāraḥ saddharmasukhadārayakaḥ|

dine dine'pyapremeyān sattvānuddhṛtya bodhayan||

bodhimārge pratiṣṭhāpya śrāvayityā subhāṣitam|

kṛtvā śuddhāśayān sarvān preṣayati sukhāvatīm||

evaṁ tasya mahatpuṇyaṁ sarvalokādhikaṁ bahu|

aprameyamasaṁkhyeyaṁ saṁbodhipadasādhanam||

sarvairapi munīndraistatpuṇyaṁ mahadbahūttamam|

pramātuṁ parisaṁkhyātuṁ śakyate na kadācana||

sarveṣāmapi buddhānāmīdṛkpuṇyaṁ mahottamam|

aprameyasaṁkhyeyaṁ vidyate na kadācana||

kasyāpi dṛśyate naivamīdṛkpuṇyaṁ mahattaram|

tenāsau trigajagannātho virājate samantataḥ||

evaṁ tasya mahatpuṇyaprameyaṁ bahuttamam|

sarvairapi munīndraistatpramātuṁ śakyate na hi||

tasmādasau jagannātho jagacchāstā jagatpatiḥ|

sarvalokādhipaḥ śrīmānāryāvalokiteśvaraḥ||

ādibuddhātmasaṁbhūto jagadīśo maheśvaraḥ|

viśvasṛktrijagadbharttā saṁbodhijñānabhāskaraḥ||

sarvaiḥ lokādhipairdevaiḥ sāsurayakṣakinnaraiḥ|

rākṣasairgaruḍairnāgaiḥ pūjito vanditaḥ sadā||

grahaistārāgaṇaiḥ sarvairvidyādharairmaharddhikaiḥ|

siddhaiḥ sādhyaiśca rudraiśca kumbhāṇḍaiśca mahoragaiḥ||

sarvairbhūtādhipaiścāpi savahniryamamārutaiḥ|

sarvaiścāpyapsaraḥsarvairdaivādikanyakāgaṇaiḥ||

evaṁ dānavanāgendrayakṣādikanyakāgaṇaiḥ|

sadā dhyātvāpyanusmṛtvā stutvā natvābhipūjitaḥ||

bhairavaiśca tathā sarvairmahākālagaṇairapi|

mātṛkāśbhiśca sarvābhiḥ saṁstuto vandito'rcitaḥ||

39

sarvaiśca ḍākinīsaṁghaiḥ sarvairbhūtaiḥ piśācakaiḥ

sarvairvighnādhipaicāpi sapretakaṭhapūtakaiḥ||

sarvairmāragaṇaiścāpi traidhātukanivāsibhiḥ|

sadā nityamanusmṛtvā praṇamitaḥ praśaṁsitaḥ||

evaṁ maharṣibhiḥ sarvairyogibhiśca tapasvibhiḥ|

yatibhistīrthikaiścāpi nityaṁ smṛtvābhivanditaḥ||

śrāvakairbhikṣubhiḥ sarvairarhadbhirbrahmacāribhiḥ|

sadānusmaraṇaṁ kṛtvā dhyātvā vanditārcitaḥ||

tathā sarvairmahāsattvairbodhisattvaiśva sarvadā|

tadguṇānusmṛtiṁ dhṛtvā sa praśaṁsyo'bhivandhyate||

tathā pratyekabuddhaiśca śrutvā dṛṣṭvā ca tadguṇān|

sadānumodanāṁ kṛtvā praṇatvā saṁpraśaṁsyate||

evaṁ sarvairmunīndraiśca saṁbuddhairapi sarvadā|

tatpuṇyaguṇamāhātmyaṁ saṁpraśaṁsyānumodyate||

evaṁ sa sarvalokeśaḥ sarvadharmādhipeśvaraḥ|

viśvarastraṣṭā jagadbhartā traidhātukādhipeśvaraḥ||

mahābuddhātmasaṁbhūtaḥ saddharmaguṇabhāskaraḥ|

sarvasaṁghādhirājendro bodhisattvo jagatprabhuḥ||

iti sarvairmahābhijñaiḥ saṁbuddhaiḥ sarvadarśibhiḥ|

munīśvaraiḥ samākhyātaṁ purā mayā śrutaṁ kila||

tadyathādau mahāśūnyaṁ paṁcabhūte'pyanudbhave|

jyotirusamudbhūta ādibuddho niraṁjanaḥ|

triguṇāṁśamahāmūrttirviśvarupaḥ samutthitaḥ|

sa svayaṁbhurmahābuddha ādinātho maheśvaraḥ|

lokasaṁsarjanaṁ nāma samādhiṁ vidadhe svayam||

tatastasyātmasaṁbhūto divyārupaḥ śubhāṁśabhṛt|

bhadramūttirviśuddhāṁgaḥ sulakṣaṇābhimaṇḍitaḥ||

puṇyakāntivirociṣkaḥ sarvalokādhipeśvaraḥ|

so'pi lokodbhavaṁ nāma samādhiṁ vidadhe svayam||

40

tadā tasyādināthasya cakṣubhyāṁ candrabhāskarau|

samutpannau lalāṭācca samutpanno maheśvaraḥ||

skandhābhyāṁ saṁprajāto'bhūdabrahmā saumyaścaturmukhaḥ|

hadayācca samudbhūto nārāyaṇo'tisundaraḥ||

ubhābhyāṁ dantapaṁktibhyāṁ samutpunnā sarasvatī|

vāyuvo mukhato jātāḥ pṛthvī jātā ca pādataḥ||

varuṇaścodarājjātaḥ vahniśca nābhimaṇḍalāt|

vāmajānūdbhavā lakṣmīḥ śrīdo dakṣiṇajānutaḥ||

evamanye'pi devāśca sarvalokādhipā api|

tasya mahātmano dehāt samudbhūtā jagaddhiote||

yadaite lokanāthasya jātā lokādhipāstanoḥ|

tasya sarve prasannāsyāḥ paśyantaḥ samupasthitāḥ||

tadā maheśvaro devaḥ straṣṭāraṁ taṁ jagadgurum|

praṇatvā sāṁjaliḥ paśyan prārthayadevamādarāt||

bhagavan yadime sarve bhavatā nirmitā vayam|

tadarthe'smānimān sarvān vyākarotu yathāvidhi||

iti saṁprārthite tena maheśvareṇa sarvavit|

lokeśvaraḥ samālokya sarvāṁnstānevamādiśat||

ārupyalokdhātvīśo bhaviṣyasi maheśvara|

trātā yogādhipaḥ śāstā saṁsāramuktisaukhyadik||

kaliyuge samutpunne sattvadhātau kaṣāyine|

tadā sraṣṭā vibharttā ca saṁharttā ca bhaviṣyasi||

sarvasattvā durācārā māracaryāsamāratāḥ|

mithyādharmagatā duṣṭā saddharmaguṇanindakāḥ||

vihīnabodhicaryāṁgāstāmasadharmasādhinaḥ|

tīrthikadharmasaṁraktā bhaviṣyanti kalau yadā||

tadā pṛthagjanāḥ sarve moherṣyāmadamānikāḥ|

sarve te śaraṇaṁ gatvā bhajiṣyanti sadādarāt||

41

ākāśaṁ liṁgamityāhuḥ pṛthivī tasya pīṭhikā|

ālayaḥ sarvabhūtānāṁ līyanālliṁgamucyate||

iti sarve tadā lokāḥ prabhāṣantaḥ pramādataḥ|

sarvān devān pratikṣipya cariṣyanti vimohitāḥ||

tān sarvān samālokya bodhayitvā prayatnataḥ|

muktimārge pratiṣṭhāpya vrataṁ śaivaṁ pracāraya||

evaṁ kṛtvā mahaiśānaṁ padaṁ prāpya maheśvaraḥ|

trailokyādhipatirnātho bhaviṣyasi kalau yuge||

ityevaṁ tatsamādiṣṭaṁ niśamya sa maheśvaraḥ|

tatheti pratinanditvā tatraiva samupāśrayat||

athāsau sarvavicchāstā lokeśvaro jinātmajaḥ|

brahmānaṁ samupāmantrya saṁpaśyannaimabravīt||

brahmanstvaṁ rupadhātniśaśvaturvedāṁgaśāyabhṛt|

sṛṣṭikartā jagacchāstā caturbramhavihārikaḥ||

śāntacaryāsamācāraḥ sāttvikadharmanāyakaḥ|

paramārthayogavidvidvān śubhārthabhṛd bhaviṣyati||

yuge kalau samutpanne tava caryā vinakṣyati|

mlechadharmasamākrānte sadvṛttiḥ parihāsyate|

tadāpi tvaṁ prayatnena nānārupeṇa bodhayan|

dharmamārge pratiṣṭhāpya prāpayasva sunirvṛtim||

evaṁ brahmanstvamālokya sarvān sattvān prabodhayan|

bodhimārge pratiṣṭhāpya pālayasva jagaddhite||

evaṁ kṛtvā mahatkleśabhavodadhiṁ samuttaret|

arhansaṁbodhimāsādya saṁbuddho'pi bhaviṣyasi||

ityevaṁ tatsamādiṣṭaṁ samākarṇya prabodhitaḥ|

brahmā tatheti saṁśrutya prābhyanandat prasāditaḥ||

tato'sau ca mahāsattvo lokeśvaro jinātmabhūḥ|

nārāyaṇaṁ samālokya samāmantryaivamādiśat||

42

viṣṇo tvaṁ kāmadhātvīśaḥ sarvalokādhipaḥ prabhuḥ|

rajodharmādhipaḥ śāstā sarvasattvahitārthabhṛt||

mahābhijño mahāvīraḥ sarvaduṣṭapramardakaḥ|

saṁsārasukhasaṁbhartā māyādharmavicakṣaṇaḥ||

kalau kleśākulān sattvān nānārupeṇa bodhayan|

trāsayitvāpi yannena sarvān dharme niyojaya||

evaṁ kṛtvā mahāsattvo mahatpuṇyaguṇānvitaḥ|

rājā viśvambharo nātho lakṣmīpatirmaharddhitaḥ||

sarvān sattvān sukhīkṛtya sarvān duṣṭān vinirjayan|

saṁvṛtiviratātmānte nirvṛtipadamāpsyasi||

ityevaṁ tatsamādiṣṭaṁ niśamya sa prabodhitaḥ|

viṣṇustatheti vijñapya prābhyanandat prasāditaḥ||

tataścāsau mahāsattvo lokeśvaro jināṁśajaḥ|

sarasvatīṁ samālokya samāmaṁtryaivamādiśat||

sarasvatī mahādevī sarvavidyāguṇākarī|

mahāmāyādharī sarvaśāyavijñā subhāṣiṇī||

saddharmaguṇasaṁbhartrī saṁbodhipratipālinī|

ṛddhisiddhipradātrī tvaṁ vāgiśvarī bhaviṣyasi||

sarvān mūrkhān durācārānapi sattvān prayatnataḥ|

bodhayitvā śubhe dharme yojayantyabhipālaya||

ye'pi te śaraṇaṁ gatvā bhajeyurbhaktimānasāḥ|

paṇḍitāste mahābhijñā bhaveyu śrīguṇāśrayāḥ||

evaṁ sattvahitaṁ kṛtvā mahtpuṇyaguṇānvitā|

prānte bodhiṁ samāsādya saṁprāpsyasi jināspadam||

ityevaṁ tatsamādiṣṭaṁ niśamya sā sarasvatī|

tatheti pratinanditvā tatraikānte samāśrayat||

tataścāsau mahāsattvo lokeśvaro jinātmajaḥ|

virocanaṁ samālokya samāmaṁtryaivamādiśat||

43

sūrya tvaṁ sumahaddīptiprabhākaro grahādhipaḥ|

divākaro jagallokatamo'ntako bhaviṣyasi||

avabhāsya jagallokaṁ prakāśayan viśodhayan|

cārayitvā śubhe dharme pālayasva sadā bhraman||

tato'sau ca mahāsattvo lokanātho jagatprabhuḥ|

candramasaṁ samālokya samāmaṁtryaivamādiśat||

caṁdramasvaṁ mahākāntiḥ śītaraśmiḥ sudhākaraḥ|

tārādhipo jagatkleśasantāpahṛdbhaviṣyati||

avabhāsya jagallokaṁ pravarṣayan sadāmṛtam|

auṣadhīvrīhiśasyānāṁ rasavīryaṁ pravardhayan||

prahlādsukhasaṁpannān kṛtvā rātrau prabodhayan|

sarvān sattvān śubhe dharme cārayitvābhipālaya||

tato vāyuṁ samālokya lokeśvaraḥ sa sarvavit|

sarvāṁstān samupāmaṁtrya pura evamupādiśat||

yūyaṁ samīraṇāḥ sarve jagatprāṇāḥ sukhāvahāḥ|

sarvadharmasukhotsāhaprakartāro bhaviṣyatha||

pracarantaḥ sadā yūyaṁ puyagaṇdhasukhavahāḥ|

prerayitvā jagaddharme saṁpālayadhvamābhavam||

tataḥ pṛthvīṁ mahādevīṁ samālokya sarvadṛk|

jinātmajo lokanātho samāmaṁtryaivamādiśat||

pṛthivi tvaṁ jagadbhartrī sarvalokasamāśrayā|

vasuṁdharā jagadbhartī viśvamātā bhaviṣyasi||

sarvadhātūn suratnāni vrīhiśasyamahauṣadhīḥ|

datvā saṁsthāpya saddharme pālayasva jagatsadā||

tato varumālokya sa lokeśo jinātmabhūḥ|

purataḥ samupāmaṁtrya vyākarodevamādiśat||

varuṇa tvamapāṁ nāthaḥ sarvasattvāmṛtapadaḥ|

sarvaratnākarādhīśo nāgarājo bhaviṣyasi||

44

sadāmṛtapradānena poṣayitvā prabodhayan|

datvā ratnāni saddharme cārayasva jagatsadā||

tato vahniṁ samālokya citrabhānuṁ prabhāsvaram|

sarvalokādhipaḥ śāstā samāmaṁtryaivamādiśat||

vahne tvaṁ sarvadevānāṁ mukhībhūto hutāṁśabhuk|

pācakaḥ sarvavastūnāṁ dahanaḥ pāvako'pyasi||

tasmāt sarvaprayatnena sarvālokān praharṣayan|

sadā loke sukhaṁ dattvā saṁpālaya jagaddhite||

tato lakṣmīṁ mahādeviṁ lokeśvaraḥ sa sanmatiḥ |

purataḥ samupāmaṁtrya samālokyaivamādiśat||

lakṣmi tvaṁ śrī mahādevī māheśvarī vasundharā|

sarvasaṁpatsukhotsāhapradāyinī bhaviṣyasi||

sadhātudravyarantādimahānsampatsukhānyapi|

datvā dharme pratiṣṭhāpya pālayasva jagatsadā||

tataḥ śrīdaṁ samālokya sa lokeśo jagatprabhuḥ|

purataḥ samupāmaṁtrya vyākarodevamādiśat||

kubera tvaṁ mahābhāgaḥ sarvadravyādhipaḥ prabhuḥ|

śrīsaṁpatsadguṇādhāro rājarājo bhaviṣyasi||

datvā śrīguṇasaṁpattīḥ pradatvā saṁprabodhayan|

bodhimārge pratiṣṭhāpya pālayasva sadā jagat||

evaṁ sa trijagatnnātho lokeśvaro jinātmajaḥ|

sarvāṁstān svāatmajān devān samāmaṁtryaivamādiśat||

yūyaṁ sarve mahāsattvāḥ saṁbodhivratacāriṇaḥ|

sarvasattvahitaṁ kṛtvā pracaradhvaṁ sadā śubhe||

evaṁ kṛtvā mahatpuṇyaṁ śrīsamṛddhisamanvitāḥ|

ante saṁbodhimāsādya saṁbuddhapadamāpsyatha||

ityevaṁ tatsamādiṣṭaṁ śrutvā sarve prabodhitāḥ|

te devāḥ pratinandantastatheti pratiśuśruvuḥ||

45

evaṁ te sakalā devāḥ dhṛtvā tasyānuśāsanam|

bodhicaryāṁ samādhāya saṁpracerujagaddhite||

tadanuśāsanādeva sarvalokādhipā api|

bodhicaryāvrataṁ dhṛtvā saṁcarire jagaddhite||

evaṁ sa trijagacchāstā lokeśvaro jinātmajaḥ|

bodhisattvamahābhijñaḥ sarvalokādhipeśvaraḥ||

ye tasya trijagacchāstuḥ śraddhayā śaraṇaṁ gatāḥ|

sarve te vimalātmano naiva gacchanti durgatim||

sadā sadgatisaṁjātāḥ saddharmaśrīsukhānvitāḥ|

niḥkleśā bodhimāsādhya saṁbuddhapadamāpnuyuḥ||

sarve'pi sugatāstasya śraddhayā śaraṇaṁ gatāḥ|

dhyātvānusmṛtimādhyāya pracaranto jagaddhite||

eatatpuṇyānubhāvena niḥkleśā vimalāśayāḥ|

jitvā māragaṇān bodhiṁ prāpya gatāḥ sunirvṛtim||

atītā api saṁbuddhā vartamānā anāgatāḥ|

sarve'pi te jagacchāstuḥ śraddhayā śaraṇaṁ gatāḥ||

dhyātvānusmṛtimādhāya pracaranto jagaddhite|

bodhicaryāvrataṁ dhṛtvā kṛtvā sarvajagaddhitam||

krameṇa bodhisaṁbhāraṁ pūrayitvā yathāvidhi|

jitvā māragaṇān sarvān bodhiṁ prāpyābhavan jināḥ||

bhavanti ca bhaviṣyanti dharmarājā munīśvarāḥ|

arhantaḥ sugatā nāthāḥ sarvajñāstrivināyakāḥ||

evaṁ sa trijagannātho lokeśvaro maharddhimān|

bodhisattvo mahāsattvaḥ sarvalokādhipeśvaraḥ||

sarvasattvahitārthena bodhicaryāvrataṁ caran|

sarvān sattvān svayaṁ paśyannavabhāsya samuddharan||

bodhimārge pratiṣṭhāpya cārayitvā śubhe vṛṣe|

bodhayan suprasannāṁstān preṣayati sukhāvatīm||

46

evam sa jagadādīśo lokeśvaro jinātmajaḥ|

bodhisattvo mahāsattvaḥ sarvadharmahitārthabhṛt||

nāsti tasya samaṁ kaścit saddharmaguṇapuṇyavān|

kuto'dhiko bhavettena lokeśvaro jagatprabhuḥ||

ityevaṁ sugataiḥ sarvaiḥ saṁbuddhaiḥ sarvadarśibhiḥ|

lokeśaguṇamāhātmyaṁ samādiṣṭaṁ śrutaṁ mayā||

īdṛkpuṇyaguṇodbhāvaṁ lokeśasya vipaśvinaḥ|

minīndreṇa samādiṣṭaṁ purā mayābhisaṁśrutam||

tasmāllokeśavaraḥ sarvasaṁghādhipo jagadguruḥ|

sevanīyaḥ prayatnena saddharmaguṇavāṁchibhiḥ||

ye hyasya śaraṇaṁ gatvā bhajanti śraddhayā mudā|

durgatiṁ te na gacchanti sarvatrāpi kadācana||

sadā sadgatisaṁjātā dharmaśrīsukhabhāginaḥ|

śubhotsāhaṁ prabhuṁjante prānte yānti sukhāvatīm||

ityevaṁ hi samādiṣṭaṁ śākyasiṁhena tāyinā|

śrutvā sarve sabhālokāḥ prābhyanandan prabodhitāḥ||

||iti śrīmaheśvarādidevasamutpādanaprakaraṇam||

Technical Details

Text Version: 

Romanized

Input Personnel: 

DSBC Staff

Input Date: 

2007

Proof Reader: 

Miroj Shakya

Supplier: 

Nagarjuna Institute of Exact Methods

Sponsor: 

University of the West

Chapter: 

0

5. sarvākāra sarvasattva prabodhana bodhicaryāvatāraṇa prakaraṇa

5. sarvākāra sarvasattva prabodhana bodhicaryāvatāraṇa prakaraṇa

atha sarvanīvaraṇaviṣkambhī sugatātmajaḥ|

sāṁjalirbhagavantaṁ taṁ praṇatvā caivamabravīt||

bhagavansa mahāsattvo lokeśvara jagatprabhuḥ|

kadeha samupāgached draṣṭumicchāmi taṁ prabhum||

iti taduktamākarṇya bhagavān sa munīśvaraḥ|

viṣkambhinaṁ mahāsattvaṁ tamālokyaivamādiśat||

47

viṣkambhin sa mahāsattvo nāgacchediha sāṁpratam|

anyatra narake sattvānuddhartumabhigacchati||

sarvatrāpi svayaṁ gatvā saṁpaśyannarakāśritān|

sarvān sattvān samuddhṛtya preṣayati sukhāvatīm||

evaṁ sa sarvadā sattvān svayaṁ paśyan dine dine|

asaṁkhyeyān samuddhṛtya preṣayati sukhāvatīm||

evaṁ kurvan sa lokeśo bodhicaryāvrataṁ caran |

asaṁkhyapuṇyaratnādyaśrīsamṛddho virājate||

tasya puṇyamasaṁkhyeyamaprameyaṁ bahūttamam|

sarvairapi munīndraistatpramātuṁ naiva śakyate||

ityevaṁ sugataiḥ sarvaiḥ purākhyātaṁ mayā śrutam|

tadatrāhaṁ pravakṣyāmi śṛṇudhyaṁ yūyamādarāt||

tadyathābhūt purā śāstā śikhi nāma tathāgataḥ|

sarvajño'rhanmahābhijñoḥ dharmarājo munīśvaraḥ||

sarvavidyādhirājendraḥ saṁbuddhaḥ sugato jinaḥ|

mārajit sarvalokendrastraidhātukavināyakaḥ||

tadāsaṁ bodhisattvo'haṁ dānaśūro'bhidho gṛhī|

sadādānarato dhīraḥ sarvasattvahitārthabhṛt||

sadā sa śikhinastasya munīndrasya jagadguroḥ|

satkṛtya śraddhayā nityaṁ prābhajan samupasthitaḥ||

tadā tena munīndreṇa samākhyātaṁ mayā śrutam|

lokeśvarasya saddharmasādhanodbhavakauśalam||

iti tena munīndreṇa samāakhyātaṁ niśamya saḥ|

bodhisattvo mahāsattvo viṣkambhī caivamabravīt||

bhagavan kidṛśaṁ tasya lokeśasya mahātmanaḥ|

saddharmasādhanodbhūtaṁ kauśalaṁ bhavatā śrutam||

bhagavanstatsamākhyāya sarvānasmān prabodhaya|

sarvalokā ime śrutvā bhaveyustadguṇāratāḥ||

48

iti saṁprārthitaṁ tena śrutvāsau bhagavān jinaḥ|

sarvāṁllokān sabhāsīnān samālokyaivamādiśat||

yadā sa bhagavāṁcchāstā śikhī tathāgato jinaḥ|

sarvalokasabhāmadhye sasāṁghikaḥ samāśritaḥ||

ādimadhyāntakalyāṇaṁ saṁbodhiguṇasādhanam|

saddharmaṁ samupādeṣṭuṁ samārabhejjagaddhite||

tadā tasya mukhadvārānnānāvarṇāḥ suraśmayaḥ|

vinirgatā jagatsarvamavabhāsya pracerire||

kṛtvā sarvatra lokeṣu subhadrāṇi samantataḥ|

punarāgatya sā kāntistadāśrama upāgatāḥ||

śikhinaṁ taṁ mahābhijñaṁ dharmarājaṁ munīśvaram|

tridhā pradakṣiṇīkṛtya tanmukhājye samāviśat||

tatsatpuṇyaprabhāṁ dṛṭvā lokeśvaraḥ sa vismitaḥ|

amitābhaṁ jinaṁ natvā papracchaivaṁ samādarāt||

bhagavan kasya satpuṇyakāntiriyaṁ samāgatā|

tadbhavān samupādiśya saṁbodhayatu no guro||

iti taduktamākarṇya bhagavān so'mitaprabhaḥ|

lokeśvaraṁ mahāsattvaṁ tamālokyaivamādiśat||

kulaputra śikhī nāma saṁbuddho'rhanmunīśvaraḥ|

sarvajñastrigacchāstā dharmarājastathāgataḥ||

vihāre jetakodyāne samāśritaḥ sasāṁghikaḥ||

sarvalokasabhāmadhye samāsīnaḥ prabhāsayan|

saddharmaṁ samupādeṣṭuṁ prārambhaṁ kurute'dhunā||

tasyeyaṁ suprabhākāntirmukhadvārādvinirgatā|

sarvatra bhuvaneṣvevamavabhāsya pracaryate||

ihāpi samupāyātā bhāsayantī pracāritā|

parāvṛtya munestasya mukhe prāviśate'dhunā||

ityādiṣṭaṁ munīndreṇa lokeśvaraḥ prasāditaḥ|

amitābhaṁ munīndraṁ taṁ praṇatvaivamabhāṣata||

49

bhagavan dharmarājaṁ taṁ draṣṭumicchāmi sāṁpratam|

tattatrāhaṁ gatiṣyāmi tadājñāṁ dātumarhati||

iti saṁprārthitaṁ tena lokeśena niśamya saḥ|

amitābho munīndrastaṁ lokeśamevamabavrīt||

kulaputra munīndraṁstaṁ yadi draṣṭuṁ tvamicchasi|

gaccha madvacanenāpi kauśalyaṁ spraṣṭumarhasi||

padmaṁ samupasaṁsthāpya tasya paśyan sabhāmapi|

samupāśritya saddharmaṁ śrutvā gacchānumoditaḥ||

ityādiṣṭaṁ munīndreṇa śrutvā lokeśvaro mudā|

sāṁjalistaṁ jinaṁ natvā saṁbhāsayaṁstato'carat||

yadā tataḥ sukhāvatyāṁ saṁprasthitaḥ sa bhāsayan|

tadā sarvā mahī sābdhiḥ sāgādhā ca prakampitā||

pravarṣādviyato hemaratnamayaṁ mahotpalam|

nirutpātaṁ śubhotsāhaṁ prāvartata samantataḥ||

tadāśramamahodyāne kalpavṛkṣāḥ samutthitāḥ|

divyavastrasuvarṇādiratnālaṁkāralambitāḥ||

nānākusumavṛkṣāśca sugaṁdhipuṣpaśobhitāḥ|

anekafalavṛkṣāśca divyarasafalānatāḥ||

aṣṭāṁguṇasaṁpannajalapūrṇāḥ sarovarāḥ|

nānāpuṣpābhisaṁkīrṇāḥ prādurbhūtā manoramāḥ||

vividhapuṣpavarṇāṇi dravyāṇi vividhānyapi|

hemādidhāturatnāni vastrāṇi bhūṣaṇāni ca||

suvarṇasurasāsvādasaṁpannabhojanānyapi|

dhānyādivrīhijātāni pravarṣanta tadāśrame||

tatra ca saptaratnāni saṁjātāni jināśrame|

sarvā bhūmiśca sauvarṇā nirbhāsā saṁbabhau tadā||

tadā lokeśvara padmaṁ sahastrapatraṁ suvarṇikam|

saptaratnamayo jvālaṁ samādāya tataścaran||

50

evaṁ tatra subhadrāṇāṁ nimittaṁ saṁprakāśayan|

avabhāsya jagallokaṁ samālokya samantataḥ||

prāṇino duḥkhinaḥ sarvān samuddhṛtya prayatnataḥ|

bodhimārge pratiṣṭhāpya saṁpreṣayan sukhāvatīm||

sudhāraśmiṁ samutsṛjya saṁbhāsayan samantataḥ|

saṁbuddhaṁ śikhinaṁ tadvihāramupācarat||

tāni bhadranimittāni vilokya tatsabhāśritaḥ|

ratnapāṇirmahāsattva boddhisattvo'bhilokayan||

vismitaḥ sahasotthāya pustaḥ samupācarat|

udvahannuttarāsaṁgaṁ jānubhyāṁ bhuvi saṁsthitaḥ||

bhagavantaṁ munīndraṁ taṁ saṁbuddhaśikhinaṁ mudā|

kṛtāṁjalipuṭo natvā papracchaivaṁ samādarāt||

bhagavan kasya prabhākāntiriyamiha samāgatā|

mahadbhadranimittāni dṛśyante prodbhavāni ca||

bhagavanstatsamādiśya sarvānimān sabhāśritān|

vismayākulacittāntaḥ prabodhayitumarhati||

iti saṁprārthitaṁ tena śrutvā śikhī tathāgataḥ|

ratnapāṇiṁ mahāsattvaṁ taṁ paśyannevamādiśat||

ratnapāṇe mahāsattva dṛśyante yadihādhunā|

mahadbhadranimittāni saṁjātāni samantataḥ||

taddhetuṁ saṁpravakṣyāmi śṛṇudhvamidamādarāt|

yūyaṁ sarve prasīdantaḥ pratibudhyānumodata||

yaḥ śrīmāṁjagannātho bodhisattvo jinātmajaḥ|

sarvasaṁghādhipaḥ śāsta sarvalokādhipeśvaraḥ|

samantabhadrakārī sa āryāvalokiteśvaraḥ|

sattvān paśyan samuddhartuṁ sukhāvatyāṁ viniścaran||

puṇyaraśmiṁ samutsṛjya saṁbhāsayan samantataḥ|

śodhayaṁstrijagallokaṁ kṛtvā bhadraṁ samantataḥ|| 51

pāpino'pi durācārān sarvatra narakeṣvapi|

nimagnāṁstān samālokya samuddhṛtya samantata||

bodhayitvā prayatnena kṛtvā saddharmalālasān|

mameha darśanaṁ kartuṁ samupāgacchapi sāṁpratam|

tasyeyaṁ suprabhā kāntirbhāsayantī samāgatā||

īdṛgdranimittāni saṁjātāni samaṁtataḥ|

bhadraheturayaṁ tasya lokeśasyāgataḥ khalu||

ityādiṣṭaṁ munīndreṇa ratnapāṇirniśamya saḥ|

saṁbuddhaṁ taṁ sabhāṁ tāṁ ca samālokyaivamabravīt||

bhagavan sa mahāsattvo lokeśvaro jagatprabhuḥ|

nāgacchati kadāgatcched draṣṭumicchāmi taṁ prabhum||

iti tenoditaṁ śrutvā bhagavān sa śikhī jinaḥ|

ratnapāṇiṁ tamālokya sabhāṁ cāpyevamādiśat||

āgacchet sa mahāsattvo lokeśvaraḥ suduḥkhitaḥ|

sattvān sarvān samuddhṛtya preṣayitvā sukhāvatīm||

prathamamiha māṁ draṣṭumāgacchet sa kṛpānidhiḥ|

tadā taṁ trijagannāthaṁ paśca bhaja samādarāt||

ityādiṣṭaṁ munīndreṇa śrutvā sa ratnabhṛnmudā|

saha sarvasabhālokaistasthau taddarśanotsukaḥ||

tadāsau trijagannātho lokeśvaraḥ prabhāsayan|

dūrāttaṁ sugataṁ paśyan vihāre samupāviśat||

taṁ lokeśaṁ samāyātaṁ samīkṣya sugatātmajam|

sarve lokāḥ sabhāsīnāḥ samutthāya praṇemire||

ratnapāṇistamāyātaṁ saṁpaśyan sahasotthitaḥ|

sāṁjaliḥ samupāgamya vavande tatpadāmbuje||

evaṁ sa vandyamānastaiḥ sarvalokaiḥ prabhāsayan|

śikhinaṁ taṁ samālokya purataḥ samupācarat||

52

taṁ samāyātamālokya bhagavān sa śikhī mudā|

svāgataṁ te mahāsattva kauśalamityapṛcchata||

ityādiṣṭaṁ munīndreṇa śrutvā sa sugatātmajaḥ|

kauśalaṁ me sadā śāstariti vadannupācarat||

tatrāsau trijagannāthaḥ śikhinaṁ taṁ munīśvaram|

vanditvā taṁ mahāpadmamupasthāpyaivabravīt||

bhagavannamitābhena śāstremaṁ prahitaṁ kajam|

kuśalaṁ cāpi sarvatra pṛcchata te samantataḥ||

iti taduktamākarṇya bhagavān sa śikhī mudā|

gṛhītvā taṁ mahāpadmaṁ vāme sthāpyaivamabravīt||

sarvatra kauśalamatra kvacittasyāpi kauśalam|

iti pṛṣṭvā munīndraiśca tanevaṁ paryapṛcchata||

kulaputra tvayā sattvāḥ kiyanto narakāśritāḥ|

samuddhṛtya śubhe sthāpya preṣitāste sukhāvatīm||

iti pṛṣṭe munīndreṇa lokeśvaro vilokya saḥ|

saṁbuddhaṁ taṁ sabhāṁ cāpi samālokyaivamabravīt||

bhagavan bahavo'saṁkhyeyāḥ sattvā narakāśritāḥ|

te sarve'pi prayatnena mayālokya samuddhṛtāḥ||

tadyathā ye mahāduṣṭā avīcau karmabhoginaḥ|

raurave kālasūtre ca hāhavatapane'pi ca||

tāpane'gnidhaṭe ye ca śālmalike ca pāpinaḥ|

saṁghāate cāndhakāre ca śītodake'sipatrake||

evamanyaṣu sarveṣu narakeṣu samantataḥ|

svakṛtakarmabhuṁjānāṁ tiṣṭhanto duḥkhabhoginaḥ||

tīvraduḥkhāgnisantaptā mūḍhā viluptacetanāḥ|

te sarve'pi mayoddhṛtya saṁpreṣitāḥ sukhāvatīm||

bhūtāḥ pretāḥ piśācāśca kṣuptipāsāgnidāhitāaḥ|

sūcimukhādayo duṣṭā viṇmūtrāmedhyabhoginaḥ||

53

paśavo'pi ca ye duṣṭāḥ pakṣiṇo'pi durāratāḥ|

kṛmikīṭādayaścāpi svakarmafalabhoginaḥ||

te'pi sarve mayālokya mocayitvā svakarmataḥ|

samuddhṛtya prayatnene saṁpreṣitāḥ sukhāvatīm||

evamanye'pi sattvā ye martyā daityāḥsurā api|

adharmābhiratā duṣṭā bhraṣṭā narakagāminaḥ||

te'pi sarve mayāalokya bodhiyitvā prayatnataḥ|

sadharme saṁpratiṣṭhāpya saṁpreṣitā jinālaye||

evaṁ nityaṁ mayālokya prāṇino durito'rddhatāḥ|

sarve'pi narakāsīnāstīvraduḥkhāgnitāpitāḥ||

dine dine'pyasaṁkhyeyā samuddhṛtya prayatnataḥ|

bodhiyitvā śubhe sthāpya cārayitvā susaṁvare|

bodhimārge niyujyaivaṁ saṁpreṣitā jinālaye||

yathā mayā pratijñātaṁ tathā karttavyameva tat|

iti nityaṁ samālokya sattvā dharme'bhiyojitāḥ||

yāvantaḥ prāṇinaḥ sarve yāvanna bodhibhāginaḥ|

tāvadahaṁ na saṁbodhiṁ saṁprāpnuyāṁ jagaddhite||

iti dṛḍhā pratijñā me yāvanna paripūritā|

tāvat sattvān samālokya samuddhṛtya prayatnataḥ||

bodhayitvāpi kṛtvā ca caturbrahmavihāriṇaḥ|

bodhimārge pratiṣṭhāpya preṣayeyaṁ sukhāvatīm||

ityevaṁ bhagavaṁcchāste bodhicaryāṁ samācaran|

sarvasattvahitaṁ kṛtvā care tridhātukeṣvapi||

evaṁ nityaṁ jagallokia kṛtvā bhadrasukhotsavam|

pracaraṁ pracarāmyevaṁ cariṣyāmi sadā bhave||

ityuktvā sa mahāsattvo lokeśvaro jinātmajaḥ|

bhūyastaṁ śikhinaṁ natvā samanujñāmayācata||

bhagavan gantumicchāmi sattvānuddhartumanyataḥ|

tadanujñāṁ pradatvā me prasīdatu jagaddhite||

54

iti taduktamākarṇya sa śikhī bhagavān mudā|

lokeśvaraṁ mahābhijñaṁ tamālokyāivamabravīt||

sidhyatu te mahāsattva kāryaṁ saṁbodhisādhanam|

gaccha loke hitaṁ kurvan saṁcarasva sukhaṁ sadā||

ityādiṣṭaṁ munīndreṇa lokeśvaro jagatprabhuḥ|

śikhinaṁ dharmarājaṁ taṁ praṇatvā prācarattataḥ||

prakramittvā tataḥ so'gnipiṇḍa iva samujjvalan|

ākāśe'ntarhito'nyatra bhuvene bhāsayan yayau||

tamevaṁ khe gataṁ dṛṣṭvā ratnapāṇiḥ sa vismitaḥ|

śikhinaṁ bhagavantaṁ taṁ samālokyaivamabravīt||

bhagavaṁstrijagadbharturlokeaśsya mahānmanaḥ|

kiyatsukṛtasaṁbhāraṁ vidyate tatsamādiśa||

iti saṁprārthitaṁ tena śrutvā sa bhagavāṁchikhī|

ratnapāṇistamālokya samāmaṁtryaivamādiśat||

kulaputra śṛṇu cāsya lokeśasya jagatprabhoḥ|

puṇyaskandhaṁ pravakṣyāmi sattvānāṁ bhadrakāraṇe||

tadyathaike mahāsattvāḥ sarveṣāmapi dehinām|

sarvadā sarvasatkārairbhajanti samupasthitāḥ||

teṣāṁ puṇyāni yāvanti tāni sarvāṇi sadguroḥ|

lokeśsyaikavālāgre iti sarve jinā jaguḥ||

tadyathāpi caturdvīpe meghā varṣanti sarvadā|

tatsarvajalabindūnāṁ saṁkhyātuṁ śakyate mayā||

na tu lokeśvarasyāsya bodhisattvasya satprabhoḥ|

puṇyaskandhapramāṇāni kartuṁ kenāpi śakyate||

sarvaṣāmapi cābdhīṇāṁ sarveṣāmapi cāmbhasām|

ekaikabindhusaṁkhyāni kartuṁ śaknomyahaṁ dhruvam||

na tu lokeśvarasyāsya saṁbodhivratacāriṇaḥ|

puṇyasaṁbhārasaṁkhyāni kartuṁ śaknomyahaṁ khalu||

55

sarveṣāmapi jantūnāṁ caturdvīpanivāsinām|

ekaikaromasaṁkhyābhiḥ pramāṇaṁ śakyate kila||

na tu lokeśvarasyāsya saddharmasadguṇāmbudheḥ|

bodhisaṁbhārapuṇyānāṁ pramātuṁ śakyate mayā||

hemaratnamayān stūpān paramāṇurajopamān|

vidhāya sarvadābhyarcya prabhajet samupasthitaḥ||

saṁbuddhapratimāṁścaivaṁ paramāṇurajopamān|

hemaratnamayān sthāpya sarve lokā mahotsavaiḥ||

sadhāturatnapūjāṁgairbhajeyuḥ sarvadā mudā|

etatpuṇyapramāṇāni kartuṁ śaknomyahaṁ dhruvam||

naiva lokeśvarasyāsya caturbrahmavihāriṇaḥ|

puṇyasaṁkhyāpramāṇāni kartuṁ śaknomi sarvathā||

sarveṣāmapi vṛkṣāṇāṁ caturdvipamahīruhām|

patrasaṁkhyāpramāṇāni kartuṁ śaknomyahaṁ khalu||

naiva lokeśvarasyāsya sattvahitārthadāyinaḥ|

puṇyasaṁkhyāpramāṇāni kartuṁ śaknomi sarvadā||

sarve strīpuruṣā maryāścaturdvīpanivāsinaḥ|

śrotāpattifale sthāpya cārayeyuḥ susaṁvaram||

teṣāṁ puṇyapramāṇāni kartuṁ śaknomyahaṁ khalu|

na tu lokeśapuṇyānāṁ pramātuṁ śaknuyāmaham||

etān sarvānnarāṁścāpi bodhayitvā prayatnataḥ|

sakṛdāgāminaḥ kṛtvā cārayeyuḥ śubhe sadā||

eteṣāmapi puṇyānāṁ pramātuṁ śakyate khalu|

naiva lokeśapuṇyānāṁ pramātuṁ śakyate kvacit||

tathā ca mānavān sarvān bodhayitvānumodayan|

anāgāmīfale sthāpya cārayeyuḥ susaṁbare||

eteṣāmapi puṇyānāṁ pramātuṁ śakyate kila|

naiva lokeśvarasyāsya pramātuṁ śakyate kvacit||

56

tathaitān sakalān martyān bodhayitvā prayatnataḥ|

arhatve saṁpratisthāpya cārayeyuḥ sunirvṛtau||

eteṣāmapi puṇyānāṁ pramātuṁ śakyate mayā|

na tu lokaeśvarasyāsya śakyate sugatairapi||

tathā pratyekabodhau ca sarvān etān narānapi|

bodhayitvā niyujyeva cārayeyuḥ sunirvṛtau||

eteṣāmapi puṇyānāṁ pramātuṁ śakyate mayā|

na tu lokeśvarasyāsya sarvairapi munīśvaraiḥ||

eteṣāmapi sarveṣāṁ puṇyānāṁ pravaraṁ mahat|

puṇyaṁ lokeśvarasyāsya bahvameyamuttamam||

kiṁ mayaikena tatpuṇyaṁ pramātuṁ iha śakyate|

sarvairapi munīndrairhī śakyate na kadācana||

evamasau mahatpuṇyasaṁbhāraśrīsamṛddhimān|

lokaśvaro mahāsattvo bodhisattvo jinātmajaḥ||

nāstīdṛkpuṇyasaṁbhārasadguṇaśrīsamṛddhimān|

tadanyo hi mahāsatvaḥ kutastraidhātukeṣvapi||

ityevaṁ tanmahatpuṇyaṁ śrutvā yūyaṁ pramoditāḥ|

tamīśaṁ śaraṇaṁ gatvā bhajadhvaṁ sarvadā bhave||

ye tasya trijagadbharturlokeśasya jagatprabhoḥ|

dhyātvā nāma samuccārya smṛtvā bhajanti sarvadā||

te bhavakleśanirmuktāḥ pariśuddhatrimaṇḍalāḥ|

dharmaśrīguṇasaṁpannāḥ saṁprayāyuḥ sukhāvatīm||

tatrāmitābhanāthasya gatvā te śaraṇaṁ mudā|

saddharmāmṛtamāsvādya rameyurbodhisādhinaḥ||

bhūyaste bhagasaṁkleśairbādhiṣyante kadācana|

garbhavāsamahadadukhaṁ labheyurna punarbhave||

tasyāmeva sukhāvatyāṁ padme ratnameye vare|

saṁjātā satataṁ dhyātvā tiṣṭheyustaṁ muniśvaram||

57

tāvattatra sukhāvatyāṁ tiṣṭheyuste sukhānvitāḥ|

yāvannāsya jagacchāstuḥ pratijñā paripūritā||

krameṇa bodhisaṁbhāraṁ pūrayitvā jagaddhite|

trividhāṁ bodhimāsādya sambuddhapadamāpnuyuḥ||

ityevaṁ sugataiḥ sarveḥ samādiṣṭaṁ mayā śrutam|

tadasya lokanāthasya bhajantu bodhivāṁchinaḥ||

ityādiṣṭaṁ munīndreṇa ratnapāṇīrniśamya saḥ|

śikhinaṁ bhagavantaṁ taṁ samālokyaivamabravīt||

bhagavannasya pratijñā yā sudṛḍhātimahatyasau|

kiyatā khalu kālena saṁpūritā bhaviṣyate||

kathamekātmanā tena sarve traidhātukāśritāḥ|

bodhimārge pratiṣṭhāpya saṁpreṣitāḥ sukhāvatīm||

kathamasau mahāsattvaḥ sattvānnādhimuktikān|

ekaḥ prabodhayan sarvān bodhimārge'bhiyojayet||

sattvāḥ ṣaḍgatisaṁjātā nānākarmānucāriṇaḥ|

etān sarvān kathameko bodhayan paripācayet||

iti tenoditaṁ śrutvā bhagavān sa śikhī jinaḥ|

ratnapāṇiṁ mahāsattvaṁ tamālokyaivamabravīt||

eko'pyasau mahāsattvo mahābhijño jināṁśajaḥ|

nānārupeṇa sattvānāṁ saddharma samupādiśat||

bodhayan prāṇinaḥ sarvān dattvā dravyaṁ yathepsitam|

bodhimārge pratiṣṭhāpya preṣayati jinālayam||

boddhān subuddharupeṇa buddhadharme niyojayan|

bodhimārge pratiṣṭhāpya preṣayati sukhāvatīm||

pratyekabuddharupeṇa pratyekabodhivāṁchinaḥ|

bodhimārge pratiṣṭhāpya preṣayati sunirvṛtim||

arhaddharmānusaṁraktānarhadrūpeṇa bodhayan|

arhaddharme pratiṣṭhāpya preṣayati sukhāvatīm||

58

bodhicaryeṣiṇo bodhisattvarupeṇa bodhayan|

bodhicaryāvrate sthāpya cārayati jagatddhite||

tathopāsakarupeṇa prabodhayanūpāsakan||

bodhimārge pratiṣṭhāpya cārayati susaṁvaram||

tathā ca śivarupeṇa śaivān sarvān prabodhayan|

bodhimārge niyujyāsau cārayati jagaddhite||

evaṁ sa vaiṣṇavān sarvān viṣṇurupeṇa bodhyan|

bodhimārge niyujyāpi cārayati jagaddhite||

tathā ca brāhmaṇān sarvān brahmarupeṇa bodhayan|

bodhimārge pratiṣṭhāpya cārayanti jagaddhite||

tathaindrānindrarupeṇa sarvānapi prabodhayan|

bodhimārge pratiṣṭhāpya cārayati jagaddhite||

tathā sūryasya vaineyān sūryerupeṇa bodhayan|

bodhimārge pratiṣṭhāpya cārayati jagaddhite||

tathā ca candravaineyāṁścandrarupreṇa bodhayan|

bodhimārge pratiṣṭhāpya cārayati jagaddhite||

tathā ca vahnivaineyān vahnirupeṇa bodhayan|

bodhimārge pratiṣṭhāpya cārayati jagaddhite||

tathā ca yamavaineyān yamarupeṇa bodhayan|

evaṁ varuṇarupeṇa vaineyān varuṇasya ca||

tathā ca vāyuvaineyān vāyurupeṇa bodhayan|

vaineyān rākṣasasyāpi rakṣorupeṇa bodhayan||

yakṣarupeṇa yakṣasya vaineyān saṁprabodhayan|

nāgarupeṇa nāgasya vaineyān saṁprabodhayan||

tathā bhūteśarupeṇa vaineyān bhūtaparerapi|

tathā gaṇeśarupeṇa vaineyān gaṇapasya ca||

tathā gandharvarupeṇa gāndharvadharmacāriṇaḥ|

tathā kinnararupeṇa vaineyān kinnarasya ca||

59

vidyādharasya rupeṇa vaidyādharān prabodhayan|

tathā bhairavavaineyān rupeṇa bhairavasya ca||

tathā kumāravaineyān skandarupeṇa bodhayan||

mahākālasya rupeṇa vaineyāṁstasya bodhayan|

mahākālasya rupeṇa vaineyāṁstasya bodhayan||

mātṛkāṇāṁ ca rupeṇa vaineyān saṁprabodhayan|

bodhimārge pratiṣṭhāpya cārayati jagaddhite||

evaṁ yasya yasya vaineyān sattvān yantena bodhayan|

tasya tasyaiva rupeṇa yogayati jagaddhite||

evaṁ sa ṛṣivaineyānṛṣirupeṇa bodhayan|

yogirupeṇa vaineyān yoginaścāpi bodhayan||

tathā ca yativaineyān yatirupeṇa bodhayan|

tathā tapasvavaineyāṁstapasvirupeṇa bodhayan||

tathā tairthikarupeṇa tīrthikāṁścāpi bodhayan|

tathā ca rājavaineyān rājarupeṇa bodhayan||

vaiśyarupeṇa vaineyān vaiśyasyāpi prabodhayan|

śūdrarupeṇa śūdrasya vaineyāṁśca prabodhayan||

gṛhapateścāpi vaineyāṁstadrūpeṇa prabodhayan|

tathā ca maṁtrīvaineyān maṁtrīrupeṇa bodhayan||

tathā cāmātyarupeṇa tadvaineyān prabodhayan|

tathā ca yodhṛvaineyān yodhṛrupeṇa kāṁścana||

evaṁ ca bhṛtyarupeṇa dāsarupeṇa kāṁścana|

kāṁscicca sārthabhṛdrūpeṇa śinpirupeṇa kāṁścana||

tathā ca vaidyarupeṇa vaṇigrūpeṇa kāṁścana|

kāṁścicca pitṛrupeṇa mātṛrupeṇa kāṁścana||

tathā ca bhrātṛrupeṇa bhāryārupeṇa kāṁścana|

rupeṇāpi bhaginyāśca putrarupeṇa kāṁścana||

kaścidduhitṛrupeṇa pautrarupeṇa kāṁścana|

evaṁ pitāmahādīnāṁ jñātīnāṁ suhṛdāmapi|||

60

baṁdhumitrasahāyānāṁ rupeṇa paribodhayan|

kāṁścicca śatrurupeṇa saṁtrāsayan prayatnataḥ||

kāṁściccaṇḍālarupeṇa caurarupeṇa kāṁścana|

saddharme prerayitvaiva cararayati jagaddhite||

evaṁ siṁhādijantūnāṁ rupeṇa trāsayannapi|

paśūnāṁ pakṣiṇāṁ cāapi kṛmikīṭādiprāṇinām||

rupeṇa trāsayitvāpi bodhayitvā ca yatnataḥ|

bodhimārge pratiṣṭhāpya cārayati jagacchubhe||

evamasau mahāsattvo lokanātho jagatprabhuḥ|

nānārupeṇa sarveṣāṁ sattvānāṁ bodhayan manaḥ||

trāsayannapi saddharme prerayasi prayatnataḥ||

evaṁ sa trijagannātho bodhisattvo jinātmajaḥ|

sarvān sattvān samuddhṛtya preṣayati sukhāvatīm||

evaṁ kṛtvā sa lokeśaḥ sarvalokādhipeśvaraḥ|

ṣaḍgatibhavacārīṇāṁ duṣṭānāmapi mūḍhānām||

saddharmasadguṇaśrīmanmāhaiśvaryasamṛddhimān||

nāsti tena samaḥ kaścitpuṇyaśrīguṇavānapi|

dayālurbhadrasaṁcārī traidhātubhuvaneṣvapi||

evaṁ tasya mahatpuṇyaṁ matvā saṁbodhivāṁchinaḥ|

śraddhayā śaraṇaṁ gatvā smṛtvā dhyātvā bhajaṁti te||

ye tasya śaraṇaṁ gatvā smṛtvā dhyātvā bhajaṁti te|

sarve hi vimalātmāno bhadrāśayāḥ śubheṁdriyāḥ||

bodhisatvā mahāsatvāḥ pracaraṁtaḥ sadā śubhe|

trividhāṁ bodhimāsādhya nirvṛtiṁ padamāpnuyuḥ||

ityādiṣṭaṁ munīṁdreṇa ratnapāṇirniśamya saḥ|

atyadbhutasamakrāntahadayaścaivamabravīt||

paramādbhutaprāpto'haṁ bhagavan yadīdṛśaṁ kvacit|

dharmaśrīguṇamāhātmyaṁ dṛṣṭaṁ na śrūyate'pi na||

61

īdṛśaṁ puṇyasaṁbhāraṁ jinānāmapi na kvacit|

dṛśyate śrūyate nāpi kadācana mayā khalu||

evaṁ tenoditaṁ śrutvā bhagavān sa śikhī jinaḥ|

ratnapāṇiṁ mahāsattvaṁ tamālokyaivamādiśat||

sarvākārasubhadrāṁśo viśvarupo maṇiryathā|

cintāmaṇirmahāratna iva sarvahitārthabhṛt||

kāmadhenuryathākāmaṁ bhogyaṁ saṁpattisaṁbharaḥ|

kalpavṛkṣo yathā bhadraśrīsamṛddhipradāyakaḥ||

bhagraghaṭo yathā sarvasattvavāṁchitapūrakaḥ|

lokeśvaraḥ sa sarveṣāṁ vāṁchitārthābhipūrakaḥ||

bodhisattvo jagadbhartā viśvanātho jagatprabhuḥ|

sarvadharmādhipaśśāstā sarvalokādhipeśśvaraḥ||

kiṁ vakṣyate'sya māhātmyaṁ bodhiśrīguṇasaṁbhṛtaḥ|

śakyate na samākhyātuṁ sarvairapi munīśvaraiḥ||

tadyathāsau mahāsattvo durdāntānapi bodhayan|

bodhimārge pratiṣṭhāpya cārayati jagaddhite||

vajrakukṣiguhā khyātā jambūdvipe'tra vidyate|

tatrānekasahastrāni vasanti sma suradviṣām||

tatra gatvā surāṇāṁ sa śāstṛrupeṇa saṁsaran|

saddharmaṁ samupādeṣṭuṁ paśyaṁstān samupācarat||

taṁ dṛṣṭvā samupāyātamācāryaṁ te'surā mudā|

sarve te sahasopetya praṇatvaivaṁ babhāṣire||

svāgataṁ te samayāsi praṇatvaivaṁ babhāṣire||

svāgataṁ te samāyasi kaścit sarvatra kauśalam|

kṛpayā naḥ samālokya dharmamādeṣṭumarhasi||

bhavatā yadyathādiṣṭaṁ tattathā vayamādarāt|

śrutvā dhṛtvā cariṣyāmaḥ saṁsārasukhasādhane||

iti saṁprārthante sarve dānavāstaṁ guruṁ mudā|

sabhāsane pratiṣṭhāpya dharmaṁ śrotumupāśrayan||

62

tān sarvān samupāsīnān dṛṣṭvā sa sugatātmajaḥ|

daityānāṁ dharmamārabhya saddharmaṁ samupādiśat||

bhavantaḥ śrūyatvā dharmeṁ saṁsārasukhasādhanam|

vakṣyate'tra mayā yuṣmatsaṁsāraguḥkhamuktaye||

maitracitā bhavanto'tra śāntacitā jitendriyāḥ|

dayācittāśca sattveṣu bhavadhyaṁ samācāriṇaḥ||

tataḥ satyasamācārāḥ pariśuddhāśayā mudā|

triratnaśaraṇaṁ gatvā caradhvaṁ poṣadhaṁ vratam||

dhṛtvā tadavratarājākhyaṁ saṁsārabhadrakāriṇaḥ|

śṛṇudhvaṁ cāpi kāraṇḍavyūhasūtrasubhāṣite||

ye śrutvedaṁ mahāyānasūtrarājaṁ subhāṣitam|

triratnaśaraṇaṁ gatvā caranti poṣadhaṁ vratam||

teṣāṁ sarvāṇi pāpāni paṁcānantaryakānyapi|

niḥśeṣaṁ parinaṣṭāni bhaviṣyanti sadā bhave||

ye ca śrutvānudanti śraddadhāsyanti cādarāt|

gṛhiṣyanti likhiṣyanti svādhyāsyanti pramoditāḥ||

ye ca likhāpayiṣyanti vācayiṣyanti sarvadā|

sadānucintayiṣyanti bhāvayiṣyanti cādarāta||

parebhyo vistareṇārthamupadeṣyanti sādarāt|

satkāraiḥ śraddhayā nityaṁ pūjayiṣyanti sarvadā||

te eva sukhitā dhanyāḥ saṁsārasukhabhāginaḥ|

na te durgatiduḥkhāni bhojyante'pi kadācana||

sadāsadgatisaṁjātāḥ saṁsārasukhabhoginaḥ|

sadguṇaśrīmahatsapadṛddhimanto maharddhikāḥ||

bodhicaryāvrataṁ dhṛtvā svaparātmahitodyatāḥ |

kṛtvā sarvatra bhadrāṇi cariṣyanti sadā bhave||

prānte jātismarāste ca bodhipraṇihitāśayāḥ|

triratnaśaraṇaṁ gatvā sameṣyanti sunirvṛtim||

63

yadā kāle samāyāte teṣāṁ nirvṛtivāṁchinām|

dvādaśā sugatāḥ prekṣya samupāgamya sammukham||

upasthitāḥ samālokya spṛṣṭvā puṇyasudhākaraiḥ|

saṁpaśyantaḥ samāśvāsya mānayantyevamādarāt||

mā bhaiṣīḥ kulaputrātra tiṣṭhālaṁ vyasudhīratām|

yanmahāyānakāraṇyūhasūtraṁ tvayā śrutam||

tatte nāsti bhayaṁ kiṁcidadurgateśca kadācana|

gamanāya sukhāvatyāṁ mārgeste pariśodhitaḥ||

yuṣmadarthe sukhāvatyāṁ divyālaṁkārabhūṣaṇam|

divyāmṛtasubhogyaṁ ca saṁsthāpitamahattamam||

ityāśvāsya munīndrāstān tyaktadehān sukhāvatim|

nītvāmitābhanāthasya sthāpayeyuḥ sabhāsane||

tatrāmitābhanāthasya pītvā dharmāmṛtaṁ mudā|

bodhicaryāvrataṁ dhṛtvā pracareyuḥ sadāpi te||

krameṇa bodhisaṁbhāraṁ pūrayitvā jagaddhite|

trividhāṁ bodhimāsādya samāpsyanti sunirvṛtim||

iatyevaṁ sugataiḥ sarvaiḥ samākhyātaṁ mayā śrutam|

tathā samuditaṁ śrūtvā yūyaṁ sarve'numodata||

yadyevaṁ nirvṛtiṁ gantuṁ sarve yūyaṁ samicchatha|

triratnaśaraṇaṁ gatvā carata poṣadhavratam||

mahāyānasūtrarājaṁ kāraṇḍavyūhamuttamam|

śrutvā sadā samādhāya carate bodhisaṁvaram||

etatpuṇyānubhāvena sadāa bhuktvā mahāsukham|

niḥkleśā vimalātmānaḥ pariśuddhatrimaṇḍalāḥ||

bodhicaryāvrataṁ dhṛtvā saṁcaranto jagaddhite|

bodhisattvā mahāsatvāḥ sarvasaṁsārapālakāḥ||

tataḥ prānte sukhāvatyāṁ gatvā bhuktvā mahatsukham|

saddharmamitābhasya śrutvā śubhe cariṣyatha||

64

tatrāpi bodhisaṁbhāraṁ pūrayitvā yathākramam|

trividhāṁ bodhimāsādhya saṁprāpsyatha sunirvṛtim||

etanmayā samākhyātaṁ yadi nirvṛtimicchatha|

śrutvā yathā mayoddiṣṭaṁ tathā carata sarvadā||

iti tena samādiṣṭaṁ śrutvā sarve'pi te'surāḥ|

tathetyabhyanumoditvā tathā caritumīcchire||

tataste dānavāḥ sarve nirvṛtisukhavāṁchinaḥ|

tamācāryaṁ punarnatvā prārthayannevamādarāt||

śāstarbhavatsamādiṣṭaṁ śrutvā vayaṁ prabodhitāḥ|

tathā caritumicchāmastatsamādeṣṭumarhati||

iti taiḥ prārthitaṁ śrutvā sa lokeśo'surātmadhṛt|

sarvāṁstānasurān paśyan samāmantryaivamādiśat||

bho bhavanto'surāḥ sarve śṛṇuta tanmayoditam|

śruvānumodanāṁ kṛtvā carataitad vrataṁ sadā||

ādau sarve mahāyānasūtrarājaṁ varottamam|

kāraṇḍavyūhamākarṇya prānumodya prabodhitāḥ||

prātastīrthajale snātvā śuddhaśīlā jinendriyāḥ|

triratnaśaraṇaṁ gatvā dhyānatvā lokeśvaraṁ prabhum||

yathāvidhi samabhyarcya japastotrābhivandanaiḥ|

saṁtosya prārthanāṁ kuryuḥ saṁbodhivratasādhanām||

evaṁ vrataṁ samāpyaiva paṁcāmṛtairnirāmiṣaiḥ|

bhojanaistṛtīye yāme kuryustatpālanaṁ mudā||

evaṁ nitvaṁ yathāśakti māse māse'pi sarvadā|

aṣṭamyāṁ paṁcadaśyāṁ ca vrataṁ kuryuryathāvidhi||

carataitadavrataṁ nityaṁ māse māse'pi sarvadā|

athaikavāramapyevaṁ varṣe caratkārtike||

kārtike yaykṛtaṁ karma tatfalaṁ bahusattamam|

aprmeyamasaṁkhyeyaṁ na kṣaṇuyāta kadācana||

65

iti matvā samādhāya carataitadvrataṁ sadā|

evaṁ sa samupādiśya tadvidhiṁ samupādiśat||

tadācāryasamādiṣṭaṁ dhṛtvā sarve'pi te'surāḥ|

yathāvidhi samādhāya precirustadavrataṁ sadā||

tataste dānavāḥ sarve caturbrahmavihāriṇaḥ|

bodhisattvā mahāsattvā babhūvurbhadracāriṇaḥ||

evamasau mahābhijño durdāntānapi dānavān |

bodhayitvā prayatnena bodhimārge prayojayet||

evaṁ tasya jagacchāstuḥ puṇyaskandhaṁ mahadbahu|

aprameyamasaṁkhyeyaṁ ityākhyātaṁ munīśvaraiḥ||

evaṁ sa trijagannātho lokeśvaro jinātmajaḥ|

svayaṁ paśyan jagatsarvaṁ pālayati sadā bhave||

pāpiṣṭānapi durdāntānapi yatnaiḥ prabodhayan|

bodhimārge niyujyaivaṁ preṣayati sunirvṛtim||

tenāsau trijagacchāstā sarvalokādhipeśvaraḥ|

bhajanīyaḥ sadā bhaktyā saṁbodhijñānavāṁchibhiḥ||

tasya nāma samuccārya smṛtvā dhyātvā bhajanti ye|

te nūnaṁ bodhimāsādhya nirvṛtiṁ samavāpnuyuḥ||

ityādiṣṭaṁ munīndreṇa ratnapāṇirniśamya saḥ|

prabodhitaḥ prasannātmā prābhyanandat sa pārṣadaḥ||

ityevaṁ śikhinādiṣṭaṁ saṁbuddhena mayā śrutam|

lokeśvarasya māhātmyaṁ puṇyaskandhaṁ mahattaram||

iti tasya jagadbhartuḥ puṇyaskandhaṁ mahattaram|

smṛtvā nāma samuccārya dhyātvāpi bhajatāṁ sadā||

tasya nāma samucccārya smṛtvā dhyātvā bhajanti ye|

te sarve vimalātmānaḥ saṁyāsyanti sukhāvatīm||

tatrāmitābhanāthasya pītvā dharmāmṛtaṁ sadā|

bodhicaryāvrataṁ dhṛtvā saṁcaranto jagaddhite||

bodhisattvā mahābhijñāḥ pariśuddhatrimaṇḍalāḥ|

trividhāṁ bodhimāsādhya nirvṛtipadamāpnuyuḥ||

ityādiṣṭaṁ munīndreṇa śrīghanena sa pārṣadaḥ|

śrutvā sarvanīvaraṇaviṣkambhī prābhyanandata||

||iti śrīsarvākārasarvaprabodhanasaddharmasaṁcāraṇaṁ prakaraṇam||

Technical Details

Text Version: 

Romanized

Input Personnel: 

DSBC Staff

Input Date: 

2007

Proof Reader: 

Miroj Shakya

Supplier: 

Nagarjuna Institute of Exact Methods

Sponsor: 

University of the West

Chapter: 

0

6. durdānta dānava prabodhana bodhicaryāvatāraṇa prakaraṇam

6. durdānta dānava prabodhana bodhicaryāvatāraṇa prakaraṇam

atha sarvanīvaraṇaviṣkambhī sa jinātmajaḥ|

bhagavantaṁ munīndraṁ taṁ punarnatvaivamabravīt||

durklabhaṁ bhagavanstasya lokeśvarasya darśanam|

saddharmaśravaṇaṁ cāpi sadā traidhātukeṣvapī||

kadāsau trijagannātho lokeśvara ihāvrajet|

draṣṭumicchāmyahaṁ śāstastaṁ sarvādhipatiṁ prabhum||

iti tenoditaṁ śrutvā bhagavān sa munīśvaraḥ|

viṣkambhinaṁ mahāsattvaṁ tamālokyaivamādiśat||

bhūyastasya jagadbhartuḥ lokeśsya mahātmanaḥ|

saddharmaguṇamāhātmyaṁ vakṣye tacchraṇutādarāt||

asmin dvīpe'sti kāṁcanyamayī bhūmirmanoramā|

tatrānekasahasrāṇi vasanti smāmaradviṣām||

tatrāsau trijagannātho lokeśvaro vilokayan|

durdantān danujān duṣṭān samuddhartumupācarat||

dadarśa tān mahāduṣṭān daśākuśale saṁcaratān|

madamānātirdarpāndhān kleśāgnitāpitāśayān||

saṁpaśyan karuṇātmā sa maitrīkāruṇyacoditaḥ|

puṇyaraśmiṁ samutsṛjya prabhāsayannupācarat||

tadraśmiparisaṁspṛṣṭāḥ sarve te sukhatānvitāḥ|

atyadbhutasamāghrātacittā evaṁ vyacintayan||

aho kuta iyaṁ kāntiḥ prāyāteha prasāritā|

yayā spṛṣṭā vayaṁ sarve mahatsaukhyasamanvitāḥ||

67

iti cintayatāṁ teṣāṁ sa lokeśśo jinātmajaḥ|

pura ācāryarupeṇa saṁpaśyan samupācaran||

tamevaṁ samupāyātaṁ dṛṣṭvā sarve'pi te'surāḥ|

suprasannāḥ samāgamya praṇatvaivaṁ babhāṣire||

svāgataṁ te śivaṁ kaścidvijayasvātra sadguro|

praviśehāsane śāstaryatkāryaṁ tatsamādiśa||

iti taiḥ prārthitaṁ śrutvā samāśritya sa āsane|

sarvāṁstān samupāsīnān samālokyaivamabravīt||

kasyeyaṁ kāntirāyātā yatpṛṣṭe no mahatsukham|

manyadhvaṁ kiṁ bhavadbhistadbhutamiha jāyate||

iti tenoditaṁ śrutvā sarve te dānavā api|

śāstāraṁ taṁ samālokya pratyūcurevamādarāt||

na jānīmo vayaṁ śāstaḥ kasyeyaṁ kāntirāgatā|

tadbhavānnaḥ samādiśya prabodhayitumarhati||

iti taiḥ prārthitaṁ śrutvā sa ācāryo vilokya tān|

sarvāṁstadadbhutaṁ praṣṭukāmānevamabhāṣata||

śṛṇvantu tadahaṁ vakṣye yadiyaṁ kāntirāgatā|

śrutvā mayā yathākhyātaṁ tathā caritumarhatha||

iti tena samādiṣṭaṁ śrutvā sarve'pi te'surāḥ|

suprasannāśayā natvā taṁ gurumevamabruvan||

śāstarbhavān yadamākamācāryo dharmadeśakaḥ|

tadetadadbhutaṁ jātaṁ samupādeṣṭumarhati||

iti taiḥ prārthyamānaḥ sa ācāryastān prasāditān|

sarvān vismayasaṁpannān samālokyaivamādiśat||

śṛṇudhvamādadyūyaṁ sarvaṁ tatra mamoditam|

tadevamadbhutaṁ jātaṁ bodhayituṁ pravakṣyate||

tadyathā yo jagannāthaḥ sarvatraidhātukādhipaḥ|

jagacchāstā jagadbhartā bodhisattvo jinātmajaḥ||

68

mahāsattvo mahābhijña āryāvalokiteśvaraḥ|

maitrīkṣamāprasannātmā karuṇāmaya īśvaraḥ||

sa trailokeśvaraḥ śrīmān saddharmapuṇyabhāskaraḥ|

sarvān sattvān samuddhartuṁ carate tribhaveṣvapi||

sarvatra sa samālokya sarvān sattvān prabodhayan|

bodhimārge pratiṣṭhāpya preṣayati sukhāvatīm||

sa evaṁ sarvalokeṣu sarveṣu nārakeṣvapi|

nimagnān pāpino duṣṭānapi sattvān vilokayan||

puṇyasudhākaraiḥ spṛṣṭvā samuddhṛtya prabodhayan||

bodhimārge pratiṣṭhāpya preṣayati sukhāvatīm||

dine dine sa ālokya samuddhṛya prabodhayan|

apremeyānasaṁkhyeyān sattvān preṣayati sadgatau||

evaṁ kṛtvā sa lokeśoo mahatpuṇyaiḥ samanvitaḥ|

sarvadharmādhipaḥ śāstā dharmarājo jagatprabhuḥ||

bodhisattvo mahāsatvaḥ sarvasattvahitārthabhṛt|

sarvavidyādhipo dhīraḥ saṁbodhijñānabhāskaraḥ||

ihāpi sa samāgatya sarvān sattvān prabodhayan|

bodhimārge pratiṣṭhāpya saṁpreṣayet sukhāvatīm||

ityevaṁ sa ihāgantuṁ puṇyaraśmi samutsṛjan|

prabhāsayan jagallokaṁ saṁcaratve jinālayān||

tasya puṇyaprabhākāntirihāpīyaṁ prasāritā|

tayā yūyaṁ parispṛṣṭā mahatsukhasamanvitāḥ||

tattasya śaraṇaṁ kṛtvā dhyātvā smṛvāpi sarvadā|

nāmāpi ca samuccārya natvā bhajitumarhatha||

ye tasya śaraṇaṁ kṛtvā dhyātvā smṛtvā samādarāt|

śraddhayā nāma proccārya stutvā natvā bhajantyapi||

sarve'pi te na jāyante durgatīṣu kadācana|

sadā sadgatisaṁjātāścaranti sarvadā śubhe||

69

viratamārasaṁcārāḥ saddharmaguṇalālasāḥ|

sarvasattvahitādhānasaṁbodhivratakāminaḥ||

triratnabhajanotsāhāścaturbrahmavihāriṇaḥ|

bhadraśrīguṇasaṁpattisamuddhāḥ sadguṇāratāḥ||

yāvajjīvaṁ sukhaṁ bhuktvā svaparātmahitodyatāḥ|

bodhicaryāvrataṁ dhṛtvā saṁcareran jagacchubhe||

tato'ntaḥsamaye teṣāṁ lokeśvaraḥ sa saṁmukham||

upāgatya samāśvāsaṁ dadyādevaṁ vadatpuraḥ||

mā bhaiṣīḥ kulaputrātra kiṁcinnā te bhayaṁ kvacit||

triratnabhajanaṁ kṛtvā saddharmaṁ yat tvayārjitam|

na tvaṁ yāyāḥ punaḥ kvāpi durgatiṣu kadācana|

sadā sadgutisaṁjātāḥ saddharmaśrīsukhānvitaḥ|

triratnabhajanaṁ kṛtvā saṁcarethāḥ susaṁvare||

tathā yāvadbhuvaṁ loke bodhicaryāvrataṁ caran|

kṛtvā sattvahitaṁ saukhyaṁ bhuktvā prānte vrajeddivi||

tatrāpi tvaṁ mahāsaukhyaṁ bhuktvā caretsadā śubhe||

evaṁ matvā samādhāya smṛtvā ratnatrayaṁ sadā|

tiṣṭhāmo'tra viṣīda tvaṁ mṛto'pi satsukhaṁ labheḥ||

sarveṣāmapi jantūnāṁ sasāre maraṇaṁ dhruvam|

tvaṁ sukhenaiva muktvemaṁ kāyaṁ divyamavāpsyasi||

yāvajjīvaṁ yathākāmaṁ bhuktvā svarge'maraiḥ saha|

tataścāpi sukhenaiva yāyādante sukhāvatīm||

tatra gatvāmitābhasya triśāstuḥ samupāśritaḥ|

sadā dharmāmṛtaṁ pītvā saṁcarethāḥ susaṁvare||

tatraivaṁ suciraṁ bhuktvā saddharmaśrīsukhotsavam|

prānte bodhiṁ samāsādya samāpnuyāḥ sunirvṛtim||

ityante samaye teṣāṁ lokanāthaḥ sa saṁmukham|

samāgatya samāśvāsaṁ datvābhayaṁ samarpayet||

70

iti satyaṁ samākhyātaṁ sarvairapi munīśvaraiḥ|

śrutaṁ mayā tathākhyātaṁ śruvānumodya caryatām||

evaṁ matvāsya trailokanāthasya śaraṇaṁ gatāḥ|

smṛtvā nāma samuccārya dhyātvā bhajata sarvadā||

tathā vaḥ sarvadā bhadraṁ nirutpātaṁ bhaved dhruvam|

yāvajjīvaṁ sukhaṁ bhuktvā yāyāntānte surālayam||

tatrāpi suciraṁ bhuktvā divyakāmaṁ sukhotsavam|

tato'ntasamaye cyutvā saṁyāsyatha sukhāvatīm||

tatra gatvāmitābhasya sarvadā samupasthitāḥ|

pītvā dharmāmṛtaṁ puṇyaṁ mahotsāhaiścariṣyatha||

tatrāpi suciraṁ bhuktvā saddharmaśrīmahotsavam|

prānte saṁbodhimāsādya samavāpsyatha nirvṛtim|

iti tena samādiṣṭaṁ śrutvā sarvai'pi te'surāḥ|

tatheti prativijñāpya prabodhitāścaivamabruvan||

śāstastathā kariṣyāmaḥ yathādiṣṭaṁ tvayādhunā|

adyārabhya sadā tasya nāthasya śaraṇaṁ gatāḥ||

smṛtvā dhyātvā samuccārya nāmāpi prabhajāmahe|

tadasmākaṁ hitārthena bhavāṁstasya jagatprabhoḥ||

vratasyāpi vidhānaṁ ca samupādeṣṭumarhati|

iti taiḥ prārthitaṁ śrutvā sa ācāryo'prabodhitān|

sarvāṁstān dānavān dṛṣṭvā punarevamupādiśat|

śṛṇudhvamasya vakṣyāmi vratavidhiṁ samāsataḥ||

ādau tīrthe jale snātvā śuddhaśīlā jinendriyāḥ|

brahmavihāriṇo bhūtvā caritvā poṣadhaṁ vratam|

triratnaśaraṇaṁ gatvā dhyātvā taṁ sugatātmajam|

lokeśvaraṁ samāvāhya samabhyarcya yathāvidhi|

jagastotrādibhiḥ stutvā kṛtvā cāpi pradakṣiṇām|

jagastotrādibhiḥ stutvā kṛtvā cāpi pradakṣiṇām|

aṣṭāṁgai praṇatiṁ kṛvā smṛtvā cāpi samādarāt||

71

nāmāni ca samuccārya dṛṣṭvā śrutvāpi tadguṇān|

praśaṁsāmapi bhāṣitvā prakāśitvā ca sarvataḥ||

satkṛtya śraddhayā sarvairupakaṇavastubhiḥ|

yathāśakti samabhyarcya vanditvā bhajatābhavam|

evaṁ nityaṁ samādhāya catussaṁdhyaṁ dine dine|

yathāśakti bhajadhvaṁ taṁ dhyātvā smṛtvāpi bhāvataḥ||

pratyahamekavāraṁ vā māse māse'pi vā site|

aṣṭamyāṁ pūrṇamāsyāṁ vā bhajadhvaṁ sarvadā tathā||

evaṁ vidhāya sarve'pi yūyametad guṇānvitāḥ|

yathoktaṁ tatfalaṁ prāpya nūnaṁ yāsyatha nirvṛtim||

iti tena samādiṣṭaṁ śrutvā sarve'pi te'surāḥ|

prabodhitāḥ pramodantastathā caritumicchire||

tataste dānavāssarve durdāntā madamāninaḥ|

apyetatpuṇyasatsaukhyaprakāmamuditāśayāḥ||

śuddhaśīlāḥ prasannāśca saddharmaguṇalālasāḥ|

viratopāyasaṁcārāścaturbrahmvihāriṇaḥ||

tena śāstrā yathādiṣṭaṁ tathādhāya samādarāt|

tasya trailokanāthasya prakṛtvā śaraṇaṁ mudā||

dhyātvā smṛtvā sadā nāma samuccārya yathāvidhi|

poṣadhaṁ ca vrataṁ dhṛtvā prācaranta samāhitāḥ||

yathāśakti samabhyarcya sarvopakaṇairapi|

kṛtvā pradakṣiṇānyeva kṛtvā ca praṇatiṁ muhuḥ|

aṣṭāṁgaiścāpi vanditvā prabhajantaḥ samācaran||

evaṁ te dānavāḥ sarve śāntacaryā jitendriyāḥ|

śuddhaśīlāḥ śubhācārāścatarbravihāriṇaḥ||

parasparaṁ hitaṁ kṛtvā saddharmaguṇabhāṣiṇaḥ|

bodhicaryāvratāraktā babhūvurbodhibhāginaḥ||

evaṁ tān dānavān sarvānācāryaḥ sa prabodhayan|

bodhimārge pratiṣṭhāpya samāmantrya tato'carat||

72

tataḥ so'ntarhitaḥ khe sthaḥ prabhāsayan samantataḥ|

dhṛtvā lokeśvaro mūrtiṁ sarvāṁstān samadarśayat||

tamākāśe prabhāsantaṁ lokeśvaraṁ jinātmajam|

dṛṣṭvā te dānavāssarve babhūvurvismayānvitāḥ||

tatra te praṇatiṁ kṛtvā gatvā taṁ śaraṇaṁ mudā|

japastotrādibhiḥ stutvā vanditvā prāvadaṁstathā||

namaste bhagavannātha sadā te śaraṇaṁ sthitāḥ|

bodhicaryāvrataṁ dhṛtvā carāma tatprasīdatu||

yadasmadaparādhaṁ tat kṣantavyaṁ bhavatā sadā|

evamasmān samālokya saṁpālayitumarhati||

ityevaṁ te'surāḥ sarve prārthayitvā samādarāt|

aṣṭāṁgairapi taṁ natvā paśyanta eva tasthire||

tataḥ sa trijagannātho datvā tebhyo jayāśiṣam|

tataścāntarhito'yatra sattvānuddhartumācarat||

tataste dānavāḥ sarve bhūyo'tidharmalālasāḥ|

triratnabhajanaṁ kṛtvā saṁpraceruḥ sadā śubhe||

evaṁ sa trijagannātho nānārupeṇa bodhayan|

durdāntānapi saddharme niyojayati yatnataḥ||

tenāsya trijagadbhartuḥ puṇyaskandhaṁ mahattaram|

aprameyamasaṁkhyeyamityākhyātaṁ munīśvaraiḥ||

ityasau trijagacchāstā sarvalokādhipeśvaraḥ|

sarvajñaiḥ sugataiḥ sarvaiḥ praśaṁsitaḥ sadādarāt||

iti tasya jagallokaiḥ puṇyamāhātmyasatkathām|

śrutvānumodanāṁ kṛtvā praśaṁsya te samantataḥ||

iti matvā sadā tasya lokeśasya jagatprabhoḥ|

śraddhayā śaraṇe sthitvā bhaktavyaṁ saḥ sukhārthibhiḥ||

ityevaṁ śikhinākhyātaṁ saṁbuddhena mayā śrutam|

tathātra vaḥ samākhyātaṁ śrutvānupratibudhyatām||

evaṁ matvāsya māhātmyaṁ saddharmaguṇavāṁchibhiḥ|

kartuvyāḥ sarvadā bhaktyā dhyātvā smṛtvāpi bhāvataḥ||

ye tasya śaraṇe sthitvā dhyātvā smṛtvāpi bhāvataḥ|

nāmāpi ca samuccārya bhajanti sarvadā mudā|

te sarve vimalātmānaḥ saṁbuddhaśrīguṇākarāḥ||

bodhisattvā mahāsatvā bhaviṣyanti jinātmajāḥ|

iti śāstrā munīndreṇa samādiṣṭaṁ niśamya te||

viṣkambhipramukhāḥ sarve prābhyanandan prabodhitāḥ||

||iti durdāntadānavaprabodhana bodhicaryāvatāraṇaprakaraṇam||

Technical Details

Text Version: 

Romanized

Input Personnel: 

DSBC Staff

Input Date: 

2007

Proof Reader: 

Miroj Shakya

Supplier: 

Nagarjuna Institute of Exact Methods

Sponsor: 

University of the West

Chapter: 

0

7. adhomukha sattvoddhāraṇa prakaraṇam

7. adhomukha sattvoddhāraṇa prakaraṇam

athāsau bhagavāṁcchāstā śrīghanastrijagadguruḥ|

viṣkambhinaṁ mahāsattvaṁ saṁpaśyaṁścaivamabravīt||

bhūyo'pi kulaputrāsya lokeśasya mahadguṇam|

śrutaṁ mayā tathā vakṣye tacchṛṇuta samādarāt||

tadyathābhut purā śāstā tathāgato munīśvaraḥ|

sarvajño'rhanmahābhijño dharmarājo vināyakaḥ||

sarvadharmādhipo nāthaḥ sarvavidyādhipeśvaraḥ|

viśvabhūrnām saṁbuddho bhagavān sugato jinaḥ||

tadāhaṁ kulaputrāsaṁ kṣāntivādīti viśrutaḥ|

maharṣistāpaso dhīmān saṁyamī vijitendriyaḥ||

giriguhāṁ samāśritya saṁbodhidharmasādhakaḥ|

vyaharan sattvahitaṁ kṛtvā caturbrahmavihārikaḥ||

tadāpyasya jagacchāsturlokeśasya mahattaram|

guṇaprabhāvamākhyātaṁ viśvabhuvā śrutaṁ mayā||

74

tadyathāsau jagacchāstā viśvarbhūbhagavān jinaḥ|

tadvanopāśrame ramye vijahāra sasāṁghikaḥ||

tadā sa bhagavāṁstatra sarvalokasabhāśritaḥ|

saddharmaṁ samupādiśya sattvān bodhau vyanodayan||

yadaikasamaye tatra bhagavān sa munīśvaraḥ|

āryadharmamupādeṣṭuṁ sabhāsane samāśrayat||

tadā tatra mahān raśmiravabhāsya samantataḥ|

sarvatra maṁgalaṁ kṛtvāhlādayantī samāsarat||

tadraśmisaṁparispṛṣṭāḥ sarvasattvāḥ sukhānvitāḥ|

tadadbhutaṁ samālokya vismayaṁ samupāyayuḥ||

tadā gaganagaṁjākhyo bodhisattvo mahāmatiḥ|

sarvāṁstān vismayāpannān lokān paśyan samutthitaḥ||

udvahannuttarāsaṁgaṁ sāṁjaliḥ purato'grataḥ|

viśvabhuvaṁ munīndraṁ taṁ natvaivaṁ paryapṛcchata||

bhagavan puṇyaprabhākāntiḥ kasya heyaṁ samāgatā|

yayā spṛṣṭā ime lokā mahatsukhasamanvitāḥ||

vismitāstatsamālokya bhagavantaṁ munīśvaram|

taddhetuṁ śrotumicchantaḥ sarve tasthuḥ samāhitāḥ||

tedaṣāṁ hadayāntaḥsthaṁ mahadadbhutakautukam|

vinoditumimaṁ hetuṁ kasyeti tadupādiśa||

iti tenoditaṁ śrutvā viśvabhūḥ sa munīśvaraḥ|

vilokya taṁ mahāsattvaṁ gaganagaṁjamabravīt||

śṛṇu tvaṁ kulaputrātra yadidaṁ kāntirāgatā|

tadahaṁ saṁpravakṣyāmi śrutvedamanumodata||

yā kāṁcanamayīḥ bhūmirjambudvipe'tra vidyate|

tasyāmadhomukhāḥ satvā nivasantyapramoyikāḥ||

tān sarvān pāpino duṣṭān paśyan sa sugatātmajaḥ|

lokeśvaraḥ samaddharttuṁ sukhāvatyā ihāgataḥ||

75

teṣāṁ pāpaviśodhārthaṁ puṇyaraśmiṁ samutsṛjan|

bhāsayan sa jagallokāṁstatra yāti kṛpānidhiḥ||

tatprabhāparisaṁspṛṣṭāḥ sarve te satsukhānvitāḥ|

kimetaditi saṁvikṣya tiṣṭhanti vismitāśayāḥ||

tadā tatra sa lokeśa ṛṣirupeṇa bhāsayan|

sarvānadhomukhān sattvānupaiti tān vilokayan|

tamṛṣiṁ saṁprabhāsantaṁ samāyātaṁ vilokya te||

sarve'pyadhomukhāḥ sattvāḥ samupāyānti saṁmukham|

tatra sarve'pi te sattvāḥ praṇatvā taṁ muniṁ mudā||

śraddhāsane pratiṣṭhāpya prārthayantyevamādarāt|

maharṣe yadihāyāsi tadasmadbhāgyayogataḥ||

tadbhavān kṛpayāsmākaṁ daivamākhyātumarhati|

kiṁ karma pātakaṁ ghoramasmābhiḥ prakṛtaṁ purā||

yenāsmo'dhomukhā sarve vayaṁ jātā ihedṛśāḥ||

iti taiḥ prārthitaṁ śrutvā sa maharṣirvilokya tān|

sarvānadhomukhān sattvān samādiśati bodhayan||

śṛṇuśvaṁ yatpurā karma yuṣmābhiḥ prakṛtaṁ yathā|

tatsamupadiśāmyatra śrutvā tatparibudhyatām||

yattrirantaṁ pratikṣipya maderṣyāmānagarvitāḥ|

adṛśyamiti bhāṣanto carannadhomukhāḥ purā||

tenaitaddaivayogena yūyaṁ sarve'pyadhomukhāḥ|

duḥkhāni vividhānyatra bhuktvā vasatha sāmpratam||

tadatra śraddhayā yūyaṁ triratnaśaraṇaṁ gatāḥ|

dhyātvā smṛtvā samuccārya nāmāpi bhajatādarāt||

poṣadhaṁ ca vrataṁ dhṛtvā caturbrahmavihāriṇaḥ|

svaparātmahitaṁ kṛtvā saṁcaradhvaṁ sadā śubhe||

tataḥ saṁbodhicittena dhṛtvā bodhivrataṁ sadā|

triratnabhajanotsāhaiḥ saṁcaradhvaṁ jagaddhite||

76

tato yūyaṁ vikalmaṣāḥ pariśuddhatrimaṇḍalāḥ|

niḥkleśā bodhimāsādya nirvṛtisukhamāpsyatha||

iti tena samādiṣṭaṁ śrutvā sarve'pi te mudā|

tasya pādau punarnatvā puraḥsthitvaivamabruvan||

nātho'si tvaṁ jagalloke saddharmasukhasaṁbharaḥ|

āśvāsaya tadasmākamandhānāṁ pāpacāriṇām||

tamo'bhibhūtadṛṣṭīnāṁ praṇaṣṭapathacāriṇam|

anāthānāmamitrāṇāṁ dīnānāṁ mūḍhacetasām||

trāṇaśaraṇyaśūnyānāṁ mandānāṁ duḥkhabhāginām|

dharmadīpaṁ samujjvālya darśaya nirvṛteḥ pathaḥ||

datvā satsukhasampattirnnātho bhava śubhārthabhṛt|

datvā puṇyārjanopāyaṁ sanmitro bhava sanmatiḥ||

durgatitaraṇopāyaṁ pradatvā bhavasadgatiḥ|

sadgatigamanopāyaṁ datvā śāstvā gururbhava||

nirvārya pāpasaṁgebhyastrātā kleśāpaho bhava|

durvṛttikleśasaṁtāpaṁ hatvā bhavaśaraṇyakaḥ||

saddharmasādhanotsāhaṁ datvā bhava vināyakaḥ|

sadguṇasukhasaṁpattīrdatvā bhava suhatprabhuḥ||

saddharmaṁ samupādiśya cārayāsmān susaṁvare|

vimuktisādhanopāyaṁ datvā preṣaya nirvṛtim||

dhanyāste sukhitā yete satataṁ śaraṇe sthitvā|

smṛtvā nāma samuccārya dhyātvā bhajanti sarvadā||

īdṛgduḥkhaṁ na te kvāpi yāsyanti bhavacāraṇe|

yādṛgvayamidaṁ duḥkhamanubhāvāmahe sadā||

te sadbhāgyā mahāsattvā ye sadā te upasthitāḥ|

ādimadhyāntakalyāṇaṁ dharmaṁ śrutvā caranti vai||

vayamapi tathā sarve sadā te śaraṇe sthitāḥ|

dharmaṁ śrutvā sukalyāṇamicchāmaścarituṁ vratam||

77

tatprasīda maharṣe tvamasmākaṁ sadgururbhava|

saddharmaṁ samupādiśya cārayāsmān susaṁvare||

iti taiḥ prārthitaṁ śrutvā sa maharṣiḥ prasāditān|

tān sarvāna samupāmantrya samālokyaivamādiśat||

śṛṇudhvaṁ sādaraṁ yūyaṁ sadā bhagraṁ yadīcchatha|

hitārthaṁ vaḥ pravakṣyāmi saddharmabodhisādhanam||

ityādiśya sa kāraṇḍavyūhasūtraṁ subhāṣitam|

uccārya śrāvayan bodhicaryāyāṁ yojayatyapi||

tataste pureṣāḥ sarve saddharmasādhanodyatāḥ|

triratnabhajanaṁ kṛtvā saṁcarante susaṁvare||

tataste vimalātmānaḥ pariśuddhatrimaṇḍalāḥ|

bodhicaryāvrataṁ dhṝtvā saṁcarante jagaddhite||

sarve'pi te mahāsattvā bodhisattvā maharddhikāḥ|

paramasukhābhartāro bhavantyapyanivartinaḥ||

evaṁ sa trijagannātha ṛṣirupeṇa bodhayan|

sarvānstāna bodhicaryāyāṁ niyujya cārayatyapi||

evaṁ tān bodhimārge'sau maharṣiḥ sarvānniyujya ca|

tato'ntarhita ākāśe yāti vahnirivojjvalan||

tamākāśagataṁ dṛṣṭvā sarve te'pyativismitāḥ|

praṇatvā cānuśaṁsataḥ saṁcarante samādarāt||

tasya lokeśvarasyeyaṁ puṇyakāntiḥ śubhā prabhoḥ|

avabhāsya jagallokamihāpi saṁprasāritā||

evaṁ sa trijagannātho lokeśvaro jinātmajaḥ|

sarvasattvahitaṁ kṛtvā pracaranti samantataḥ||

tena tasya mahatpuṇyaskandhaṁ bahusamuttamam|

aprameyamasaṁkhyeyaṁ ityādiṣṭaṁ munīśvaraiḥ||

evaṁ vijñāya sarve'sya lokeśasya sadādarāt|

smṝtvā dhyātvā samuccārya nāmāpi bhaktumarhatha||

78

ye tasya śaraṇaṁ gatvā smṛtvā dhyātvāpi sarvadā|

nāmāpi ca samuccārya bhajanti śraddhayā mudā||

durgatiṁ te na gacchanti saṁjātāssadgatau sadā|

dharmaśrīguṇasaṁpattirbhuktvā yānti sukhāvatīm||

ityādiṣṭaṁ munīndreṇa viśvabhuvā niśamya te|

sarve sabhāśritā lokāḥ prābhyanandan prabodhitāḥ||

ityevaṁ lokanāthasya puṇyaprabhāvamuttamam|

viśvabhuvā munīndreṇa samādiṣṭaṁ mayā śrutam||

evaṁ sukṛtamāhātmyaṁ lokeśvarasya sadguroḥ|

vijñāya śaraṇaṁ gatvā bhajantu bodhivāṁchina||

ye tasya śaraṇaṁ gatvā bhajanti śraddhayā sadā|

saddharmaguṇasaukhyaṁ bhuktvā yāyuḥ sukhāvatīm||

tatra gatvāmitābhasya saddharmāmṛtamuttamam||

pītvā saṁbodhimāsādya prānte yāyuḥ sunirvṛtim||

ityādiṣṭaṁ munīndreṇa śrīghanena niśamya te|

sarve sabhāśritā lokāḥ prābhyanandan prabodhitāḥ||

|| ityadhomukhasattvoddharaprakaraṇam||

Technical Details

Text Version: 

Romanized

Input Personnel: 

DSBC Staff

Input Date: 

2007

Proof Reader: 

Miroj Shakya

Supplier: 

Nagarjuna Institute of Exact Methods

Sponsor: 

University of the West

Chapter: 

0

8. rūpamayī bhūmi catuṣpāda puruṣoddhāraṇa prakaraṇam

8. rūpamayī bhūmi catuṣpāda puruṣoddhāraṇa prakaraṇam

athāsau bhagavāṁśchāstā śākyamunirīśvaraḥ|

viṣkambhinaṁ tamālokya punarevaṁ tamādiśat||

śṛṇu ca kulaputrāsya lokeścarasya sadguroḥ|

saddharmaguṇamāhātmyaṁ śrutaṁ mayā tadcyate||

tadā gaganagaṁjo'sau bhagavantaṁ munīśvaram|

viśvabhuvaṁ tamānamya punarevamapṛcchata||

bhagavan sa mahābhijño lokeśvaro jinātmajaḥ|

punaḥ sattvān samuddhartuṁ kutrānyatrābhigatchati||

79

punastacchromicchāmi yadanyatra sa saṁsaran||

sattvān paśyan samuddhṛtya dharme yunakti tadādiśa||

iti tenoditaṁ śrutvā bhagavan sa munīśvaraḥ|

gaganagaṁjamālokya taṁ punarevamādiśat||

śṛṇuṣva kulaputrāsya lokeśasya jagatprabhoḥ|

vakṣye sadguṇamāhātmyaṁ śrotuṁ tvaṁ ca yadīcchasi||

tadyathāsau mahāsattvo lokeśvaro jinātmajaḥ|

tato rupamayīṁ bhūmīṁ gacchati saṁprabhāsayan||

tatra sattvān manuṣyān gāṁścatuṣpādān vilokya saḥ|

lokeśvaro divyarupaḥ samupāsṛtya tiṣṭhati||

taṁ divyarupamālokya sarve te vismayānvitāḥ|

purataḥ samupāśritya natvaivaṁ prārthayan mudā|||

ahobhāgyaṁ tadasmākaṁ yadbhavāniha dṛśyate|

tadasmām kṛpayālokya samuddharttumihārhati||

iti taiḥ prārthyamāno'sau lokeśvaraḥ kṛpātmakaḥ|

tān sarvān samupāmantrya samālokyaivamādiśat||

bhagavanto'tra samādhāya śṛṇudhvaṁ yūyamādarāt|

vakṣyāmi yanmahatsiddhaṁ dharmanirvṛtisādhanam||

tadyathā yajjagacchreṣṭhaṁ triratnaṁ bhadrakārakam|

tatsmṛtvā śaraṇaṁ gatvā bhajadhvaṁ sarvadādarāt||

ye teṣāṁ śaraṇaṁ gatvā na te gachanti durgatim|

sadā sadgatisaṁjātāścaranti bodhisaṁvare||

etatpuṇyānubhāvena sarve te puruṣottamāḥ|

bodhisattvā mahāsattvāḥ saṁcarevaṁ jagaddhite||

tataste bodhisaṁbhāraṁ pūrayitvā yathākramam|

sarvasattvahitaṁ kṛtvā saṁyāsyanti sukhāvatīm||

tatra gatvāmitābhasya jitendrasya sabhāśritāḥ|

saddharmāmṛtamābhujya saṁrameyuryahotsavaiḥ||

80

evaṁ te suciraṁ tatra bhuktvā saukhyaṁ śubhotsavam|

tato'nte trividhāṁ bodhiṁ prāpya yāsyanti nirvṛtim||

evaṁ matvā triratnānāṁ śraddhayā śaraṇe sthitāḥ|

smṛtvā dhyātvā samuccāryya nāmāpi bhajatādarāt||

tadaitatpuṇyaliptāṁgāḥ śuddhāśayā jitendriyāḥ|

niḥkleśā vimalātmāno bodhisattvā bhaviṣyatha||

tataḥ sattvahitārthena bodhicaryāvratodyatāḥ|

sarvatra bhadratāṁ kṛtvā gamiṣyatha sukhāvatīm||

tatrāmitābhanāthasya pītvā dharmāmṝtaṁ sadā|

saddharmamaṁgalotsāhai ramiṣyatha susaṁvare||

evaṁ tatra ciraṁ bhuktvā saukhyaṁ bhadramahotsavam|

prānte saṁbodhimāsādya samāpsyatha sunirvṛtim||

evaṁ matvā sadā buddharatnasya śaraṇaṁ gatāḥ|

smṛtvā dhyātvā samuccārya nāmāpi bhagatadarāt||

dharmaratnasya māhātmyaṁ śrutvāpi śaraṇe sthitāḥ|

smṛtvā dhyātvā samuccārya nāmāpi bhajatādarāt||

evaṁ ca saṁgharatnānāṁ satkāraiḥ samupasthitāḥ|

smṛtvā dhyātvā samuccārya nāmāpi bhavatābhavam||

etatpuṇyaṁ mahatkhyātamasaṁkhyeyaṁ bahūttamam|

aprameyaṁ samākhyātaṁ sarvairapi munīśvaraiḥ||

evaṁ matvā triratnānāṁ śaraṇe samupasthitāḥ|

smṛtvā dhyātvā samuccārya nāmāpi sevyatābhavam||

etatpuṇyānubhāvena yūyaṁ sarve vikalmaṣāḥ|

niḥkleśā nirmalātmānaḥ saṁyāsyatha sukhāvatīm||

tatra gatvāmitābhasya munīndrasyopasaṁśritā|

sadā dharmāmṛtaṁ pītvā ramiṣyatha śubhotsavaiḥ||

evaṁ tatra ciraṁ bhuktvā mahānandamayaṁ sukham|

prānte sambodhimāsādya saṁyāsyatha sunirvṛtim||

81

iti tenoditaṁ śrutvā sarve te puruṣā mudā|

tatheti pratisaṁśrutva vadantyevaṁ ca moditāḥ||

mārṣa bhavati no'ndhānāṁ sanmāargamupadarśakaḥ|

atrāṇānāmapi trāṇaṁ śaraṇyaṁ śaraṇārthinām||

anāthānāṁ pitā mātā nāthaśceṣṭaḥ suhṛtpatiḥ|

agatīnāṁ gatiścāpi mitraśca vyasanāpahṛt||

tamaḥpraṇaṣṭamārgāṇāṁ mahādīpo bhavānapi|

mūrkhānāṁ ca pramattānāṁ śāstā saddharmadeśkaḥ||

tadvayaṁ sarvadā sarve bhavatāṁ śaraṇe sthitāḥ|

ājñāṁ dhṛtvā śubhe dharme saṁcariṣyāmahe dhruvam||

sukhitāste māhābhāgā ye bhavaccharaṇe sthitāḥ|

triratnabhajanaṁ kṛtvā saṁcarante śubhe sadā||

na teṣāmidṛśaṁ duḥkhaṁ bhaviṣyati kadācana|

yādṛgidaṁ mahaṭkaṣṭamanubhāvamahe bhave||

tadbhavān kṛpayāsmākaṁ nirvṛtisukhasādhanam|

saddharmaṁ samupādiśya sadeha sthātumarhati||

iti taiḥ prārthitaṁ śrutvā bodhisattvaḥ sa sarvavit|

tān prabodhitān sarvān vadatyevaṁ vilokayan||

nāhaṁ sadātra tiṣṭheyaṁ kāryāṇi hi bahūni me|

tanmayātra yathākhyātaṁ dhṛtvā carata sarvadā||

ityuktvā sa mahābhijñasteṣāṁ saṁbodhisadhanam|

samādiśati kāraṇḍavyūhasūtraṁ subhāṣitam||

tatsarveṣāṁ mahāyānasūtrāṇāṁ pravarottamam|

śrutvā te pureṣāḥ sarve prābhinandanti bodhitāḥ||

tataste puruṣāḥ sarve dhṛtvā tatsūtramādarāt|

triratnabhajanaṁ kṛtvā saṁcarante śubhe mudā||

etatpuṇyānubhāvena sarve te vimalāśayāḥ|

bodhisattvā mahāsattvā bhavanti brahmacāriṇaḥ|||

82

bodhicaryāvrataṁ dhṛtvā pracaranto jagaddhite|

saddharmacaraṇe yuktā bhavantyapyanivartinaḥ||

evaṁ te puruṣāḥ sarve pariśuddhatrimaṇḍalāḥ|

svaparātmahitotsāhaiḥ saṁcarante mahāsukham||

evaṁ sa trijagannātho lokeśvaro jinātmajaḥ|

sarvāṁstān puruṣān dharme niyojayati bodhayan||

tato'nyatra sa lokeśaḥ sattvānuddharttumutsukaḥ|

antarhito jvaladagnirivākāśena gacchati||

evaṁ kṛtvā mahatpuṇyaskandhaṁ tasya jagatprabhoḥ|

aprameyamasaṁkhyeyaṁ samākhyātaṁ munīśvaraiḥ||

iti matvā sadā tasya śaraṇe samupasthitāḥ|

smṛtā nāmāpi coccārya dhyātvāpi bhajatābhavam||

ye tasya śaraṇe sthitvā śraddhayā samupasthitāḥ|

smṛtvā dhyātvāpi nāmāpi samuccāarya bhajanti vai||

durgatiṁ te na gacchanti kadācana kvacidbhave|

sadā sadgatisaṁjātā bhavanti dharmacāriṇaḥ||

dharmaśrīguṇasatsaukhyaṁ bhuktvā yānti sukhāvatīm|

tatra gatvāmitābhasya śaraṇe samupāśritāḥ||

sadā dharmāmṛtaṁ pītvā svaparātmahitodyatāḥ|

mahānandasukhotsāhaissaṁramante yathāsukham||

tatraiva suciraṁ bhuktvā pracaranto jagaddhite|

prānte bodhiṁ samāsādya nirvṛtipadamāpnuyuḥ||

iti satyaṁ parijñāya yūyaṁ bodhiṁ yadīcchatha|

tallokeśaṁ mahābhijñaṁ bhajadhvaṁ sarvadā bhave||

ityādiṣṭaṁ munīndreṇa viśvabhuvā niśamya saḥ|

gaganagaṁja autsukyaṁ prābhyanandat samārṣadaḥ||

ityevaṁ samupādiṣṭaṁ viśvabhuvā śrutaṁ mayā|

yūyamapi tathā tasya sarvadā bhajatādarāt||

yūyamapi tathā saukhyaṁ bhuktvā sadā śubhāratāḥ|

bodhiśrīguṇasaṁpannāḥ gamiṣyatha jinālayam||

ityādiṣṭaṁ munīndreṇa śrīghanena niśamya te|

sarvasāṁghikā lokāḥ prābhyanandan prabodhitāḥ||

||iti rupamayībhūmicatuṣpādaruṣoddhāraṇaprakaraṇam||

Technical Details

Text Version: 

Romanized

Input Personnel: 

DSBC Staff

Input Date: 

2007

Proof Reader: 

Miroj Shakya

Supplier: 

Nagarjuna Institute of Exact Methods

Sponsor: 

University of the West

Chapter: 

0

9. bali saṁbodhana bodhimārgāvatāraṇa prakaraṇam

9. bali saṁbodhana bodhimārgāvatāraṇa prakaraṇam

atha sarvanīvaraṇaviṣkambhī so'bhinanditaḥ|

bhūyastaṁ śrīghanaṁ natvā prārthayadevamādarāt||

bhagavachrotumicchāmi bhūyo'pyasya jagatprabhoḥ|

saddharmaguṇamāhātmyaṁ tena śrutvā sa bhagavān punaḥ|

viṣkambhinaṁ mahāsattvaṁ tamālokyaivamādiśat||

tato'sau trijagannātho lokeśvaro jinātmajaḥ|

sattvān paśyan samuddhartuṁ pātāle samupācarat||

tatra cāyomayī bhūmī rasatale surālayā|

tatrāpi sa mahābhijño bhāsayan samupācarat||

yatra rājā balirnāma sarvadaityādhipo'pi yaḥ|

baddhaḥ sa vāmanaḥ sāntaḥpura jano'dhitiṣṭhati||

durdāntaṁ taṁ mahāvīryaṁ trailokātibhayaṁkaram|

samuddhartuṁ samālokya tatrāviśat sa bhāsayan||

tatra sa raśmimutsṛjya sarvatra saṁprabhāsayan|

śanaiścaran samālokya baleḥ sada upācarat||

tatra taṁ samupāyātaṁ suvarṇabimbamivojjvalam|

durataḥ sa balirdṛṣṭvā nidhāyaivaṁ vyacintayat||

ko'yamatra samāyāto divyakāntiḥ prabhasayan|

maheśvaro'thavā sūryaścandro vāpi hutāśanaḥ||

84

ko'nya īdṛkprabhāśrīmān devo vā dānavo'pi vā|

gandharvo kinnaro vāpi nāgo vā garuḍo'pi vā||

īdṛgmaharddhikaḥ śrīmānnāsti traidhātukeṣvapi||

bodhisattvo'thavārhan vā munīndro vā samāgataḥ||

ityevaṁ cintayan draṣṭuṁ sa vāmanāsuraiḥ saha|

sarvaparijanaiścāsau balistaṁ samupācarat||

paśyantaṁ sa balī rājā samīkṣyainaṁ jinātmajam|

lokeśvaraṁ mahāsattvaṁ vijñāya saṁpramoditaḥ||

sahasā samupāsṛtya kṛtāṁjalipuṭo mudā|

tasya pādāmbuje natvā saṁpaśyannevamabravīt||

adya me safalaṁ janma bhavatsaṁdarśanodbhove|

adhunā praṇidhānaṁ ca saṁsidhyate manoratham||

asya me śudhyate'pyātmā mucyate sarvapāpataḥ|

mukto'smi bandhanādadya prāptavān sugateḥ pathaḥ||

yadbhavān svayamālokya māmuddhartumihāgataḥ|

saṁdṛśyate maya hyadya tanme puṇyavipākataḥ||

bhavantaṁ ye'pi paśyanti puṇyavanto narā hi te|

bhavanti śrīsukhāpannāḥ sarvakleśavivarjitāḥ|

te sattvāḥ sukhino loke pariśuddha vikalmaṣāḥ||

bhavacāraṇamuktā ye dṛśyante bhavato bhave|

bhavatāṁ darśanenaivaṁ mukto'smi bhavabandhanāt |

kleśādayaḥ palāyante garuḍasyeva pannagāḥ |

bhavāneva jagannāthaḥ śāstā saddharmadeśakaḥ|

trātā bhartā śaraṇye'pi nāstyanyo me suhṛdgatiḥ||

tadbhavān kṛpayālokya māmuddhṛtya bhavodadheḥ |

sanmārge saṁpratisthāpya saṁpālayitumarhati||

iti saṁprārthya daityendraḥ sa baliḥ sāṁjaliḥ punaḥ|

praṇatvā taṁ jagannāthaṁ sādarāt svapure'nayat||

85

tatra taṁ svapure nītvā mahotsavaiḥ pramodanaiḥ|

antaḥpure subhāsvarṇaratnapīṭhe nyaveśayat||

tatra taṁ saṁpratiṣṭhāpya rājā saṁmodito baliḥ|

sāntaḥpurajanaiḥ sārdhaṁ yathāvidhi samarcaryat||

mahadrāajarddhisatkāraiḥ satkṛtya prabhajan mudā|

pādābje praṇatiṁ kṛtvā prārthayadevamādarāt||

bhagavaṁstraidhātunātho'si yadatra svayamāgataḥ|

tadasmān kṛtpayālokya sarvān saṁtrātumarhasi||

trātā na vidyate'smākaṁ daśākulacāriṇām|

jarāmaraṇabhītānāṁ kleśāgnidahitātmanām||

bhavābdhaśramakhinnānāṁ nityamudvignacetasām|

anāthānāmabandhūnāṁ bhava mātā pitā suhṛt||

eṣāṁ bandhanabaddhānāṁ jātyandhānāṁ durātmanām|

mūḍhānāṁ ca śucittānāṁ bhava kleśāpaho gatiḥ||

nātho bhava jagannāthaḥ śāstā saddharmadeśakaḥ|

śaraṇyaṁ sadgururmitraṁ trātā bhartā hitārthabhṛt||

yathā bhavān jagallokaṁ nivārya pāpamārgataḥ|

dharmamārge pratiṣṭhāpya pālayati vilokayan||

tathāsmānapi pāpiṣṭhānnivārya pāpapaddhateḥ|

niyujya sahase paśyan pālayituṁ sadārhasi||

kṛpayāsmān durāsaktān samuddṛtya bhavodadheḥ|

saṁbodhisādhane dharme niyojayatu bodhayan||

iti saṁprārthitaṁ tena balinā bhadravāṁchinā|

śrutvā lokeśvaraścainaṁ baliṁ dṛṣṭvaivamādiśat||

sādhu śṛṇu samādhāya daityādhipa samādarāt|

hitārthaṁ te pravakṣyāmi yaddharmaṁ bodhisādhanam||

saṁsāre sarvadā bhadraṁ saukhyaṁ bhoktuṁ yadīcchasi|

triratnasmaraṇaṁ kṛtvā bhaja nityaṁ samāhitaḥ||

86

triratnaśaraṇaṁ kṛtvā ye bhajanti sadā bhave|

durgatiparimuktāste gachanti sadgatiṁ sadā||

sadgatāveva saṁjātāḥ saddharmasādhanodyatāḥ|

puṇyaśrīguṇasatsaukhyaṁ bhuktvā yānti jinālayam||

triratnabhajanotpannaṁ puṇyafalaṁ mahadbahu|

aprameyasaṁkhyeyaṁ saṁbodhijñānasādhanam||

evaṁ vijñāya daityendra saṁbodhiṁ yadi vāṁchasi|

dharmadhātuṁ samabhyatcya bhaja nityaṁ samāhitaḥ||

dharmadhātuṁ samabhyarcya ye bhajanti sadādarāt|

vimuktapātakāḥ sarve gacchanti te jinālayam||

saddharmān ca sadā śrutvā satkṛtya śraddhayādarāt|

abhyarcya śaraṇaṁ kṛtvā bhaja nityaṁ samāhitaḥ||

saddharmaṁ ye sadā śrutvā satkṛtya śraddhayādarāt|

gatvā śaraṇamabhyarcya bhajanti saṁpramoditāḥ||

te sarve kleśanirmuktāḥ pariśuddhatrimaṇḍalāḥ|

bodhisattvā mahābhijñāḥ saṁyānti sugatālayam||

saṁgharatnāni ye'bhyarcya śraddhayā śaraṇaṁ gatāḥ|

satkāraiḥ samupasthāya bhajanti sarvadā mudā||

te'pi kleśavinirmuktāḥ śuddhāśayāḥ śubhodyatāḥ|

mahāsattvāḥ śubhotsāhaṁ bhuktvā yānti sukhāvatīm||

śraddhayā yo'rhate piṇṣapātrāmekaṁ prayacchati|

tasya puṇyamasaṁkhyeyamaprameyaṁ jagurjināḥ||

sarveṣāmapi puṇyānāṁ śakyate mayā|

etatpuṇyapramānaṁ tu śakyate na jinairapī||

sarvatraidhātukotpannāḥ sattvāścetsugatātmajāḥ|

te'pyetatpuṇyasaṁkhyānāṁ pramātuṁ naiva śaknuyuḥ||

prāgevāhamihaiko'smin tatkathaṁ śaknuyāmidam|

puṇyaskandhaṁ samākhyātuṁ yanna śakyaṁ jinairapi||

87

cūrṇīkṛtya mahīṁ sarvāṁ kṛtvā cānurajomayam|

tatsarvaṁ gaṇituṁ śakyaṁ sarvaibuddharmayāpi ca|

natu triratnasatkāre puṇyaskandhaṁ kadācana|

pramātuṁ śakyate sarvairmunīśvarairmayāpi ca||

sarveṣāmudadhīnāṁ ca nadīnāṁ ca jalānyapi|

bindusaṁkhyāpramāṇena gaṇituṁ śakyate mayā||

merupramāṇabhūrjeṣu saṁpūrṇamakṣaraṁ likhet|

tadakṣarāṇi sarvāṇi saṁkhyātuṁ śakyate mayā ||

sarvesvapi samudreṣu sarvāsvapi nadīṣu ca|

yāvatyo vālukāstāsāṁ saṁkhyātuṁ śakyate mayā||

sarveṣāmapi jantūnāṁ caturdvipanivāsinām|

dehajāni ca lomāni saṁkhyātuṁ śakyate mayā||

sarveṣāmapi vṛkṣāṇāṁ caturdvīpamahīruhām|

śasyānāmapi patrāṇi saṁkhyātuṁ śakyate mayā||

pravarṣajjaladharāṇāṁ varṣaikasya nirantaram|

tadbinduparisaṁkhyābhiḥ pramātuṁ śakyate mayā||

natu triratnasatkārapiṇḍapātrādidānajam|

puṇyaskandhamasaṁkhyeyaṁ pramātum śakyate mayā||

yadi sarve'pi sattvāśca daśabhūmipratiṣṭhitāḥ|

bodhisattvā mahāsatvā bhaveyurbrahmacāriṇaḥ||

yāvatteṣāṁ mahatpuṇyaṁ saṁbodhiġyānasādhanam|

tato'pi hi mahatpuṇyaṁ triratnaṁ saṁprādānajam||

kimevaṁ bahunā proktā sarverapi munīśvaraiḥ|

yatsaṁkhyātuṁ pramātuṁ ca śakyate na kadācana||

tatkathamahameko'tra saṁkhyātuṁ śaknuyāmapi||

apremeyamasaṁkhyeyamityevaṁ paribudhyatām||

etadeva mahatpuṇyaṁ na kṣiṇoti kadācana|

sarvasattvahitādhānasaddharmaguṇasādhanam||

88

bhadraśrīsukhasaṁpattisaṁsthitisaṁpradāyakam|

sarvakleśāgnisaṁtāpaharaṁ saṁbodhisādhanam||

evaṁ mahatfalaṁ matvā triratnaṁ sarvadā smaran|

dhyātvā stutvā praṇatvāpi bhaja nityaṁ samāhitaḥ||

ye triratnaṁ sadā nityaṁ śraddhayā samupāśritāḥ|

smṛtvā dhyātvāpi tuṣṭāśca praṇatvāpi bhajantyadi||

sarve te vimālātmānaḥ pariśuddhendriyāśayāḥ|

niḥkleśāḥ sadguṇādhārāścaturbrahmavihāriṇaḥ||

dharmaśrīguṇasaṁpattiśubhotsāhasukhāratāḥ|

bodhisattvā mahāsattvā bhaviṣyanti jinātmajāḥ||

tataḥ pāramitāḥ sarvāḥ pūrayitvā yathākramam|

jitvā māragaṇān sarvānniḥkleśā vimalendriyāḥ||

arhantaḥ trijagatpūjyā mahābhijñā vināyakāḥ|

trividhāṁ bodhimāsādya sambuddhapadamāpnuyuḥ||

iti satyaṁ samākhyātaṁ sarvairapi munīśvaraiḥ|

matvā tasmāttriratnasya bhaja bodhiṁ yadīcchasi||

iti tena jagacchāstā samādiṣṭaṁ niśamya saḥ|

balirdaityādhipaḥ paśyan vismayaṁ samupāyayau||

athāsau citayan yajñadānādiprakṛtaṁ svakam|

galadaśrumukhaḥ paśyaṁllokeśvaraṁ tamabravīt||

bhagavan kīdṛśaṁ karma mūḍhena prakṛtaṁ mayā|

yenehāpi mayā prāptaṁ bandhanaṁ svajanaiḥ saha||

hā mayā kudhiyā yajñaṁ tīrthikasaṁmataṁ kṛtam|

yatfalenāhamatraivaṁ bandhitaḥ sajano'dhasi||

aho bauddheṣu yaddānaṁ prakṛtaṁ tatphalaṁ śubham |

yeneha bhadrasaṁpattīrbhuktvānte yāti nirvṛtim||

hā mūḍhena kṛta tīrthikaśāsane mayā|

yenehaivaṁ mahadduḥkhaṁ prāptaṁ svajanaiḥ saha||

89

yadā mayā jagannātha samārabhya mahanmaham|

sarvārthibhyaḥ sasatkāraṁ dānaṁ dattaṁ yathepsitam||

tadā vāmana āgatya brahmacārī mamāgrataḥ|

dvipadamātrasaṁsthānaṁ pṛthivyāṁ samayācayat||

tacchrutvā dānaraktetana mayā mānātimāninā|

tṛtīye padasaṁsthānaṁ dattaṁ tasmai mahītale||

mayā pradattamādāya svastivākyamudīrayan|

vāmanaḥ sa mahanmūrttiṁ dhṛtvātiṣṭhat puro mama||

sa tripādo mahadbhūto bhīmarupo maharddhimān|

dhṛtvā traivikramīṁ mūrttiṁ paśyan māmevamabravīt||

dehi me yattvayā dattaṁ tṛtīyasya padasya me|

sthānaṁ na vidyate kutra sthāpayeyamidaṁ vada||

ekaṁ nyastaṁ mayākāśe dvitīyaṁ ca mahītale||

tṛtīyaṁ me padaṁ kutra sthāpayethā tdaṁ vada||

iti tenoditaṁ śrutvā lajjito praviṣarṇadhiḥ|

kiṁcidvaktuśakto'hamatiṣṭhaṁ mūḍhamānasaḥ||

tadā sa viṣṇurālokya māmavamavadatpunaḥ|

yatrāhaṁ sthāpayiṣyāmi tatra saṁsthāpayed dhruvam||

iti taduktamākarṇya tadāhamavadaṁstathā||

tvayā saṁsthāpyate yatra tatra saṁsthāpayāmyaham||

iti satyaṁ mayā proktaṁ śrutvā sa saṁpraharṣitaḥ|

mūrdhani me tṛtīyena pādenākramya vikramī||

māmihādhasi pātāle sāntaḥpurajanānvitam|

sabandhusānugaṁ cāpi bandhane sthāpayatyasau||

yanmahādāruṇaṁ pāpaṁ nirdayena mayā kṛtam|

tenātra bandhanaṁ prāptaṁ sāntaḥpurajanaiḥ saha||

datvārthibhyo'pi sarvebhyaḥ sarvopakaraṇānyapi|

yathābhivāṁchitaṁ dravyaṁ gajāśvarathavāhanam||

90

kukṣatre yatkṛtaṁ dānametatphalamihāśyate|

hā mayā kiṁ kṛtaṁ śrutvā tīrthikaśāsanam||

evaṁ bhadrafalaṁ puṇyaṁ triratnabhajonodbhavam|

mayā na śrūyate kvāpi jñāyate naivamuttamam||

hāhaṁ tīrthikairduṣṭaivaśīkṛtvābhivāṁchitaḥ|

pratārito'pyasaddharme prāpito'trāpi bandhane||

īdṛśaṁ satfalaṁ puṇyaṁ bhadraśrībodhisādhane|

sukṣatre dānasaṁbhūtaṁ naśrutaṁ na mataṁ mayā||

yadīdṛśaṁ mahatpuṇyaṁ bhadraśrībodhisaṁpradam|

na jñātaṁ tattriratnānāṁ prābhajiṣyan sadā bhave||

tanmayā bhagavan jñātaṁ śrutvedaṁ bhavatoditam|

tatsadaiva triratnānāṁ śaraṇastho bhajāmyaham||

tadbhavān samupākhyātu triratnabhajane vidhim|

adyārabhya sadāpyevaṁ cariṣyāmyahamābhavam|

tathāhaṁ bhagavan buddharatnasya śaraṇe sthitaḥ|

yathāvidhi samabhyarcya bhajāni sarvadābhavam||

tathā ca dharmaratnānāṁ śaraṇe samupasthitaḥ|

satkṛtya śraddhayā gauṇyaṁ śrutvā bhajāni sarvadā||

tathā ya saṁgharatnānāṁ śaraṇe sarvadā sthitaḥ|

tathārhabhojanaiścāpi satkṛtya prabhajāmyaham||

yathātra bhavatādiṣṭaṁ saṁcariṣye tathā khalu|

saṁbodhisādhanaṁ dharmaṁ samupādeṣṭumarhati||

iti taduktamākarṇya lokeśvaraḥ sa sarvavit|

prabodhitaṁ tamālokya daityendramevamādiśat||

sādho bale'surendro'si tacchriṇuṣva samāhitaḥ|

hitārthaṁ te pravakṣyāmi yadi saddharmamicchasi||

ādau viramya pāpebhyo duṣṭamitrāddūragataḥ||

sanmitraṁ samupāśritya cara bhadra samāhitaḥ||

91

tataḥ śraddhāśayo dhīraścaturbrahmavihārikaḥ|

triratnabhajanaṁ kṛtvā bodhicaryāvrataṁ cara||

saugatebhyastathārthibhyaḥ śraddhayā mānayan mudā|

saṁbodhipraṇidhānena kuruṣva dānamīpsitam||

saṁbodhipraṇidhānena yaddhānaṁ śraddhayā kṛtam|

tatfalaṁ hi mahatsiddhaṁ saṁbuddhapadasādhanam||

tato'nyatpraṇidhānena yaddānaṁ prakṛtaṁ mudā|

tatkalaṁ śrīmahatsaukhyaṁ dadyān naiva tu saugatam||

tattriratnamanusmṛtvā saṁbodhinihitāśayaḥ|

dadasva śraddhayā dānaṁ bauddhaṁ padaṁ yadīcchasi||

evaṁ datvā sadā dānaṁ bodhicitto jitendriyaḥ|

śuciśīlasamācāraścarasva poṣadhaṁ vratam||

vrataṁ vinā na śudhyeta trikāyaṁ mahatāmapi|

tadbodhipraṇidhānena caraṣva saugataṁ vratam||

evaṁ vrataṁ sadā dhṛtvā caturbrahmavihāradhṛk|

saṁbodhipraṇidhānena kṣāntivrataṁ samācara||

kṛta kalpasahastrairyaddānaṁ triratnasādhanam|

kleśotthito jagadduṣṭaḥ kradho hanti kṣaṇena tat||

tatkleśārīn jagadduṣṭān krodhamūlān vinirjayan|

saṁbodhipraṇidhānena sattve kṣamāvrataṁ cara||

kevalaṁ kṣamayā naiva saddharmaguṇasādhanam|

vinā vīryasamutsāham sidhyate bodhisaṁvaram||

tatkaudhīdyaṁ samutsṛjya saṁbodhinihitāśayaḥ|

dhṛtvā vīryasamutsāhaṁ cara bhadrārthasādhane||

na hi vīryaṁ vinākāryaṁ sidhyate sudhiyāmapi|

tasmādvīryaṁ samādhāya saṁbodhikṛtaniścayaḥ||

svaparāmahitādhānaṁ saddharmaratnamarjaya|

durbuddherhi mahotsāhaṁ vīryaṁ na sādhayecchubham||

92

svaparātmahitotpātameva kuryāt sadārivat|

taddhairyasumatiṁ dhṛtvā saṁbodhidhyānaniṣṭhitaḥ||

sarvasattvahitādhānaṁ saddharmaratnamarjaya|

prajñāvirahito naiva dhyānāhito'pi sidhyate|

tatsatprajñāmahāratnamarjaya trijagaddhite||

etaddhi paramopāyaṁ saṁbodhijñānasādhane|

vijñāya tvaṁ sadā sattvahitārthe cara sadvratam||

tadā tvaṁ bodhisattva syāḥ sarvasattvahitārthabhṛt|

bhadracārī mahāabhijño mahāsattvo jinātmajaḥ||

iti bauddhapadaṁ prāptuṁ yadīcchasi jagaddhite|

bodhicittaṁ mahāratnaṁ prāptuṁ ratnatrayaṁ bhaja||

triratnabhajanotpatrapuṇyaratnānubhāvataḥ|

bodhicittaṁ mahāratnaṁ prāpsyate jagaddhite||

iti tena jagacchāstrā samādiṣṭaṁ niśamya saḥ|

baliḥ prabodhito bodhicaryāvrataṁ samaicchata||

tataḥ sa balirālokya taṁ lokeśaṁ jinātjam|

sāṁjaliḥ praṇatiṁ kṛtvā prārthayaccaivamādarāt||

bhagavaṁstrijagannātho bhavāneva jagadguruḥ|

samuddhartā suhṛnmitraṁ kaścinnaivāparo mama||

tadājñāṁ bhavatāṁ dhṛtvā śirasāhaṁ samāhitaḥ|

triratnabhajanaṁ kṝtvā saṁcariṣye susaṁvaram||

taccittaratnasaṁprāptyai sarvān buddhān munīśvarān|

dharmaratnaṁ ca saṁghāṁśca śaraṇaṁ gacchāmi sarvadā||

teṣāṁ pūjāṁ kariṣyāmi śraddhayā samupasthitaḥ|

dharmeṁ śrutvā ca saṁghānāṁ dāsye yathārhaṁ bhojanam||

adyārabhya sadā teṣāṁ munīndrāṇāmupāsakaḥ|

yathāvidhi vrataṁ dhṛtvā cariṣyāmi jagaddhite||

saccittaratnagrahaṇāya samyakpūjāṁ karomyeṣa tathāgatānām|

saddharmaratnasya ca nirmalāsya buddhātmajānāṁ ca guṇākarāṇām||

93

yāvanti puṣpāṇi falāni cauvaṁ bhaiṣajyajātāni ca yānio santi|

ratnāni yāvanti ca santi loke jalāni ca svacchamanoramāṇi||

mahīdharā ratnamayāstathānye vanapradeśāśca vivekaramyāḥ|

latāḥ supuṣpābharaṇojjvalāśca dumāśca ye satfalanamraśākhāḥ||

devādilokeṣu ca gandhadhūpāḥ kalpadrumā ratnamayāśca vṛkṣāḥ|

sarāṁsi cāmbhoruhabhūṣanāni haṁsasvanātyantamanoharāṇi||

akṛṣṭajātāni ca śasyajātānyanyāni vā pūjyavibhūṣaṇāni|

ākāśadhātiprasarāvadhīni sarvānyapīmānyaparigrahāni||

ādāya buddhayā munīpuṁgavebhyo niryātayāmyeṣa saputrakebhyaḥ|

gṛhṇantu tanme varadakṣiṇīyā mahākṛpā māmanukampamānāḥ||

apuṇyavānasmi mahādaridraḥ pūjārthamanyanmama nāsti kiṁcit|

ato mamārthaya parārthacintā gṛṇantu nāthā idamātmaśaktyā||

dadāmi cātmānamahaṁ jinebhyaḥ sarveṇa sarvaṁ ca tadātmajebhyaḥ|

parigrahaṁ me kurutāgrasattvā yuṣmāsu dāsatvamupaimi bhaktyā||

parigraṇāsmi bhavatkṛtena nibhīrbhave sattvahitaṁ karomi|

pūrvaṁ ca pāpaṁ samatikramāmi nānyacca pāpaṁ prakaromi bhūyaḥ||

sabuddhadharmasaṁgheṣu caityeṣu pratimāsu ca|

puṣparatnādivarṣāśca pravartantāṁ nirantaram||

bodhisattvā mahāsattvāḥ pūjayanti yathā jinān|

tathā sarvān munīndrāṁstān saputrān pūjayāmyaham||

svarāṁgasāgaraiḥ strotraiḥ staumi cāhaṁ guṇodadhīn|

stutisaṁgītimeghāśca saṁbhavantyeṣvananyathā||

sarvakṣatrāṇusaṁkhyaiśca praṇāmaiḥ praṇamāmyaham|

sarvāṁstryadhvagatān buddhān sahadharmagaṇottamān||

sarvacaityāni vande'haṁ bodhisattvāśrayānapi|

namaskaromyupādhyāyānabhivandyān yatīṁstathā||

buddhaṁ gacchāmi śaraṇaṁ yāvadābodhimaṇdataḥ|

dharmaṁ gacchāmi śaraṇaṁ bodhisattvagaṇāṁstathā||

94

vijñāpayāmi saṁbuddhān sarvadikṣu vyavasthitān|

mahākāruṇikāṁścāpi bodhisattvān kṛtāṁjaliḥ||

anādigatisaṁsāre janmanyatraiva vā punaḥ|

yanmayā paśunā pāpaṁ kṛtaṁ kāritameva vā||

yaccānumoditaṁ kiṁcidātmaghātāya mohinaḥ|

tadatyayaṁ deśayāmyatra paścāttāpena tāpitaḥ||

ratnatraye'pakāro yo mātāpitṛṣu vā mayā|

guruṣvanyeṣu vā kṣopātkāyavāgbuddhibhiḥ kṛtaḥ||

anekadoṣaduṣṭena mayā pāpena mohanā|

yatkṛtaṁ dāruṇaṁ pāpaṁ tatsarvaṁ deśayāmyaham||

kathaṁ ca niḥsarāmyasmāt nityodvigno'smi sāmpratam||

mā bhūnme mṛtyuracirādakṣīṇe pāpasaṁcaye ||

kṛtākṛtoparīkṣo'yaṁ mṛtyurviśrambhaghātakaḥ|

svasthāsvasthairaviśvāsya āhasmikamahāśaniḥ||

priyāpriyanimittena pāpaṁ kṛtamanenekadhā|

sarvamutsṛjya gantavyaṁ mayā na jñātamīdṛśam||

apriyā na bhaviṣyanti bhaviṣyanti na me priyāḥ|

ahaṁ ca na bhaviṣyāmi sarvaṁ ca na bhaviṣyati||

tattatsmaraṇatāṁ yāti yadyadvastvanubhūyate|

svapnānūbhūtavat sarveṁ gataṁ na punarīkṣyate||

ihaiva tiṣṭhatastāvadgatānekapriyāpriyāḥ|

tannimittaṁ kṛtaṁ pāpaṁ me puraḥsthitam||

evamāgantuko'mītī mayā naiva samīkṣyate|

mohanunayāvidveaṣaiḥ kṛtaṁ pāpamanekaśaḥ||

rātriṁdivamaviśrāmamāyuṣo vardhate vyayaḥ|

āyasyajyāgamo māsti na mariṣyāmyahaṁ katham||

iha śayyāgatenāpi bandhumadhye'pi tiṣṭhatā|

mayaivaikena soḍhavyā marmachedādivedanā||

95

yamadūtairgṛhītasya kuto bandhusuhṛtsakhāḥ|

puṇyamekaṁ tadā trāṇaṁ mayā tatraiva saṁcitam||

anityajīvītāsaṁgāditthaṁ bhayamajānatā|

pramattena madāndhena bahupāpaṁ mayārjitam||

aṁgachedārthamapyanyo nīyamāno viśuṣyati|

pipasito dīnadṛṣṭiranyadevekṣate jagat||

kiṁ duṣṭairbhairavākārairyamadūtairadhiṣṭhitaḥ|

mahātrāsaṁkaragrastaḥ purīṣotsargaveṣṭitaḥ||

kātarairnatravikṣopaistrāṇānveṣī caturdiśam|

ko me mahābhayādasmāt sādhustrātā bhavediha||

trāṇaśūnyā diśo dṛṣṭvā punaḥ saṁmohamāgataḥ|

tadāhaṁ kiṁ kariṣyāmi tasmin sthāne mahābhaye||

adhaiva śaraṇaṁ yāmi jagannāthān mahābalān|

jagadrakṣārthamudyuktān sarvatrāsaharān jinān||

taiścādhigataṁ dharmaṁ saṁsārabhayanāśanam|

śaraṇaṁ yāmi bhāvena bodhisattvagaṇaṁ tathā||

samantabhadrāyātmānaṁ dadāmi bhayavihvalaḥ|

viraumyārtaravaṁ bhīto bhayaṁ nāśayate drutam||

tatra sarvajñanāthasya sarvapāpāpahāriṇaḥ|

vākyamullaṁghayāmīti dhigmāmatyantamohitam||

tiṣṭhāmyatyapramatto'haṁ prayāteṣvitareṣvapi|

kimu yojanasāhasre prapāte dīrghakālike||

adyaiva maraṇaṁ naiti na yukta me sukhāsikā|

avaśyaṁ na bhaviṣyāmi kasmānme susthinaṁ manaḥ||

pūrvānubhūte naṣṭebhyaḥ kiṁ me sāramavasthitam|

yeṣu me'bhiniviṣṭena guruṇāṁ laṁghinaṁ vacaḥ||

jīvalokamimaṁ tyaktvā bandhūn paricitānapi|

ekākī kvāpi yāsyāmi kiṁ me sarvaiḥ priyāpriyaiḥ||

96

iyameva tu me cintā yuktā rātraṁdivaṁ sadā|

aśubhānniyataṁ duḥkhaṁ niḥsareyaṁ tataḥ katham||

mayā duṣṭena mūḍhena yatpāpaṁ prakṛtaṁ purā|

prakṛtyā deśayāmyeṣa nāthānāmagrato'dhunā|

kṛtāṁjalirduḥkhabhītaḥ praṇipatya punaḥ punaḥ||

atyayamatyayatvena pratigṛhṇantu nāyakāḥ|

abhadrakaṁ punarnāthā na kariṣyāmi sarvadā||

apāyaduḥkhaviśrāmaṁ sarvasattvaiḥ kṛtaṁ śumam|

anumode pramodena sukhaṁ tiṣṭhantu duḥkhitāḥ||

saṁsāre duḥkhavaimokṣamanumode śarīrinām|

bodhisattvatvabuddhatvamanumode ca tāyinām||

cittotpādasamudrāṁśca sarvasattvasukhāvahān|

sarvasattvahitādhānānanumode ca śāsinām||

sarvadiksaṁsthitān buddhan prārthayāmi kṛtāṁjaliḥ|

dharmapradīpaṁ kurvantu mohādduḥkhaprapātinām||

jinān nirvātukāmāṁśca yācayāmi samādarāt|

kalpo'nanalpānstiṣṭhantu mā bhūdandhamidaṁ jagat||

ityukte balinā tena lokeśvaro niśamya niśamya saḥ|

sādhu sādhviti saṁrādhya taṁ baliṁ caivamabravīt||

kṣaṇasaṁpadiyaṁ sudurlabhā pratilabdhā puruṣārthasādhanī|

yadi nātra vicintyate hitaṁ punarapyeṣa samāgamaḥ kutaḥ||

rātrau yathā meghaghanāndhakāre vidyutkṣaṇaṁ darśayati prakāśam|

buddhānubhāvena tathā kadācillokasya puṇyeṣu matiḥkṣaṇaṁ syāt||

tasmācchubhaṁ durbalameva nityaṁ balaṁ tu pāpasya mahatsughoram|

tajjīyate'yena śubhena kena saṁbodhicittaṁ yadi nāma na syāt||

kalpānanalpān praticiṁtayadbhirdṛṣṭaṁ munīndraiḥ hitametadeva|

yataḥ sukhenaiva sukhaṁ pravṛddhamutplāvayatyamitān janaughān||

97

bhavaduḥkhaśatāni tartukāmairapi sattvavyasanānio hartukāmaiḥ|

bahusaukhyaśatāni bhoktukāmairna vimocyaṁ hi sadaiva bodhicittam||

bhavacārakabandhano varo kaḥ sugatānāṁ suta ucyate kṣaṇena|

sanarāmaralokavandanīyo bhavati syādita eva bodhicitte||

aśucipratimāmimāṁ gṛhītvā jinaratnapratimāṁ karotyanarghām|

rasajātamatīva vedhanīyaṁ sudṛḍhaṁ gṛhṇīṣva bodhicittaratnam||

suparīkṣitamaprameyadhībhīrbahumūlyaṁ jagadekasārthavāhaiḥ|

gatipattanavipravāsaśīlāḥ sudṛḍhaṁ gṛhṇantu bodhicittaratnam||

kadalīva falaṁ vihāya yāti kṣayamanyatkuśalaṁ hi sarvameva|

satataṁ falati kṣayaṁ na yāti prasavatyeva hi bodhicittavṛkṣaḥ||

kṛtvāpi pāpāni sudāruṇāni yadāśrayāduttarati kṣaṇena|

śūrāśrayeṇaiva mahābhayāni nāśrīyate tatkathamajñasattvaiḥ||

yugāntakālānalavanmahānti pāpāni yannirdahati kṣaṇena|

yasyānuśaṁsānamitān uvāca maitreyanāthaḥ sudhanāya dhīmān||

tadbodhicittaṁ dvividhaṁ vijñātavyaṁ samāsataḥ|

bodhipraṇidhicittaṁ ca bodhiprasthānameva ca||

gantukāmaśca gantuśca yathābhedaḥ pratīyate|

tadvad bhedā'nayorjñeyo yathāsaṁkhyena paṇḍitaiḥ||

bodhipraṇidhicittasya samsāre'pi mahatfalam|

na tvavicchinnapuṇyatvaṁ yathāprasthānacetasaḥ||

yataḥ prabhṛtyaparyantasattvadhātupramokṣaṇe|

samādadāti taccittamanivartena cetasā||

tataḥ prabhṛti suptasya pramattasyāpyanekaśaḥ|

avicchinnāḥ puṇyadhārāḥ pravartante nabhaḥsamāḥ||

jagadānandabījasya jagadduḥkhauṣadhasya ca|

cittaratnasya yatpuṇyaṁ tatkathaṁ hi pramīyate||

hitāśaṁsanamātrena buddhapūjā viśiṣyate|

kiṁ punaḥ sarvasattvānāṁ sarvasaukhyārthamudyamāt||

98

duḥkhamevābhidhāvanti duḥkhaniḥsaraṇāśayāḥ|

sukhecchayaiva saṁmohāt svasukhaṁ ghnanti śatruvat||

yasteṣāṁ sukharaṁkāṇāṁ pīḍitānāmanekaśaḥ|

tṛptaṁ sarvasukhaiḥ kuryāt sarvāḥ pīḍāśchinatti ca||

nāśayatyapi saṁmohaṁ sādhustena samaḥ kutaḥ|

kuto vā tādṛśaṁ mitraṁ puṇyaṁ vā tādṛśaṁ kutaḥ||

kṛte yaḥ pratikurvīta so'pi tāvatpraśasyate|

avyāpāritaḥ sādhustu bodhisattvaḥ kimucyate||

iti mantrayatau jinasya putre kaluṣaṁ svahṛdaye karoti yaḥ|

kaluṣodayasaṁkhyayā sa kalpānnarakeṣvāsatīti nātha āha||

atha yasya manaḥ prasādameti prasavettasya tato'dhikaṁ falam||

tasmād gṛhītvā sudṛḍhaṁ bodhicittaṁ jinātmajaḥ|

śikṣānatikrame yatnaṁ kuryānnityamatandritaḥ||

tvayāpi ca yathāśaktistatra kiṁ parilambyate|

nādya cet kriyate yatnaṁ talenāpi talaṁ vrajeḥ||

yadi caivaṁ pratijñāya sādhayenaiva karmaṇā|

eatān sarvān visaṁvādya kā gatiste bhaviṣyati||

manasā cintayitvā tu yo na dadyāt punarnaraḥ|

sa preto bhagavatītyuktamalpamātre'pi vastuni||

kimutānuttaraṁ saukhyamuccairudghuṣya bhāvataḥ|

yasmādāpadyamāno'sau sarvasattvārthahānikṛt||

yo'pyanyaḥ kṣaṇamapyasya puṇyavighnaṁ kariṣyati|

tasya durgatiparyantaṁ nāsti sattvārthaghātinaḥ||

ekasyāpi hi sattvasya hitaṁ hitvā hato bhavet|

aśoṣākāśaparyantavāsināṁ kimu dehinām||

apremeyāgatā buddhāḥ sarvasattvagaveṣakāḥ|

tvameṣāṁ na svadoṣeṇa cikitsāagocaraṁ gataḥ||

na hīdṛśaistvaccaritraiḥ sadgutirlabhyate punaḥ|

sadgatāvalabhyamānāyāṁ pāpameva kutaḥ śubham||

99

yadā kuśalayogyo'pi kuśalaṁ tvaṁ karoṣi na|

apāyāduḥkhasaṁmūḍha kiṁ kariṣyasi tadā śubham||

akurvataśca kauśalyaṁ pāpamevopacinnataḥ|

hataḥ sugatiśabdo'pi kalpakoṭiśatairapi||

eke kṣaṇakṛtāt pāpādavīcau kalpamāsyate||

anādikālopacitāt pāpāt kā sugatau kathā||

yadīdṛśaṁ kṣaṇaṁ prāpya punaḥ sīdasi mohitaḥ|

śociṣyasi ciraṁ bhūyo yamadūtaiḥ pracoditaḥ||

ciraṁ dhakṣyati te kāyam nārakāgni suduḥsahaḥ|

paścāttāpānalacittaṁ ciraṁ dhakṣyatyaśikṣitam||

hastapādādirahitāstṛṣṇādveṣādiśatravaḥ|

na śurā naiva te prājñāḥ kathaṁ dāsīkṛto'si taiḥ||

tvaccitāvasthittā eva ghnanti tvāmeva susthitāḥ|

atra te cetanā nāsti mantrairiva vimohitaḥ||

sarve devā manuṣyāśca yadi syustava śatravaḥ|

te'pi nāvīcikaṁ vahniṁ samudānayituṁ kṣamāḥ||

sarve hitāya kalpyante svānukūlyena sevitāḥ|

sevyamānastvamī kleśāḥ sutarāṁ duḥkhakārakāḥ||

bhavacārakapālakā ime narakādiṣvapi vadhyaghātakāḥ |

mativeśmani lobhayan jale yadi tiṣṭhanti kuta sukhaṁ tava||

akāraṇenāpi ripukṣatāni gātreṣvalaṁkāradudvahanti|

mahārthasiddhyai tu samudyatasya duḥkhāni kasmāttava bādhakāni||

svajīvikāmātranibaddhacittāḥ kaivartacaṇḍālakṛṣīvalādyāḥ|

śītātapādivyasanaṁ sahante jagaddhitārtham sahase kathaṁ na||

durgāputrakakarṇāḍhyā dāhachedādivedanām|

mudhā sahante muktyarthaṁ kasmāttvamasi kātaraḥ||

muktyarthinaśca yaktaṁ te lobhasatkārabandhanam|

ye mocayanti bandhāttvāṁ dveṣasteṣu katham tava||

spṛṣta uṣnodakenāpi sukumāraḥ pratapyase|

kṛtvā ca nārakaṁ karma kimevaṁ svasthamāsyate||

na kiṁcidasti tadvastu tadabhyāsasya duṣkaram|

tasmāamṛduvyathābhyāsāt soḍhavyāpi mahāvyathā||

duḥkhaṁ necchasi duḥkhasya hetumicchasi durmate|

svāparādhāgate duḥkhe kasmādanyatra dūṣyate||

muktvā dharmaratiṁ śreṣṭhāmanantasukhasantatim|

ratirāddhatyahāsādau duḥkhahetau kathaṁ tava||

100

spṛṣṭa uṣṇodakenāpi sukumāraḥ pratapyase|

kṛtvā ca nārakaṁ karma kimevaṁ svasthamāsyate||

na kiṁcidasti tadvastu yadabhyāsasya duṣkaram|

tasmāamṛduvyathābhyāsāt soḍhavyāpi mahāvyathā||

duḥkhaṁ necchasi duḥkhasya hetumicchasi durmate|

svāparādhāgate duḥkhe kasmādanyatra dūṣyate||

muktvā dharmaratiṁ śreṣṭhāmanantasukhasantatim|

ratirāddhatyahāsādau duḥkhahetau kathaṁ tava||

bodhicchandaviyogena paurvakena tavādhunā|

vipattirīdṛśī jātā tasmādbodhiṁ prasādhaya||

mithyā kalpanayā citte pāpāt kāye vyathā yataḥ|

tasmāt kāryaṁ śubhe chandaṁ bhāvayitvaivamādarāt||

na prāptaṁ bhagavanpūjāmahotsāhasukhaṁ tvayā|

na kṛtā śāsane kārā daridrāśā na pūritā||

bhītebhyo nābhayaṁ dattamārtā na sukhinaḥ kṛtāḥ|

kevalasvātmasaukhyārthaṁ yajñadānaṁ kṛtaṁ tvayā||

abhilāṣavighātāśca jāyante pāpakāriṇām|

duḥkhāni daurmanasyāni bhayāni vividhānyapi||

pāpakārī sukhecchaśca yatra yatrābhigacchati|

tatra tatraiva tatpāpairduḥkhaśastraiahanyate||

manorathaṁ śubhakṛtāṁ yatra yatraiva gacchati|

tatra tatrāpi tatpuṇyaiḥ phalārghyenābhipūjyate||

vipulasugandhiśītalasaroruhagarbhagatāḥ|

madhurajinasvarāśanakṛtopacitadyutayaḥ||

munikarabodhitāṁ vraja vinirgatasadvapuṣaḥ|

sugatasutā bhavanti sugatasya puraḥ kuśalaiḥ||

yamapuṣāpanītasakalachavirārtaravo

hutavahatāpavidrutakatāmraniṣiktatanuḥ|
101

jvaladasiśaktighātaśataśātitamāṁsadalaḥ

patati sutaptalohadharaṇīṣvaśubhairbahuśaḥ||

janmāntare'pi so'bhyāsaḥ pāpādduḥkhaṁ vardhate|

anyacca kāryaṁ kālaṁ ca hīnaṁ tattanasādhitam||

āpadā bādhate'lpāpi manaste yadi durbalam|

viṣādakṛtaniśceṣṭa āpadaḥ sukarā nanu||

vyutthitaśceṣtamānastu mahatāmapi durjayaḥ|

tadeṣa māno voḍhavyo jinasiṁhasuto hyaham||

ye bhogyamānavijitā varākāste na māninaḥ|

māni śatruṁ vaśaṁ neti mānaśatruvaśāstu te||

mānena durgatiṁ nītā mūrkhā durdarśanāḥ kṛśāḥ|

hatāśāḥ paribhūtāśca mānuṣye'pi hatotsavāḥ||

te mānino vijayinaśca ta eva śūrāḥ

ye mānaśatruvijayāya vahanti mānam|

ye taṁ sphurantamapi mānaripuṁ nihatya

kāmaṁ jane jayafalaṁ pratipādayanti||

kāmairna tṛptiḥ saṁsāre kṣuradhārāmadhūpamaiḥ|

puṇyāmṛtaiḥ kathaṁ tṛptirvipākamadhuraiḥ śivaiḥ||

kasyānityeṣvanityasya sneho bhavitumarhati|

yena janmasahasrāṇi draṣṭavyo na punaḥ priyaḥ||

avaśyaṁ na dhṛtiṁ yāti samādhau na ca tiṣṭhati|

naca tṛpyati dṛṣṭvāpi pūrvad bādhyate tṛṣā||

na paśyati yathābhūtaṁ saṁvegādavahīyate|

dadyate tena śokena priyasaṁgamakāṁkṣayā||

taccintayā mudhā yāti hrasvamāyurmuhurmuhuḥ|

aśāśvatena mitreṇa dharmo bhraśyati śāśvataḥ||

bālaiḥ sa bhāgacarito niyataṁ yāti durgatim|

neṣyate visabhāgaśca kiṁ prāptaṁ balasaṁgamāt||

102

kṣaṇādbhavanti suhṛdo bhavanti ripavaḥ kṣaṇāt|

toṣasthāne prakupyanti durārādhyāḥ pṛthagjanāḥ||

hitamuktāḥ prakupyanti vārayanti ca te hitāt|

atha na śrūyate teṣāṁ kupitā yānti durgatim||

īrṣyotkṛṣṭāt samādvandvo hīnātmānaḥ stutermadaḥ|

avarṇāt pratighaśceti kadā bālāddhitaṁ bhavet||

ātmotkarṣaḥ parāvarṇaḥ saṁsāraratisaṁkathā|

ityādyavaśyamaśubhaṁ sarvathā bālasaṁgamāt||

tasmāt prājño na tāmicchedicchāto jāyate bhayam|

nānādhimuktikāḥ sattvā jinairapi na toṣitāḥ||

bahavo lābhino'bhūvan bahavaśca yaśasvinaḥ|

sahalābhayaśobhistena jñātāḥ kva gatā iti||

kāmā hyanarthajanakā ihaloke paratra ca|

iha bandhavadhachandairnārakādau paratra ca||

yadarthaṁ dūtadūtīināṁ kṛtoṁ'jaliranekadhā|

na ca pāpamakīrttirvā yadarthaṁ gaṇitā purā||

prakṣiptaśca bhaye'pyātmā draviṇaṁ ca vyayīkṛtam|

yānyeva ca pariṣvajya babhūvottamanirvṛtiḥ||

tānyevāsthīni nānyāni svādhīnānyamamāni ca|

prakāmaṁ saṁpariṣvajya kiṁ na gacchati nirvṛtim||

ekasmādaśanādāsāṁ lālāmedhyaṁ ca jāyate|

tatrāmedhyamaniṣṭhaṁ te lālāpānaṁ kathaṁ priyam||

yadi na te'śucau rāgaḥ kasmādāliṁgase param|

māṁsakardamasaṁliptaṁ snāyubaddhāsthipaṁjaram||

amedhyabhavamalpatvānna vāṁchasyaśuciṁ kṛmim|

bahvamedhyamayaṁ kāyamamedhyajamapīcchasi||

śmaśāne paritān ghorān kāyām paśyāparānapi|

kathaṁ jñātvāpi tatraiva punarutpadyate ratiḥ||

103

mānārthaṁ dāsatāṁ yānti muḍhāḥ kāmavidambitāḥ|

dahyante chidyamānāśca hanyamānāśca śaktibhiḥ||

arjanarakṣaṇenātha viṣādairarthamanantamavehi|

vyagratayā dhanasattamatīnāṁ nāvasaro bhavaduḥkhavimuktyai||

māyayā nirmitaṁ sarvaṁ hetubhiryacca nirmitam|

āyāti tatkutaḥ kutra yāti ceti nirupyatām||

svapnopamāstu gatyo vicāre kadalīsamāḥ|

nirvṛtānirvṛtānāṁ ca viśeṣo nāsti vastutaḥ||

evaṁ śūnyeṣu bhāveṣu kiṁ labdhaṁ kiṁ hṛtaṁ bhavet|

satkṛtaḥ paribhūto vā kena kaḥ saṁbhaviṣyati||

kutaḥ sukhaṁ vā duḥkhaṁ vā kiṁ priyaṁ vā kimapriyam|

kā tṛṣṇā kutra sā tṛṣṇā mṛgyamānā svabhāvataḥ||

vicāre jīvaloke hi ko nāmātra mariṣyate|

ko bhaviṣyati ko bhūtaḥ ko bandhuḥ kasya kaḥ suhṛt||

sarvamākāśasaṁkāśaṁ parigṛhṇīṣva tattathā|

prakupyanti prahṛṣyanti kalahotsavahetubhiḥ||

śokāyāsauviṣādaiśca mithaśchedanabhedanaiḥ|

yāpayanti sukṛcchreṇa pāpairātmasukhecchavaḥ||

mṛtāḥ patantyapāyeṣu dīrghatīvravyatheṣu ca|

āgattyāgatya sugatiṁ bhūtvā bhūtvā sukhocitāḥ||

bhave bahuprapātaśca tatra vā tattvamīdṛśam|

tatrānyonyavirodhaśca na bahvettattvamīdṛśam||

tatra cānupamāstīvrā anantā duḥkhāsāgarāḥ|

tatraivamalpabalatā tatrāpyalpatvamāyuṣaḥ||

tatrāpi jīvitārogyavyāpāraiḥ kṣutklamaśramaiḥ|

nidrayopadravairbālaiḥ satsaṁgainiṣfalaistathā||

vṛthaivāyurvahatyāśu vivekastu sudurlabhaḥ|

tatrāpyabhyastavikṣepanivāraṇagatiḥ kutaḥ||

104

tatrāpi yatate māro mahāpāyaprapātane|

tatrāsanmārgabāhulyaṁ vicikitsā ca durjayā||

punaśca kṣaṇadaurbalyaṁ buddhotpādo'tirlabhaḥ|

kleśaugho durnivāraścetyaho duḥkhaparamparā||

aho batātiśocyatvameṣāṁ duḥkhaughavartinām|

yenekṣante svadauḥsthityamevamapyatiduḥkhitāḥ||

snātvā snātvā yathā kaścidviśed vahniṁ muhurmuhuḥ|

svasausthityaṁ na manyanta evamapyatiduḥsthitāḥ||

ajarāmaraśīlānāmevaṁ viharatāṁ satām|

āyāsyantyāpado ghorā kṛtvā maraṇamagrataḥ||

evaṁ duḥkhātaptānāṁ śāntyai bodhivrataṁ cara|

bodhivrataṁ mahatpuṇyaṁ saṁbodhijñānasādhanam||

puṇyameghasamudbhūtaiḥ sukhopakaraṇaiḥ svakaiḥ|

sadopalambhadṛṣṭibhyo buddhādeśaya śūnyatām||

saṁvṛtyānupalambhena puṇyasaṁbhāramācara|

tasmādyathārttiśokāderātmānaṁ goptumicchasi||

rakṣācittaṁ dayācittaṁ jagatyabhyasyatāṁ tathā|

duṣkarān mā nivartasva tasmāsabhyāsaśaktitaḥ|

yasyaiva śravaṇāt trāsastaireva na vinā ratiḥ||

ātmānaṁ ca parāṁścaiva yaḥ śīghra trātumicchati|

sa caret paramaṁ guhyaṁ parātmasamavartanam||

yasminātmanyatisnehādalpāsapi bhayādbhayam|

na dviṣet kastamātmānaṁ śatruvadyo bhayāvahaḥ||

yo mānyakṣuptipāsādipratīkāracikīrṣayā|

pakṣimatsyamṛgān hanti paripanthaṁ ca tiṣṭhati||

yo lābhasatkriyāhatoḥ pitarāvapi mārayet|

ratnatryasvamādadyādyenāvīcindhano bhavet||

kaḥ paṇḍitastamātmānamicchedrakṣet prapūjayet|

na paśyecchatruvaccainaṁ kaścaivaṁ pratimānayet||

105

yadi dāsyāmi kiṁ bhojye ityātmārthe piśācatā|

bhokṣye cetkiṁ dadāmīti parārthe devarājatā||

ātmārthaṁ pīḍayitvānyannarakādiṣu pacyate|

ātmānaṁ pīḍayitvā tu parārthe sarvasaṁpadaḥ||

durgatirnīcatā saukhyaṁ yayevātmonnatīcchayā|

tāmevānyatra saṁkrāmya sugatiḥ satkṛtirmatiḥ||

ātmārthaṁ paramājñāpya dāsatvādyanubhūyate|

parārthaṁ svayamājñāpya svāmitvādyanubhūyate||

ye kecidduġkhitā loke sarve te svasukhecchayā|

ya kecitsukhitā loke sarve te'nyasukhecchayā||

bahunātra kimuktena dṛśyatāmidamantaram|

svārthārthinaśca bālasya muneścānyārthakāriṇaḥ||

na nāmasādhyaṁ buddhatvaṁ saṁsāre'pi kutaḥ sukham|

svasukhasyānyaduḥkhena parivarttamakurvataḥ||

āstām tāvatparo loko dṛṣṭo'pyartho na sidhyati|

bhṛtyasyākurvataḥ karma svāmino'dadato bhṛtim||

tyaktvānyonyasukhotpādaṁ dṛṣṭvādṛṣṭasukhotsavam|

anyonyadūṣaṇād ghoraṁ duḥkhaṁ gṛhṇanti mohitāḥ||

upadravā ye ca bhavanti loke yāvanti duḥkhāni bhayāni caiva|

sarvāṇi tānyātmaparigraheṇa tatkiṁ tava svātmaparigraheṇa||

ātmānamaparityajya duḥkhaṁ tyaktuṁ na śakyate|

yathāgnimaparityajya dāhastyaktuṁ na śakyate||

tasmāt svadukha śāntyarthaṁ paraduḥkhaśamāya ca|

dadasvānyebhya ātmānaṁ parān gṛhṇīṣva cātmavat||

anyasaṁbandhito'smīti niścayaṁ kuru saṁmate|

sarvaṁ sattvārthamutsṛjya nānyaccintyaṁ tvayādhunā||

sarvametat sucaritaṁ dānaṁ sugatapūjanam|

kṛtaṁ kalpasahasrairyatpratighaḥ pratihanti tat||

106

na ca dveṣasamaṁ pāpaṁ na ca kṣāntisamaṁ tapaḥ|

tasmāt kṣāntiṁ prayatnena bhāvayedvividhairnayaiḥ||

manaḥ śamaṁ na gṛhṇāti na prītisukhamaśrūte|

na nidrāṁ na dhṛtiṁ dvesaśalye hṛdi sthite||

pūjayatyarthamānairyānye'pi cainaṁ samāśritāḥ|

te'pyenaṁ hantumicchanti svāminaṁ dveṣadurbhagam||

suhṛdo'pyudvijante'smāddadāti cenna sevyate|

saṁkṣepānnāsti tatkiṁcitkrodhano yena susthitaḥ||

na dviṣantaḥ kṣayaṁ yānti durjanā gaganopamāḥ|

mārite krodhacitte tu naśyante sarvaśatravaḥ||

vikalpedhanadiptena jantuḥ krodhāgninā kila|

dahatyātmānamevādau paraṁ dhakṣyati vā na vā||

jarā rupavatāṁ krodhaḥ tamaścakṣuṣmatāmapi|

vadho dharmārthakāmānāṁ tasmāt krodhaṁ nivārayet||

aniṣṭakaraṇājjātamiṣṭasya ca vighātanāt|

kodhaṁ yo hanti nirbandhāt sa sukhīha paratra ca||

atyaniṣṭhāgamenāpi na kṣobhyā muditā tvayā|

daurmamanasye'pi nāstīṣṭaṁ kuśalaṁ tvavahīyate||

yadyastyeva pratīkāro daurmanasyena tatra kim|

atha nāsti pratīkāro daurmanasyena tatra kim||

guṇo'paraśca duḥkhasya yatsamvegānmadacyutiḥ|

saṁsāriṣu ca kāruṇyaṁ pāpādbhītīrjine spṛhā||

ye kecidaparādhāstu pāpāni vividhāni ca|

tatsarvaṁ pratyayabalāt svatantrastu na vidyate||

tasmānmitramamitraṁ vā dṛṣṭvāpyanyāyakāriṇaṁ|

īdṛśāḥ prayayā asyetyevaṁ matvā sukhī bhava||

tvatkarmacoditā eva jātāstvayyapakāriṇaḥ|

yena yāsyanti narakān tvayaiva te hatā nanu||

107

etānāśritya te pāpaṁ kṣīyate kṣamatā bahu|

tvāmāśriya tu yāntyete narakān dīrghavedanān||

tvamevāsyapakāryeṣāṁ tavaite cāpakāriṇaḥ|

mohādike parādhyante kupyantyanye'pi mohitāḥ||

evaṁ budhvā tu sattveṣu kṣāntiṁ dhṛtvā śubhe cara|

yena sarve bhaviṣyanti maitracittāḥ parasparam||

stutiyaśo'rthasatkārā na puṇyā yatarcaṣuṣve|

na balārthaṁ na cārogyena ca kāyasukhāya te|

stutyādayaśca te kṣemaṁ saṁvegaṁ nāśayantyapi|

guṇavatsvapi mātsaryaṁ sampatkopaṁ ca kurvate||

tasmāt stutyādighātāya ye tava pratyupasthitāḥ|

apāyapātarakṣārthaṁ pravṛttāstadviṣastava||

duḥkhapraveṣṭukāmasya ye kapāṭatvamāgatāḥ|

buddhādhiṣṭhānata jātā iva dveṣasteṣu katham||

puṇye vighnaḥ kṛto'nenetyatra ko yo na yujyate|

kṣāntyā samaṁ tapo nāsti na tvetattadupasthitam||

atha tvamātmadoṣeṇa na karoṣi kṣamāmiha|

tvayaivātra kṛto vighnaḥ puṇyahetāvupasthite||

na kālopapannena dānavighnaḥ kṛto'thinā|

na ca prāvrājake prāpte pravrajya bighna ucyate||

sulabhā yācakā loke durlabhāstvapakāriṇaḥ|

yataste'naparāddhasya na kaścidaparādhyati||

aśramopārjitastasmādgṛhe nidhirivotthitaḥ||

bodhicaryāsahāyatvāt spṛhaṇīyassadā ripuḥ|

apakārāśayo'se'tiśatruryadi na pūjyate||

anyathā te kathaṁ kṣāntirbhiṣagjīvahitodyate|

tadduṣṭāśayamevātaḥ pratītyotpadyate kṣamā|

sa evātaḥ kṣamāhetuḥ pūjyassa dharmavatsadā||

108

sattvakṣetraṁ jinakṣetramityato muninoditam|

etānārādhya bahavaḥ sampatpāraṁ yato gatāḥ||

sattvebhyaśca jinebhyaśca buddhadharmāgame same|

jineṣu gauravaṁ yadvanna sattveṣviti kaḥ kramaḥ||

maitryāśayastu yatpūjyaḥ sattvamāhātmyameva tat|

buddhaprasādādyatputyaṁ buddhamāhātmameva tat||

buddhadharmāgamāṁśena tasmāt sattvā jinaiḥ samāḥ|

na tu buddhaiḥ samāḥ kecidanantāṁśairgaṇārṇavaiḥ||

guṇasāraikarāśīnāṁ guṇo'ṇurapi cet kvacit|

dṛśyate tasya pūjārthaṁ trailokyamapi na kṣamam||

buddhadharmodayāṁśaśca śreṣṭhaḥ sattveṣu vidyate|

etadaṁśānurupeṇa buddhapūjā kṛtā bhavet||

kiṁ ca niścchadmabandhūnāmaprameyopakāriṇām|

sattvārādhanamutsṛjya niṣkṛtiḥ kāparā bhavet||

yeṣāṁ sukhe yānti mudaṁ munīndrā yeṣāṁ vyathāyāṁ ca praviśanti manyum|

tattoṣaṇāt sarvamunīndratuṣṭistatrāpakāreṣvakṛtaṁ munīnām||

ādīptakāyasya yathāsamantānna sarvakāmairapi saumanasyam|

sattvavyathāyāmapi tadvedevamaprītyupāyo'sti dayāmayānām||

ātmīkṛtaṁ sarvamidaṁ jagattaiḥ kṛpātmabhirnaiva hi saṁśayo'sti|

dṛśyante ete nanu sattvarupāsta eva nāthāḥ kimanādaro'tra||

tathāgatārādhanametadeva svārthasya saṁsādhanametadeva|

lokasya duḥkhāpahametadeva tasmāttavāstu vratametadeva||

āstāṁ bhaviṣyabuddhatvaṁ sattvārādhanasambhavam|

ihaiva saubhāgyayaśaḥ sausthityaṁ kinna paśyasi||

prāsādikatvamārogyaṁ prāmodyaṁ cirajīvitam|

cakravarttisukhaṁ sfītaṁ kṣamī prāpnoti saṁsaran||

evaṁ kṣamo bhajedvīryaṁ vīryaṁ bodhiryataḥ sthitā|

na hi vīryaṁ vinā puṇyaṁ yathā vāyuṁ vina gatiḥ||

109

vīryaṁ hi sarvaguṇaratnanidhānabhūtaṁ sarvāpadastarati vīryamahāplavena|

naivāsti tajjagati vastu vicintyamānaṁ nāpnuyādyadiha vīryarathādhiruḍhaḥ||

yuddheṣu yakarituraṁgapadātimatsu nārācatomaraparaśvadhasaṁkuleṣu|

hatvā ripūn jayamanuttamamāpnuvanti viṣṇurjitaṁ tadaha vīryamahāhaṭasya||

ambhonidhīn makaravṛndavighaṭṭitābutuṁgākulākulataṁragavibhaṁgabhīmān|

viryeṇa goṣpadamiva pravilaṁghya śūrāḥ kurvantyanarghaguṇaratnadhanārjanāni||

rāgādīnūragānivogravapuṣo viṣṭabhya dhairyānvitāḥ|

śīlaṁ sajjanacittanirmalataraṁ samyaktamādāpayet||

martyāḥ kāntatareṣu meruśikharopānteṣu vīryānvitāḥ|

modante surasundarībhujalatāpāśopaguḍhāściram||

yaddevo viyati vimānbavāsino ye nirdvandvāḥ samanubhavanti saumanasyam|

atyantaṁ vipulafalaprasūtiheto vīryasthiravihitasya sā vibhūtiḥ||

kleśārivargaṁ tvabhibhūya dhīrāḥ saṁbodhilakṣmīpadamāpnuvanti|

bodhyaṁgadānaṁ pradiśanti sadbhyo dhyānaṁ hi tatra pravadanti hetum||

janmaprabandhakaraṇaikanimittabhūtān rājādidoṣanicayān vidārya sarvān|

ākāśatulyamanasaḥ samaloṣṭahemādhyānādbhavanti manujā guṇahetubhūtāḥ||

prajñādhanena vikalaṁ tu narasya rupamālekhya rupamiva sāravihīnamantaḥ|

buddhayānvitasya falamiṣṭamudeti vīryādvīryantu buddhirahitaṁ svavadhāyaśatruḥ||

yadbuddho martyaloke malatimiragaṇaṁ dārayitvā mahāntam|

jñānālokaṁ karoti praharati ca sadā doṣavṛndaṁ narāṇām||

ādeṣṭya cendriyāṇāṁ paramanujamano vetti sarvaiḥ prakāraiḥ|

prajñāṁ tatrāpi nityaṁ śubhavarajananīṁ hetumatkīrtayanti||

kāryārṇave vāpi dṛḍhaṁ nimagnāḥ saṁgrāmamadhye manujāḥ pradhānāḥ|

prajñāvaśātte vijayaṁ labhante prajñā hyataḥ sā śubhahetubhūtā||

tasmātsarvaguṇārthasādhanakarī prajñaiva saṁvardhyatām|

na prajñā vikalā vibhānti puruṣāḥ prātāḥpradīpā iva||

svargāpavargaguṇaratnanidhānabhūtā etāḥ ṣaḍeva bhuvi pāramitā narāṇām|

jñātvā bhavasva hitasādhanatatparastvaṁ kuryā ataḥ satatameva śubhe prayatnam||

110

saddharmasādhanaṁ kāyamitarārthaṁ na pīḍayeḥ|

evaṁ budhvā hi sattvānāmāśāmāśu prapūrayeḥ||

ācāro bodhisattvānāmaprameya udāhṛtaḥ|

cittaśodhanamācāraṁ niyataṁ tāvadācara||

yā avasthāḥ prapadyante svayaṁ paravaśo'pi vā|

tāsvavasthāsu yāḥ śikṣāḥ śikṣettā eva yatnataḥ||

na hī tadvidyate kiṁcidyanna śikṣyaṁ jinātmajaiḥ|

na tadasti na yatpuṇyamevaṁ viharataḥ sataḥ||

pāramparyeṇa sākṣādvā sattvārthātmān sadā cara|

sattvānāmeva cārthāya sarvaṁ bodhāya nāmaya||

sadākalyāṇamitraṁ ca jīvitārthe'pi mā tyaja|

bodhisattvavratadharaṁ mahāyānārthakovidam||

ityevaṁ lokanāthena samādiṣṭaṁ niśamya saḥ|

baliraśruvirukṣāsyo ruditvā caivamabavrīt||

ākṛtaṁ kiṁ mayā nātha yajñaṁ tīrthikasammatam|

yasyeha falaṁ bhuṁjāno vasāmyatra janaiḥ saha||

trāhi māṁ bhagavannatha pāpinaṁ mūḍhamānasam|

sajano'haṁ sadā śāstarbhavatāṁ śaraṇaṁ vraje||

namo'stu bodhisattvāya śubhapadmadharāya te|

padmaśrībhūṣitāṁgāya jaṭāmakuṭadhāriṇe||

jinarājaśiraskāya sattvāśvāsapradāya ca|

hīnadīnānukampāya dinakṛdvaracakṣuṣe||

pṛthivīvaranetrāya bhaiṣajyarājakāya ca|

suśuddhasattvanāthāya paramayogadhāriṇe||

mokṣapravaradharmāya mokṣamārgopadarśine|

cintāmaṇiprabhāsāya dharmagaṁjābhipāline||

ṣaṇṇāṁ pāramitānāṁ ca nirdeśanakarāya ca|

bodhimārgopadiṣṭāya sucetanakarāya ca||

111

evaṁ stutvā sa daityendro lokanāthaṁ tamīśvaram|

sāṁjalirmudito natvā punarevamabhāṣata||

rakṣa māṁ durmatiṁ nātha samuddhara bhavodadheḥ|

bodhimārge pratiṣṭhāpya niyojaya śubhe vṛṣe||

adyārabhya sadā nātha triratnaśaraṇaṁ gataḥ|

bodhicaryāvrataṁ dhṛtvā saṁcareyaṁ jagaddhite||

sarvadikṣu sthitān nāthān saṁbuddhāṁśca munīśvarān|

kṛtāṁjaliḥ sadā smṛtvā namāmi śaraṇe sthitaḥ||

yacca dharmaṁ jinaiḥ sarvaiḥ samādiṣṭaṁ jagaddhite|

tatsaddharmamahaṁ dhṛtvā saṁcariṣye sadā śubhe||

sarvāllokadhipān nāthān bodhisattvān jinātmajān|

tānapyahaṁ sadā smṛtvā bhajāni śaraṇe sthitaḥ||

evaṁ tadbhajanaṁ kṛtvā yanmayā sādhitaṁ śubham|

tena syāṁ sarvasattvānāṁ sarvaduḥkhapraśāntikṛt||

glānānāmasmi bhaiajyaṁ bhaveyaṁ vaidya eva ca|

tadupasthāyakaścāpi yāvadrogī punarbhave||

kṣutpipāasāvyathāṁ hanyāmannapānapravarṣaṇaiḥ|

durbhikṣāntarakalpeṣu bhaveyaṁ pānabhojanam||

daridrāṇāṁ ca sattvānāṁ nidhiḥ syāmahamakṣayaḥ|

nānopakaraṇākārairupatiṣṭheyamagrataḥ||

ātmabhāvāṁstathā bhogan sarvaṁ tryadhvagataṁ śubham|

nirapekṣastyajāmyeṣa sarvasattvārthasiddhaye||

sarvatyāgaśca nirvāṇaṁ nirvānārthi ca me manaḥ|

tyaktavyaṁ cenmayā sarvaṁ varaṁ sattveṣu dīyate||

yathāsukhīkṛtaścātmā kartavyo jayatāṁ mayā|

ghnantu nindantu vā nityamākirantu ca pāṁśubhiḥ||

krīḍantu mama kāyena hasantu vilasantu ca|

dattastebhyo mayā kāyaścintayā kiṁ mamānyathā||

112

kārayantu ca karmāṇi yāni teṣāṁ sukhāvahe|

anarthaḥ kasyacinmā bhūnmāmālambya kadācana||

yeṣāṁ kruddhā prasannā vā māmālambya matirbhavet|

sa eva teṣāṁ hetuḥ syānnityaṁ sarvārthasiddhaye||

atyākhyāsyanti māṁ ye ca ye cānye'pyapakāriṇaḥ|

utprāsakāstathānye vā sarve syurbodhibhāginaḥ||

anāthānāmahaṁ nāthaḥ sārtharvāhaśca jāyinām|

pārepsunāṁ ca naubhūtaḥ setuḥ saṁkrama eva ca||

dīpārthināmahaṁ dīpaḥ śayyā śayyārthināmaham|

dāsārthināmahaṁ dāso bhaveyaṁ sarvadehinām||

cintāmaṇirbhadradhaṭaḥ siddhavidyāmahauṣadhiḥ|

bhaveyaṁ kalpavṛkṣaśca kāmadhenuśca dehinām||

pṛthivyādīini bhūtāni niḥśeṣākāśavāsinām|

sattvānāmaprameyāṇāṁ yathābhoogyanyanekadhā||

evamākāśaniṣṭhasya sattvadhātoranekadhā|

bhaveyamupajīvyo'haṁ yāvatsarve na nirvṛtāḥ||

yathā gṛhitaṁ sugatairbodhicittaṁ purātanaiḥ|

te bodhisattvaśikṣāyāmānupūrvyā yathāsthitāḥ||

tadvadutpādayāmyeṣa bodhicittaṁ jagaddhite|

tadvadeva ca tāḥ śikṣāḥ śikṣisyāmi yathākramam||

adya me safalaṁ janma sulabdhāḥ sārasaṁpadaḥ|

adya buddhakule jāto buddhapatro'smi sāmpratam||

tathādhunā mayā kāryaṁ svakulocitakāriṇā|

nirmalasya kule'syāsya kalaṁko na bhavedyathā||

andhaḥ satkālakūṭebhyo yathāa ratnamavāpnuyāt|

tathā kaṁkhacidapyetadbodhicittaṁ mamoditam||

jaganmṛtyuvināśāya jātametadrasāyanam|

jagaddāridrayaśamanaṁ nidhānamidamakṣayam||

113

jagad vyādhipraśamanaṁ bhaiṣajyamidamuttamam|

bhavābdhabhramaṇaśrāntajagadviśrāmapādapaḥ||

durgatyuttaraṇe setuḥ sāmānyaḥ sarvapāpinām|

jagatkleśoṣmaśamana uditaścittacandramāḥ||

jagadajñānatimiraprotsāraṇamahārabiḥ|

saddharmakṣīramathanānnavanītaṁ samutthitam||

sukhabhogabubhukṣitasya vā janasārthasya bhavābdhacāriṇaḥ|

sukhastramidaṁ hyupasthitaṁ sakalābhyāgatasattvatarpaṇam||

jagadadya mayā nimantritaṁ sugatatvena sukhena cāntarā|

purataḥ khalu sarvatāyināmabhinandantu surāsurādayaḥ||

tasmānmayā yajjanaduḥkhadena duḥkhaṁ kṛtaṁ sarvamahākṛpānām|

tadadya pāpaṁ pratideśayāmi yatkheditāstanmunayaḥ kṣamantām||

ārādhanā yādya tathāgatānāṁ sarvātmana dāsamupaimi loke|

kurvantu me mūrdhni padaṁ janaughā nighnantu vā tuṣyatu lokanāthaḥ||

tvāmevāhamṛṣiṁ vrajāmi śaraṇaṁ prāṇairapi prāṇinā-

mekaṁ bāndhavamekeva suhadaṁ śāstāramekaṁ gurum|

trānaṁ traibhuvārttigahvaradarīvyāvarttināṁ prāṇinā-

mācāryaṁ paramarthatattvaviṣaye bhūtārthanāthaṁ vibhum||

manye pūtamivātmabhāvamadhunā śāstuḥ praṇāmodbhavaiḥ

puṇyambhobhirakhaṇḍamaṇḍalaśaśijyotsnāvalī nirmalaiḥ|

ko vā tvaṁ praṇipatya sāndrakaruṇāṁ prahlāditādhyāśayaṁ

tīvrāpāyavatīṁ viṣādanakarīṁ tīrṇāṁ na duḥkhāpagām||

svābhiprāyamato bravīmi sakalaṁ saṁsāramapyutsahe

vastuṁ bhīmabhayānake lokeśvarālaṁkṛte|

na tvevaikapi kṣaṇaṁ surapure saṁbuddhaśūnye jagatyu-

dvṛttakṣatavṛttarākṣasagaṇavyāluptapuṇyotsave||

tadyāvanna patati sarva eva loko durdṛṣṭivratavivṛte pramādakūpe

sarvajñapravacanabhāskare gate'staṁ tattāvadvacanarasāyanairniṣevyam|

114

pāpābhyāsakalaṁkitānyapi yataḥ kalyāṇamitrāśrayāt

toyānīva ghanātyaye vimalatāṁ cetāṁsi gacchantyataḥ|

samyak mitrasamāgamotsavasukhānyāśritya tasmātsadā

sevyāḥ satpuruṣā niratyayaguṇaśrīsampadaṁ vāṁchatā|

evaṁ viniścitya karomi yatnaṁ yathoktaśikṣāpratipattihetoḥ

vaidyopadeśāccalataḥ kuto'sti bhaiṣajyasādhyasya nirāmayatvam||

iti tenāsurendreṇa samākhyātaṁ niśamya saḥ|

lokeśvaraḥ samālokya taṁ baliṁ caivamabravīt||

sādhu sādhu mahārāja yadyevaṁ vratamicchasi|

tāvaccittaṁ samādhāya śikṣāṁ rakṣa prayatnataḥ||

śikṣāṁ rakṣitukāmena citta rakṣayaṁ prayatnataḥ|

na śikṣā rakṣituṁ śakyā calaṁ cittamarakṣatā||

adāntā mattamātaṁgā na kurvantīha tāṁ vyathām|

karoti yāmavīcyādau muktaścittamataṁgajaḥ||

baddhaśceccittamātaṁgaḥ smṛtirajjvā samantataḥ|

bhayamastaṁ gataṁ sarvaṁ sarvaṁ kalyāṇamāgatam||

vyāghrāḥ sihāṁ gajā ṛkṣāḥ sarpāḥ sarve ca śatravaḥ|

sarve narakapālāśca ḍākinyo rākṣasāstathā||

sarve baddhā bhavantyete cittasyaikasya bandhanāt|

cittasyaikasya damanāt sarve dāntā bhavantyapi||

yasmādbhayāni sarvāṇi duḥkhāni vividhānyapi|

cittādeva bhavantīti proktaṁ sarvamunīśvaraiḥ||

tasmāccittaṁ samādhāya smṛtvā rakṣan prayatnataḥ|

cittādeva hi sarvatra bhayaṁ bhadraṁ ca jāyate||

śastrāṇi narake kena ghaṭṭitāni prayatnataḥ|

taptāyaḥkuṭṭimaṁ kena kuto jātāśca tā striyaḥ||

pāpacittasamudbhūtaṁ taṁ tu sarvaṁ jagurjināḥ|

tasmātkaścinna trailokye cittādanyo bhayānakaḥ||

115

adraridraṁ jagatkṛtā dānapāramitā yadi|

jagaddaridramadyāpi sā kathaṁ pūrvatāyinām||

phalena saha sarvasvatyāgacitte jane'khile|

dānapāramitā proktā tasmāt sā cittameva hi||

matsyādayaḥ kva nīyantāṁ mārayeyuryato natān|

labdhe viraticitte tu śīlapāramitā matā||

kiyato mārayiṣyāmi durjanān gaganopamān|

mārite krodhacitte tu māritāḥ sarvaśatravaḥ||

bhūmiṁ chādayituṁ sarvāṁ kutaḥ carma bhaviṣyati|

upānaccarmamātreṇa channā bhavati medinī||

bāhyā bhāvāstathā sarvā na śakyā vārayituṁ kvacit|

svacittameva nivārya kimevānyairnivāritaiḥ||

sahāpi vā ccharīlābhyāṁ mandavṛttena tatfalam|

yatpaṭorekakasyāpi cittasya brahmatādikam||

japāstapāṁsi sarvāṇi dīrghakālakṛtānyapi|

anyacittena mandena vṛthaivetyāha sarvavit||

duḥkhaṁ hantuṁ sukhaṁ prāptuṁ bhramanti te mudhāmbare|

yaiścaitaddharmasarvasvaṁ cittaguhyaṁ na bhāvitam||

tasmātsvādhiṣṭhitaṁ cittaṁ sadā kāryaṁ surakṣitam|

cittarakṣāvrataṁ muktvā kimanyairbahubhirvrataiḥ||

yathā capalamadhyastho rakṣati vraṇamādarāt|

evaṁ durjanamadhyastho rakṣeścittavraṇaṁ sadā||

lābhā naśyantu te kāmaṁ satkāraḥ kāyajīvitam|

naśyatvanyacca kuśalaṁ mā tu cittaṁ kadācana||

asaṁprajanyacittasya śrutacintatabhāvitam|

sachidrakumbhajalavanna smṛtāvavatiṣṭhate||

aneke śrutavanto'pi śraddhāyatnaparā api|

asaṁprajanyadoṣena bhavantyāpattikaśmalāḥ||

116

asaṁprajanyacaureṇa smṛtimoṣānusāriṇaḥ|

upacityāpi puṇyāni muṣitā yānti durgatim||

kleśataskarasaṁgho'yamavatāragaveṣakaḥ|

prāpyāvatāraṁ muṣṇāti hanti sadgatijīvitam||

tasmāt smṛtirmanodvārānnāpaneyā kadācana|

gatāpi pratyupasthāpyā saṁsmṛtvā pāpikīṁ vyathām||

buddhāśca bodhisattvāśca sarvatrāvyāhatakṣaṇāḥ|

sarvamevāgratasteṣāmahaṁ cāpi puraḥsthitaḥ||

iti dhyātvā tathā tiṣṭhan trapādarabhyānvitaḥ|

buddhānusmṛtirapyeva bhavettava muhurmuhuḥ||

saṁprajanyaṁ tadāyāti naiva yātyāgataṁ punaḥ|

smṛtiryadā manodvāre rakṣārthamavatiṣṭhate||

ityevaṁ tvaṁ mahārāja bodhicaryāvrataṁ cara|

triratnaṁ śaraṇaṁ kṛtvā bhaja nityamanusmaran||

etatpuṇyavipākena pariśuddhatrimaṇḍalaḥ|

bodhisattvo mahāsattvo mahābhijño bhaved dhruvam||

tataḥ pāramittāḥ sarvāḥ pūrayitvā yathākramam|

duṣṭamārān vinirjitya saddharmaguṇarāḍ bhaveh||

saddharmaśrīguṇādhāraḥ sarvasattvahitārthabhṛt|

ṣaḍakṣarīmahāvidyāṁ prāpya bhaveḥ samṛddhimān||

tato māragaṇān sarvān jitvārhadvijitendriyaḥ|

prājñaḥ sambodhimāsādya sambuddhapadamāpnutyāḥ||

tadā tvamasurendraśrīnārma tathāgato jinaḥ|

dharmarājo jagannāthaḥ sarvajñorhanmunīśvaraḥ||

sarvavidyādhipaḥ śāstā mahābhijño vināyakaḥ|

samantabhadrakṛcchrīmān guṇākaro bhaviṣyasi||

ime sarve surāstatra śrāvakāste jitendriyāḥ|

niḥkleśā vimalātmāno bhaviṣyanti śubhaṁkarāḥ||

117

tadā tava munīndrasya buddhakṣatre samantataḥ|

kleśānāṁ samudācārā bhaviṣyanti kadāpi na||

ityevaṁ tvaṁ parijñāya samādhāyāsurādhipa|

bodhicaryāvrataṁ dhṛtvā saṁcarasva jagaddhite||

bodhicaryāsamudbhūtaṁ puṇyaṁ naiva kṣiṇotyapi|

sadāpi satfalaṁ dadyādyāvatsaṁbodhinirvṛtim||

boddhicaryādbhavaṁ puṇyaṁ sarvairapi munīśvaraiḥ|

pramātuṁ śakyate naiva mayaikena kathaṁ khalu||

tasmāt sarvaprayatnena viramya kleśasaṁgateḥ|

triratnabhajanaṁ kṛtvā bodhicaryāvrataṁ cara||

yadyevaṁ carase rājan kvāpi na durgatiṁ vrajeḥ|

sadā sadgatisaṁjāto bodhisattvaḥ samṛddhimān||

svaparātmahitaṁ kṛtvā bhuktvā saukhyaṁ sadā bhaveḥ|

saddharmaśrīguṇāpannasatsaukyābhinanditaḥ||

ante gatvā sukhāvatyāmamitābhaṁ jineśvaram|

saṁpaśyaṁśccharaṇaṁ gatvā bhajiṣyasi sadādarāt||

tatsaddharmāmṛtaṁ pītvā saṁbuddhaśrīguṇālayaḥ|

saṁbuddhapadamāsādya sunirvṛtimavāpsyati||

ityādiṣṭaṁ jagacchāstrā lokeśvareṇa saddhiyā|

śrutvā so'surendro'pi mumoda bodhisādhane||

atha baliḥ sa daityendrastaṁ lokādhipatīśvaram|

mahārājarddhisatkāraiḥ samārcayat pramoditaḥ||

tataḥ pādāmbuje natvā sāṁjaliḥ saṁprasāditaḥ|

saṁbodhipraṇidhiṁ dhṛtvā punarevamabhāṣata||

aho guṇamayaṁ kṣetraṁ sarvadoṣavivarjitam|

yatrādya ropitaṁ bījamadya saṁpadyate falam||

yāvatra prāṇinaḥ sarve bodhisattvā bhavantyapi|

tāvatsattvahitārthāya care'haṁ bodhisaṁvaram||

118

utpādayāmi saṁbodhau cittaṁ nātha jagaddhite|

nimantraye jagatsarvaṁ dāridrayānmocayāmi tat|

vyāpādākhilacittaṁ tadīrṣyāmātsaryadurmatim|

nādyāgreṇa dhariṣyāmi yāvannāpsyāmi nirvṛtim||

brahmacaryaṁ cariṣyāmi kāyānstyakṣyāmi pāpakān|

buddhānāmanuśikṣye'haṁ śīlasaṁyamasaṁvaram||

no'haṁ tvaritarupeṇa bodhiṁ prāptuṁ samutsahe|

bhavāntakoṭimicchāmi sthātuṁ sattvasya kāraṇām||

kṣetrān viśodhayiṣyāmi cāprameyān samantataḥ|

nāmadheyaṁ kariṣyāmi daśasu dikṣu viśrutam||

kāyavācomanaskarma śodhayiṣyāmi sarvathā|

bodhimārge pratiṣṭhāpya cārayiṣye jagacchubhe||

triratnabhajanaṁ kṛtvā yāvatra nirvṛtiṁ gataḥ|

bodhicaryāvrataṁ dhṛtvā kariṣyāmi jagaddhitam||

iti me niścayaṁ śāstastadbhavān saṁprasīdatu|

bhavatprasādamāsādya bodhisattvo'smi sāmpratam||

iti taduktamākarṇya lokeśvaraḥ prasāditaḥ|

taṁ baliṁ bodhitaṁ paśyan punarevamupādiśat||

yadyevaṁ te mano bodhicaryāvrate suniścitam|

hitārthaṁ te pravakṣyāmi tacchṛṇuṣva samāhitaḥ||

yasya puṇye'bhilāṣo'sti tena pūjyā jināssadā|

tena saṁlabhyate puṇyaṁ saṁbodhiguṇasādhanam||

yasya jñāne rucistena śrotavyaṁ yogamuttamam|

tataḥ saṁprāpyate jñānaṁ saṁbodhipadasādhanam||

yasya bhogye rucistena kartavyaṁ dānamīpsitam|

tato'bhivāṁchitaṁ bhogyaṁ prāpyate śrīguṇānvitam||

yasya svarge'bhilāṣo'sti suśīlaṁ tena dhāryatām|

tato divyamahatsaukhyaṁ labhyate śrīguṇāspadam||

119

pratibhāṇārthikenāpi kartavyaṁ gurugauravam|

tena saṁprāpyate nūnaṁ pratibhāṇaṁ mahattaram||

saṁdhāraṇārthikenāpi bhāvanīyā nirātmatā|

tenābhilabhyate muktirbhavacāraṇabandhanāt||

sukhārthikena tyaktavyā pātakābhiratirmatiḥ|

tena saṁlabhyate saukhyaṁ subhadraṁ nirupadravam||

sattvahitārthikenāpi dhartavyaṁ bodhimānasam|

tena sattvahitaṁ kṛtvā prāpyate bodhiruttamā||

maṁjusvarārthikenāpi vaktavyaṁ satyameva hi|

tena maṁjusvaro satyavādī bhavati sanmatiḥ||

śuddhaguṇārthikenāpi sevitavyaḥ susadguruḥ|

tena sadguṇasaṁpattiśrīsamṛddho bhavatyapi||

śamathe rucyate tena kāryā satsaṁgacāraṇā|

vipaśyanārthikenāpi pratyavekṣyātmaśūnyatā||

tathā hi sarvadoṣāṇāaṁ vyuopaśantirbhaved bhave||

brahmalokārthikenāpi dhāryā brahmavihāritā|

tayā brahma samāsādya parā gatiravāpyate||

nṛdevaśryarthikenāpi dhartavyaṁ daśakauśalam|

tena surendrasampattitvamchrīḥ saṁprāpyate dhruvam||

sunirvāṇārthikenāpi kāryaṁ jñānabhiyojanam|

teneva sakalān mārān jitvā saṁbodhimāpnuyāt||

bodhiguṇārthikenāpi sevitavyaṁ triratnakam|

tena bodhimatiṁ prāpya nirvṛtipadamāpnuyāt||

evaṁ vijñāya daityendra saddharmasukhasādhanam|

mayā te hitamākhyātaṁ budhvā dhartuṁ yadīcchasi||

viramya tīrthikāsaṁgāt triratnaśaraṇaṁ gataḥ|

bodhicaryāvrataṁ dhṛtvā saṁcarasva jagaddhite||

evaṁ kṛtvāsurendra tvaṁ bodhisattvo jinātmajaḥ|

mahāsattvo mahābhijño sarvalokādhipo bhaveḥ||

120

evaṁ yo carate nātra kleśavyākulitāśayaḥ|

māracaryāguṇasakto'satpathe saṁcariṣyate||

tato'tikleśitātmā sa daśākuśalasaṁrataḥ|

bhūyo'tipātake ghore nirviśaṁkaścariṣyati||

tato'tiduritātmā sa dāruṇaduḥkhatāpitaḥ|

duḥsahakleśarāgāgnidagdhāṁgaḥ paritapyate||

tadā tasya suhatatrātā kaścideko'pi naiva hi|

tathāticirarogārttaḥ kṛcchreṇa sa mariṣyata||

tataḥ sa yamadūtena badhvā saṁtarjya neṣyate|

tatra paśyan sa sarvatra sarvān duṣṭān bhayaṁkarān||

paśyed vṛkṣān pradīptāgnijvālāmālātibhīṣaṇān|

pūyaśoṇitasaṁpūrṇāṁ bhīmāṁ vaitaraṇīṁ nadim||

tān dṛṣṭvā sa paritrasto vikalo dīnamānasaḥ|

vimohito viṣaṇṇātmā tiṣṭhet trāsaviṣārditaḥ||

tataste yamadūtāstaṁ kālapāśairnibadhya ca|

kṣuradhārocite mārge krāmayeyurbalād drutam||

tatpādaśīrṇamāṁsāni kākagṛdhrolūkādayaḥ|

pakṣiṇaḥ śvaśṛgālāśca bhakṣeyu rudhirāṇyapi||

punerevaṁ samudbhūto bhaviṣyato viśīrṇito|

evaṁ sa mahatīṁ pratyanubhavennarake vyathām||

tato'vatārya bhūyastaṁ badhvā te yamakiṁkarāḥ|

tīkṣṇakaṇṭācitte mārge krāmayeyuritastataḥ||

ekaikāṁghritale tasya paṁcapaṁcaśatānyapi|

kaṇṭakānyatitīkṣṇāni pravekṣyanti samantataḥ||

tatra sa caṁkramāśaktātattīvravedanārditaḥ|

kiṁ mayā prakṛtaṁ pāpamityuktvābhirudanakramet||

tacchrutvā yamadūtāste raktākṣā bhīiṣaṇananāḥ|

tato'vatārya taṁ duṣṭaṁ vadeyurevemagrataḥ||

121

are pāpina kimatraivamidānīmanuśocase|

avaśyaṁ yatkṛtaṁ karma bhogyameva hi tatfalam||

yattvayā prakṛtaṁ pāpaṁ tatfalaṁ bhuktamatra hi|

yadi na prakṛtaṁ pāpaṁ bhuṁjyānaivātra tatfalam||

dharmaste vidyate naiva tattrātā nātra kaścana|

dharma eva suhattrātā sarveṣāṁ bhavacāriṇām||

yattvaya kāmaraktena vilaṁghya sadgurorvacaḥ|

asanmitrānurāgeṇa prakṛtaṁ pātakaṁ bahu||

hatvāpi prāṇino'nekā bhuktāstvayā pramodinā|

adattamapi cāhṛtya bhuktam dravyaṁ tvayā balāt||

adharmaratirogeṇa bhuktāścāpi parayiyaḥ|

yaśojīvitadravyārthe prabhāṣitaṁ mṛṣā vacaḥ||

paiśunyavacasā bhedaṁ suhṛdāṁ ca kṛtaṁ tvayā|

loke bhinnapralāpena prakṛtaṁ vairavigraham||

pāruṣyavacasākruṣya santo'pi paribhāṣitāḥ|

parasvaviṣaye lobhāttṛṣṇākliṣṭaṁ manastava||

sādhūnāmarhatāṁ cāpi vyāpādamapi cintitam|

mithyādṛṣṭipramādena svaparātmāhitaṁ kṛtam||

evam nānāvidhānena kleśābhimāninā tvayā|

prabhuktvaiva yathākāmaṁ saṁcaritvā yathecchayā|

sādhitaṁ pāpamevaivaṁ dharmaṁ kiṁcinna sādhitam||

bhuktvaiva kevalaṁ bhogyaṁ yathākāmaṁ pramodinā|

krīḍītvā paśunevaivaṁ dukha hetu tvayārjitam||

saddharmasādhanaṁ cittamutsāhitaṁ na te kvacit|

tenātraivaṁ mahaddukhaṁ tvayā durātmanā||

nāpi kiṁcit tvayā dattamarthibhyaḥ dravyamīpsitam|

dṛṣṭvāpi paradehāni manaste roṣadūṣitam||

122

śīlaṁ te vidyate naiva kiṁcidapi ca saṁyame|

kṣāntirna bhāvitā naiva sattveṣu duḥkhiteṣvapi||

na kṛtaṁ śāsane bouddhe satkārabhajanotsavam|

triratnasmaraṇaṁ kṛtvā dhyānaṁ nāpi jagaddhitam||

prajñāpi sādhitā naiva saddharmaguṇasādhanī|

triratnastūpabimbānāṁ dṛṣṭvāpi nānumoditam|

satkāraṁ bhajanaṁ naiva kiṁcidapi kṛtaṁ tvayā||

pradakṣiṇāni kṛtvāpi vandipvāpi kadācana|

smṛtvā nāma gṛhītvāpi na hi saṁsādhitaṁ śubham||

saddharmabhāṣitaṁ kvāpi śrutaṁ tvayā kadāpi na|

sāṁghikānāṁ ca satkāraṁ kṛtaṁ nāpi kadācana||

dharmagaṇḍīninādaṁ ca śrutaṁ tvayā kadāpi na|

kiṁcidapi na te dharme mano'bhilaṣate kvacit||

tenātra dāruṇaṁ duḥkhaṁ tvayāptaṁ sāmprataṁ dhruvam|

yenaiva yatkṛtaṁ karma tenaiva bhujyate falam||

iti tairgaditaṁ śrutvā sa pāpī paritāpitaḥ|

teṣāṁ puro rudannaivaṁ brūyācca niḥśvasan śanaiḥ||

aśrāddho'haṁ tadā dharme triratnaguṇaniḥspṛhaḥ|

asanmitropadeśena prāramandurite sadā||

tadbhavadbhiḥ kṛpābuddhayā kṣantavyā me'parādhatā|

rakṣitavyāhamātrāpi yuṣmābhirapi sarvathā||

iti tatprārthitaṁ śrutvā sarve te yamakiṁkarāḥ|

taṁ badhvā yamarājasya purataḥ sahasā nayet||

taṁ dṛṣṭvā yamarājo'pi samupānītamagrataḥ|

tān sarvān kinnarān paśyan sahasaivamupādiśet||

kimatra me upānītaḥ pāpiṣṭho'yaṁ hi durmatiḥ|

yadasya pāpino draṣṭumapi necchāmyahaṁ mukham||

gacchataivaṁ nibadhvāpi darśayata svakarmatām|

yatra karmafalaṁ bhogyaṁ tatrainaṁ nayata drutam||

123

iti rājñā samādiṣṭaṁ śrutvā te yamakinnarāḥ|

taṁ badhvā sahasā nītvā kālasūtre'tidāruṇe|

kṣiptvā śaktiśataiḥ kāye prahareyuranekadhā||

tathā sa vidhyamāno'pi śaktiśatairanekadhā|

duḥsahavedanāṁ bhuktvā jīvannaiva tyajedasūn||

tathāpi taṁ mahāduṣṭaṁ jīvantaṁ taṁ samīkṣya te|

badhvā cāgnikhadāmadhye kṣiptvā kuryurvidāhitam||

tathāpi jīvito naiva tyajet prāṇaṁ sa kilviṣī|

sarvāṁgadagdhitaścāpi tiṣṭhet praśvasya mohitaḥ||

tathāpi tamamuktāsuṁ dṛṣṭvā te yamakiṁkarāḥ|

kṣiptvā tasya mukhe taptaṁ bhakṣayeyurayoguḍam||

tena tasya mukhamoṣṭhau jihvā dantā ca kaṇṭhakam|

hadayamantraguṇā dagdhā sarvāṁgo'pyabhidhakṣyate||

tato nidagdhakāyo'sau pāpī tyaktvā tadāśrayam|

anyatra narake janma labdhvaivaṁ duḥkhamāpsyate||

evameva mahārāja daśākuśalacāriṇaḥ|

sarve te pāpino duṣṭā bhuṁjante narake vyathām||

kaścittrātā tadā teṣāṁ nāstyeva tatra nārake|

yāvanna kṣīyate karma tāvadduḥkhaṁ samantataḥ||

puṇyameva suhṛttrātā sarvabhavacāriṇaḥ|

pāpino narakāsīnāḥ svargāsīnā hi puṇyinaḥ||

tasmādrājanviditvaivaṁ saṁsārabhadravāṁchibhiḥ|

duḥkhaṁ hantuṁ sukhaṁ prāptuṁ kartavyaṁ puṇyameva hi||

puṇyena jāyate kvāpi durgatau na kadācana|

sadā sadgatisaṁjātā bhavanti śrīguṇālayāḥ||

puṇyavāṁllakṣmīmāṁchrīmān guṇavān buddhimān kṛtī|

sarvavidyākalābhijñaḥ sarvasattvārthabhṛdbhavet||

suśīlo saṁyamī dhīraḥ kṣāntimān vīryavān balī|

samādhiguṇavān prājñaḥ sarvadharmādhipo bhavet||

124

bodhicittamapi prāpya sarvasāttvahitārthabhṛt|

bodhisattvo mahāsattvaḥ saṁbuddhaguṇasādhakaḥ||

bodhicaryāvrataṁ dhṛtvā saṁcareta jagaddhite||

tato'bhisuhṛt kṛpātmā sa pariśuddhatrimaṇḍalaḥ|

niḥkleśo'rhat tridhāṁ bodhiṁ prāpya nirvṛtimāpnuyāt||

iti vijñāya rājendra yadi saṁbodhimicchasi|

viramya tīrthikāsaṁgād bodhicaryāvrataṁ caran||

sarvasattvahitaṁ kṛtvā caturbrahmavihāradhṛk|

triratnabhajanaṁ kṛtvā sādhaya puṇyasanmaṇim||

yadyevaṁ sādhyate puṇyaṁ bhaverevaṁ maharddhimān|

saddharmaratnamāsādya trilokādhipatirbhavet||

ityevaṁ samupādiṣṭaṁ lokeśena niśamya saḥ|

balistatheti vijñapya prābhyanandanprabodhitaḥ||

tataḥ sa daityarājendrastaṁ trailokādhipaṁ gurum|

mahadrājarddhisatkāraiḥ samabhyarcya pramoditaḥ||

divyaratnamayojjvālaṁ maulikuṇḍalabhūṣaṇam|

muktikāhāratnādin dakṣiṇān samaḍhaukayet||

tataḥ pradakṣiṇānkṛtvā sāṁjaliḥ saṁpramoditaḥ|

tatpādāmburuhe natvā samālokyaivamabravīt||

bhagavaṁllokarājendra bhavatkṛpāprasādataḥ|

pavitrībhūtamātmānaṁ bhavati me'dhunā dhruvam||

sarvadāhaṁ jagannātha bhavatāṁ śaraṇāśritaḥ|

triratnabhajanaṁ kṛtvā saṁcare bodhisaṁvare||

tanme'nugrahamādhāya sadaivaṁ draṣṭumarhati|

kṣamitvā cāparādhatvaṁ putravat pālayasva mām||

bhavānatraivamāśritya saddharmaṁ samupādiśat|

asmadanugrahaṁ kṛtvā vijayituṁ sadārhati||

ityevaṁ prārthine tena balinā sa jagatprabhuḥ|

lokeśvaro mahāsattvastaṁ vilokyaivamādiśat||

125

nāhaṁ sadātra tiṣṭheyaṁ bahu kāryaṁ mamāsti hi|

tato'haṁ jetakodyāne vihāre sugatāśrame|

sadevāsuralokānāṁ sannipātā bhavatyapi||

tatra taṁ trijagannāthaṁ viśvabhuvaṁ munīśvaram|

saṁbuddhaṁ draṣṭumicchāmi tadgamiṣyāmi sāmpratam||

tattvaṁ yathā parijñātaṁ tathā kṛtvā samāhitaḥ|

bodhicaryāvrataṁ dhṛtvā sukhaṁ cara sadā śubhe||

iti śāstā samādiṣṭaṁ śrutvā sa balirādarāt|

tatheti prativanditvā prābhyanandattamīśvaram||

evaṁ sa trijagannātho lokeśvaro jinātmajaḥ|

taṁ baliṁ samanuśāsya pratasthau bhāsayanstataḥ||

saṁcarantaṁ tamālokya sajanaḥ so'surādhipaḥ|

dūrataḥ sāṁjalīrnatvā saṁpaśyan svālayaṁ yayau||

tadārabhyāsurendro'sau bodhicaryāvrataṁ dadhat|

triratnabhajanaṁ kṛtvā sadārajjagaddhite||

sarve tasya janāścāpi triratnabhajane ratāḥ|

tathā bodhivrataṁ dhṛtvā prācaranta sadā śubhe||

ityādiṣṭaṁ munīndreṇa śrutvā sarve sabhāśritāḥ|

lokāḥ saddharmaṁ vāṁchantaḥ prābhyanandan prabodhitāḥ||

||iti balisaṁbodhanabodhimārgāvatāraṇaprakaraṇam||

Technical Details

Text Version: 

Romanized

Input Personnel: 

DSBC Staff

Input Date: 

2007

Proof Reader: 

Miroj Shakya

Supplier: 

Nagarjuna Institute of Exact Methods

Sponsor: 

University of the West

Chapter: 

0

10. tamondhakāra bhūmi yakṣa rākṣasa paribodhana saddharmāvatāraṇa prakaraṇam

10. tamondhakāra bhūmi yakṣa rākṣasa paribodhana saddharmāvatāraṇa prakaraṇam

atha sarvanīvaraṇaviṣkambhī sugatātmajaḥ|

bhagavantaṁ pūnarnatvā sāṁjalirevamabravīt||

bhagavan sa mahābhijño lokeśvaro jinātmajaḥ|

kadeha samupāgacchet saṁdrakṣyate mayā katham||

126

naivāsmi toṣitaḥ śāstaḥ pītvāpi tadguṇāmṛtam|

yatsākṣāddraṣtumicchāmi kadeha sa samācaret||

yattrailokādhipatīśo'sau durdāntānapi dānavān|

bodhayitvā prayatnena bodhimārge nyayojayat||

tattasyeva mahadvīryaṁ kasyāpi vidyate na hi|

munīndrairapi sarvairyatpramātuṁ naiva śakyate||

bhūyo'pi pātumicchāmi tadguṇāmṛtamuttamam|

tadbhavānsamupādiśya tuṣṭo'ntaḥ kartumahati||

iti saṁprārthite tena bhagavān sa munīśvaraḥ|

viṣkambhinaṁ tamālokya punarevaṁ samādiśat||

śṛṇu sādho mahāsattva lokeśasya mahadguṇam|

bhūyo'haṁ saṁpravakṣyāmi sarvasttavaśubhārthataḥ||

tato niṣkramya daityendrabhavanāt sa jinātmajaḥ|

anyatrāpi samuddhartuṁ sattvān saṁbhāsayan yayau||

tataścāsau mahābhijño lokeśvaraḥ svapuṇyajān|

nānāraśmīn samutsṛtya jagallokamabhāsayat||

tadraśmayo jagallokānabhāsya prasāritāḥ|

jetodyāne munīndrasya viśvabhuvaḥ puraḥ sthitāḥ||

jetodyāne tadā tatra prādurbhūtāḥ sarovarāḥ|

aṣṭāṁgaguṇasaṁpannajalapūrṇā manoharāḥ||

divyasauvarṇapadmādiparipūrṇābhiśobhitāḥ|

aneke kalpavṛkṣāśca sarvālaṁkāralambitāḥ|

saratnamaṇimuktādihāralambitaśobhitāḥ||

kāśikaduṣyapaṭṭādivastrālaṁkāralambitāḥ|

pravālohitastambāḥ suvarṇarupyapatrakāḥ||

aneke puṣpavṛkṣāśca falavṛkṣādayo'pi ca|

sarvāścāpi mahauṣadhyaḥ prādurbhūtāssamantataḥ||

tatrārāme vihāre ca sugandhikusumāni ca|

divyasuvarṇapuṣpāṇi nipeturviyatastadā||

127

evaṁ tanmaṁgalodbhūtanimittaṁ mahadadbhutam|

samudbhūtaṁ samālokya tasthuḥ sarve savismayāḥ||

atha gaganagaṁjākhyo bodhisattvo'pi vismitaḥ|

tanmahadbhadranaimityaṁ parispraṣṭuṁ samutthitaḥ||

viśvabhuvo munīndrasya purataḥ samupasthitaḥ|

pādābje praṇatiṁ kṛtvā sāṁjalirevamabravīt||

kasya puṇyaprabhāraśmirbhagavannayamāgataḥ|

kuta iha samābhāsya karotyevaṁ śubhādbhutam||

tadbhavān samupādiśya sarvān sabhāśritānimān|

lokāan prabodhayan dharme vinodayitumarhati||

evaṁ saṁprārthite tena viśvabhūrbhagavān jinaḥ|

gaganagaṁjamālokya tamevaṁ punarabravīt||

asau lokeśvarastasmādbhavanānniścaran baleḥ|

tamo'ndhakārabhūmyāṁ ca sattvān pātuṁ pragacchati||

tasya lokeśvarasyāyaṁ puṇyaraśmissamantataḥ|

avabhāsya jagallokamihāpi saṁprasāritaḥ||

tenadaṁ bhadranaimityaṁ kulaputra prajāyate|

tatra sattvān samuddhṛtya prāgacchet sa jagatprabhuḥ||

tadātra kulaputrastvaṁ trailokādhipatīśvaram|

tamāyātaṁ samālokya natvārādhaya sādaram||

ityādiṣṭaṁ munīndreṇa viśvabhuvā niśamya saḥ|

gaganagaṁja ālokya taṁ munīmevamabravīt||

kathaṁ sa bhagavān yāti tatrāndhatamase bhuvi|

sūryacandramasoryatra prabhā na jñāyate kvacit||

tatrāpi prāṇinaḥ santi yānuddhartuṁ sa gacchati|

kathaṁ kimarthamālokya viharet kva jinātmajaḥ||

iti tenodite śāstā viśvabhūḥ sa munīśvaraḥ|

gaganagaṁjamālokya taṁ punarevamādiśat||

128

tatrāpi kulaputrāsti varado nāma sadguṇī|

cintāmaṇirmahāratnaḥ śrīkāntimān dineśavat||

tatrānekasahasrāṇi yakṣaṇāṁ rakṣasāmapi|

yathākāmaṁ sukhaṁ bhuktvā vasanti svairacāriṇaḥ||

tān kleśābhimāno duṣṭān paśyan sa karuṇānidhiḥ|

bodhayitvā prayatnena cārayituṁ susaṁvaram||

svapuṇyaraśmimutsṛjya saṁbhāsayan samantataḥ|

praviśati yathā pūrṇacandraḥ prahlādayan jagat||

tadraśmiparispṛṣṭāste sarve'pi yakṣarākṣasāḥ|

mahāsaukhyasamāpannāḥ tiṣṭhanti vismayānvitāḥ||

tadā taṁ samupāyātaṁ śrīkāntisaṁprabhāsitam|

dṛṣṭvā te muditāḥ sarve purataḥ samupāgatāḥ|

kṛtāṁjalipuṭā natvā tasya pādāmbuje mudā|

purataḥ samupāśritya saṁpṛcchantyevamādarat||

mā tvaṁ bhagavaṁcchrāntaḥ klānto va bhavatāṁ tanau|

kaccit sarvatra kauśalyaṁ dṛśyate sucirādbhavān||

iti tairuditaṁ śrutvā lokeśaḥ sa jinātmajaḥ|

tān sarvān samupāsīnān vadatyevaṁ vilokayan||

mamānekāni kāryāṇi sattvānāṁ hitasādhane|

tenāhaṁ sucireṇātra samāgacchāmi sāmpratam||

nātmabhāvo mayaikasya sattvasya kāryasādhane|

niṣpādito jagatsattvasaddharmasādhane'pi hi||

sarve sattvā mayālokya bodhayitvā prayatnataḥ|

bodhimārge pratiṣṭhāpya preṣaṇīyāḥ sukhāvatīm||

tenāhaṁ sucireṇātra samāgacchāmi sāmpratam|

nātmabhāvo mayaikasya sattvasya kāryasādhane||

niṣpādito jagatsattvasaddharmasādhane'pi hi|

sarve sattvā mayālokya bodhayitvā prayatnataḥ||

129

bodhimārge pratiṣṭhāpya preṣaṇīyāḥ sukhāvatīm||

tenāhaṁ sucireṇāpi yuṣmākaṁ hitasādhane|

vilokya samupāyāmi nānyatheti hi manyata||

ityādiṣṭaṁ jagacchāstrā tena lokeśvareṇa te|

śrutvā sarve mudā tasya pura evaṁ vadanti ca||

jayo'stu te sadā kārye sidhyatu te samīhitam|

sadaivaṁ kṛpayālokya sarvānnaḥ pātumarhati||

ityuktvā te prasannākṣāḥ sarve taṁ triguṇādhipam|

svarṇaratnāsane sthāpya prārthayanyevamānatāḥ||

bhagavannātha lokeśa satsaukhyaguṇasādhanam|

asmadanugrahe dharmaṁ samupādeṣṭumarhati||

iti samprārthite taiḥ sa lokeśvaro jinātmajaḥ|

tāna yakṣān rākṣasān sarvān samālokyaivamādiśat||

sādhu cittaṁ samādhāya śṛṇudhvaṁ yūyamādarāt|

kāraṇḍavyūhamaudāryasūtraṁ vakṣyāmi vo hite||

ye śroṣyanti mahāyānasūtrarājamidaṁ mudā|

ye śrutvā dhārayiṣyanti vācayiṣyanti ye sadā||

paryavāpsyanti ye cāpi likhiṣyanti ca ye tathā|

ye ca likhāpayiṣyanti bhāvayiṣyanti ye sadā||

ye ca pravartayiṣyanti śrāvayiṣyanti ye parān|

anumodya sadā smṛtvā praṇatvā ye bhajantyapi||

ye cāpi śraddhayā nityamarcayiṣyanti sarvadā|

sādaraṁ ye ca satkṛtya mānayiṣyanti sarvadā||

teṣāṁ puṇyamasaṁkhyeyamaprameyaṁ mahattaram|

sadgunaśrīmahatsaukhyasaṁbuddhapadasādhanam||

sarvajñāḥ sugatāḥ sarve munīndrā api sarvadā|

etatpuṇyapramāṇāni kartuṁ na cābhiśaknuyuḥ||

tadyathāpi ca caturdvipanivāsino'pi mānavāḥ|

hemaratnamayaṁ stūpaṁ kuryurekaikamucchritam||

130

teṣu stūpeṣu sarveṣu dhāturatnāvaropaṇam|

kūryuste mānavāḥ sarve caturdvīpanivāsinaḥ||

tesāṁ yāvanmahatpuṇyaskandhamaudāryasattamam|

tato'dhikaṁ hi tatpuṇyaṁ kāraṇḍavyūhasūtrajam||

tadyathā ca mahānaghāḥ paṁcapūrṇajalāvahāḥ|

sahasraparivārāstāḥ saṁkramanti yathodadhim||

evameva mahatpuṇyaṁ kāraṇḍavyūhasūtrajam|

śravaṇabhajanādīnāṁ saṁprābhivahate sadā||

evametanmahatpuṇyaṁ matvā yūyaṁ yadīcchatha|

tyaktvā pāpamatiṁ sarve śṛṇutedaṁ subhāṣitam||

śrutvānumodya satkṛtya mānayata sadādarāt|

etatpuṇyābhiliptā hi bhaviṣyatha jinātmajāḥ||

iti tena jagacchāstrā samādiṣṭaṁ niśamya te||

sarve te rākṣasā yakṣā muditāścedamabruvan||

ye cāpīdaṁ mahāyānasūtrarājaṁ jagatprabhāḥ|

likhāpayanti teṣāṁ syātkiyatpuṇyaṁ samādiśa||

ityakte taiḥ sa lokeśo bodhisattvo jinātmajaḥ|

sarvāṁstān muditān matvā samālokyedamādiśat||

kulaputrā aprameyaṁ pujyaṁ teṣāṁ prajāyate|

likhantīdaṁ sūtrarājaṁ likhāpayanti ye'pi ca||

caturaśītisaddharmaskandhasāhasrikāni taiḥ|

likhāpitāni sarvāṇi teṣāṁ puṇyaṁ mahattaram||

rājānaste bhaviṣyanti nṛpendrāścakravartinaḥ|

dharmiṣṭhā lokabhartāro virā dhīrā vicakṣaṇāḥ||

ye cāpyasya mahāyānasūtrarājasya sarvadā|

nāmānusmaraṇaṁ kṛtvā bhajanti saṁprasāditāḥ||

te sarve bhavaduḥkhebhyo vimuktā vimalāśayāḥ|

niḥkleśāḥ paripūrṇāṁgāḥ sugandhimukhavāsinaḥ||

131

candanagandhitāṁgāśca suvīryabalaveginaḥ|

jātismarāśca dharmīṣṭhā bhaveyuḥ śrīguṇāśrayāḥ||

evaṁ matvā mahatpuṇyaṁ yadyetadguṇamicchatha|

viramya kleśasaṁgebhyaḥ pariśuddhāśayā mudā||

etatkāraṇḍavyūhasya sūtrarājasya sarvadā|

nāmānusmaraṇaṁ kṛtvā bhajata śraddhayādarāt||

tato yūyaṁ vinirmuktā bhavakleśātiduḥkhataḥ|

niḥkleśā vimalātmānaḥ sukhāvatīṁ gamiṣyatha||

tatrāmitābhanāthasya pītvā dharmāmṛtaṁ sadā|

bodhicaryāṁvrataṁ prāpya bhaviṣyatha jinātmajāḥ||

tataḥ sattvahitādhānaśrīsaṁpatsadguṇāśrayāḥ|

sarvasattvahitaṁ kṛtvā saṁbuddhapadamāpsyatha||

iti satyaṁ parijñāya śuddhāśayā jitendriyāḥ|

triratnabhajanaṁ kṛtvā bhajana tatsubhāṣitam||

iti taduktamākarṇya sarve te yakṣarākṣasāḥ|

prabodhitā mahotsāhaiścarantyevaṁ samādarāt||

tataḥ kecin bhavantyetaddharmaśraddhānusāriṇaḥ|

kecicca śrotāapannāḥ sakṛdāgāmino'pare||

anye'nāgāminaḥ kecidbhavanti bodhisādhane|

tatassarve'pi te yakṣā rākṣasāḥ saṁpramoditāḥ||

tadupadiṣṭamāsādya bhavanti brahmacāriṇaḥ|

parasya ca hitaṁ kṛtvā saṁcarante śubhe sadā||

tataste nanditāḥ sarve bhūyastaṁ triguṇādhipam|

kṛtājaṁlipuṭā natvā prārthayantyevamādarāt||

bhagavannubodhe naḥ saddharmaṁ samupādiśat|

viharasva sadātraiva kvacidanyatra mā vraja||

svarṇaratnamayaṁ stūpaṁ kṛtvā dāsyāmahe'tra te|

rathacaṁkrayātrā ca kariṣyāmo jagatprabhoḥ||

132

sadā te śaraṇe sthitvā pītvā dharmāmṛtaṁ mudā|

saddharmasādhanaṁ kṛtvā cariṣyāmaḥ sukhaṁ śubhe||

iti taiḥ prārthitaṁ sarvaiḥ śrutvā lokeśvaro'tha saḥ|

sarvānstān rākṣasān yakṣān samālokyaivamādiśat||

nāhaṁ sadātra tiṣṭheyamantratrāpyevamācaran|

bodhayannaparān sattvān yojayeyaṁ susaṁvare||

tasmādyūyamime sarve upadiṣṭaṁ yathā mayā|

tathā dhṛtvā sadā dharme caritvā tiṣṭhatābhavam||

iti śāstrā samādiṣṭaṁ śrutvā te yakṣarākṣasāḥ|

tadviyogātiduḥkhārtā vadanyevaṁ parasparam||

gamiṣyati bhavanto'yaṁ lokanātho jagatprabhuḥ|

tadbhaviṣyāmahe sarve saddharmarahitā vayam||

iti saṁbhāṣya sarve te tasya traidhātukaprabhoḥ|

pādābje praṇatiṁ kṛtvā tiṣṭhanti samupāśritāḥ||

tataḥ sa trijagannātho lokeśvaro jinātmajaḥ|

tān sarvān samupāmantrya carati prasthitastataḥ||

tatra te rākṣasā yakṣāssarve tasya jagatprabhoḥ|

rudantaḥ sneharāgārtā gacchanti pṛṣṭhato'nugāḥ||

tān dṛṣṭvā tvāgatān sarvān sa lokeśo karuṇātmakaḥ|

prāyātān dūrato mārge samālokyaivamabravīt||

sudūramāgato yūyaṁ nivartadhvaṁ svamālayam|

māgacchata gamiṣyāmi śuddhāvāse surālaye||

ityādiṣṭe jagacchāstrā sarve te yakṣarākṣasāḥ|

lokeśvarasya pādābje natvā yānti svamālayam||

tatra te rākṣasā yakṣā dhṛtvājñāṁ trijagatprabhoḥ|

triratnabhajanaṁ kṛtvā caturbrahmavihāriṇaḥ||

bodhicaryāvrataṁ dhṛtvā saṁbodhinihitāśayāḥ|

parasparaṁ hitaṁ kṛtvā saṁcarante sadā śubhe||

133

evaṁ sa trijagannātho durbodhān yakṣarākṣasān|

api niyujya saddharme cārayati prabodhayan||

evaṁ sa trijagannāthaḥ sarvāsattvān prabodhayan|

bodhimāarge pratiṣṭhāpya pālayati sadā bhave||

tenāsya trijagadbhartuḥ puṇyaskandhaṁ mahattaram|

aprameyaṁ jinaiḥ sarvaiḥ pramātuṁ naiva śakyate||

tasmāttasya jagadbhartuḥ smṛtvāpi nāma sarvadā|

samudāhṛtya natvāpi kartavyaṁ bhajanaṁ mudā||

ye tasyoccārya nāmāpi bhajanti sarvadā mudā|

durgatiṁ te na gacchanti saṁprayāyuḥ sukhāvatīm||

tatrāmitābhanāthasya śaraṇe samupāśritāḥ|

sadā dharmāmṛtaṁ pītvā saṁcareran susaṁvare||

tato bodhivrataṁ dhṛtvā saṁcaritvā jagaddhite|

trividhāṁ bodhimāsādya sambuddhapadamāpnuyuḥ||

ityādiṣṭaṁ munīndreṇa viśvabhuvā niśamya te|

sarve lokāḥ sabhāsīnāḥ prābhyanandan prabodhitāḥ||

ityādiṣṭaṁ munīndreṇa śrīghanena niśamya te|

sarve sasāṁghikā lokā muhurmuhuḥ saṁprabodhitāḥ||

||iti tamo'ndhakārabhūmiyakṣarākṣasaparibodhanasaddharmāvatāraṇaprakaraṇaṁ samāptam||

Technical Details

Text Version: 

Romanized

Input Personnel: 

DSBC Staff

Input Date: 

2007

Proof Reader: 

Miroj Shakya

Supplier: 

Nagarjuna Institute of Exact Methods

Sponsor: 

University of the West

Chapter: 

0

11. śuddhāvāsika sukuṇḍala devaputroddhāraṇa prakaraṇam

11. śuddhāvāsika sukuṇḍala devaputroddhāraṇa prakaraṇam

atha gaganagaṁjo'sau bodhisattvaḥ kṛtāṁjaliḥ|

viśvabhuvaṁ munīndraṁ taṁ natvevaṁ punarabavīt||

bhagavan sa mahāsattvo lokeśvaro jinātmajaḥ|

kadeha samupāgacched drakṣyate sa kathaṁ mayā||

134

tataḥ kutra prayāto'sau samuddhartuṁ ca duḥkhitaḥ|

tadupādiśya naḥ sarvān prabodhayitumarhati||

iti saṁprārthite tena gaganagaṁjena saddhiyā|

viśvabhūrmunirājastaṁ samālokyaivamādiśat||

tato'sau kutraputrāntarhitāgnivat prabhāsayan|

gatvā vihāyāsau śuddhavāsaloke'bhigacchati||

tatra sa brāhmaṇaṁ rupaṁ dhṛtvā paśyan samantataḥ|

tatra devanikāyeṣu samupācarate dīnavat||

tatra sukuṇḍalo nāma devaputro daridritaḥ|

duḥkhitaḥ kleśābhinnātmā durbhago dīnamānasaḥ||

taṁ saṁpaśyan samuddhartuṁ sadṛśābhāvitāśayaḥ|

śanaistasya gṛhadvāre samupāśritya tiṣṭhati||

taṁ dvārasamupāsīnaṁ vilokya sa sukuṇḍalaḥ|

kastvaṁ kimarthamāyāta ityevaṁ paripṛcchati||

tenaivaṁ paripṛṣṭe'sau brāhmaṇo'rthi suduḥkhivat|

niśvasyaivaṁ śanaistasya saṁpaśyan vadate puraḥ||

brāhmaṇo'haṁ mahābhāga dūradeśādihāgataḥ|

kṣutpipāsābhitapto'smi tadbhojyaṁ me pradīyatām||

tenaivaṁ yācamāno'sau devaputraḥ sukuṇḍalaḥ|

rudan dīnasvaraḥ paśyan vadatyevaṁ tamānataḥ||

brāhmaṇa kiṁ pradāsyate kiṁcidvastu na me gṛhe|

tatkṣamasvāparādhaṁ me prārthayānyamito vrajan||

iti tenoditaṁ śrutvā vadatyevaṁ dvijaḥ sa tam|

kiṁcidapi pradātavyaṁ kṣuttṛṣṇākheditasya me|

yadi na dīyate kiṁcidapyatra maraṇaṁ vraje||

iti taduktamākarṇya devaputraḥ sukuṇḍalaḥ|

kiṁcidvastu gṛhe draṣṭuṁ praviśya paśyate śvasan||

tadā tasya jagaddhartuḥ kṛpādṛṣṭyanubhāvataḥ|

tatra gṛhe samudbhūtā mahadaiśvaryasaṁpadaḥ||

135

tadā tasya gṛhe tatra kāṣṭhāgāreṣu sarvataḥ|

bhāṇḍāni vividhai ratnaiḥ pūrṇāni sarvadhātubhiḥ||

annaiśca bhojanairdravyaiḥ pānairdivyāmṛtairapi|

divyacīvaravastrādisarvālaṁkārabhūṣaṇaiḥ||

sugandhidravyapuṣpaiśca paripūrṇāni sarvataḥ|

vilokya samudāścaryasamākulitamānasaḥ||

aho kimidamāścaryam svapnaṁ vā dṛśyate mayā|

iti saṁcintya bhūyo'pi samīkṣyaivaṁ vicintayan||

nūnamayaṁ mahābhijñaḥ puruṣo madgṛhāgataḥ|

yasya darśanabhāvena lakṣmīrjātā mamedṛśī||

iti niścitya cittena devaputraḥ sa nanditaḥ|

sahasopetya tam vipraṁ bhāṣate evamādarāt||

namaste brāhmaṇaśreṣṭha kaścitte kauśalaṁ tanau|

praviśātra gṛhe'smākamanugrahītumarhasi||

iti tenoditaṁ śrutvā brāhmaṇaḥ sa prasāditaḥ|

sahasotthāya tadgehaṁ praviśati vilokayan||

tatra sa suprasanātmā devaputraḥ sukuṇḍalaḥ|

brāhmaṇaṁ taṁ pratiṣṭhāpya svāsane cārcate mudā||

pravārya dūṣyapaṭṭādicīvaraiḥ śuṣmakomalaiḥ|

maṇḍayitvā ca sarvāgaṁ sarvālaṁkārabhūṣaṇaiḥ||

divyarasāgrasusvādairāhārairamṛtottamaiḥ|

varṇagandharasodārairbhojayati samādaram||

tatsatkāraṁ samālokya brāhmaṇaḥ sa prasāditaḥ|

bhuktvā bhogyaṁ yathākāmaṁ dadātyasmai śubhāśiṣam||

svasti te maṁgalaṁ bhūyātsarvadāpi samantataḥ|

tiṣṭhatu te gṛhe lakṣmīḥ sadā saddharmasādhinī||

bhavatu te sadā śuddhaṁ cittaṁ saddharmalālasam|

sidhyantu te'bhilāṣaṁ ca samvṛtikāryasādhanam||

136

sadaitacchrīsusaṁpattisukhaṁ bhuktvā hitārthabhṛt|

triratnabhajanaṁ kṛtvā tiṣṭha caran mudā śubhe||

ahaṁ gacchāmi jetarṣerudyane saugatāśrame|

viśvabhuvaṁ munīndraṁ saṁdraṣṭuṁ vanditumutsahe||

iti taduktamākarṇya devaputraḥ sa vismitaḥ|

brāhmaṇaṁ taṁ samālokya pṛcchate caivamādarāt||

kīdṛśaṁ tanmahodyānaṁ jetarṣeḥ saugatāśramam|

kīdṛśī ramaṇīyā sā bhūmī tadvada me dvija||

ityevaṁ devaputreṇa paripṛṣṭe niśamya saḥ|

brāhmaṇastaṁ samālokya vadatyevaṁ ca sādaram||

ramaṇīyaṁ tadudyānaṁ jetarṣaḥ saugatāśramam|

divyasauvarṇaratnādinānālaṁkāramaṇḍitam||

tatrainakasamudbhūtā kalpṛkṣā mahīruhāḥ|

sarvakusumavṛkṣāśca sarvasatfalaśākhinaḥ||

aṣṭāṁgaguṇasampannāḥ jalapūrṇamanoharāḥ|

anekāḥ puṣkariṇyo'pi padmotpalādiśobhitāḥ||

tatrārhantaḥ śubhātmāno bhikṣavo brahmacāriṇaḥ|

śuddhaśīlā mahābhijñā dakṣiṇīyā vicakṣaṇāḥ||

viśvabhuvo munīndrasya śrāvakā bodhicāriṇaḥ|

aneke bodhisattvāśca mahāsattvā maharddhikāḥ||

bhikṣuṇyo brahacāriṇyaḥ śuddhaśīlā jitendriyāḥ|

cailakavratinaścāpi tathānye'pi ca sāṁghikāḥ||

triratnabhajanāraktā upāsakā upāsikāḥ|

viśvabhuvo munīndrasya śāsane śaraṇāśritāḥ||

sadā dharmāmṛtaṁ pītvā viharanti samāhitāḥ|

evamanye'pi lokāśca brāhmaṇastīrthikā api||

rājānaḥ kṣatriyāścaiva samantrijanapaurikāḥ|

śreṣṭhinaḥ sārthavāhāśca mahājanāḥ śubhārthinaḥ||

137

tatrāgatya samāśritya śrutvā saddharmamādarāt|

triratnabhajanaṁ kṛtvā viharanti sadā śubhe||

tathā devāśca daityāśca gandharvā api kinnarāḥ|

yakṣāśca nāgarājāśca garuḍāśca mahoragāḥ||

siddhā vidyādharāścāpi sarve lokādhipā api|

sadā tatra samāgatya viśvabhuvo jagadguroḥ||

satkṛtyābhyarcya saddharmaṁ śrutvā tiṣṭhanti sādaram||

evaṁ tatra munīndro'sau viśvabhūḥ saṁpradarśayan|

prātihāryāṇi saddharmaṁ samupādiśya tiṣṭhati||

evaṁ tajjetakārāmaṁ puṇyakṣetraṁ manoramam|

sarvairlokādhipaiścāpi saṁsevitaṁ praśāsitam||

tadatra sāmpratam sarve lokā devādhipā api|

saddharmaṁ śrotumāgātya tiṣṭhanti tatsabhāśritāḥ||

tavāpi yadi vāṁchāsti tatra gaccha samadarāt|

viśvabhuvo munīndrasya sabhāṁ paśca vṛṣaṁ śṛṇu||

tatsaddharmāmṛtaṁ pītpā saṁbodhinihitāśayaḥ|

triratnabhajanaṁ kṛtvā bodhicaryāvrataṁ cara||

etatpuṇyaviśuddhatmā pariśuddhatrimaṇḍalaḥ|

trividhāṁ bodhimāsādya saṁbuddhapadamāpsyasi||

iti matvā samādhāya śrutvā saddharmamādarāt|

triratnabhajanaṁ kṛtvā tiṣṭha caran sadā śubhe||

iti tena samādiṣṭaṁ niśamya sa sukuṇḍalaḥ|

prabodhitastathetyuktvā pṛcchatyevaṁ dvijaṁ ca tam||

avasyaṁ satyamākhyātumarhasi me puraḥ dvija|

devo'si mānavo vā tvaṁ daityendro vā maharddhimān||

kasyāpi vidyate nedṛkkṛpādharmānubhāvatā|

yathā tvamiha mām paśyan tathā ko'nyo'nupālayet||

iti tenoditaṁ śrutvā brāhmaṇaḥ sa prasāditaḥ|

devaputraṁ tamālokya vadatyevaṁ prabodhane||

138

na devo mānavo naiva daityendro vāpi nāsmyaham|

bodhisattvo'smyahaṁ sarvasattvahitārthasaṁbharaḥ||

boddhicaryāvrataṁ dhṛtvā paśyan sattvān suduḥkhitaḥ|

bodhayitvā prayatnena yojayitvā susaṁvare||

evaṁ sarvatra lokeṣu duḥkhinaḥ pāpino'pyaham|

bodhayitvā svayaṁ paśyan yojayeyaṁ sadā śubhe||

tathahaṁ svayamālokya sarvān sattvān prabodhayan|

bodhimārge pratiṣṭhāpya gacche tatra jināśrame||

iti tena samādiṣṭaṁ niśamya saṁpramoditaḥ|

sa ratnadakṣiṇāṁ datvā tasyaivaṁ ca prabhāṣate||

aho guṇamayaṁ kṣetraṁ sarvadoṣavivarjitam|

yatrādya ropitaṁ vījamadya saṁpadyate falam||

dhanyāste puruṣāḥ sarve ye triratnasubhaktikāḥ|

sadā dharmāmṛtaṁ pītvā saṁcarante jagaddhite||

ahamapi gamiṣyāmi jetārāme jināśrame|

viśvabhuvaṁ munīndraṁ taṁ draṣṭumicche sasāṁghikam||

tadahaṁ bhavatā sārddhaṁ tatra gantuṁ samutsahe|

tanmāṁ nītvā munīndraṁ taṁ saṁdarśayitumarhati||

iti saṁprārthite tena brāhmaṇaḥ sa sukuṇḍalam|

devaputraṁ tamālokya pratibravīti bodhayan||

ahamanyatra loke'pi sattvān paśyan prabodhayan|

bodhimārge niyujyaivaṁ gamiṣyāmi tadāśrame||

tvameva prathamaṁ gatvā tatra jetāśrame vane|

vihārasthaṁ munīndraṁ taṁ saṁdarśaya sasāṁghikam||

tatsaddharmāmṛtaṁ pītvā saṁbodhinihitāśayaḥ|

triratnabhajanaṁ kṛtvā saṁcarasva sadā śubhe||

ityuktvā sa mahāsattvo brāhmaṇaḥ prasthitastataḥ|

antarhitaḥ kṣaṇādvahnirivāśe'bhigacchati||

139

tad dṛṣṭvā deavaputro'sau mudāścaryakulāśayaḥ|

natvākāśe muhuḥ paśyaṁścireṇa gacchate gṛhe||

tatra sattvālayāsīnāḥ brāhmaṇaṁ tamanusmaran|

taddupadiṣṭamādhāya tiṣṭhate saṁcarecchubhe||

triratnabhajanaṁ kṛtvā saṁcarante sadā śubhe||

evaṁ sa trijagannatho lokeśvaro jinātmajaḥ|

devānapi prayatnena bodhayitvā pramodayan|

bodhimārge niyujyaivaṁ cārayati jagaddhite||

evaṁ tasya jagadbhartuḥ puṇyaskandhaṁ mahattaram|

aprameyamasaṁkhyeyamityākhyātaṁ munīśvaraiḥ||

tatrāsya trijagadbhartuḥ smṛtvāpi nāma sarvadā|

dhyātvāpi praṇatiṁ kṛtvā bhajantu bodhivāṁchinaḥ||

ye bhajanti mudā tasya na te gacchanti durgatim|

sadā sadgatisaṁjātāḥ prānte yānti sukhāvatīm||

tatrāmitābhanāthasya pītvā dharmāmṛtaṁ sadā|

bodhicaryāvrataṁ dhṛtvā saṁyāsyanti jinālayam||

ityādiṣṭaṁ munīndreṇa śrutvā sarve sabhāśritāḥ|

lokāstatheti vijñapya prābhyanandan prabodhitāḥ||

||iti śuddhāvāsikasukuṇḍaladevaputroddharaṇaprakaraṇaṁ samāptam||

Technical Details

Text Version: 

Romanized

Input Personnel: 

DSBC Staff

Input Date: 

2007

Proof Reader: 

Miroj Shakya

Supplier: 

Nagarjuna Institute of Exact Methods

Sponsor: 

University of the West

Chapter: 

0

12. siṁhaladvīpa rākṣasī paribodhanoddhāraṇa prakaraṇam

12. siṁhaladvīpa rākṣasī paribodhanoddhāraṇa prakaraṇam

atha gaganagaṁjo'sau bodhisattvo jinātmajaḥ|

viśvabhuvaṁ munīndraṁ taṁ punarnatvaivamabravīt||

adyāpi sa mahāsattvo nāyāti bhagavanniha|

kadeha samupāgacchet kutra gacchati sāmpratam||

140

iti tenābhisaṁpṛṣṭe viśvabhūḥ sa sudhākhiraḥ|

gaganagaṁjamālokya tamevaṁ punarādiśat||

tataḥ saṁprasthito'sau ca lokeśvaḥ prabhāsayan|

sihaṁladvīpa ālokya ca lokeśvara rākṣasīrabhigacchati||

divyātisundaraṁ kāmarupaṁ dhṛtvā sa bhāsayan|

tatrābhisarate cittaṁ rākṣasīnāṁ pramodayan||

tamāyātaṁ samupālokya prauḍhakāmātisundaram|

sarvāsāṁ rākṣasīnāṁ tatkāmarāgaṁ samutthitam||

tadā tāḥ pramadāḥ sarvā rākṣasya madanākulāḥ|

navayauvanakantāṁgā ratirupātisundarāḥ||

bhūtvā taṁ samupālokya purataṁ samupāśritāḥ|

tatpādāmburuhe natvā buvatyevaṁ samādaram||

svāgataṁ te bhavān hi kaccit sarvatra kauśalam|

saṁpaśyan tarpayāsmākamanugṛhītumarhasi||

asmākaṁ yauvanīnāṁ yatsvāmī bhartā patiḥ prabhuḥ|

kasyā api hi naiko'pi vidyate hi kadācana||

tadāsmākaṁ bhavān svāmī bhartā patiḥ prabhuḥ suhṛt|

bhavatu nāgatiścāpi trātā dvīpaḥ parāyaṇaḥ|

śaraṇyaṁ ca sadā loke sanmārgadeśako'ci ca||

sadā te śaraṇe sthitvā samādiṣṭaṁ tathā tvayā|

tathā sarvā vayaṁ dhṛtvā saṁcariṣyāmahe mudā||

santyatra vividhā bhogyā divyāmṛtarasottamāḥ|

vastrāṇi vividhānyevaṁ vividhabhūṣaṇāmyapi||

ramaṇīyāstaḍāgāśca krīḍodyānavanāni ca|

prāsādā ramaṇīyāśca dīrghikāśca manoramāḥ||

santi dravyāṇi sarvāṇi ratnāni vividhānyapi|

sarvopakaraṇavastūni supathyānyauṣadhānyapi||

etānīmāni sarvāṇi tvadadhīnāni sarvadā|

tadbhavān samupālokya svecchayā dātumarhati||

141

yathākāmaṁ sukhaṁ bhuktvā sahāsmābhiḥ sadā raman|

svecchayā saṁcaraṁstiṣṭhan vasatvihaiva sarvadā||

bhavadvaśe samāśritya sarvā vayaṁ samāsarāt|

pūrayitvāpyabhiprāyaṁ cariṣyāmo yathāsukham||

tadasmākaṁ bhavān svāmī bhūtvātraiva sadā raman|

sthātumarhasi rājeva pālayannaḥ suduḥkhitāḥ||

bhavato bhajanaṁ kṛtvā kariṣyāmaḥ samīhitam|

tattiṣṭhatu sadehaiva mānyatra vrajatu kvacit||

evaṁ tābhiḥ samākhyātaṁ niśamya sa jagatprabhuḥ|

sarvāstāḥ pramadāḥ paśyan bravītyevaṁ puraḥ punaḥ||

yathā mayopadiṣṭaṁ hi yuṣmābhiḥ kriyate yadi|

tathā yuṣmadvaśe sthitvā cariṣyāmīha sarvadā||

yathākāmaṁ sukhaṁ bhuktvā yuṣmābhiḥ saha sarvadā|

raman sarvamabhiprāyaṁ pūrayiṣyāmi vo dhruvam||

iti tena samādiṣṭaṁ śrutvā tāḥ pramadā api|

sarvāstaṁ puruṣaṁ kāntaṁ saṁvīkṣyaivaṁ bruvanti ca||

tvadādiṣṭaṁ vayaṁ śrutvā na cariṣyāmahe katham|

avaśyaṁ te vaśe sthitvā kariṣyāmo yathoditam||

tadasmākaṁ vacaḥ śrutvā bhuktvāsmābhiḥ sukhaṁ saha|

yathākāmaṁ ramannatra saṁcaratāṁ yathecchayā||

iti tābhiḥ samākhyātaṁ niśamya sa jagatprabhuḥ|

sarvāstā rākṣasīḥ paśyan bravītyeva prabodhayan||

yadi yūyaṁ mayākhyātaṁ dhṛtvā sarvāścariṣyatha|

tacchṛṇudhvaṁ samādhāya deśitaṁ vo hitaṁ mayā||

viramya daśapāpebhyo dhṛtvā brahmavihārikam|

triratnabhajanaṁ kṛtvā caradhvaṁ poṣadhaṁ vratam||

yadyetadvratamādhāya caratha sarvadādarāt|

tadā yuṣmadvaśe sthitvā tiṣṭheyamiha saṁraman||

142

iti tena samādiṣṭaṁ śrutvā tāḥ pramadā api|

sarvāstatheti vijñapya kurvantyevaṁ ca tatpuraḥ||

svāmin yathā tvayādiṣṭaṁ tathā vayaṁ caremahi|

tadetadvidhimasmākaṁ samupādeṣṭumarhasi||

iti saṁprārthitaṁ tābhinirśamya sa jinātmajaḥ|

tāḥ sarvāstā bodhitā matvā samīkṣyaivaṁ bravīti tat||

śṛṇudhvaṁ yadi vāṁchāsmin yuṣmākaṁ satsukhe sadā|

vratarājavidhānaṁ ca upadekṣyāmi vistaram||

ādau puṇyasukhotsāhaṁ dhṛtvā śuddhāśayā mudā|

tīrthe snātvā viśuddhāṁgā prāvṛtya śuddhacīvaraiḥ||

abhyarcya sadguruṁ natvā triratnaśaraṇaṁ gatāḥ|

śrīmallokeśvaraṁ dhyātvā samabhyarcya yathāvidhim||

tataścārghādikaṁ datvā saṁstutvā stutijalpanaḥ|

aṣṭāṁgaiḥ sādaraṁ natvā kṛtvā vāpi pradakṣiṇān||

sadhātudravyaratnādidakṣiṇān śraddhayādarāt|

upaḍhokya samālokya kṛtājaliputā mudā||

pāpānāṁ deśanāṁ kṛtvā dhṛtvā puṇyānumodanām|

saṁbodhiopraṇidhiṁ dhṛtvā prārthageta jagacchubhe||

evaṁ kṛtvā vrataṁ nityamahnāyāme tṛtīyake|

bhogyaṁ nirāmiṣaṁ bhuktvā kuruta vratapālanām||

evaṁ nityaṁ samādhāya kṛtvā vratamidaṁ sadā|

triratnaśaraṇaṁ kṛtvā saṁcaradhvaṁ jagaddhitaṁ||

etatpuṇyānubhāvena pariśuddhatrimaṇḍalāḥ|

sadā sadgatisaṁjātāḥ saddharmaśrīguṇāśayāḥ||

satsukhāni sadā bhuktvā niḥkleśā vijitendriyāḥ|

sarvatra bhadratāṁ kṛtvā gamiṣyatha sukhāvatīm||

tatrāmitābhanāthasya pītpā dharmāmṛtaṁ sadā|

trividhāṁ bodhimāsādya saṁbuddhapadamāpsyatha||

143

evaṁ matvā mahatpuṇyaṁ poṣadhavratasaṁbhavam|

yadīcchatha sadā bhadraṁ taccaradhvaṁ sadā vratam||

ityevaṁ tatsamādiṣṭaṁ śrutvā tāḥ pramadā api|

rākṣasyo muditāḥ sarvā dhartumicchanti tad vratam||

tatastāḥ pramadāḥ sarvā rākṣasyo'pi prabodhitāḥ|

yathāvidhi samādhāya caranti poṣadhaṁ vratam||

etatpuṇyānubhāvena sarvāstā vimalāśayāḥ|

vimuktakāmasaṁrāgā bhavanti brahmacārikāḥ||

tadā tāsāṁ ca sarvāsāṁ rākṣasīnāṁ manāṁsyapi|

kleśaduḥkhairna bādhyante'pahāribhiḥ kadāpi ca||

tāsāmāghācittaṁ ca naivābhijāyate kvacit|

daśākuśalasaṁrāgaṁ kasyāścāpi na jāyate||

sarvā śraddhānusāriṇyaḥ saddharmaguṇasādhane|

tathā dharmānusāriṇyo bhavanti prāptasaṁvarāḥ||

catuḥsatyāgamapraptāḥ prāptamārgacatuṣṭayāḥ |

kāścicca śrotāapatifalaprāptāḥ prabodhitāḥ||

tathānyāḥ sakṛdāgāmifalaprāptāḥ kāścit saddharmasādhane||

kāścidarhatvasaṁprāptāḥ pariśuddhatrimaṇḍalāḥ|

pratyekāṁ bodhimanyāśca kāścitsaṁbodhilālasāḥ||

evaṁ tadupadeśamāsādya sarvāstāḥ pramadā api|

saddharmābhitā bhadrā bhavanti bodhimānasāḥ||

evaṁ tasya jagadbhartuḥ prasādāstāḥ pramoditāḥ|

śikṣāsaṁvaramāsādya pracaranti jagaddhite||

tatastā nanditāḥ sarvāḥ śāstāraṁ tamupasthitāḥ|

kṛtājalipuṭā natvā prārthayantyevamādarāt||

yadbhavān svayamālokya sarvānasmān durāratān|

kṛtyā bodhayan dharme niyojayati sadguro||

144

tadasmākaṁ bhavāṁcchastā suhṛnmitraṁ ca sadguruḥ|

saddharmaṁ samupādiśya sadeha sthātumarhati||

vayaṁ sarvā bhavacchikṣāstadbhavaccharaṇe sthitāḥ|

bhavatā yadyathādiṣṭaṁ tatkariṣyāmahe tathā||

na purā rākṣasīvṛttiṁ kariṣyāmaḥ kadācana|

śikṣāsaṁvaramādhāya cariṣyāmo vrataṁ sadā||

jambūdvīpe yathā martyā viramya daśapāpataḥ|

saṁvṛtisukhabhuṁjānā jīvanti sadguṇāratāḥ||

tathā vayaṁ viramyātra daśakulamārgataḥ|

sadvṛtisukhabhuṁjānā jīvema sadguṇāratāḥ||

sadaitad vratamādhāya triratnabhajanāratāḥ|

sarvaṁ sattvahitaṁ kṛtvā saṁcariṣyāmahe śubhe||

tadasmān kṛpayā paśyannevaṁ cānugrahaṁ sadā|

kṛtvā saddharmamādiśya viharatviha mānyataḥ||

iti saṁprārthitaṁ tābhiḥ sarvābhiḥ sa jinātmajaḥ|

lokeśvaraḥ samākarṇya tā vīkṣya vadate punaḥ||

nāhaṁ sadeha tiṣṭheyaṁ sarvatrāpi suduḥkhinaḥ|

prāṇinaḥ svayamālokya samuddhartuṁ caremahi||

tadetatsaṁvaraṁ dhṛtvā yūyamevaṁ samāhitāḥ|

triratnabhajanaṁ kṛtvā saukhyaṁ bhuktvābhitiṣṭhata||

kāle kāle'hamāgatya yuṣmākaṁ hitasādhane|

deśayiṣyāmi saddharmasaṁbuddhapadasādhānam||

evaṁ saṁbodhayan sarvā rākṣasīstāḥ sa rākṣasaḥ|

lokeśvaro mahāsattvaḥ saṁprasthitastato drutam||

tato'ntarhita ākāśe gatvenduriva bhāsayan|

prahlādayan jagallokaṁ carate satvahitotsukaḥ||

taṁ khe gataṁ prabhāsvantaṁ dṛṣṭvā tāḥ sakalā api|

rākṣasyo vismayotpannāstiṣṭhanti pratinanditāḥ||

145

tataḥ prabhṛtī tāḥ sarvā rākṣasyo'pi samāhitāḥ|

tacchikṣāsaṁvaraṁ dhṛtvā saṁcarante sadā śubhe||

evaṁ sa trijagannātho rākṣasīrapi bodhayan|

bodhimārge niyujyāpi cārayati sadā śubhe||

evaṁ tasya jagadbhartuḥ puṇyaskandhaṁ mahattaram|

aprameyasaṁkhyemityākhyātaṁ munīśvaraiḥ||

tattasya trijagadgartuḥ śaraṇaṁ samupāśritāḥ|

dhyātvāpyuccārya nāmāpi smṛtvāpi bhajatādbhavam||

ye tasya trijagadbhartuḥ śraddhayā śaraṇe sthitāḥ|

dhyātvāpyuccārya nāmāpi smṛtvā bhajanti sarvadā||

te sadā sadgatiṁ yāntiṁ na kadācana|

bhadraśrīguṇasaṁpattisamāpannā bhavantyapi||

sadā sattvahitādhāne saddharmasādhanāratāḥ|

triratnabhajanaṁ kṛtvā saṁprayāyuḥ sukhāvatīm||

tatrāmitābhanāthasya pītvā dharmāmṛtaṁ sadā|

arhanto bodhimāsādya saṁbuddhapadamāpnuyuḥ||

ityādiṣṭaṁ munīndreṇa viśvabhuvā niśamya te|

sarve sabhāśritā lokāḥ prābhyanandan prabodhitāḥ||

||itisiṁhaladvīparākṣasīparibodhanoddharaṇa prakaraṇam ||

Technical Details

Text Version: 

Romanized

Input Personnel: 

DSBC Staff

Input Date: 

2007

Proof Reader: 

Miroj Shakya

Supplier: 

Nagarjuna Institute of Exact Methods

Sponsor: 

University of the West

Chapter: 

0

13. vārāṇasī kṛmi kīṭoddhāraṇa prakaraṇa

13. vārāṇasī kṛmi kīṭoddhāraṇa prakaraṇa

atha gaganagaṁjo'sau bodhisattvaḥ kṛtāṁjaliḥ|

viśvabhuvaṁ munīndraṁ ca praṇatvaivamavocata||

bhagavan sa mahāsattvo lokeśvaro jinātmajaḥ|

nādyāpiha samāyāti kadāgacchettadādiśa||

146

iti tenoditaṁ śrutvā viśvabhūḥ sa munīśvaraḥ|

gaganagaṁjamālokya taṁ punarevamabravīt||

tataḥ saṁprasthitaścāsau lokeśvaro vilokayan|

vārāṇasyāṁ samuddhartuṁ sattvān samabhigatcchati||

dṛṣṭvā sa prāṇino'nekānasaṁkhyeyān suduḥkhitān|

saviṇmūtramṛdālagnāṁstiṣṭhatyevaṁ vicintayan||

hā pāpaṁ kathametāni saviṇmutrāśrītānyaham|

kṛmyasaṁkhyasahastrāṇi proddhareyaṁ prabodhayan||

tatra sa cintayan matvā sattvān kṛpayā saṁvilokayan|

bhramararupamādhāya bharmate tadupācaran||

namo buddhāya dharmāya saṁghāyeti praṇoditam|

madhuraśabdamuccārya bhramate sa viyaccaran||

taṁ khe bhramantamālokya sarve te prāṇakā api|

tatkalārāvamākarṇya cintayanyevamutsukāḥ||

aho'yaṁ sukhavān pakṣī bhramate khe'tiyathecchayā|

kimanena kṛtaṁ puṇyaṁ carate sukham||

kimasmābhiḥ kṛtaṁ pāpaṁ yenāmedhyāśritā vayam|

iti vicintya te sarve kṛmayastatsukhecchitāḥ||

tadviṇvamanuśrutvā saṁtiṣṭhante tadunmukhāḥ||

tathā te kṛmayaḥ sarve tannāmasmṛtibhāvitāḥ|

tattriratnanamaskāraṁ dhṛtvā tiṣṭhanti cetasā||

tathā caivaṁ samuccārya triratnanāma cetasā|

smṛtvā kṛtvā namaskaraṁ tiṣṭhanti trimaṇermudā||

etatpuṇyaviliptāste sarve saṁjātapakṣakāḥ|

tata uḍḍīya gaṁgāyāṁ nipatantastyajantyasūn||

tataste vimalātmānaḥ saṁprayātāḥ sukhāvatīm|

sarve sugandhamukhā nāma bodhisattvā bhavantyapi||

te tatrāmitabhāsasya pītvā dharmāmṛtaṁ sadā|

trividhāṁ bodhimāsādya nirvṛpadamāpnuyuḥ||

147

evamasau mahāsattvo lokeśvaraḥ kṛmīnapi|

prayatnena samuddhṛtya preṣayati sukhāvatīm||

tathā tasya jagacchāstuḥ puṇyaskandhaṁ mahattaram|

aprameyamasaṁkhyeyamityākhyātaṁ munīśvaraiḥ||

ye cāsya lokanāthasya śraddhayā śaraṇe sthitāḥ|

dhyātvā smṛtvā samuccārya nāma bhajanti sarvadā||

sadā te sadgatau jātā durgatau na kadācana|

saddharmaśrīsukhāpannāḥ saṁprayāyuḥ sukhāvatīm||

tatrāmitāabhanāthasya pītvā dharmāmṛtaṁ sadā|

trividhāṁ bodhimāsādya saṁprāpsyanti jinālayam||

iti matvā sadā bhadrasaukhyamicchanti ye bhave|

te'sya trailokanāthasya bhajantu śaraṇe sthitāḥ||

ityādiṣṭaṁ munīndreṇa viśvabhuvā niśamya te|

sarve samāśritā lokāḥ prābhyanandan prabodhitāḥ||

||iti vārāṇasīkṛmikīṭoddhāraṇaprakaraṇaṁ samāptam||

Technical Details

Text Version: 

Romanized

Input Personnel: 

DSBC Staff

Input Date: 

2007

Proof Reader: 

Miroj Shakya

Supplier: 

Nagarjuna Institute of Exact Methods

Sponsor: 

University of the West

Chapter: 

0

14. māgadhika sattva prabodhanoddhāraṇa prakaraṇa

14. māgadhika sattva prabodhanoddhāraṇa prakaraṇa

atha gaganagaṁjo'sau bodhisattvaḥ pramoditaḥ|

viśvabhuvaṁ munīndraṁ taṁ praṇatvaivamuvāca ca||

bhagavan sa mahābhijñaḥ kadeha samupāsaret|

idānīṁ kva prayāto'sau hyetadādeṣṭumarhati||

iti saṁprārthite tena viśvabhūḥ sa munīśvaraḥ|

bodhisattvaṁ tamālokya sabhāṁ cāpyevamabravīt||

tato'sau trijagannātho vārāṇasyāṁ viniścaran|

sattvān paśyan samuddhartuṁ magadhe'bhigato'dhunā||

148

tatra sa samupāśritya durbhikṣaparipīḍitān|

nṛmāṁsānyapi bhuṁjānān pibato rudhirāṇyapi||

parasparaṁ yudhyamānān mahāpātakacāriṇaḥ|

kleśāgnitāpitān duṣṭān saṁpaśyannanupṛcchati||

kasmādyūyamihānyonyaṁ yuddhaṁ kṛtvāvirodhitāḥ|

nṛmāṁsānyapi bhuktvaivaṁ pītvā nṛrudhirāṇyapi||

kleśāgnidahitātmāno mahāpātacāriṇaḥ|

bhūtayakṣā iva kṣurāśvarathaivamabhadrake||

iti tatpṛṣṭamālokya sarve te durjanā api|

tatpuṇyāṁśuparispṛṣṭā bhavanti damitāśayāḥ||

tataḥ sarve'pi te tasya purataḥ samupāśritāḥ|

taṁ samīkṣya mahāsattvaṁ nivedayanti tadvṛtim||

sādho yadatra durbhikṣamahotpātaṁ pravartate|

tannātra vidyate kiṁcidannaṁ pānaṁ ca bhojanam||

viṁśativarṣaṁjāto sa dahatiḥ pravartitā|

tatkṣuttṛṣṇāgnisaṁdagdhāḥ sarve'tikleśitā vayam||

yadevaṁ kleśasaṁtaptā duḥsahavedanāturāḥ|

niḥsnehā nirdayāḥ krūrāścāṇḍālavṛtticāriṇaḥ||

tadanyonyaṁ nihatyāpi yuddhaṁ kṛtvā divāniśam|

nṛmāṁsānyapi bhuṁjānāḥ pītvā nṛrudhirāṇyapi||

kṛtvātidāruṇaṁ karma mahāpātakacāriṇaḥ|

svātmānameva saṁtṛpya pālayantaścarāmahe||

viṁśativarṣaparyāptaṁ kāntāramiha vartate|

abhakṣyānyapi tadbhuktvā pālayāmaḥ svajīvitam||

tadbhavān yadi śaknoti durbhikṣaṁ śamayanniha|

kṛtvā subhikṣamasmākaṁ trātā bhavitumarhati||

iti taiḥ kathitaṁ śrutvā bodhisattvaḥ sa ṛddhimān|

gatvā khe vividhaṁ dravyaṁ pravarṣayati sarvataḥ||

149

prathamamaudakaṁ varṣaṁ pravartitaṁ samantataḥ|

tad dṛṣṭvā te janāḥ sarve sāścaryaharṣitāśayāḥ||

tad mṛtaṁ sukhaṁ pītvā yathecchayā pramoditāḥ|

saṁtṛptarisantuṣṭā bhavanti prīṇītāśrayāḥ||

tataścāsau mahābhijño bhogyāni vividhāni ca|

supiṣṭādīni khādyāni varṣayati samantataḥ||

tāni dṛṣṭvā ca te sarve samāgṛhya yathecchayā|

prabhuktvā sukhamāsādya tiṣṭhanti vismayānvitāḥ||

yadāhāreaṇa saṁtṛptāḥ sarve te saṁpramoditāḥ|

tadā dhānyādisarvāṇi vrīhiśasyāni varṣayan||

vividhāni ca vastrāṇi dravyāṇi vividhānyapi|

sarvāṇi dhāturatnāni sarvāṇi bhūṣaṇāni ca||

varṣayaṁstatra sarvatra karoti tān pramoditān|

taddṛṣṭvā sakalā lokā bhavanti vismayānvitāḥ||

tāni sarvāṇi te sarve dṛṣṭvādāya yathecchayā|

pūrayitvā gṛhe koṣṭhe bhavanti pratinanditāḥ||

yadā teṣāmabhiprāyaṁ sarvesāmanusidhyate|

tadā te nanditāḥ sarve sametyekānta āśritāḥ||

parasparaṁ samālokya sāścaryaharṣitāśayāḥ|

aho kasyānubhāvo'yamityuktvā samupāsthitāḥ||

tadāsau trijagacchāstā vṛddhamekaṁ mahallakam|

sudṛṣṭyā samadhiṣṭhāya preṣayanti tadantike||

tatra sa saṁcaran vṛddho jīrṇaḥ kubjo mahallakaḥ|

daṇḍaparāyaṇo gatvā śanaiḥ paścanniṣīdati||

tatra madhye niṣītvā sa vṛddhastān samupāśritān|

sarvāṁllokān samālokya kathayatyevamānataḥ||

kiṁ manyadhva idaṁ bhadraṁ jātaṁ kasyānubhāvataḥ|

kasyāpīdṛkprabhāvaṁ hi nāsti traidhātukeṣvapi||

150

jñāyāaṁ hyanubhāvo'yaṁ lokeśasya jagatprabhoḥ|

śrūyatāṁ vakṣyate tasya prabhāvo'tra mayādhunā||

yo lokeśvaro nāma bodhisattvo jinātmajaḥ|

mahāsattvo mahābhijñastraidhātukādhipeśvaraḥ||

sa sarveṣāmapi trātā nāthaḥ śāstā hitārthabhṛt|

dharmaśrīguṇasaṁpattisukhabhartā guruṁ prabhuḥ||

andhānāmapi sanmārgaṁ darśayati pradīpavat|

sūryāditāpadagdhānāṁ chatrībhūtaḥ sudhāṁśuvat||

tṛṣitānāṁ nadībhūtaḥ kṣudhitānāṁ suradrumaḥ|

rogiṇāṁ śalyahṛdvaidyaḥ mātā pitā ca duḥkhinām||

narakābhyuopapannānāmuddhartā nirvṛtipradaḥ|

daridrānāṁ pradātā ca śaraṇyaṁ śaraṇārthinām||

agatīnāṁ gatirbandhumitraṁ dvipaḥ parāyaṇaḥ|

kimeva bahunākhyāya sarvadharmādhipo'pyasau||

sukhitāste mahābhāgā bhadrāḥ saddharmalābhinaḥ|

ye'sya traidhātunāthasya smṛtvā bhajanti sarvadā||

te'pi dhanyā mahātmānaḥ saddharmaguṇalābhinaḥ|

ye'sya nāma samuccārya bhajanti śraddhayā sadā||

te bhavaduḥkhanirmuktā niḥkleśā vimalāśayāḥ|

pūjāṁgaiḥ śraddhayābhyarcya bhajanti ye samādarāt||

ye cāsya maṇḍalaṁ kṛtvaṁ samabhyarcya yathāvidhi|

japastotrapraṇāmādyairbhajante śaraṇāśritāḥ||

te bhavanti mahārājā narendrāścakravartinaḥ|

dharmaśrīguṇasatkīrtisaptaratnasamanvitāḥ||

saumyāḥ sugandhikāyāśca pūrṇagātrāḥ śubhendriyāḥ|

jātismarāḥ subhadrāṁśāḥ saddharmaguṇasādhinaḥ||

evaṁ tasya jagattrātuḥ sadguṇaṁ varṇyate katham|

aprameyamasaṁkhyemityākhyātaṁ munīśvaraiḥ||

151

evaṁ tasya mahatpuṇyaskandhamahattaraṁ varam|

yūyaṁ vijñāya nāmāpi smṛtvā bhajata sarvadā||

ye cāsya śraddhayā nityaṁ smṛtvā dhyātvā samāhitāḥ|

nāmāpi ca samuccārya bhajanti śaraṇāśritāḥ||

durgatiṁ te na gacchanti kadācidapi kutracit|

sadā sadgatisaṁjātā bhavanti śrīguṇāśrayāḥ||

kṛtvā bhadrāṇi sattvānāṁ bhuktvā saukhyāni sarvadā|

bodhicaryāvrataṁ dhṛtvā prānte yānti sukhāvatīm||

tatrāmitaruceḥ śāstuḥ pītvā dharmāmṛtaṁ sadā|

trividhāṁ bodhimāsādya nirvṛtipadamāpnuyuḥ||

iti tena samādiṣṭaṁ śrutvā sarve'pi te janāḥ|

tatheti pratinanditvā vrajanti svagṛhaṁ tataḥ||

so'pi mahallako vṛddhaḥ saddharmaguṇavistaram|

samākhyāya samutthāya saṁprayāti svamālayam||

tadā sarve'pi te loka māgadhikāḥ prabodhitāḥ|

lokeścaramanusmṛtvā bhajanti sarvadā mudā||

tadārabhya sadā tatra subhikṣaṁ saṁpravartitam|

sarve sattvā yathākāmaṁ bhuktvā caranti sadvṛṣe||

sarve te vimalātmānaścaturbrahmavihāriṇaḥ|

bodhicaryāvrataṁ dhṛtvā saṁcarante śubhe sadā||

evaṁ sa trijagannātho lokeśvaro jinātmajaḥ|

sarvadharmādhipaḥ śāstā bodhisattvaḥ kṛpānidhiḥ||

svayaṁ sattvān samāalokya pāpino durjanānapi|

bodhayitvā prayatnena cārayati śubhe vrate||

evaṁ tasya jagadbhartuḥ puṇyaskandhaṁ mahattaram|

aprameyamasaṁkhyeyamityākhyātaṁ jinairapi||

tenāsau trijagannāthaḥ sarvatraidhātukādhipaḥ|

sarvarmābhisaṁbhartā bodhiśrīguṇaratnabhṛt||

152

sarvairmunīśvaraiścāpi praśaṁsito'bhisaṁṣṭutaḥ|

sarvairlokādhipaiścāpi nityaṁ smṛtvābhivanditaḥ||

ityevaṁ tasya saddharmaguṇamāhātmyamuttamam|

vijñāya smaraṇaṁ dhṛtvā bhajantu bodhivāṁchinaḥ||

ye tasya śaraṇe sthitvā smṛtvā dhvātvāpi cetasā|

nāmoccāryābhivanditvā stutvā bhajanti sarvadā||

durgatiṁ te na gacchanti kvacidapi kadācana|

sadā sadgatisaṁjātā bhavanti bodhicāriṇaḥ||

bodhicaryāvrataṁ dhṛtvā sarvasattvahitodyatāḥ|

bodhiśrīguṇasaṁpannāḥ saṁprayānti sukhāvatīm||

tatrāmitaruceḥ śāstuḥ pītvā dharmāmṛtaṁ sadā|

trividhāṁ bodhimāsādya saṁbuddhapadamāpnuyuḥ||

iti yūyamapi jñātvā smṛtvā taṁ triguṇādhipam|

dhyātvā smṛtvābhivanditvā bhajadhvaṁ sarvadādarāt||

ityādiṣṭaṁ munīndreṇa viśvabhuvā niśamya te|

sarve lokāstathetyuktvā prābhyanandan prabodhitāḥ||

||iti māgadhikasattvaprabodhanoddhāraṇaprakaraṇaṁ samāptam||

Technical Details

Text Version: 

Romanized

Input Personnel: 

DSBC Staff

Input Date: 

2007

Proof Reader: 

Miroj Shakya

Supplier: 

Nagarjuna Institute of Exact Methods

Sponsor: 

University of the West

Chapter: 

0

15. śrījetārāma viśvabhū darśana sukhāvatī pratyudgama prakaraṇam

15. śrījetārāma viśvabhū darśana sukhāvatī pratyudgama prakaraṇam

atha sarvanīvaraṇaviṣkambhī sa jinātmajaḥ|

sāṁjaliḥ śrīghanaṁ natvā samālokyaivamabravīt||

bhagavan sa mahāsattvo lokeśvarastataścaran|

kutra sattvān samuddhartuṁ saṁprayātastadādiśa||

iti taduktamākarṇya bhagavan sa munīśvaraḥ|

sabhāṁ viṣkambhinaṁ taṁ ca samālokyaivamādiśat||

tato'pyantarhitaścāsau lokeśvaro viyadgataḥ|

saṁbhāsayan jagallokaṁ sthitvā caivaṁ vyacintayat||

153

jetārāme vihāre'dya sarvadevāsurādayaḥ|

lokāḥ sametya saddharmaṁ śrotuṁ sabhāsamāśritāḥ||

ahamapi munīndraṁ taṁ viśvabhuvaṁ jagadgurum|

vandituṁ tasya dharmaṁ ca śrotuṁ gaccheyaṁ sāmpratam||

iti dhyātvā sa lokeśvaraḥ prabhāsayan samantataḥ|

prahlādayan jagallokaṁ jetārāmamupācarat||

tatra sa samupāviśya saṁpaśyanstaṁ munīśvaram|

sarvāvatīṁ sabhāṁ tāṁ ca saṁbhāsayannupāsarat||

taṁ dṛṣṭvā samupāyātaṁ gaganagaṁja utthitaḥ|

upetya taṁ muniṁ natvā sāṁjalirevamabravīt||

bhagavannayamāyātaḥ katamassugatātmajaḥ|

bodhisattvo jagallokaṁ prabhāsayan samāgataḥ||

iti tatpṛṣṭamālokya viśvabhūḥ sa munīśvaraḥ|

lokeśvaro'yamāyāta iti paśyanstamabravīt||

tatropetya sa lokeśo bodhisattvo vilokayan|

tridhā pradakṣiṇīkṛtya viśvabhuvo jagadguroḥ|

sāṁjaliḥ praṇatiṁ kṛtvā vāmapārśve samāśrayat||

kaccite kuśalaṁ kāye śrāntaḥ klāntaśca māsyapi|

ityevaṁ kuśalaṁ pṛṣṭvāpṛcchat sa bhagavān punaḥ||

kulaputra tvayā kutera sattvāḥ samuddhṛtāḥ|

kiyanto bodhayitvā ca niyujya sthāpitā śubhe||

iti pṛṣṭe munīndrena lokeśvaraḥ sa āditaḥ|

vistareṇa munīndrasya pura evaṁ nyavedayat||

pretalokeṣu ye sattvāḥ pretāḥ sūcīmukhādayaḥ|

te'pi sarve mayoddhṛtya saṁpreṣitāḥ sūkhāvatīm||

ye cāvīcau nimagnāste sarve mayā samuddhṛtāḥ||

kālasūtre ca ye sattvā ye cāpi rauravāśritāḥ|

hāhe ca tapane ye ca śītodake caye sthitāḥ||

154

asicchade ca ye sattvāḥ saṁvṛte cāpi ye sthitāḥ|

evamanyatra sarvatra narakeṣu samāsthitāḥ||

te'pi sarve mayoddhṛtya saṁpreṣitāḥ sukhāvatīm||

ye cāpi pāpino duṣṭāste'pi mayā prayatnataḥ|

bodhayitvā pratiṣṭhāpya bodhimārge niyojitāḥ||

tathā kāṁcanabhūmyāṁ ca sattvā ye'dhomukhāḥ|

api te sarve'pi mayā yatnād bodhimārge niyojitāḥ||

tathā rupamayībhūmyāṁ sattvāḥ puruṣapuṁgalāḥ|

te'pi mayā prayatnena bodhimārge niyojitāḥ||

tataścāyomayībhūmyāṁ pātāle nivasanti ye|

balipramukhadaityāśca durdāntā madamāninaḥ||

te'pi sarve mayā yatnād bodhayitvā prasāditāḥ|

bodhimārge pratiṣṭhāpya cārayitvā jagaddhite||

tamo'ndhakārabhūmyaṁ ca ye sattvā yakṣarākṣasāḥ|

te sarve bodhimārgeṣu bodhayitvā niyojitāḥ||

śuddhāvāse devaloke sukuṇḍalādayo'marāḥ|

bodhayitvā prayatnena bodhimārge niyojitāḥ||

tataḥ siṁhaladvīpe ca rākṣasyo'pi prayatnataḥ|

bodhayitvā bodhimārge sarvāḥ sthāpitā mayā||

vārāṇasyāṁ ca ye'medhyanimagnāḥ kṛmayo'pi te|

sarve mayā samṛddhṛtya saṁpreṣitāḥ sukhāvatīm||

tato māgadhikā lokā duṣṭā api prayatnataḥ|

bodhayitvā bodhimārge niyujya pālitā mayā||

evamanye'pi sattvāśca duṣṭāḥ pātakino'pi te|

sarve mayā samuddhṛtya saṁpreṣitāḥ sukhāvatīm||

evaṁ bhūtāḥ piśācāśca pretāścāpi niśācarāḥ|

sarve pāpino magnāḥ sarveṣu narakeṣvapi|

mayā samuddhṛtya saṁpreṣitāḥ sukhāvatīm||

155

tiryaṁco'pi sarve sadgatau sthāpitā mayā|

te'pi mayā samuddhṛtya saṁpreṣitāḥ sukhāvatīm||

evaṁ nāgāśca daityāśca yakṣagandharvakinnarāḥ|

kumbhāṇḍā rākṣyaścāpi duṣṭā darpābhimāninaḥ||

te'pi sarve prayatnena bodhimārge mayeritāḥ||

evaṁ ca mānavā duṣṭāḥ pāpiṣṭhā api yatnataḥ|

śodhayitvā samālokya bodhimārge niyojitāḥ||

evaṁ divyasukhāraktā devāścāpi prayatnataḥ|

bodhayitvā mayā sarve bodhimārge niyojitāḥ||

evaṁ sarve'pi sattvāśca traidhātukanivāsinaḥ|

bodhimārge pratiṣṭhāpya preṣaṇīyāḥ sukhāvatīm||

evaṁ sarvān samālokya samuddhṛtya samantataḥ|

bhavatāṁ darśanaṁ kartumihāhamāgato'dhunā||

bhavatāṁ darśanaṁ prāpya sāfalyaṁ me pariśramam|

ito'haṁ bhagavaṁcchāstā gamiṣyāmi sukhāvatīm||

bhavāniha samāśritya puṇyābhairbhāsayan jagat|

saddharmam sarvadādiśya viharatu jagaddhite||

iti tena samākhyātaṁ śrutvā sa saṁpraharṣitaḥ|

gaganagaṁja ālokya lokeśamevamavravīt||

aho īdṛkmahābhijñaṁ dṛṣṭaṁ śrutaṁ na kasyacit|

saṁbuddhānāṁ na vidyante tatkasyānyasya vidyate||

ityuktvā sa mahāsattvo gaganagaṁja utthitaḥ|

tasya lokeśvarasyāgre sāṁjaliḥ samupācaran||

mā tvaṁ śrānto'si lokeśa kaccitte kauśalaṁ tanau|

iti pṛṣṭvā padāmbhoje natvā paśyan samāśritaḥ||

ityevaṁ tena saṁpṛṣṭe lokeśvaro niśamya te|

gaganagaṁjamālokya sasmita evamabravīt||

nātrāhaṁ bhavatāṁ madhye śrāntaḥ kliṣṭo'pi vā care|

bhavatāṁ darśanenāpi kauśalyaṁ mama sarvataḥ||

156

iti tena samādiṣtaṁ niśamya saṁpramoditaḥ|

gaganagaṁja ālokya taṁ lokeśamabhāṣata||

sadātrāsmaddhite śāstarviharasva kṛpāmate|

bhavaddharmāmṛtaṁ pītvā kariṣyāmo jagaddhitam||

iti taduktamākarṇya lokeśvaro jinātmajaḥ|

gaganagaṁjamālokya taṁ punarevamabravīt||

nāhaṁ sadeha tiṣṭheyaṁ sarvatrāpi careya hi|

yathā mayā pratijñātaṁ kartavyaṁ tajjagaddhitam||

sarve sattvā mayālokya bodhayitvā prayatnataḥ|

bodhimārge pratiṣṭhāpya preṣaṇīyāḥ sukhāvatīm||

tatsattvān samuddhṛtya śodhayitvābhibodhayan|

bodhimārge pratiṣṭhāpya gamiṣyāmi sukhāvatīm||

tadbhantaḥ sadāpyevaṁ saṁbuddhaśaraṇāśritāḥ|

bodhicaryāvrataṁ dhṛtvā viharantu jagaddhite||

sadā vo maṁgalaṁ bhūyātkārye saṁbodhisādhane|

saṁsidhyatu jagadbhadrasādhanaśrīḥ samṛddhyatu||

ityādiṣṭaṁ jagadbhartrā śrutvā sa saṁpraharṣitaḥ|

gaganagaṁja enaṁ ca samālokyaivamabravīt||

bhavatāmapi sidhyantu kāryāṇi trijagaddhite|

maṁgalaṁ ca sadā bhūyāt saṁbodhiśrīḥ samṛddhyatu||

ityevaṁ tau mahāsatvau pṛṣṭvānyonyaṁ sakauśalam|

mithau bhadrāśiṣaṁ datvā tūṣṇībhūtvāvatiṣṭhatuḥ||

tadāsau bhagavāṁcchāstā viśvabhūstān sabhāśritān|

sarvāṁllokān samālokya saddharmaṁ samupādiśat||

śṛṇvantu kulaputrā yatsaṁbodhijñānasādhanam|

saddharmaṁ tanmayākhyātaṁ sattvānāṁ bhadrakāraṇam||

prathamaṁ bodhisattvena saṁbodhijñānasiddhaye|

saṁbodhiṁ praṇidhiṁ kṛtvā kartavyaṁ dānamīpsitam||

157

tato viramya pāpebhyo daśabhyo'pi samādarāt|

śuddhaśīlaṁ samādhāya caritavyaṁ susaṁvaram||

tataḥ kleśān vinirjitya caturbrahmavihāriṇaḥ|

kṣāntivrataṁ sadā dhṛtvā caritavyaṁ jagaddhitam||

tato dharmamahotsāhaṁ dhṛtvā sattvārthasādhane|

pāpamitrāratiṁ tyaktvā sādhanīyaṁ mahadguṇam||

tato duṣṭāśayaṁ tyaktvā kāmabhogyavirāginā|

sudhīracittamādhāya dhyātavyaṁ trijagaddhitam||

tato durmitrasaṁrāgaṁ tyaktvā saṁbodhirāginā|

prajñābdhau bodhisadratnaṁ sādhanīyaṁ jagacchubhe||

etāḥ pāramitāḥ ṣaḍ vā pūrayitvā yathākramam|

sarvān māragaṇān jitvā saṁbodhijñānamāpsyate||

tata evaṁ mahābhijñaśrīīsaṁpadvīryasadguṇaiḥ|

sarvasattvahitaṁ kṛtvā saṁbuddhapadamāpsyate||

evaṁ yūyaṁ parijñāya saṁbuddhatvaṁ yadīcchatha|

evaṁ pāramitāḥ sarvāḥ pūrayadhvaṁ yathākramam||

saṁbodhipraṇidhiṁ dhṛtvā caturbrahmavihāriṇaḥ|

triratnabhajanaṁ kṛtvā saṁcaradhvaṁ jagaddhite||

etatpuṇyānubhāvena sarve yūyaṁ jitendriyāḥ|

arhantaḥ prāpya saṁbodhiṁ saṁbuddhapadamāpsyatha||

ityādiṣṭaṁ munīndreṇa viśvabhuvā niśamya te|

sarve lokāḥ sabhāsīnastathetyabhyanumoditāḥ||

viśvabhuvaṁ munīndraṁ taṁ tantralokādhipeśvaram|

kṛtāṁjalipuṭā natvā svasvālayaṁ yayurmudā||

tato lokeśvaro gatvā khe'gnipiṇḍa ivojjavalan|

saṁbhāsayan jagallokaṁ drutaṁ sukhāvatīṁ yayau||

ityevaṁ trijagattrāturlokeśasya mahātmanaḥ|

viśvabhuvā samādiṣṭaṁ mahābhijñaṁ mayā śrutam||

158

dṛṣṭaṁ cāpi tathā tasya lokeśasya jagatprabhoḥ|

mahābhijñānubhāvatvaṁ mayā tadvo nigadyate||

evaṁ tasya mahābhijñaṁ matvā yūyaṁ samādarāt|

dhyātvā smṛtvā samuccārya nāmāpi bhajatābhavam||

ye tasya śaraṇe sthitvā dhyātvā smṛtvāpi sarvadā|

nāmāpi ca samuccārya bhajanti bodhimānasāḥ||

durgatiṁ te na gacchanti kadācana kvacidbhave|

sadā sadgatisaṁjātāḥ saddharmaguṇasādhinaḥ||

bhadraśrīguṇasaṁpattisamṛddhisiddhibhāvinaḥ|

sadā loke śubhaṁ kṛtvā prānte yāyuḥ sukhāvatīm||

tatrāmitābhanāthasya pītvā dharmāmṛtaṁ sadā|

trividhāṁ bodhimāsādya saṁbuddhapadamāpnuyuḥ||

ityādiṣṭaṁ munīndreṇa śrīghanena niśamya te|

sarve lokāḥ sabhāsīnāḥ prābhyanandan prabodhitāḥ||

||iti śrījetārāmaviśvabhūdarśanasukhāvatīpratyudgamaprakaraṇaṁ samāptam||

Technical Details

Text Version: 

Romanized

Input Personnel: 

DSBC Staff

Input Date: 

2007

Proof Reader: 

Miroj Shakya

Supplier: 

Nagarjuna Institute of Exact Methods

Sponsor: 

University of the West

Chapter: 

0

16. siṁhala sārthavāhoddhāraṇa prakaraṇam

16. siṁhala sārthavāhoddhāraṇa prakaraṇam

atha sarvanīvaraṇaviṣkambhī sa jinātmajaḥ|

śrīghanaṁ taṁ punarnatvā sāṁjalirevamabrabīt||

bhagavan yadasau śrīmadāryāvalokiteśvaraḥ|

bodhisattvo mahāsattvastraidhātukādhipeśvaraḥ||

sarvān sattvān svayaṁ paśyan tridhātubhuvaneṣvapi|

samuddhṛtyābhisaṁbodhya preṣayati sukhāvatīm||

pāpino'pi samālokya svayamuddhṛya bodhayan|

bodhimārge pratiṣṭhāpya saṁcārayate saṁvaram||

tatkathaṁ sa mahāsattvaḥ samuddhṛtyābhiśodhayan|

kṛtvā śuddhendriyān sarvān preṣayati sukhāvatīm||

159

kenopāyena pāpiṣṭhān duṣṭānapi prabodhayan|

bodhimārge niyujyāpi pracārayani saṁcaran||

kathaṁ suduḥkhinaḥ sarvān karoti satsukhānvitān|

daridrān durbhagān dīnān dhaninaḥ subhagān sataḥ||

durdāntān dānavān yakṣān rākṣasān rākṣasīrapi|

bodhimārge pratiṣṭhāpya cārayati kathaṁ vratam||

tadupāyaṁ samākhyātuṁ sattvānāṁ hitasādhanam|

yenopāyena sa sarvān karoti bodhibhāginaḥ||

iti saṁprārthite tena viṣkambhinā subhāvinā|

bhagavān sa tamālokya sabhāṁ cāpyevamādiśat||

kutraputra sa lokeśo mahopāyavidhānavit|

yena sattvān samuddhṛtya karoti bodhibhāginaḥ||

samāadhistasya prājñasya mahopāyo jagaddhite|

yena sa sahasoddhṛtya yojayati śubhe jagat||

ityādiṣṭaṁ munīndreṇa śrutvā sa vismitāśayaḥ|

viskambhī bhagavantaṁ taṁ prārthayadevamādarāt||

bhagavāṁstatsamādhiṁ me samupādeṣṭumarhati|

yena sahasoddhṛtya cārayate śubhe jagat||

iti saṁprārthite tena bhagavān sa munīśvaraḥ|

viṣkambhinaṁ tamālokya punarevaṁ samādiśat||

bahavastasya vidyante kulaputra samādhayaḥ|

yaiḥ sa sattvān samuddhṛtya preṣayati sukhāvatīm||

apremeyairasaṁkhyeyaiḥ sarvākārakarādibhiḥ|

samādhibhiḥ samāpanno bhavati sa jagatprabhuḥ||

dhāraṇīnāṁ ca vidyānāṁ paramāṇāṁ sahasrakaiḥ|

aprameyairasaṁkhyeyaiḥ samāpanno virājate||

eteṣāmanubhāvaiḥ sa samuddhṛtya bhavodadheḥ|

bodhimārge pratiṣṭhāpya pālayati jagattrayam||

159

etatpuṇyānubhāvaiḥ sa lokeśvaro maharddhimān|

śodhayitvā jagatsattvaṁ cārayati susaṁvaram||

evaṁ tasya jagattrātuḥ puṇyaskandhaṁ mahattaram|

aprameyamasaṁkhyeyamityākhyātaṁ munīśvaraiḥ||

tenāsau trijagacchāstā sarvatraidhātukeśvaraḥ|

sarvadharmādhipo nātho jagattrāteti kathyate||

tena tasya bhaye duḥkhe rakṣā na kriyate kvacit|

sarvatrāpi sadā rakṣā kriyate sarvaprāṇinām||

nānopāyavidhānena samuddhṛtya prabodhayan|

bodhicaryāvrataṁ datvā prāpayati sukhāvatīm||

evamasau mahāsatvo bodhisattvo maharddhimān|

sarvasattvahittaṁ kṛtvā saṁcarate samantataḥ||

ahamapi purā tena saṁrakṣito mahābhayāt|

yanmamaitatpurāvṛttaṁ śṛṇudhvaṁ vakṣyate'dhunā||

tadyathā siṁhakalpāyāṁ rājadhānāṁ vaṇikprabhoḥ|

siṁhasya sārthavāhasya putro'bhūt siṁhalābhidhaḥ||

bālye'pi sa mahāsattvaḥ sarvasattvahitāśayaḥ|

divyātisundaraḥ kāntaḥ sarvasattvamanoharaḥ||

kaumārye'pi sa sarvāsāṁ vidyānāṁ pāramāgataḥ|

sarvasattvahitaṁ kṛtvā reme suhṛtsahāyakaiḥ||

datvārthibhyo yathākāmaṁ śrutvā nityaṁ subhāṣitam|

guruṇāṁ satkṛtiṁ kṛtvā kuladharmābhisaṁrataḥ||

svakuladevatādīn ca sarvān devān samarcayan|

mānayan sakalāṁllokān bhṛtyān dāsān ca toṣayan||

jñātibandhusuhṛnmitrasacivān cābhinandayan|

yathākāmaṁ sukhaṁ bhuktvā reme pitroranujñayā||

tato nūtanayauvanye prauḍhaḥ puṣṭāṁgikaḥ kṛtī|

śūro dhīraḥ samutsāhī vyavahāravicakṣaṇaḥ||

161

medhāvī sadguṇāraktaḥ sarvavidyāviśāradaḥ|

yadupacāra ātmajñaḥ satyadharmayaśo'rthabhṛt||

yathāmūlyaṁ samādāya dranyaṁ datvā vaṇigjanān|

sarvānvinīya saṁsthāpya svavaśe'bhyanvamodayat||

sarveṣāmapi ratnānāṁ parīkṣāsu vicakṣaṇaḥ|

sārthavāhān vaṇignāthānapi sarvān vyanodayat||

evaṁ sa sakalāṁllokān dharmaśrīguṇavikramaiḥ|

jitvā rājeva sannītyā viharannabhyarājata||

tasyaitadguṇasaṁpattiṁ dṛṣṭverṣyālurvaṇikkudhīḥ|

rahasi taṁ samāgamya suhṛdvadevamabravīt||

sādho dhanyo'si satputraḥ sarvalokābhinandanaḥ|

tatkularjitasaṁvṛttau caran dharmārthamarjaya||

iti tenoditaṁ śrutvā siṁhalaḥ sa vicakṣaṇaḥ|

ko kulārjitasaṁvṛttistadvaktuṁ me tvamarhati||

iti tenoditaṁ śrutvā sa īrṣyākulitāśayaḥ|

siṁhalaṁ taṁ samālokya bodhitumevabravīt||

janakaste mahābhāga sārthavāho vaṇikpatiḥ|

sadā ratnākare gatvā so dhayati susaṁpade||

dhanyāste eva satputrā ye kuladharmacāriṇaḥ|

anye kiṁpuruṣāste hi bhuktvaiva gṛhacāriṇaḥ||

piturdravyaṁ samādāya datvārthibhyo na te falam|

svārjitameva tandadyādyaśodharmārthasiddhaye||

tattvaṁ kulārjitāṁ vṛttiṁ dadhānaḥ śrīguṇotsāhaḥ|

abdhau ratnākare gatvā ratnadravyāṇi sādhaya||

tato gṛhaṁ samāgatya datvārthibhyo yathepsitam|

yathākāmaṁ sukhaṁ bhuktvā saṁcarasva yaśo'nvitaḥ||

evaṁ śrīguṇasaṁpattiyaśodharmāsukhānvitaḥ|

svakulavṛttisaṁcāramahotsāhaiḥ sadā rama||

162

evaṁ taduktamākarṇya siṁhalaḥ sa prabodhitaḥ|

samudraṁ gantumutsāhaṁ pravardhayan mudācarat||

tataḥ sa siṁhalo'mbhodhiyātrāṁ gantuṁ samutsukaḥ|

sārthavāhātmajān sarvān samāmantryaivamabravīt||

bhavanto'haṁ samicchāmi gantuṁ ratnākare'dhunā|

bhavatāṁ yadi vāṁchāsti prāgacchantu mayā saha||

iti taduktamākarṇya sarve te vaṇigātmajāḥ|

tatheti pratinandataḥ saharṣamevamabruvan||

sārthavāha samicchāmo gantuṁ ratnākare vayam|

yadasmākaṁ bhavānnetā tadanvāhartumarhati||

iti taiḥ saha saṁbhāṣya sa siṁhalaḥ samunmanāḥ|

pituḥ pādāmbuje natvā sāṁjalirevamabravīt||

tato'haṁ gantumicchāmi ratnākare mahāmbudhai|

tadbhavān sudṛśā mahyamanujñāṁ dātumarhati||

iti putroditaṁ śrutvā siṁhaḥ saḥ sārthabhṛtpitā|

svātmajaṁ taṁ samālokya sucintādevamabravīt||

putra śṛṇu hitaṁ vākyaṁ mayoditaṁ tvayātmaja|

yattāvat sukumāro'si tatkathamambudhau vrajeḥ||

tāvanme'sti mahāsaṁpanmayā kaṣṭairupārjitā|

sarvā etāstavādhīnā bhuktvā rama yathecchayā||

yāvajjīvāmyahaṁ putra tāvadgṛhe sukhaṁ raman|

yathākāmaṁ prabhujyaivaṁ saṁcarasva yathepsite||

tatraiva ca mahāmbhodhau tāvanmā vrajathāḥ kvacit|

mṛte'pi mayi tatrābdhau gantuṁ neha kadācana||

yāvaddravye gṛhe pūrṇe tāvanmā gāḥ kuhāpi ca|

yadā kṣīṇe gṛhe dravyaṁ tadāpi svagṛhe'rjaya||

sarvadāpi tvayā putra mahāmbudhai sudustare|

gantuṁ naivābhivāchāṁ te bhavedvāṁchāsti te yadi||

163

kimeva bahubhirdravyaiḥ kleśa eva yadudbhavet|

kleśinā hi sadā duḥkhaṁ saṁsāre sukhatā kutaḥ||

bahudravyavatāṁ nityaṁ kleśaduḥkhamahadbhayam|

tannirarthaṁ bahudravyaṁ sādhane mā samudyama||

yadarjitaṁ bahudravyaṁ gṛhe'sti tāvadātmaja|

etatsarvaṁ tavādhīnaṁ tatkimarthatvamarjitum||

etatasarvaṁ tvamādāya datvārthibhyo yathecchayā|

yathākāmaṁ svayaṁ bhuktvā yāvajjīvaṁ sukhaṁ cara||

iti pitrā samādiṣṭaṁ śrutvātnajassa siṁhalaḥ|

janakaṁ taṁ samālokya punarevaṁ nyavedayat||

satyameva tvayādiṣṭaṁ tathāpi śrūyatāṁ mama|

abhiprāyaṁ pravakṣyāmi śrutvānubudhyatāṁ pitaḥ||

vidhinā prerito yatra jātastadvṛttisādhitaiḥ|

dharmavidyāguṇadravyasaṁpadbhireva śobhate||

tadanyathārjitairetairdharmavidyāguṇādibhiḥ|

sarvadravyaiḥ samāpannaḥ pumānapi na śobhate||

yadahaṁ karmaṇā jātaḥ sārthavāhakule tathā|

tatkulavṛttivibhrāṇaḥ saṁcarituṁ samutsahe||

tadahaṁ svakulācāravīryotsāhābhimānabhṛt|

gatvā ratnākare'pyabdhau ratnāyarjitumutsahe||

svayamevārjitaṁ dravyaṁ datvārthibhyo yathepsitam|

bhuktvaiva svajanān bandhūnapi saṁbhartumutsahe||

ityevaṁ sa kulācāravṛttidharmārthasādhinam|

svātmajaṁ māṁ samālokya prābhinanditumarhasi||

nivāraṇā na kāryātra mama dharmārthasādhane|

tvayānujñāpradānena nandanīyo'hamātmajaḥ||

yadi daivādvipattiḥ syāt sarvatīrthādhipe'mbudhau|

patitvā sarvamutsṛjya saṁprayāyāṁ surālayam||

164

tathāpi māṁ mahatpuṇyakīrttiḥ saṁśodhayet kulam|

iti vijñāya me tāta hyanujñāṁ dātumarhati||

gṛhe'pi no bhavedeva vipittirdaivayogataḥ|

avaśyaṁbhāvino vā bhaveyureva sarvataḥ||

iti śaṁkāviṣaṁ hitvā saddharmasmṛtimānasaḥ|

dharmārthasādhane nityaṁ mahotsāhī samācaret||

athāhaṁ kṣamakauśalyaṁ saṁpanno nirupadravaḥ|

ratnaśrīsukhasaṁyuktaṁ saṁprāyāṁ svagṛhe mudā||

tadā kimucyate saukhyaṁ yaśodharmotsavānvitam|

datvārthibhyo yathākāmaṁ bhuktvā śubhe caremahi||

tato'smatkulajāścāpi dharmācārasamanvitāḥ|

datvārthibhyo yathākāmaṁ bhuktvā yāyuḥ surālayam||

etatsatyamiti jñātvā yadīcchasi hitaṁ mama|

sudṛśānugrahaṁ kṛtvā tadanujñāṁ pradehi me||

yadyanujñāṁ dadāsi na viyogo nau bhaveddhruvam|

mṛtyurhi sarvajantūnāṁ sarvatrāpi puraḥ sadā||

iti putroditaṁ śrutvā siṁhaḥ pitā sa bodhitaḥ|

ātmajaṁ taṁ samālokya siṁhamevamabravīt||

yadyevaṁ niścayaṁ putra samudre gantumicchasi|

tava nirbandhitaṁ citāṁ vārayituṁ na śakyate||

tadgaccha sasahāyastvaṁ mārge'raṇye vane'mbudhau|

mahābhayāni vidyante tatsamīkṣya samantataḥ||

śītavātātapādīni duḥkhāni duḥsahānyapi|

sahitvā dhairyamālambya śanairvrajābhilokayan||

sidhyatu te visaṁyātrā bhūyāt sarvatra maṁgalam|

yathā hi vāṁchitaṁ dravyaṁ gṛhītvāyāhyavighnataḥ||

iti pitrābhyanujñāte siṁhalaḥ saṁpramoditaḥ|

pitroḥ pādān praṇatvaiva sahasā gantumārabhet||

165

tadā mātā samāliṁgya siṁhalaṁ taṁ priyātmajam|

rudantyaśrubhirliptāsyā vilapantyaivamabravīt||

hā putra māṁ parityajya kathaṁ gantuṁ tvamicchasi|

nānyo me vidyate kaścideka eva tvamātmajaḥ||

hā jivananandano me'si vallabho hi na cāparaḥ|

hā prāṇa mātāri snehaḥ kathaṁ te vidyate na hi||

yadā garbhapraviṣṭo me tadārambha samādarāt|

mayā sadābhinandantyā saṁpālyase prayatnataḥ||

jāyamāno'pi saṁdṛṣṭvā mayā saṁpālito mudā|

bālye'pi ca sadālokya saṁpālya paripuṣyase||

kaumārye'pi samārādhya sahānandena varddhitaḥ|

mayā saṁpālitaḥ prauḍhabhūto'si navayauvanaḥ||

idānīṁ tvaṁ yuvā bhūtvā kathaṁ māṁ tyaktumicchasi|

putraḥ svāṁ mātaraṁ vṛddhāṁ rakṣadeva tyajenna tu||

idānīṁ kathamevaṁ tvaṁ niḥsnehaścarase mayi|

hā putra kathaṁ me ko māṁ jīrṇitāṁ tyaktumarhati||

yāvajjīvāmyahaṁ putra kutrāpi mā vrajo'nyataḥ|

yathākāmaṁ sukhaṁ bhuktvā saṁcarasva gṛhe raman||

mṛtāyāṁ mayi te putra yatrecchā vartate tadā|

tatra gatvā yathākāmaṁ kuru dharmārthasādhanam||

iti mātroditaṁ śrutvā siṁhalaḥ sa vinoditaḥ|

mātaraṁ tāṁ vilapantīṁ samāśvasyaivamabratīt||

mā rautsīḥ kiṁ viṣādaṁ te dhairyamālambya mā śucaḥ|

vidhinā prerito yatra tatrāvaśyaṁ gatirbhave||

yadabhāvi bhavettatra sarvatrāpi bhave sadā|

bhāvi cedṛgbhavedeva naivānyathā kvacid bhavet|

avaśyaṁbhāvino bhāvā bhavantyeva hi nānyathā|

sarveṣāmapi jantūnāṁ ṣaḍgatibhavacāriṇām||

166

sarveṣāṁścāpi jantūnāṁ sarvatra mṛtyuragrataḥ|

saṁpattiśca vipattiśca svasvadaivānuyogataḥ||

iti vijñāya kiṁ mātaviryogaduḥkhaśaṁkayā|

avaśyameva sarveṣāṁ viyogaṁ bhavacāriṇām||

iti me'tra mahatkārye kuladharmārthasādhane|

ruditvaivaṁ nivārantī vighnaṁ kartuṁ na cārhasi||

yadi te'sti mayi sneho paśyantī sudṛśaiva mām|

datvā bhadrāśiṣaṁ mahyamanujñāṁ dātumarhasi||

mamārthe devatāṁ smṛtvā prārthayantī sumaṁgalam|

pitrā saha sukhaṁ bhuktvā pālayantī gṛhe vasa||

acireṇāgamiṣyāmi tanme smṛtvāpi mā śucaḥ|

vimucaṁ mā viṣādaṁ ca prasīdāhaṁ vrajāni hi||

ityuktvā sa mahāsattvo mātaraṁ saṁvinodayan|

gāḍhābhiliṁganānmuktaḥ praṇatvaiva tato'carat||

tataḥ sa nagare tatra ghaṇṭāghoṣamacārayat|

siṁhalaḥ sārthavāho'bdhau ratnākare vrajediti||

tadghaṇṭāghoṣṇaṁ śrutvā paṁcavaṇikśtānyapi|

tathā ratnākare tena saha gantuṁ samīcchire||

tataste vaṇijassarve samīlya sahasā mudrā|

siṁhalasya puro gatvā prārthayannevamānatāḥ||

sārthavāha vayaṁ sarve sārthavāhātmajā api|

ratnākare tvayā sārdhaṁ gantumicchāmahe khalu||

yatsarvaṇijāṁ netā sārthavāhātmajā bhavān|

tannānugrahamādhāya samanvāhartumarhati||

iti taiḥ prārthite sarvaiḥ sa siṁhalo mahāmatiḥ|

sarvāṁstān samupāmantrya saṁpaśyannevamabravīt||

bho bhavantaḥ samicchanti yadyāgantuṁ mayā saha|

tatsarvaṁ paṇyamādāya samāyāntu vrajāmahe||

167

iti tenoditaṁ śrutvā sarve te saṁpraharṣitāḥ|

sahasā svasvagṛhaṁ gatvā jñātīn sarvān vinodayan||

labdhānujñāḥ piturmāturdhṛtvā svastyayanaṁ mudā|

sarve te paṇyamādāya saṁprasthitāḥ samācaran||

so'pi mahāasattvaḥ dhṛvā svastyayanaṁ mudā|

pitroḥ pādān praṇatvā ca paṇyamādāya prasthitaḥ||

tatra tān vaṇijaḥ sarvān dṛṣṭavā sa samupācaran|

saṁmīlya saṁmataṁ kṛtvā saṁprasthito mudācarat||

tatra so'nugatān sarvān bandhumitrasuhṛjjanān|

saṁbodhayan samālokya saṁnirvārya nyavartayat||

tataḥ saṁsaṁcaran paṁcavaṇikśataiḥ samanvitaḥ|

anekairgardabhairgobhiruṣṭraiśca bhāravāhakaiḥ||

sāmudrapaṇyabhārāttaiḥ śanaiḥ saṁprasthitaḥ kramāt|

grāmāraṇyavanodyānanigamapattanāni ca||

nagararājyasaurāṣṭrarājadhānīpyurādiṣu|

caṁcūryamāṇa ālokya samutsāhaiḥ samācarat||

tato deśāntare'raṇyakāntāraśailaparvatān|

śanaiścaran vilaṁghyāpi sudūravipine yayau||

tatra prāptā viṣaṇṇāste sarve trāsaviṣāditāḥ|

bhagnotsāhāḥ śanairgatvā dadṛśurdūrato'mbudhim||

dṛtvā sarve'pi te'mbodhiṁ durabhisaṁpraharṣitāḥ|

protsāhavīryasaṁkāntāstīraṁ prāpurmahodadheḥ||

tatra te samupāsṛtya sarve sahaṁrṣitāśayāḥ|

praṇatvā taṁ mahāmbodhiṁ paśyantaḥ samupāśrayan||

atha te vaṇijaḥ sarve samīkṣya taṁ mahāmbudhim|

prāṇasnehanirutsāhāstasthuḥ saṁtrasitāśyāḥ||

tadā sa siṁhalo dṛṣṭvā sarvāṁstāṁstrāsitāśayān|

karṇadhāraṁ samāmantrya pura evaṁ nyavedayat||

168

karṇadhāra mahābhāga yadvayamāgatā iha|

sarvasaṁpattimicchanto gantum ratnākare'mbudhau||

tadbhavānatra sanmitraṁ netāasmākaṁ hitārthadik|

samīkṣyānugrahaṁ kṛtvā saṁtārayitumarhati||

ityevaṁ prārthitaṁ sarvaiḥ karṇadhāro niśamya saḥ|

sarvāṁstān vaṇijaḥ paśyan samāmantryaivamabravīt||

bhavanto yadi vāṁchanti gantuṁ ratnāśayāmbudhau|

taddhairyadevatāṁ smṛtvā tiṣṭhantu nausamāśritāḥ||

iti tenoditaṁ śrutvā sarve'pi te vaṇigjanāḥ|

natvā nāvaṁ samāruhya saṁtasthire samāhitāḥ||

tataḥ sa karṇadhāroro'pi saṁsmṛtvā kuladevatām|

sāṁjaliḥ praṇatiṁ kṛtvā prārthayadevamambudhim||

mahodadhe jagadbhartā bhavān ratnāmṛtākaraḥ|

tadime vaṇijaḥ sarve bhavaccharaṇa āśritāḥ||

tadbhavān kṛpayā dhṛtvā sarvānimān dhanārthinaḥ|

ratnākare subhadreṇa saṁprāpayitumarhasi||

iti saṁprārthya natvā tamambhodhiṁ taraṇiṁ ca tām|

nāvikaḥ sa samāruhya prācārayan śanaiḥ kramāt||

tataḥ saṁcāritā sā nau sadā gatisamīritā|

krameṇa saṁvahantyabdhermadhyadvīpamupāyayau||

tatra naukā bhramantyeva tasthai vātābhitāḍitā|

taddṛṣṭvā karṇadhārastaṁ siṁhalamevamabravīt||

sārthavāha vijānīyādbhavānatra mahadbhayam|

yadiyaṁ naurmahāvātairāhatā bhramate muhuḥ||

kutra gantuṁ samīhā vo vātā vānti mahājavāḥ|

svakuladevatāḥ smṛtvā saṁprārthya trāṇamambudhim||

dhairyamālambya sarvatra saṁtiṣṭhadhvaṁ samāhitāḥ||

iti tenoditaṁ śrutvā sarve te trasitāśayāḥ|

svasveṣṭadevatāḥ smṛtvā prārthayadevamambudhim||

169

mahodadhe jagadbhartarvayaṁ te śaraṇe sthitāḥ|

tadasmān kṛpayā dhṛtvā saṁtārayitumarhasi||

ityevaṁ prārthayantaste sarve smṛtvā svadevatām|

dhairyamālambya saṁtrastāstasthurjīvarāśitāḥ||

tataḥ sa karṇadhāro'pi saṁprārthya taṁ mahodadhim|

svakuladevatāṁ smṛtvā tasthau jīvanirāśitaḥ|

siṁhalaḥ sārthavāho'pi saṁprārthya trāṇamambudhim|

triratnasmaraṇaṁ kṛtvā tasthai dhairyasamāhitaḥ||

tataste vāyavaḥ śāntā naukā saṁcaritā kramāt|

taddṛṣṭvā vaṇizaḥ sarve tasthuḥ saṁharṣitāśayāḥ||

tatra tāṁ samupāyātāṁ nāvaṁ vaṇiksamāśritām|

tāmradvīpanivāsinyo rākṣasyoyo'drākṣurambudhau||

tatastābhiḥ sametyāśu rākṣasībhiḥ prabhaṁjanāḥ|

utsṛṣṭāḥ kālikā vātāstannaukābhimukhā vavuḥ||

tairāśu prahatā sā nau bhrāmyamānā pralolitā|

tīvrātivegakallolo'bhihatābhūdvibhinnitā|

tadā te vaṇijaḥ sarve saṁtrāsābhihatāśayāḥ|

hā daiveti vilapantastasthuḥ prāṇanirāśitāḥ||

tadā sa sihaṁlo dṛṣṭvā taraṇiṁ tāṁ vibhinnitām|

sarvāṁstān suhṛdo bhītān samālokyaivabravīt||

bhavantaḥ kiṁ viṣādena daiva eva gatirbhavet|

tattriratnasmṛtiṁ dhṛtvā dhairyamālambya tiṣṭhata||

yadi daivādvipattiḥ syādatra tīrthādhipe'mbudhau|

dravyaiḥ sārdhaṁ vayaṁ sarve patitā nidhanaṁ gatāḥ||

sarvapātakanirmuktāḥ pariśuddhatrimaṇḍalāḥ|

sadgatau sukule jātā bhavema śrīguṇāśrayāaḥ||

ityuktā tena te sarve tīrthikānāmupāsakāḥ|

triratnasmaraṇaṁ dhātuṁ śraddadhurna kathaṁcana||

170

sa eva siṁhalaḥ smṛtvā triratnaṁ śaraṇaṁ gatāḥ|

dhyātvā nāma samuccārya tasthai saṁbodhimānasaḥ||

tadāpi daivatasteṣāṁ kālikāvātaghātitā|

kallolabhramaṇākrāntā naukābhūcchatakhaṇḍitā||

sarve te vaṇijaścāpi vibhagnāśā vimohitāḥ|

patitāstatra mahāmbhodhau saha dravyairnimajjitāḥ||

tatra te vaṇijaḥ sarve nimagnānyapi daivataḥ|

svasvabāhubalenaiva samuterustaṭāntikam||

dṛṣṭvā tān vaṇijaḥ sarvāṁstīrāntikasamāgatān|

tāmradvīpanivāsinyo rākṣasyaḥ saṁpramoditāḥ||

divyakaumārikārupaṁ dhṛtvā sarvāḥ samāgatāḥ|

tīre sthitvā samuttārya sarvānstānevamabruvan||

mā bhaiṣṭa dhairyamālambya samāgamya taroradhaḥ|

chāyāmāśritya sarvatra viśrāntuṁ tiṣṭhata kṣaṇam||

ityevaṁ kathitaṁ tābhiḥ śrutvā te vaṇijastataḥ|

gatvā campakavṛkṣasya chāyāyāṁ samupāśrayan||

tatra viśramya te sarve saṁnirīkṣya parasparam|

jñātīn smṛtvānuśocanto niśvasyaivaṁ babhāṣire||

hā daiva kathamasmākaṁ vipattirbhavatīdṛśī|

ka iha sāmprataṁ trātā hitārthī sadgatirbhavet||

iti taiḥ kathitaṁ śrutvā sārthavāhaḥ sa siṁhalaḥ|

sarvānstān trāsabhinnātmān samāśvāsyaivamabravīt||

nāstyasmākamiha trātā ko hitārthī suhṛdgatiḥ|

dharma eva bhavet trātā sarvatrāpi suhṛdgatiḥ||

avaśyaṁbhāvino bhāvā bhavanti mahatāmapi|

sarveṣāmapi jantūnāṁ sarvatrāpi na cānyathā||

tadatra śraddhayā sarve triratnasya samāhitāḥ|

smṛtvā nāma samuccārya dhyātvāpi bhajatānatāḥ||

171

etadeva hi saṁsāre dharmamūlaṁ nigadyate|

dharma eva hi sarvatra trātā bhartā suhṛdgatiḥ||

evaṁ vijñāya sarve'pi triratnasya samāhitāḥ|

smṛtvā nāma samuccārya dhyātvāpi bhajatānatāḥ||

iti tenoditaṁ śrutvā sarve te paribodhitāḥ|

tīrthikā śrāvakā naiva triratnaṁ smartumīcchire||

sa eva siṁhalaḥ smṛtvā triratnasya samāhitaḥ|

dhyātvā nāma samuccārya tasthau saṁbodhimānasaḥ||

tatastāḥ pramadāḥ kāntāḥ kumārikā manoramāḥ|

sarvānstān vaṇijān dṛṣṭvā purasthā evamabruvan||

vaiṣādyaṁ vaḥ kimatrāpi naiva cintyo hi duḥkhatā|

yathepsitaṁ sukhaṁ bhuktvā saṁcaradhvaṁ yathecchayā||

asmākaṁ svāmino naiva gatirvāpi na kaścana|

parāyaṇo'pi naivāsti bhartāpi na suhṛtpriyaḥ||

tadyūyaṁ bhavatāsmākaṁ svāmino gatayo'pi ca|

parāyaṇāśca bhartāraḥ patayaḥ suhṛdaḥ priyāḥ||

vidyante'tra gṛhā ramyā bhogyāni vividhānyapi|

pānāni surasānyevaṁ vastrāṇi vividhāni ca||

sarvadravyāṇi ratnāni sarvāṇi bhūṣaṇānyapi|

sarvartufalapuṣpādiramyodyānavanānyapi||

puṣkariṇyo'pi santyatra divyagandhāmbupūritāḥ||

tadatra kiṁ viṣādaṁ vaḥ saṁramadhvaṁ yathecchayā|

yathākāmaṁ sukhaṁ bhuktvā saṁcaradhvaṁ pramoditāḥ||

ityevaṁ kathitaṁ tābhirniśamya te vaṇigjanāḥ|

sarve'pi tāḥ samālokya vismayaṁ samupāyayuḥ||

tatastāḥ pramadāḥ sarvān matvā tān kāmamohitān|

ekaikaṁ puruṣaṁ dhṛtvā svasvagehaṁ nyaveśayan||

tāsāṁ vṛddhāpi yā kāntā sā dṛṣṭvā samupāsṛtā|

siṁhalaṁ taṁ samādāya svālayaṁ saṁnyaveśayat|

172

atha tāḥ pramadāḥ sarvān svān svāṁstān svāmino mudā|

svasvālaye pratiṣṭhāpya divyabhogairatarpayan||

tatastān bhogasaṁtṛptān sarvānstāḥ pramadāśayāḥ|

rahikrīḍārasābhogaiḥ santarpayitumārabhan||

evaṁ te vaṇijaḥ sarve bhuktvā bhojyaṁ yathepsitam|

saṁkrīḍitvā yathākāmaṁ saṁcarite pramoditāḥ||

evaṁ bhuktvā yathākāmaṁ ramitvā te divāniśam|

mahānandasukhāsaktāḥ saptāhāni vyalaṁghayan||

athāpare kṣapāyāṁ sa siṁhalaḥ|

triratnasmṛtimādhāya tasthau dhyānasamāhitaḥ||

tadā tatrālaye dīpaḥ saṁpradīptamahojjvalaḥ|

rākṣasyāṁ nidritāyāṁ sa prāhasan saṁprabhāsayan||

taṁ pradīptaṁ hasantaṁ sa dṛṣṭvātivismitāśayaḥ|

suciraṁ saṁnirīkṣyaivaṁ dhyātvā caivaṁ vyacintayat||

aho citraṁ kimarthe'yaṁ pradīpo yatprahasyate|

evaṁ hi hasito dīpo dṛṣṭo naiva śruto'pi na||

iti dhyātvā ciraṁ paśyan siṁhalaḥ sa samutthitaḥ|

samupāśritya taṁ natvā papracchaivaṁ kṛtāṁjaliḥ||

kimarthaṁ hasase dīpa tadatra me samādiśa|

ko'tra dīpe praviṣṭo hi mayā na jñāyate bhavān||

iti tenābhiṁsaṁpṛṣṭe pradīpaḥ sa samujjvalan|

siṁhalaṁ taṁ samāmantrya prahasannevamabravīt||

siṁhala kiṁ na jānāsi rākṣasīyaṁ na mānuṣī|

ramitvāpi yathākāmaṁ bhakṣettvāṁ naiva saṁśayaḥ||

sarvāstāḥ pramadāḥ kāntā rākṣasyo naiva mānavāḥ|

sarvāṁstāṁstvatsahāyāṁśca bhakṣiṣyanti na saṁśayaḥ||

iti dīpasamākhyāutaṁ śrutvā bhītaḥ sa siṁhalaḥ|

kimidaṁ satyamevaṁ syāditi taṁ paryapṛcchata||

173

satyameva pradipeyaṁ rākṣasī yanna mānuṣī|

kathaṁ bhavān vijānāsi satyametat samādiśa||

iti saṁprārthite tena sa pradīpaḥ punarhasan|

siṁhalaṁ sārthavāhaṁ taṁ samāmantryaivamādiśat||

satyametanmayakhyātaṁ yadi na tvaṁ pratīcchasi|

dakṣiṇasyāṁ mahāraṇye gatvā paśya tvamātmanā||

tatrāraṇye mahaddurge āyasakoṭṭa uccake|

vaṇikśatasahastrāṇi prakṣipya sthāpitāni hi||

kecijjīvanti kecicca mṛtāḥ kecicca bhakṣitāḥ|

asthīni cāvakīrṇānnipratiṇi samantataḥ||

tatra gatvā samālokya sarvametanmayoditam|

satyaṁ vā yadi vā'satyaṁ śraddadhyā me vacastadā||

ityevaṁ tadupākhyātaṁ śrutvā sa paribodhitaḥ|

tatra gatvā tathā draṣṭuṁ sarvametastamutsukaḥ||

prasuptāṁ rākṣasīṁ mohajālanidrāvṛtendriyām|

kṛtvā candraprabhaṁ khaḍgaṁ dhṛtvā saṁprasthito drutam||

tato gacchan sa ekākī niśīye saṁvilokayan|

dakṣiṇasyāṁ mahāraṇye durgame samupācarat||

tatrātyucce mahakoṭṭamayaḥprākārasaṁvṛtam|

gavākṣadvāre niryūhavīhīnaṁ lokasaṁskṛtam||

taṁ dṛṣṭvā samupāsṛtya paribhramansamantataḥ|

lokaviṣādavailāpyaṁ śrutvā sa vismayākulaḥ||

tatra campakavṛkṣāgramārehya sa samāśritaḥ|

mahotkāśaravo naiva nājuhāva tadāśritān||

bhavantaḥ ke kiyanto'tra prakṣiptāḥ kena niśritāḥ|

kiṁ bhuktvā vasathātrāpi tatsarvaṁ vaktumarhatha||

iti taduktamākarṇya tatrasthāste vaṇigjanāḥ|

vṛkṣaśākhāgramāruḍhaṁ tamālokyaivamabruvan||

174

kastvaṁ bho kathamāyāsi kasmādihāgataḥ kutaḥ|

sarvametat pravṛttāntaṁ samupākhātumarhati||

iti taduktamākarṇya sāarthavāhaḥ sa siṁhalaḥ|

tatrasthāṁstān janān sarvān samāmantryaivamabravīt||

siṁhalaḥ sārthavāho'haṁ jambūdvīpādihāgataḥ|

gantuṁ ratnākare'mbhodhau vaṇikpaṁcaśataiḥ saha||

abdhimadhye mahāvātairhatā naukā vikhaṇḍitā|

udake patitāssarve vayumuttīrya bāhubhiḥ||

tīramāsādya vṛkṣasya chāyāyāṁ samupāśritāḥ|

svadeśamanuśocanto nyaṣīdāma viṣāditāḥ||

tatrātisundarīkāntāḥ kumārikā manoharāḥ|

tāḥ sarvāḥ purato'smākaṁ samāśrityaivamabruvan||

mā bhaiṣṭa kiṁ viṣādaṁ vā dhairyamālambya tiṣṭhata|

sarvāsāmapi hyasmākaṁ kaścit svāmī na vidyate||

tadyūyaṁ svāmino'smākaṁ bhūtvā bhuktvā yathepsitam|

yathākāmaṁ ramitveha saṁcaradhvaṁ sadā sukham||

ityasmānālokya sarvāstān sarvānasmān vimohitān|

ekaikaṁ svāminaṁ dhṛtvā svāsvālayaṁ nyaveśayan||

tatrāsmān yathākāmaṁ bhojayitvātyamodayan|

yathecchayā ramitvāpi cārayanti sadā sukham||

ityevaṁ mahadāścaryaṁ sukhaṁ bhuktvātivismitaḥ|

kimatra viṣaye vṛttamiti draṣṭumihāvraje||

iti tena samākhyātaṁ śrutvā te'pi vaṇigjanāḥ|

sarve svakaṁ pravṛttāntaṁ kathitvā taṁ vyanodayan||

yatkhalu sārthavāho'si jānīhi tābhi rākṣasīḥ|

tadatra ratisaṁraktā mā tiṣṭhāśu vraja svaṁ puram||

vayamapyevamambhodhau patitā vyasanitāstathā|

rākṣasībhiḥ samuttārtya svasvagṛhe niveśitāḥ||

175

bhojayitvā yathākāmaṁ ramitvāpi yathecchayā|

vinodya svavaśe sthāpya saṁcāritāḥ sukhe sadā||

yadā yūyamiha prāptāstada tābhirvayaṁ drutam|

koṭe'tra sarva ānīya prakṣiptā bandhanālaye||

gṛhītvāmībhirassmākaṁ rākṣasībhirdivāniśam|

khāditvā puruṣān nityaṁ saṁcaryante yathecchayā||

yūyamapi tathāmībhī rākṣasībhiryathecchayā|

gṛhītvātra pratikṣiptā bhakṣiṣyadhve na saṁśayaḥ||

ityavaśyaṁ bhavedevaṁ vijñāya sahasā bhavān|

sarvān sārthān samāhūya svadeśaṁ drutam||

yadītaḥ sahasā yūyaṁ sarve gacchata sāṁpratam|

kuśalaṁ vā bhavennaivaṁ yadi sarve vinakṣyatha||

iti taduktamākarṇya siṁhalaṁ sa prabodhitaḥ|

avatīrya drutaṁ vṛkṣāt sahasā svālayaṁ yayau||

tatra ratikaraṁ dīpamuddīptaṁ taṁ samīkṣya saḥ|

sāṁjaliḥ praṇatiṁ kṛtvā purataḥ samupāśrayat||

taṁ purasthaṁ samālokya pradīpaḥ sa samujjvalan|

sādho satyaṁ tvayā dṛṣṭamityevaṁ samapṛcchata||

iti dīpoditaṁ śrutvā punarāha sa vismitaḥ|

sarvaṁ satyaṁ mayā dṛṣṭamādiṣṭaṁ bhavatā yathā||

kimupāyamihāpyasti yenetaḥ sahasā punaḥ|

jambūdvīpaṁ gamiṣyāma tatsamādeṣṭumarhati||

iti saṁprārthite tena sa pradīpaḥ samujjvalan|

prahasaṁstaṁ samāśvasya punarevamupādiśat||

tadupāyamihāpyasti yenetaḥ sahasā vrajeḥ|

jambūdvīpaṁ punargantuṁ yadīcchasi śṛṇuṣva tat||

atra tīre mahāmbhodheḥ suvarṇabālukāsthale|

bālāho'śvo mahā..tro vidyate karuṇātmakaḥ||

176

sa śvetā auṣadhīrbhuktvā prāvartya parivartya ca|

samutthāya svamātmānaṁ pracchoḍitvaivamālapet||

ka ito'bdhiṁ samuttirya gantumicchanti ye punaḥ|

svadeśaṁ me samāruhya pṛṣṭhe tiṣṭhantu te dṛḍham||

yadi gantuṁ tavecchāsti jambūdvīpamitaḥ punaḥ|

tatra gatvāśvarājaṁ taṁ natvā saṁprārthayādarāt||

vayamicchāmahe gantuṁ jambūdvipamitaḥ punaḥ|

tadasmān kṛpayā sarvān saṁprāpayimarhati||

tataḥ so'śvo mahābhijñaḥ sarvān yuṣmānito drutam|

svapṛṣṭhena samāvāhya pāre'bdheḥ prāpayiṣyati||

ityevaṁ samupādiśya sa dīpo'ntarhito'bhavat|

so'pi śayanamāruhya rākṣasyā śayito'bhavat||

tadaṁgaśītatvaṁ spṛṣṭā vibuddhā sā niśācarī|

kathaṁ te śītalaṁ dehamityevaṁ paryapṛcchata||

tacchrutvā sārthavāho'sau siṁhalo bhītamānasaḥ|

tāṁ kāntāṁ pramadāmevaṁ prabodhayitumabravīt||

kānte'haṁ nirgato gehāmmulamūtraṁ visṛjya ca|

āgamya śayitastena śītalitā tanu mama||

iti tāṁ mithyayā kāntāṁ bodhiyitvāpi śaṁkitaḥ|

siṁhalaḥ sa viṣaṇṇātmā tasthau nidrāparāṅmukhaḥ||

tataḥ sa prātarutthāya sarvāṁstān vaṇijaḥ sattvān|

samāhūya bahirdeśe gatvā yānamupāśrayat|

tathā te vaṇijaścāpi sarve tatra samāśritāḥ|

parasparaṁ samābhāṣya saṁtasthire'bhinanditāḥ||

tatra tān vaṇijaḥ sarvān nirviśaṁkābhinanditān|

siṁhalaḥ sa samālokya samāmantryaivamabravīt||

bhavantaḥ praṣṭumicchāmi satyaṁ bhāṣantu nānyathā|

kidṛksnehopacārairvaḥ kāntāḥ saṁmānayanti hi||

177

iti taduktamākarṇya tatraoko'tipragalbhitaḥ|

siṁhalaṁ taṁ samālokya saharṣamevamabravīt||

dhanyo'smi sārthavāhātra bhāgyena preritaḥ khalu|

īdṛgbhogyamahatsaukhyaṁ manye svarge'pi durlabham||

yanme kāntā subhadrāṁgī susnehopacāriṇī|

yathecchā surasairbhogyairmānayanti divāniśam||

tathānyaḥ prāvadattatra maharsaukhyamihāptavān|

bhāgyena prerito'trāhamīdṛksaukhyaṁ kuhāpi na||

yanme kāntā varairbhogyaistoṣayitvā divāniśam|

ramayantī yathākāmaṁ mānayantī samādarāt||

tathāparo vaṇikprāha dhanyo'hamatībhāgyavān|

īdṛksampanmahatsaukhyaṁ lapsye kutra kathaṁ kadā|

īdṛk mahattaraṁ saukhyaṁ manye svarge'pi durlabham||

yanme snehavatī bhāryā divyavastrādibhūṣaṇaiḥ|

maṇḍayitvā yathākāmaṁ ramayitvā divāniśam||

yathābhilaṣitairbhogyaissantarpya pratipāti mām|

tathānyo'pi vaṇikprāha bhāgyenehāhamāptavān||

yadīdṛk mahadaiśvaryaṁ saṁpattirlapsyate kutaḥ||

svarge'pi durlabhaṁ manye kutrātra pṛthivītale|

yanme bhāryā manoramyā kāntā divyātisundarī||

vividhadinyasaurabhyagandhadravyairdivāśam|

anulipya yathākāmaṁ kriḍayati samādarāt||

bhojanairvividhāsvādaiḥ pānairdivyāmṛtāttamaiḥ|

vastraiśca vividhaiḥ kāmyairbhūṣaṇairvividhairapi||

maṇḍayitvā yathākāmaṁ bhojayitvā divāniśam|

yathābhilaṣitaiḥ saukhyaiḥ ramayantyabhipāti mām||

evaṁ te vaṇijyaḥ sarve svasvabhāryākṛtādaram|

snehopacārasatsaukhyaṁ nivedhaivaṁ babhāṣire||

178

aho bhāgyaṁ tadasmākaṁ yadiha preṣitā vayam|

īdṛksaṁpanmahatsaukhyaṁ svarge'pi durlabhaṁ khalu||

tadihaiva sadā bhuktvā yathākāmaṁ caremahi|

jambūdvīpe punargantuṁ notsahema kadācana||

kimīdṛksukhasaṁpattirhitvā yāsyāmahe vayam|

svadeśe'pi purnagatvā kiṁ kiṁ bhokṣyāmahe sukham||

kutredṛgguṇasaṁpannā divyakāntā manoramāḥ|

sarvavidyākalābhijñā labhyante durlabhā bhuvi||

etāḥ kāntāḥ subhadrāṁgāḥ svāmisneho'nucārikāḥ|

hitvā gatcā svadeśe'pi kiṁ sthitvā svajanaiḥ saha||

dhanyāste puruṣā martyāḥ kāntābhirye sadā ratāḥ|

yathākāmaṁ sukhaṁ bhuktvā saṁcarante yathecchayā||

evaṁ śrīguṇasaṁpannā divyakāntāsahāratāḥ|

yāvajjīvaṁ sukhaṁ bhuktvā saṁtiṣṭhemahi sarvadā||

jambūdvipe punargantuṁ nābhīcchāmaḥ kadāpi hi|

kiṁ lapsyāmaha etādṛk mahatsaukhyaṁ kadā katham||

ityevaṁ taiḥ samākhyātaṁ sarvairapi niśamya saḥ|

siṁhalastān samālokya niṣśvasannevamabravīt||

bhavantaḥ śrūyatāṁ vākyaṁ yanmayā satyamucyate|

yadi bhadre'sti vāṁchā vaḥ tatkurudhvaṁ yathoditam||

iti tenoditaṁ śrutvā sarve te vismatāśayāḥ|

siṁhalaṁ sārthavāhaṁ taṁ samālokyaivamabruvan||

kiṁ vākyaṁ samupākhyāhi yadi bhadre samīhasi|

bhavatā yatsamādiṣṭaṁ kariṣyāmastathā vayam||

iti taiḥ kathitaṁ sarvaiḥ śrutvā sa siṁhalaḥ sudhīḥ|

sarvāṁstān vaṇijaḥ sārthān saṁpaśyannevamabravīt||

sarvaiḥ satya samādhāya samayaṁ dhāsyate yadi|

tadāhamupadekṣyāmi satyametadyathāśrutam||
179

iti tenoditaṁ śrutvā sarve'pi te'tivismitāḥ|

kiṁ samayaṁ dhariṣyāmastadādiśeti cābruvan||

etattaiḥ kathite sarvaiḥ sārthavāhaḥ sa siṁhalaḥ|

sarvāṁstān vaṇijaḥ saṁghān samālokyaivamabravīt||

bhavantaḥ śrūyatāṁ sarvaiḥ samayamuditaṁ mayā|

naitatkenāpi vaktavyaṁ bhāryāyāḥ purato'pi vaḥ||

kaścidbhāṣeta bhāryāyāḥ purā yadi pramādataḥ|

tadā sarve vayaṁ hyatra vrajema nidhanaṁ khalu||

iti satyaṁ samādhāya samayaṁ dhātumarhatha|

yadi saṁdhāryate satyaṁ sarveṣāmapi bhadratā||

iti taduktamākarṇya sarve'pi te vaṇigjanāḥ|

satyametaddhariṣyāmaḥ samādiśeti cābruvan||

iti sarvai samākhyātaṁ śrutvā sa siṁhalaḥ sudhīḥ|

sarvāṁstān vaṇijaḥ saṁghān saṁpaśyannevamabravīt||

śṛṇudhvaṁ dhairyamālambya tiṣṭhata mā viṣīdata|

imā hi pramadāḥ sarvā rākṣasyo naiva mānuṣāḥ||

iti satyaṁ mayākhyātaṁ śrutvā sarve'pi bodhitāḥ|

kaścidapi svabhāryāyāḥ purato vaktumarhati||

iti tena samākhyātaṁ śrutvā sarve vaṇigjanāḥ|

bhītisaṁtrasitātmānaḥ kṣaṇaṁ tasthurvimohitāḥ||

tataste vaṇījaḥ sarve saṁtrāsābhihatāśayāḥ|

siṁhalaṁ sārthavāhaṁ taṁ samālokyaivamabruvan||

sārthavāha kathaṁ jñātaṁ kutra dṛṣṭaṁ śrutaṁ tvayā|

etāḥ kāntā na mānuṣyo rākṣasya iti tadvada||

yadyetā naiva mānuṣyo rākṣasya eva tatkatham|

asmākaṁ ka iha trātā gatirvā syātparāyaṇaḥ||

yadyetatsatyameveha tiṣṭhemahi kathaṁ vayam|

palāyemahi kutretastadupāyamupādiśa||

180

iti taiḥ kathitaṁ śrutvā sārthavāhaḥ sa siṁhalaḥ|

sarvānstān vaṇijaḥ saṁghān samāśvāsyaivamabranīt||

satyameva mṛṣā naiva tathāpi mā viṣīdata|

upāyaṁ vidyate'trāpi tacchṛṇudhvaṁ mayoditam||

yo'śvājo'tra bālāho nāma tīre mahodadheḥ|

sthitaḥ sattvānukampārthaṁ sa naḥ trātā gatirbhavet||

sa tiṣṭhedudhestīre suvarṇabālukāsthale|

āvartya parivarttāpi bhuktvā śvetā mahoṣadhīḥ||

tatra gatvā vayaṁ sarva upasarema vanditum|

saṁpaśyetkaruṇātmā sa sarvānasmānupāsṛtān||

dṛṣṭvāsmān sa samutthāya pracchādayet svamāśrayam|

ko'tra pāramito gantuṁ icchantīti vadet tridhā||

tadā sarve vayaṁ natvā tamevaṁ prārthayemahi|

icchāmahe ito gantuṁ pāraṁ tatsahasā naya||

ityasmatprārthita śrutvā sarvānasmān svapṛṣṭhake|

āropya samasottīrya nayet pāraṁ mahodadheḥ||

sa evāsmākamiha trātā gatirnānyo hi vidyate|

tadvayamaśvarājaṁ taṁ natvaivaṁ prārthayemahi||

etadupāyamatrāpi vidyate'smatparāyaṇe|

kaścidetatsvabhāryāyā vaktuṁ naivārhati dhruvam||

pramodādyadi bhāryāyāḥ snehāt kaścidvadetpuraḥ|

rākṣasyo'smānstada sarvān bhakṣiṣyante na saṁśayaḥ||

iti sneho'sti jīve vo dhṛtvaitatsamayaṁ dṛḍham|

kasyāścitpurataḥ kiṁcidvaktavyaṁ naiva kenacit||

iti tenoditaṁ śrutvā sarve'pi te vaṇigjanāḥ|

mṛtyutrāsāhatātmānaḥ siḥhalamevamabruvan||

sārthavāha bhavannāthastrātā mitraṁ suhṛdgatiḥ|

asmākaṁ nāparaḥ kaścittadanvāhartumarhati||

181

kasmindine gamiṣyāma itastīre mahodadheḥ|

yatra tiṣṭhedaśvarāja iti satyaṁ samādiśa||

ityuktaṁ tairniśamyāsau sārthavāho nirīkṣya tān|

ito'hina tṛtīye'vaśyaṁ gacchemahīti cābravīt||

na kasyāścitpuraḥ kaścatsatyametadvadenna hi|

gopanīyaṁ prayatnena tridheti so'bravīt punaḥ||

iti saṁmatamādhāya sarve'pi te vaṇigjanāḥ|

tatpure punarāgatya svasvālayaṁ samāviśat||

tatra tāḥ pramadāḥ kāntā dṛṣṭvā tān svagṛhāgatān|

svaṁ svaṁ svāmitanamālokya papracchurevamādarāt||

kutra bhavān prayāto'tra samāyāto'si sāmpratam|

satyametat samākhyāhi yadi sneho'sti te mayi||

iti bhāryoditaṁ śrutvā sarve'pi te vaṇigjanāḥ|

deśādbahirvayaṁ gatvāgatāḥ sma iti cābruvan||

etacchrutvā ca tāḥ kāntāḥ sarvāḥ svaṁ svaṁ priyaṁ mudā|

samīkṣya samupāsīnāḥ papracchurevamādarāt||

dṛṣṭaṁ kiṁ mahadudyānaṁ dṛṣṭaṁ vāpi sarovaram|

falapuṣpābhinamrāśca dṛṣṭāḥ kiṁ pādapā api||

iti bhāryoditaṁ śrutvā sarve'pi te vaṇigjanāḥ|

kiṁcinna dṛśyate'smābhiriti pratyuttaraṁ daduḥ||

tacchrutvā pramadāḥ sarvāḥ samīkṣya tā svakaṁ priyam|

saṁprahāsaṁ kurvantyaḥ punarevaṁ babhāṣire||

kathaṁ na dṛśyate'trāsti mahodyānaṁ sarovaram|

vividhāstaravaḥ santi falapuṣpabharānatāḥ||

aho yūyaṁ gatāḥ kutra dṛśyante na kathaṁ khalu|

etatsatyaṁ samākhyāhi yadi priyāsmyahaṁ tava||

etacchrutvāpi te sarve vaṇijaḥ svasvapriyāṁ prati|

prahasan saṁnirīkṣyāpi punarevaṁ babhāṣire||

182

ito'hni tṛtīye'vaśyaṁ tadudyānaṁ sarovaram|

sarvānapi tarun drṣṭuṁ gamiṣyāmo vayaṁ priye||

tāni sarvāṇi saṁvīkṣya gṛhītvāpi falāni ca|

puṣpāṇyapi samāhṛtya samāyāsyāmahe drutam||

tacchrutvā tāstathetyuktvā sarvāḥ svaṁ svaṁ ptriyaṁ mudā|

yathābhilaṣitāirbhogyaiḥ sādaraṁ samatoṣayan||

bhuktvā te'pi yathākāmaṁ sarvaiḥ saṁtoṣitā apio|

dirghocchvāsaṁ samutsṛjya tasthuḥ kṣaṇaṁ viṣāditāḥ||

tadṛṣṭvā pramadāstāśca sarvāḥ svasvaprabhuṁ prati|

kimucchvāsaṁ samutsṛṣṭaṁ vadeti prāvadat punaḥ||

svadeśaviṣayaṁ smṛtvā samucchvāsaṁ samutthitam|

iti svasvapriyāste sarve'pi purato'vadan||

tacchrutvā pramadāstāśca sarvāḥ svasvapateḥ punaḥ|

upāsīnā vihasantyaḥ saṁnirīkṣyaivamabruvan||

kiṁ svadeśasmṛtiṁ kṛtvā sukhaṁ bhuktveha tiṣṭhata|

saṁramitvā yathākāmaṁ saṁcaradhvaṁ yathecchayā||

dravyāṇyapi ca sarvāṇi bhogyāni vividhāni ca|

sarvopakaraṇavastūni vastrāṇi bhūṣaṇānyapi||

udyānāni suramyāni puṣkariṇyo manoramāḥ|

falapuṣpābhinamrāśca pādapā vividhā api||

prāsādāśca manoramyā gṛhāścāṭṭābhiśobhitāḥ|

maṇḍapāśca maṭhāścāpi rathā aśvāśca hastinaḥ||

gāvaśca mahiṣāścāpi sarve'pi paśujātikāḥ|

vidyate sakalo'nyatra kiṁ nāstīha nirīkṣyatām||

tadetānyapi sarvāṇi tvadadhīnāni sarvadā|

yathecchayā samādāya bhuktvā ramansukhaṁ cara||

nātra kiṁcidviṣādatvaṁ bhayaṁ cāpi na kiṁcana||

yathākāmaṁ prabhuktvaiva rama caran sukhaṁ vasa||

183

iti tābhiḥ samākhyātaṁ sarve'pi te vaṇigjanāḥ|

tatheti prabhāṣitvā tasthuḥ vinoditā iva||

tatastāḥ pramadāḥ sarvā rātro svasvapriyaiḥ saha|

yathākāmaṁ ramitvāpi suṣeyuḥ śayanāśritāḥ||

te'pyevaṁ vaṇijaḥ sarve ramitvā śayanāśritāḥ|

mṛtyuśaṁkāhatātmānastasthurnidrāparāṅmukhāḥ||

tataḥ prātaḥ samutthāya sarve'pi te vaṇigjanāḥ|

svāṁ svāṁ bhāryāṁ samāmantrya samālokyaivamabruvan||

vayaṁ yāsyāmahe draṣṭuṁ taḍāgodyānapādapān|

sajjīkṛtya tadāhāraṁ saṁsthāpayata saṁvaram|

tacchrutvā pramadāḥ sarvāstāstatheti prabodhitāḥ|

sajjīkṛtyopasaṁsthāpya svasvapriyaṁ vyanodayan||

tasmiṁśca divase'pyevaṁ sarve'pi te vaṇigjanāḥ|

bhuktvā bhogyaṁ ramitvāpi tasthurjāgartikā niśi||

tataḥ prātaḥ samutthāya sarve te siṁhalādayaḥ|

svāṁ svāṁ bhāryāṁ samāmantrya gṛhītvā svasvasaṁvaram||

saṁmīlya sahasā sarve deśādbahirvinirgatāḥ|

gatvā dūramanodyanasamīpaṁ samupāśrayan||

tatra sa siṁhalaḥ sarvān vaṇījastān vilokayan|

samāmantrya kriyākāaraṁ kartumevamabhāṣata||

bhavantaḥ śrūyatāṁ vākyaṁ yantrayātra nigadyate|

tatsarve satyamādhāya kartumarhanti nānyathā||

yadi snehaḥ svajivo'sti jñātibandhusuhṛtsvapi|

yuṣmābhirmadvacaḥ śrutvā satyaṁ dhartavyamatra hi||

śṛṇudhvaṁ tatkriyābandhaṁ kriyate yanmayā hite|

triratnaśaraṇaṁ dhṛtvā caritavyaṁ samāhitaiḥ||

kenāpi smaraṇīyā na bharyā kāntā priyā api|

paścānnaivābhilokyaṁ ca yāvatpāraṁ na gamyate||

183

iti kṛtvā kriyābandhaṁ sarve te siṁhalādayaḥ|

tataḥ saṁprasthitāḥ śīghraṁ tīraṁ prāpto mahodadheḥ||

tatra tamaśvamadrākṣuḥ savarṇavālukāsthale|

āvartyaparivartitvā bhuktvauṣadhīḥ samāśritam||

tatra tān samupayātān dṛṣṭvā so'śvaḥ samutthitaḥ|

pracchāḍitvā tridhā ko'taḥ pāragāmīti prāvadat||

tadā te vaṇijyaḥ sarve sāṁjalayastamādarāt|

tridhā pradakṣiṇīkṛtya praṇatvaivaṁ babhāṣire||

deva sarve vayaṁ pāraṁ gantumicchāmahe khalu|

tadbhavānno drutaṁ pāraṁ saṁprāpayitumarhati||

iti taiḥ prārthitaṁ śrutvā so'śvarājo dayānidhiḥ|

sarvāṁstān vaṇijaḥ paśyan punarevamabhāṣata||

yadi pāramito gantuṁ yūyaṁ sarve samicchatha|

matpṛṣṭhaṁ dṛḍhamāruhya saṁtiṣṭhadhvaṁ samāśritāḥ||

yāvatra choditaṁ kāyaṁ mayā tāvatra kenacit|

kartavyo dṛṣṭivikṣepo yadi jīvitamicchatha||

iti tena samādiṣṭaṁ śrutvā sa siṁhalāgrataḥ|

natvā tatpṛṣṭamāruhya saṁśritaḥ samatiṣṭhata||

tataste vaṇijyaḥ sarve natvā taṁ sahasā kramāt|

ruhyate pṛṣṭhamāśritya saṁśleṣitā niṣedire||

tataḥ so'śvo mahāvegī saṁvahanstān vaṇigjanān|

saṁkraman sahasāmbhodhermadhye dvīpamupāyayau||

tadāśvenāhūtān sarvān rākṣasyastān vaṇigjanān|

dṛṣṭavā tāḥ sakalāstatra sahasā khādupācaran||

hā kāntā priyabhartāsi māṁ vihāyādhunā katham|

niḥsneho mayi kutraika eva gantuṁ tvamicchasi||

ahamapi tvayā sārdhaṁ gantumihāvrajāmi hi|

tanmāṁ paśyanbhavākānta samatvahartumarhati||

185

hā kānta kathamekānte tyaktvā māṁ bhakticāriṇīim|

niḥsneho ratisaṁbhogo kva prayātuṁ tvamicchasi||

kathaṁ matsnehasaṁbhogaratisaukhyamahotsavam|

vismṛtaṁ bhavatā kānta tatsmṛtvā paśyemāṁ priyām||

hā prāṇasamakānto'si naivāsti me suhatpriyaḥ|

tavāpyasmi priyā bhāryā tatkathaṁ nau viyogatā||

suduṣyakomalaivastraiḥ prāvṛto'si mayepsitaiḥ|

tatsnehatimutsṛjya kutra gantuṁ tvamicchasi||

yathābhilaṣitairbhogyaiḥ pānaiśca paritoṣitaḥ|

vismṛtya kathamekānte māṁ tyaktvā gantumicchasi||

vividhasurabhidravyaistvaṁ liptvā modito mayā|

saugandhidravyamujjhitvā kutra gantuṁ tvamicchasi||

muktāhārādyalaṁkārairbhūṣito'si yathepsitaiḥ|

tatte sarvamalaṁkāraṁ tyaktvā gantuṁ kuhecchasi||

bhuktvā bhogyaṁ yathākāmaṁ ramitvāpi divāniśam|

tadbhogyaratisatsaukhyaṁ hitvā gantuṁ kuhecchasi||

hā kānta mama nātho'si kṛtvanāthāmimāṁ satīm|

nirdayo māṁ parityajya kathaṁ gantuṁ kuhecchasi||

hā kānta pasya māṁ bhāryāṁ bhavaddharmānucāriṇīm|

dehi me darśanaṁ svāmi mā tyajemāṁ priyaṁvadām||

yadi me darśanaṁ kānta na dadāsīha kiṁcana|

bhavannāma samuccārya mariṣye śvo nirāśitā||

tadā bhavānapi māṁ smṛtvā bhogyakrīḍāsukhānyapi|

kiyatkālaṁ dharet prāṇaṁ yāsyasi maraṇaṁ dhruvam||

iti sneho'sti te bhartaḥ svajive mayi vā yadi|

ekadhāpīha māṁ smṛtvā bhavān saṁdraṣṭumarhati||

ityevaṁ vilapantyastā rākṣasyaḥ sakalā api|

svasvabhartāramālokya rudantyo'nuyayurdrutam||

186

tatkāruṇyavilāpaṁ te śrutvā sarve vaṇigjanāḥ||

sneharatisukhotsāhaṁ smṛtvā tā draṣṭumicchire||

tatra ye ye'tistenehārdrāṣu kāruṇyādhairyamohitāḥ|

tān draṣṭuṁ pṛṣṭamadrākṣuste te'śvānnyapatan jale||

ye ye'śvānnipatatanto'bdhau tānstānālokya tā drutam|

rākṣasyaḥ sahasoddhṛtya prādanatsvasvapatiṁ mudā||

evaṁ te vaṇijaḥ sarve nipatanto mahāmbudhau|

sahasoddhṛtya sarvābhī rākṣasībhiḥ prabhakṣitāḥ||

siṁhala eka evāśvapṛṣṭhe saṁśliṣya saṁśritaḥ|

triratnasmaraṇaṁ dhṛtvā saṁtasthau niścalendriyaḥ||

tamevaikaṁ mahāsattvamuhitvā so'śvarāṭlaghuḥ|

sahasā saṁkramatpāramabdherastīraṁ samāyayau||

tatra sa tīramāsādya pracchoḍitvā svamāśrayam|

avatārya svapṛṣṭhāttaṁ siṁhalamevamabravīt||

sādho vraja samādhāya saṁpaśyan pathi sarvataḥ|

sarvatra te śubhaṁ bhūyādramasva bandhubhiḥ sukham||

iti tena samādiṣṭaṁ śrutvā sa siṁhalaḥ kṛtī|

tamaśvaṁ sāṁjalirnatvā saṁpaśyannemavamabravīt||

dhanyo'si tvaṁ mahāsatva yanmāṁ mṛtyumukhagatam|

ādāya sahasottārya rakṣasi svayamāgataḥ||

tanme nātho'si śāstā piṇḍānutrātā suhṛdgatiḥ|

yāvajjīvaṁ bhavatpādaṁ smṛtvā bhajeya sarvadā||

manye bhavantamīśāṁśanirmitaṁ trijagatprabhum|

bodhisattvaṁ mahāsatvaṁ sarvasattvānupālakam||

itthaṁ māṁ sarvadālokya bhavān sarvatra saṁkaṭe|

bodhayityā prayatnena kṛpayā trātumarhati||

iti saṁprārthya taṁ nāthamaśvarājaṁ sa siṁhalaḥ|

tridhā pradakṣiṇīikṛtya nanāma tatpadān punaḥ||

187

tataḥ so'śvastamālokya kiṁciddūre caran svayam|

antarhito jvaladvahnirivākāśe yayau drutam||

tamevaṁ khe gataṁ dṛṣṭvā siṁhalaḥ so'tivismitaḥ|

yāvaddṛṣṭipathaṁ paśyaṁstasthau natvā kṛtāṁjaliḥ||

tataḥ sa siṁhalo dhīraḥ paśyan nmārge sahāhitaḥ|

ekākī saṁkraman jambūdvīpāraṇyamupāyayau||

tadā yā rākṣasī bhāryā siṁhalasya vaṇikpateḥ|

rākṣasyaḥ sakalāstāstāṁ parivṛtyaivamabruvan||

asmābhirbhakṣitāḥ sarvasvāmino'pi svakasvakāḥ|

bhakṣito na tvayaivaikaḥ svāmī nirvāhitaḥ katham||

yadi tāvattamānīya bhakṣase na tvamātmanā|

tvāṁ vihatya vayaṁ sarvā bhakṣiṣyāma iti dhruvam||

ityevaṁ kathitaṁ tābhiḥ sarvābhistanniśamya sā|

saṁtrastā puratastāsāṁ viṣaṇṇāsyaivabravīt||

bhaginyo yadi yuṣmākaṁ nirbandha eṣa niścayaḥ|

sarvathāhaṁ tamānīya bhakṣeyamiti niścitam||

iti tayoktamākarṇya rākṣasyaḥ sakalā api|

evaṁ cette bhavedbhadraṁ nocenneti hi cābruvan||

tataḥ sā rākṣasī dhṛtvā paramabhīṣaṇākṛtim|

ākāśāt sahasā gatvā siṁhalasya puro'sarat||

dṛṣṭvā tāṁ rākṣasīṁ bhīmāṁ purataḥ samupāsṛtām|

siṁhalo'siṁ samutthāpya saṁtrāsayitumudyayau||

siṁhalaṁ tamasiṁ dhṛtvā nihantuṁ saṁmukhāgatam|

dṛṣṭvā sā rākṣasī trastā pradudrāva vanāntare||

tadā tatra vaṇiksārtho madhyadeśāt samāyayau|

taṁ dṛṣṭvā sā sundarīrupaṁ dhṛtvā pura upāsarat||

tāṁ kāntāṁ sundarīṁ ramyāṁ purataḥ samupāsṛtām|

sārthavāhaḥ samālokya papracchaivaṁ samādarāt||

188

bhagini ko bhavantīha kāntāre tu mitāśrayā|

ekākī kuta āyāsi tatsatyaṁ vaktumarhasi||

iti sārthabhṛtā pṛṣṭe rudantī sā kṛtāṁjaliḥ|

tasya sārthapateḥ pādau praṇatvaivaṁ nyavedayat ||

ahaṁ sārthapate rājñastāmradvipapateḥ sutā |

siṁhalasyāsya bhāryārthaṁ datta tena mahībhujā||

anena sārthavāhena parinīyāhamātmanā|

datvā viśrambhamānītā svadeśagamanaṁ prati||

abdhitīrosaṁprāptā naukāyādau vibhagnitā|

amaṁgaleti kṛtvāhaṁ choritānena jaṁgale||

tadbhavān bodhayitvainaṁ sārthavāhaṁ mama priyam|

mayi snehabhisambandhe saṁyojayitumarhati||

tayeti prārthitaṁ śrutvā sārthavāhastatheti saḥ|

pratiśruya tasya sārthavāhasya samupāsarat||

taṁ dṛṣṭvā samupāyātaṁ siṁhalaḥ sa prasāditaḥ|

āsane saṁpratiṣṭhāpya samālokyaivamabravīt||

vayasya kauśalaṁ kaściddehe sarvatra cāpi te|

ityevaṁ saṁkathālāpaṁ kṛtvā tasthau vinodayan||

tathā sa sārthavāhastaṁ siṁhalaṁ kauśalaṁ mudā|

pṛṣṭvā saṁmodayan vīkṣya punarevamabhāṣata||

vayasyāsau rājaputrī pariṇītā tvayā svayam|

asthāne mā parityājyā kṣamasvāsyā virodhatām||

iti tenoditaṁ śrutvā siṁhalaḥ sa mahāmatiḥ|

sārthavāhaṁ tamālokya punarevaṁ nyavedayat||

sukhena rājaputrīyaṁ pariṇītāpi nā mayā|

rākṣasīyamihāyātā tāmradvīpanivāsinī||

iti tenoditaṁ śrutvā sārthavāhaḥ sa vismitaḥ|

siṁhalaṁ suhṛdaṁ taṁ ca samālokyaivamabravīt||

189

vayasya rākṣasīyaṁ ki kathamevamihāgatā|

jñātāpi ca tvayā kena tatsatyaṁ vaktumarhasi||

iti tenodite sarvavṛttāntaṁ vistareṇa saḥ|

siṁhalasya mitrasya purataḥ saṁnyavedayat||

taduktaṁ sarvṛttāntaṁ śrutvā sa sārthabhṛt sudhīḥ|

satyamiti parijñāya babhuva trasitāśayaḥ||

tataḥ sa siṁhalastasmāt saṁprasthitaḥ samāhitaḥ|

saṁpaśyan pathi sartatra saṁcaran svapuraṁ yayau||

tatra sa svagṛhe gatvā mātāpitroḥ puro gataḥ|

tatpādān sahasā natvā kauśalyaṁ samapṛcchata||

tvanmukhadarśanādeva kauśalyaṁ nau sadā bhavet|

tavāpi kauśalaṁ kacciditi tau paryapṛcchatām||

tacchrutvā siṁhalaścāsau svapravṛttimanusmaran|

galadaśruviliptāsyo pitrorevaṁ nyavedayat||

kiṁ tātāviha vakṣāmi daivena prerito'smi hi|

eka evāhamāyātaḥ sarve naṣṭāḥ sahāyakāḥ||

kathamiti punaḥ pṛṣṭaḥ pitṛbhyāṁ siṁhalaḥ sutaḥ|

sarvametat sa vṛttāntaṁ vistareṇa nyavedayat||

taduktaṁ sarvamākarṇya pitarau prahatāśayau|

ciraṁ niḥśvasya taṁ putraṁ paśyan tāvevamūcatuḥ|

hā putra bhāgyato nau tvaṁ jīvanniha samāgataḥ|

mā śucastaddhanaṁ naṣṭaṁ dhairyaṁ dhṛtvā sukhaṁ cara||

kimeva bahubhirdravyairvinā putreṇa nau gṛhe|

putra eva mahāratnaṁ dharmārthavaṁśasādhanam||

bahuratnāni naḥ santi yadi tvamiha nāgataḥ|

etānyapi hi sarvāṇi vyarthaṁ kṣiṇuyurāvayoḥ||

dravye naṣṭe punardravyaṁ sādhayayaṁ prayatnataḥ|

tvayi putre vinaṣṭe'haṁ sādhayeyaṁ kathaṁ param||

190

kiṁ kariṣyanti ratnāni vinā putreṇa sādhunā|

nirdhano'pi varaṁ sādhuḥ putro dharmārthasādhanaḥ||

mṛte ratnāni kiṁ kuryurvinā putreṇa sādhunā|

satputraḥ piṇḍadānādīn kṛtvā svarge'pi prersyet||

satputra evaṁ sadratnamiha dharmārthasadguṇān|

sādhayedyatparatrāpi saṁskṛtya prerayoddivi||

tattvamevāvayo ratnamiha dharmārthasaukhyadam|

saṁskārapiṇḍadānaiśca paratra prerayeddivi||

ityāvayorhi saṁsāre tvanmukhāmbhojadarśanāt|

janmajīvitasampattisādhanaṁ safalaṁ bhavet||

iti vijñāya satputra tvamāvābhyāṁ sahānvitaḥ|

saddharmasādhanaṁ kṛtvā bhuktvā kāmaṁ samācara||

dhṛtvā svakulasaṁvṛttiṁ triratnaśaraṇaṁ gataḥ|

datvārthibhyo yathākāmaṁ saṁramasva gṛhāśritaḥ||

tasminnavasare tatra rākṣasī sātisundarī|

bhūtvā siṁhalasaṁkāśaṁ putraṁ dhṛtvā samāyayau||

tatra taṁ bālakaṁ putramaṁka āropya sarvataḥ|

pṛcchanti siṁhalagehaṁ babhrāma sā pragalbhikā||

tatra sā preritā lokaiḥ siṁhalasya gṛhāntike|

gatvā samīkṣyamānā taddvāramūlamupāśrayat||

tatra lokāḥ samālokya bālakaṁ taṁ manoharam|

siṁhalasadṛśākāraṁ paśyanta evamabruvan|

bhavanto jñāyatāmeṣa bālakaḥ siṁhalātmajaḥ|

yadasya siṁhalasyeva nirviśeṣaṁ mukhendriyam|

ityuktaṁ janakāyena niśamya sā kṣapācarā|

bhavadvirjñāte'syāyaṁ putra ityevamabravīt||

bhagini tvaṁ sutā kasya kutaḥ kathamihāgatā|

iti taiśca janaiḥ pṛṣṭā sā punarevamabravīt||

191

bhavanto'haṁ sutā rājñastāmradvīpādhipasya hi|

pitrāsya sārthavāhasya dattā bhāryārthamātmanā||

anena sārthavāhena pariṇītā sahāgatā|

abdhitīropaprāptā naurbhagnā yādo'nilāhatā||

amaṁgaleti kṛtvāhaṁ choritānena jaṁgale|

kṣudraṁ putramimaṁ dhṛtvā kaṣṭenehāhamāgatā||

asyātmajo hyayaṁ bālo bhāryāhaṁ dharmacāriṇī|

ityenaṁ svāminaṁ sarvaṁ saṁbodhayitumarhatha||

tayeti prārthitaṁ śrutvā sarve lokāstatheti te|

pratijñāya drutaṁ tasya siṁhalasya puro gatāḥ||

sarvametat pravṛttāntaṁ yathoditaṁ tathā tathā|

vistareṇa samākhyāya siṁhalamevamavruvan||

sārthavāha tvayā bhāryā kṣudraputrā tapasvinī|

bālakaśca sutaste'sau tyaktāvenāvubhau katham|

tadasmākaṁ vacaḥ śrutvā bhāryāṁ tāṁ svātmajaṁ ca tam|

saṁpaśyan kṛpayā sādho samanvāhartumarhasi||

iti taiḥ prārthyamāno'sau siṁhalastān suhṛjjanān|

sarvānapi samālokya pura evamabhāṣata||

bhavanto na sutā rājño bhāryāpīyaṁ na me khalu|

rākṣasī hi narāhārā tāmradvīpanivāsinī||

bālo'pyayaṁ na me putro nirmito māyayānayā|

iti satyaṁ mayā jñātvā kathyate na mṛṣā khalu||

tacchrutvā te janāḥ sarve tasya pitroḥ puro gatāḥ|

sarvametat pravṛttāntaṁ vistareṇa nyavedayan||

tanniveditamākarṇya pitarau tau prabodhitau|

svātmajaṁ taṁ samāmantrya pura evamabhāṣatām||

kṣamasva svātmajasnehādduhiturnṛpatestava|

bhāryāyāḥ pariṇīyāta aparādhaṁ sahasraśaḥ||

192

iti taduktamākarṇya siṁhalaḥ so'bhiroṣitaḥ|

pitroretat pravṛttāntaṁ nivedya caivamabravīt||

tāta neyaṁ sutā rājñaḥ bhāryāpi ca na me khalu|

dārako'yaṁ na me putro nirmito māyayānayā||

rākṣasīyaṁ narāhārā tāmradvīpanivāsinī|

asmānapi samāhartuṁ tāmradvīpādihāgatā||

iti putroditaṁ śrutvā tau mātāpitarāvapi|

tamātmajaṁ samālokya punarevamabhāṣatām||

sarvā api striyaḥ putra rākṣasya eva māyikāḥ|

tenāsyā aparādhatvaṁ kṣantumarhasi sarvathā||

ityetatkathitaṁ tābhyāṁ śrutvā sa siṁhalaḥ sutaḥ|

tau mātāpitarau paśyan punerevamabhāṣata||

yadyeṣā tāta yuṣmākamabhipretā manoramā|

dhārayata gṛhe hyetāṁ yāsyāmyanyatra sāmpratam||

iti putroditaṁ śrutvā tau mātāpitarau punaḥ|

ātmajaṁ taṁ samālokya snehādevamabhāṣatām||

dhāsyāmaḥ suta tāmenāṁ tavaivārthe gṛhe sadā|

yadi te rucitā neyaṁ kimasmākamanayātmaja||

iti tābhyāṁ kathitvāsau niṣkāsitā balāttataḥ|

siṁhakeśalino rājñaḥ sakāśaṁ sahasā yayau||

tatra sā sundarī kāntā saputrā dvāre sannidhau|

samupāsṛtya paśyantī mohayantī samāśrayat||

tāṁ dṛṣṭvā mantriṇo'mātyāḥ sarve kautūhalānvitāḥ

nṛpateḥ purato gatvā samīkṣyaivaṁ nyavedayan||

devātisundarī kāntā sakāntabālakātmajā|

rājadvāramupāśritya saṁpiṣṭhate pragalbhikā||

iti tairniveditaṁ śrutvā rājā sa siṁhakeśalī|

praveśayātra paśyeyamiti tān mantriṇo'bravīt||

193

mantriṇastathetyuktvā gacchantaḥ sahasā tataḥ|

vanitāṁ tāṁ samāhūya prāveśayannṛpālayam||

dṛṣṭvā tāṁ sundarī kāntāṁ rājāsau rāgamohitaḥ|

suciraṁ tāṁ samālokya tasthau niścaritendriyaḥ||

tataḥ sa nṛpatiḥ paśyan pṛṣṭvā tāṁ kauśalaṁ mudā|

kutastvamāgatā kasya putrīti paryapṛcchata||

tacchrutvā pramadā sā taṁ paśyantī nṛpatiṁ cirāt|

galadaśruviliptāsyā praṇatvaivamabhāṣata||

deva jānīhi māṁ putrīṁ tāmradvīpamahīpateḥ|

sārthavāhasya bhāryārthaṁ dadau sa nṛpatiḥ svayam||

tenāpi sārthavāhena pariṇītāsamādarāt|

tataḥ saṁprasthitānena sahehāgantumutsukā||

abdhitīre prāptā naurbhagnā yādo'nilāhatā|

kṛcchrāttataḥ samuttīrya tīramāsadya prācaran||

amaṁgaleti kṛtvāhaṁ choritānena jaṁgale|

tadātmajamimaṁ dhṛtvā śanairiha samāgatā||

pṛṣṭvāhaṁ sārthavāhasya gṛhaṁ gatvā samāśritā|

pitṛbhyāmapi saṁtyaktā nirvāhitā gṛhād balāt||

tadbhavaccharaṇe rājan kṣudraputrāhamāgatā|

tadbhavānsiṁhalaṁ pauraiṁ kṣamāpayitumarhati||

iti tayoktamākarṇya nṛpatiḥ sa samīkṣya tām|

samāśvāsya samāhūya mantriṇa evamabravīt||

mantriṇaḥ sārthavāhaṁ taṁ siṁhalaṁ siṁhanandanam|

gatvāhaṁ sahasāhūya samānayata sāmpratam||

iti rājñā samādiṣṭaṁ śrutvā te mantriṇo drutam|

siṁhalaṁ taṁ samāhūya nṛpasya samupānayat||

dṛṣṭvā taṁ samupāyātaṁ siṁhalaṁ sa narādhipaḥ|

sādaraṁ samupāmanyiṁ samīkṣyaivaṁ samādiśat||

194

siṁhalaṁ kena bhāryeṣā tvayā tyaktā nṛpātmajā|

kṣamasvaināṁ gṛhe nītvā sātmajāmabhipālaya||

ityādiṣṭaṁ narendreṇa śrutvā sa siṁhalo vaṇik|

sāṁjalistaṁ nṛpaṁ natvā samālokyaivamabravīt||

deva naiṣā sutā rājño bhāryāpi me suto'pyayam|

rākṣasīyaṁ narāhārā tāmradvīpādihāgatā||

tenaitatkathitaṁ śrutvā sa rājā rāgamohitaḥ|

siṁhalaṁ tāṁ ca samīkṣya punarevaṁ samādiśat||

sarvāḥ striyo'pi rākṣasya eva tatkṣantumarhati|

yedyeṣā nābhipretā te tyaktvā me dīyatāṁ tvayā||

etadrājoditaṁ śrutvā siṁhalaḥ sa vaṇiksudhīḥ|

nṛpatiṁ taṁ samālokya punarevaṁ nyavedayat||

rākṣasīyaṁ mahārāja na dadyām nāpi vāraye|

bhavān samyagvicāryaiva karotu te hitaṁ yathā||

iti taduktamākarṇya rājā sa rāgamohitaḥ|

ityuktvā siṁhato dhīraḥ tataḥ saṁpresthito gṛhe||

triratnasmṛtimādhāya tasthau dhairyasamāhitaḥ|

tāṁ kāntāṁ sasutāṁ svāntaḥpure prāveśayanmudā||

tataḥ sā ramaṇī kāntā rājānaṁ taṁ pramohitam|

ramayantī yathākāmaiḥ sukhairhṛtvā vaśe'nayat||

tayaiva saha saṁrakto rājā sa kāmananditaḥ|

yathākāmaṁ sukhaṁ bhuktvā cacāra svecchayā raman||

evaṁ sā rākṣasī nityaṁ ramayitvā yathecchayā|

nṛpatiṁ taṁ vaśīkṛtya svacchandaṁ samacārayat||

tataḥ sā rākṣasī rātro rājakulāśritān janān|

nṛpatipramukhān sarvān saṁprāsvapitān vyadhāt||

kṛtvā sarvān prasuptāṁstān prāsvāpanābhimohitān|

tataḥ sā sahasākāśāttāmradvīpaṁ mudācarat||

195

tatra sā sahasopeya tāḥ sarvā api rākṣasī|

purataḥ samupāhūya samālokyaivamabravīt||

bhaginyastena yuṣmākamekena siṁhalena kim|

siṁhakeśariṇo rājñaḥ siṁhakalpābhidhe pure||

nṛpatipramukhāḥ sarve janā antaḥpurāśritāḥ|

mayā kṛtāḥ prasuptāste prāsvāpanābhimohitāḥ||

āgacchata mayā sārdhaṁ sahasā tatra caremahi|

nṛpatipramukhān sarvān bhakṣiṣyāmo'dhunā vayam||

iti tayoktamākarṇya rākṣasyaḥ sakalā api|

ākāśāt sahasā gatvā siṁhakalpaṁ mudācaran||

tatra tāḥ sahasopetya sarvā rājakule sthitān|

nṛpatipramukhān sarvāṁllokān mudā ca khādire||

sarve'pi bhakṣitāstābhī rākṣasībhirnṛpādayaḥ|

janā rājakuladvāraṁ nodghāṭitamuṣasyapi||

rājakulopari prātaḥ pakṣiṇaḥ kuṇapāśinaḥ|

gṛdhrādayo virāvantaḥ prabhramantaḥ precirire||

tatra prātaḥ samāyātā amātyā mantriṇo janāḥ|

pakṣiṇo bhramato dṛṣṭvā tasthuḥ sarve'pi vismitāḥ||

kathaṁ rājakulaṁ dvāraṁ nodghāṭitaṁ ca sāmpratam|

bhramantaḥ pakṣiṇo'neke ityuktvā tasthurunmukhāḥ||

tatpravṛttāntamākarṇya siṁhalaḥ sahasotthitaḥ|

niśitaṁ khaḍgamādāya prācarattatra satvaraḥ||

tatra tāṁ janatāṁ paśyansiṁhalaḥ sa upāśritaḥ|

galadaśruviliptāsyaḥ purata evamabravīt||

bhavantaḥ kuṇapāhārā bhramantyatra khagā yataḥ|

tadrājāpi janāḥ sarve rākṣasyā bhakṣitā khalu||

taduktamiti tacchrutvā sarve'pi mantriṇo janāḥ|

kathamevaṁ tvayā jñātamityaprākṣustamādarāt||

196

tacchrutvā siṁhalaścāsau sarvānstān mantriṇo janān|

samīkṣya tatpuraḥ sthitvā sahasauvamabhāṣata||

bhavanto dīrghaniḥśreṇiḥ sahasānīyatāmiha|

āruhyopari gatvāhaṁ paśyāmyatra samantataḥ||

taduktaṁ mantriṇaḥ śrutvā niḥśreṇiṁ sahasā janaiḥ|

ānayitvāśu prāsāde prānte samadhyaropayan||

tān dṛṣṭvā siṁhalaḥ khaḍgaṁ dhṛtvābhiruhya saṁkraman|

prāsādopari saṁsthitvā trāsayattāḥ niśācarīḥ||

siṁhalaṁ khaḍgapāṇiṁ taṁ prāsādopari saṁsthitam|

rākṣasyastāḥ samālokya sarvā bhītā vibabhramuḥ||

tāsāṁ kāścicchiro dhṛtvā kāścitpādān bhujān parāḥ|

tāḥ sarvā api rākṣasyaḥ palāyitāstato drutam||

tataḥ siṁhala ālokya sarvāstā niṣpalāyitāḥ|

prāsādādavatīryāśu dvāraṁ samudaghāṭayat||

tataste mantriṇo'mātyā janāḥ sarve'pi sainikāḥ|

gatva samīkṣya rājādīn sarvān bhuktān vicukruśuḥ||

suciraṁ vilapitvā te sarve'pi mantriṇo janāḥ|

amātyāḥ sainikāḥ paurā viceruḥ saṁtrasitāśayāḥ||

tataḥ sa siṁhalo dṛṣṭvā sarvāṁstān mantriṇo janān|

amātyān sainikān paurān samāmantryaivamabravīt||

bhavanto mā vicarantyatra nāsti kācinniśācarī|

tatsarve samupāviśya paśyantāṁ sarvataḥ punaḥ||

tataste mantriṇo'mātyā janāḥ saṁvīkṣya sarvataḥ|

sarvarājakulaṁ sāntarbahistaṁ samaśodhayan||

tataste mantriṇo'mātyā brahmaṇādīn mahājanān|

sannipātya prajāścāpi samāmarnayaivamabruvan||

bhavanto'tra mṛto rājā vaṁśastasya na vidyate|

tadatra kaṁ kṛtvā mimīmahi vadantvidam||

197

iti tairmantribhiḥ proktaṁ śrutvā te brāhmaṇādayaḥ|

mahājanāḥ prajāścāpi sarve'pyevaṁ nyavedayan||

yaḥ prājñaḥ sātviko viro nītiśāstravicakṣaṇaḥ|

dayākāruṇyabhadrātmā sarvadharmahitārthabhṛt||

taṁ vidhinābhiṁṣiṁcyātra pratiṣṭhāpya nṛpāsane|

sarvarājyādhipaṁ kṛtvā pramāṇayantu sarvadā||

iti taiḥ kathitaṁ śrutvā kecidvijñā mahājanāḥ|

sarveṣāṁ mantriṇāṁ teṣāṁ purata evamabruvan||

siṁhalo'yaṁ sārthāvāhaḥ sātviko nītivitkṛtī|

dayākāruṇyabhadrātmā sarvasattvahitārthabhṛt||

īdṛgvīro mahāprājño dayākāruṇyasanmatiḥ|

maitrīśrīsadguṇādhāro nāsti kaścinmahājanaḥ||

tadenaṁ siṁhalaṁ vīramabhīṣiṁcya nṛpāsane|

pratiṣṭhāpya nṛpaṁ kṛtvābhimatāṁ sakalaiḥ saha||

iti tairuditaṁ śrutvā te'mātyā mantriṇo janāḥ|

sarve'pyanumataṁ kṛtvā tathā kartuṁ samārabhan||

tataste mantriṇo'mātyā brāhmaṇāśca mahājanāḥ|

siṁhalaṁ taṁ samāmanyiṁ purata evamabravan||

siṁhalātra yadasmākaṁ prajānāmapi saṁmatam|

tadanumodya rājyo'tra rājā bhaviturhasi||

iti tairmantribhiḥ sarvairamātyaiḥ sujanairdvijaiḥ|

prārthitaṁ siṁhalaḥ śrutvā tatpara evamabravīt||

bhavanto'haṁ vaṇigvṛttivyavahāropajīvikaḥ|

tatkathaṁ rājyasaṁbhāraṁ saṁvoḍhumabhiśaknuyām||

tadetanmama yogyaṁ na kṣamantu tadaśakyatām||

yadyogyaṁ karma tatraiva yojanīyo hi mantribhiḥ||

iti tenoditaṁ śrutvā te'mātyā mantriṇo janāḥ|

sarve taṁ siṁhalaṁ vīkṣya samāmantryaivamabruvan||

198

bhavatsadṛśaḥ sadbuddhirviryavān sadayaḥ kṛtī|

sātviko lokavikhyātaḥ kaścidanyo na nidyate||

yaccāsya nṛpatervaṁśe vidyate'pi na kaścana|

tadatredaṁ bhavān rājyamanuśāsitumarhati||

iti tairmantribhiḥ sarvaiḥ saṁprārthitaṁ niśamya saḥ|

siṁhalo mantriṇaḥ sarvān samālokyaivamabravīt||

bhavanto yadi māṁ sarve rājānaṁ kartumicchatha|

samaye nāhamicchāmi rājyaṁ samanuśāsitum||

iti tenoditaṁ śrutvā sarve te mantriṇo janāḥ|

amātyāstaṁ mahābhijñaṁ samalokyaivamabruvan||

yathā yadbhavatākhyātaṁ samayaṁ tattathā khalu|

sarve vayaṁ samādhāya cariṣyāmaḥ samāahitāḥ||

iti taduttamākarṇya siṁhalaḥ saṁprabodhitaḥ|

sarvānstān mantriṇo'mātyān samālokyaivamabravīt||

yadyetatsatyamādhāya sarve caritumacchatha|

tathātra rājyasaṁbhāraṁ saṁvoḍhumutsahe'pyaham||

tadbhavanto'tra me vākyaṁ dhṛtvā dharmānusādhinaḥ|

triratnabhajanaṁ kṛtvā careyuḥ sarvedā śubhe||

ityanuśāsanaṁ dhṛtvā mama dharmāsahāyīnaḥ|

sarvesattvahitādhāre dahrme caritumarhatha||

iti tenoditaṁ śrutvā sarve mantriṇo janāḥ|

amātyā dvijapaurāśca tatheti pratiśuśruvuḥ||

tataste mantriṇo'mātyā janā dvijā mahājanāḥ|

sarve'pi saṁmataṁ kṛtvā taṁ nṛpaṁ kartumārabhan||

tataste'tra pure samyagchodhayitvā samantataḥ|

dhvajachatrādyālaṁkārairmaṇḍanaiḥ samaśodhayan||

tataste pariśuddhe'hina siṁhalaṁ yathāvidhim|

abhiṣiṁcya mahotsāhaiścakruḥ lokādhipaṁ nṛpam||

199

nṛpāsane pratisṭhāpya sarve lokāḥ samantriṇaḥ|

siṁhalaṁ taṁ mahārājaṁ saṁsevire samādarāt||

tataḥ sa siṁhalo rāja sarvāṁllokāan vinodayan|

svasvadharme pratiṣṭhāpya śaśāsa svātmajāniva||

tadanuśāsanaṁ dhṛtvā sarve lokā dvijādayaḥ|

triratnabhajanaṁ kṛtvā saṁcevire śubhe sadā||

tadā tasya prabho rājye sarvatra viṣayeṣvapi|

nirutpātaṁ śubhorsāha prāvarttata nirantaram||

tathā sa mantribhiḥ sadbhiḥ nītidharmavicakṣaṇaiḥ|

sevyamāno mahāvijño rarāja devarāḍiva||

tatra sa nṛpatirjitvā janbūdvīpe mahībhujaḥ|

sarvānstān mantriṇo'mātyān samāmarnayaivamādiśat||

sajjīkriyatāmāśvatra caturaṁgabalaiḥ saha|

tāmradvipe gamiṣyāmi jetuṁ tā rākṣasīrapi||

tadādiṣṭaṁ samākarṇya sarve mantriṇo janāḥ|

caturaṁgabalānyevaṁ sahasā samasajjayan||

tataḥ sannāhya sa bhūmīndraścaturaṁgabalaiḥ saha|

saṁprasthito mahotsāhaistīraṁ prāpa mahodadheḥ||

tatra sa tāni sarvāṇi caturaṁgabalānyapi|

āropya vahaneṣvabdhau saṁprasthito caran mudā||

tatra sa saṁtaran sarvaiścaturaṁgavalaiḥ saha|

svastinā sahasāmbodheḥ pāratīramupāyayau||

tāmradvīpe tadā tatra rākṣasīnāṁ mahaddhvajaḥ|

repita āpaṇasthāne kampito'sūcayadbhayam||

taṁ prakampitamālokya rākṣasyo bhayaśaṁkitāḥ|

sarvā ekatra saṁmilya mitha evaṁ samūcire||

bhavantya āpaṇastho'thaṁ dhvajaḥ prakampito'dhunā|

jāmbudvīpanṛpā nūnamasbhiryoddhumāgatāḥ||

200

sajjīkṛtvā tadasmābhiḥ sthātavyamiha sāmpratam|

iti saṁbhāṣya tā draṣṭumabdhitīramupācaran||

tatrasthāḥ sakalāstāstān siṁhalādīn narādhipān|

tīrottīrṇān mahotsāhairdadṛśuryoddhumāgatān||

dṛṣṭvā tān samupāyātān rākṣasyastā bhayānvitāḥ|

kāścit palāyitā bhītāḥ kāścadyoddhaṁ samāśritāḥ||

yoddhaṁ pratyudgatāḥ kāścit kāścittasthurnirīkṣya khe||

tān pratyudgatān dṛṣṭvā siṁhalasyāġyāyā drutam|

vidyādharibhirāviṣṭā vīraiḥ śastraiḥ pradyotitāḥ||

avaśiṣṭā abhistāḥ siṁhalasya nṛpaprabhoḥ|

kṛtāṁjalipuṭā natvā pādayorevamabruvan||

kṣamasva no mahārāja vrajāmaḥ śaraṇe tava|

tadasmān yoṣito bālā hantuṁ nārhati kṣatriyaḥ||

iti saṁprārthitaṁ tābhiḥ śrutvā sa siṁhalaḥ prabhuḥ|

samayena kṣayaṁ va iti tā vīkṣyābravīt||

tacchutvā sakalā tāstaṁ siṁhalaṁ kṣatriyādhipama|

sāṁjalayaḥ punarnatvā samālokyaivamabravīt||

kiṁ samayaṁ samākhyātuṁ bhavatābhihitaṁ yathā|

tathā sarve vayaṁ dhṛtvā cariṣyāmaḥ sadāpi hi||

itiḥ tābhiḥ samākhyātaṁ niśamya sa nṛpaḥ sudhīḥ|

tāṁ sarvā rākṣasīḥ paśyan punarevamabhāṣata||

yadīdaṁ nagaraṁ tyaktvā sarve'nyatrādhitiṣṭhatha|

madvijite ca yadyatra nāparādhyetha kasyacit||

tadā yuṣmākamevāhamaparādhyakṣayamenahi|

tadanyathā kṛte yuṣmān sarvā hanyāṁ sa saṁśayaḥ||

iti tena samākhyātaṁ śrutvā tāḥ sakalā api|

siṁhalaṁ taṁ praṇatvā ca samālokyaivamabruvan||

svāmiṁstathā kariṣyāmo bhavānabhihitaṁ yathā|

tadasmān yoṣitā bālāḥ saṁpālayitumarhati||

201

iti saṁprārthya sarvāstā rākṣasyaḥ paribodhitāḥ|

tyaktvā tadviṣayaṁ gatvā vane'nyatra samāśrayan||

tatra sa siṁhalo rājā sāmātyā mantriṇo janāḥ|

sthitvā lokānadhiṣṭhāpya svasvadharme'nvaśāsata||

tatra te sakalā lokā dhṛtvā tannupaśāsanam|

triratnabhajanaṁ kṛtvā svasvardhaṁ samācaran||

tadaitaddharmabhāvena subhikṣaṁ nirupadravam|

saddharmamaṁgalotsāhaṁ prāvartata samantataḥ||

siṁhalena narendreṇa jitvā saṁvāsitaṁ svayam|

tenāsau siṁhaladvīpa iti prakhyāpito'bhavat||

yo'sau siṁhalo rājā tadāhamabhavaṁ khalu|

yaḥ siṁhakeśarī rājā jyeṣṭha eva mahallakaḥ||

tadābhūdrākṣasī yā sā veṣā evānupamā khalu|

yo valāho'śvarājo'bhūdeṣo'valokiteśvaraḥ||

tadāpyevaṁ sa lokeśo bodhisattvo vilokya mām|

aśvo bhūtvā samuttāryāpyabdherevaṁ mahadbhayāt||

evaṁ sa trijagannātho bodhisattvaḥ sadā svayam|

vilokya sakalān sattvān samuttārya bhayādavat||

tenāsya sadṛśo dharmo nāsti kasyāpi kutracit|

buddhānāmapi nāstyeva kuto'nyeṣāaṁ tridhātuṣu||

itthamayaṁ mahāsattvaḥ sarvalokādhipeśvaraḥ|

sarvadharmādhipaḥ śāstā mahābhijñā'dhirājate||

tena lokādhipāḥ sarve traidhātukādhipā api|

asya śaraṇamāśritya prabhajanti sadādarāt||

ye'pyasya śaraṇaṁ kṛtvā bhajanti sarvadādarāt|

durgatiṁ te na gacchanti saṁprayānti sukhāvatīm||

tatra gatvāmitābhasya munīndrasyopasaṁśritāḥ|

sadā dharmāmṛtam pītvā pracaranti jagaddhite||

tataste bodhisaṁbhāraṁ pūrayitvā yathākramam|

niḥkleśā bodhimāsādya saṁbuddhapadamāpnuyuḥ||

iti vijñāya ye sattvāḥ samīcchanti jināspadam|

tasya lokādhināthasya bhajantu śaraṇāśritāḥ||

iti śāstrā samādiṣṭaṁ śrutvā sarve sabhāśritāḥ|

lokāstatheti vijñapya prābhyanandan prabodhitāḥ||

||iti siṁhalasārthavāhoddhāraṇaprakaraṇaṁ samāptam

Technical Details

Text Version: 

Romanized

Input Personnel: 

DSBC Staff

Input Date: 

2007

Proof Reader: 

Miroj Shakya

Supplier: 

Nagarjuna Institute of Exact Methods

Sponsor: 

University of the West

Chapter: 

0

17. sarvasattvoddhāraṇa saṁbodhimārga sthāpana maheśvaromādevī saṁbodhi vyākaraṇopadeśa prakaraṇam

17. sarvasattvoddhāraṇa saṁbodhimārga sthāpana maheśvaromādevī saṁbodhi vyākaraṇopadeśa prakaraṇam

atha sarvanīvaraṇaviṣkambhī sa jinātmajaḥ|

sāṁjalirbhagavantaṁ taṁ punarnatvaivamabravīt||

bhagavaṁstrijagaddhartuste lokādhipateḥ prabhoḥ|

kāye dharmāḥ kiyanto'pi vidyante tān samādiśa||

iti saṁprārthitaṁ tena viṣkambhinā niśamya saḥ|

bhagavāṁstaṁ mahāsattvaṁ samalokyaivamādiśat||

kulaputrāsya nāthasya traidhātukanivāsinām|

kāye sarve'pi saddharmāḥ saṁvidyante vyavasthitāḥ||

tadyathāsya tanau lomnāṁ vivareṣu santi ye vṛṣāḥ|

tān saṁkṣepeṇa vakṣyāmi śṛṇudhvaṁ yūyamādarāt||

tadyathaikavile lomnaḥ suvarṇāni bahūnyapi|

gandharvāṇām sahastrāṇi nivasanti mahāsukham||

bādhyante na ca te kleśairduḥkhaiḥ saṁsārikairapi|

viraktā duritācāropaviśuddhendriyottamāḥ||

saddharmācārasaṁraktāścaturbrahmavihāriṇaḥ|

śuddhaśīlāḥ sadāṣṭāṁgapoṣadhavratadhāriṇaḥ||

tatra śrīmanmahāratnaṁ cintāmaṇisamujjvalaḥ|

sarvasattvahitārthāya svayamutpadya saṁsthitaḥ||

yadā te maṇīmabhyarcya gandharvāste samīpsitam|

prārthayanti tadā teṣāṁ sarvaṁ saṁsidhyate tathā||

evaṁ bhadrasukhaṁ bhuktvā gandharvāste pramoditāḥ|

triratnabhajanaṁ kṛtvā pracarantaḥ śubhe sthitāḥ||

etadapi mahaddharmamasya lomavile sthitam|

tenāsau trijagannātho dharmakāyo virājate||

tato'nyasmiṁśca kṛṣṇākhye lomavile jagatprabhoḥ|

śatakoṭisahasrāṇi maharṣīṇāṁ vasantyapi||

eko'bhijñā dvayabhijñāśca tryabhijñāścāpi kecana|

204

keciccaturabhijñāśca paṁcābhijñāśca kecana|

sarve te ṛṣayo dhīrāḥ svasvakulavrataṁdharāḥ|

suvarṇamayaśailānāṁ pārśveṣu kuṭṭimāśritāḥ||

kecidrūpamayānāṁ ca pārśveṣu bhūbhṛtāṁ sthitāaḥ|

padmarāgamayānāṁ ca kecitpārśrveṣu bhūbhṛtām||

kecinnīlamayānāṁ ca pārśveṣu kuṭṭimāśritāḥ|

kecidvajramaye pārśve kecinmaṇimaye sthitāḥ||

vaiḍūryakuṭṭime kecidaśmagarbhamaye'pare|

kecidbhīṣmamaye pārśve saptaratnamayeṣvapi||

sarveṣāmapi ratnānāṁ pārśveṣu sarasīṣvapi|

udyāneṣu tathā kecidārāmeṣu vaneṣu ca||

sarvertufalapuṣpādyairvṛkṣaiḥ saṁśobhiteṣvapi|

keciccandanavṛkṣāṇāṁ kecidagururbhūruhām||

kecittamālavṛkṣāṇāṁ keciccampakabhūruhām|

aśvatthānāṁ vaṭāṇāṁ ca tathānyeṣāṁ ca bhūruhām||

tathānye kalpavṛkṣāṇāṁ vāṁchitārthapradāyinām|

taleṣūṭajamāśritya saṁtiṣṭhante samāhitāḥ||

kecidaṣṭāṁgaśuddhāmbusampūrṇeṣu sarassvapi|

divyapadmotpalādyeṣu samāśritya samāhitāḥ||

śuddhaśīlā viśuddhāṁgāḥ śuddhāśaya jitendriyāḥ|

nānātapovrataṁ dhṛtvā saṁtiṣṭhante samāhitāḥ||

anekakalpavṛkṣāaśca suvarṇarupyapatrakāḥ|

santi lohitadaṇḍāśca sarvālaṁkāralambitāḥ||

tatredṛkkalpavṛkṣāṇāmekaikasya tale sthitam|

gandharvāṇāṁ śataṁ smṛtvā triratnaṁ bhajane sadā||

yadā te bhavasaṁcāradukhāni vividhānyapi|

vicintya kheditātmānaḥ evamudīrayantyapi||

aho janmajarāvyādhikleśavyākuladuḥkhatā|

205

sarveṣāmapi jantūnām saṁsārabhramatāṁ sadā||

jāmbūdvīpamanuṣyāste kleśāgninitāpitāśayāḥ|

duḥkhāni vividhānyeva bhuktvā carantiṁ durvṛtau||

kathaṁ te mānavā dṛṣṭvā jīvītaṁ bhaṁguropamam|

triratnabhajanaṁ kṛtvā na caranti jagaddhite||

triratnabhajanaṁ kṛtvā ye caranti jagaddhite||

teṣāṁ sarvamabhiprāyamihāpi sidhyate khalu||

paratra te sukhāvatyāṁ lokadhātau samīritāḥ|

jinendrasyāmitābhasya śaraṇe samupasthitāḥ||

sarvadā bhajanaṁ kṛtvā pītvā dharmāmṛtaṁ mudā|

bodhicaryāvrataṁ dhṛtvā saṁcareran jagaddhite||

tataste vimalātmāno bodhisattvā jinātmajāḥ|

trividhāṁ bodhimāsādya saṁbuddhapadamāpnuyuḥ||

ityevaṁ taiḥ samākhyātaṁ śrutvā pakṣimṛgādayaḥ|

paśavo'pi samudvignā manasaivaṁ vyacintayan||

aho duḥkhaṁ manuṣyāṇāṁ api saṁsāracārinām|

tiraścāṁ paśujātīnāmasmākaṁ kiṁ kathyate||

kadā vayamimaṁ pāpakāyam tyaktvā punarbhave|

mānuṣyajanma āsādya caremahi sadā vṛṣe||

dhanyāste manujā loke triratnaśaraṇaṁ gatāḥ|

smṛtvā dhyātvā bhajanto'yaṁ saṁcarante jagaddhite||

ityevaṁ te'nusaṁcintya sarve pakṣimṛgādayaḥ|

triratnamanusaṁsmṛtvā dhyātvā bhajanta ādarāt||

tadā teṣāmabhiprāyaṁ sarveṣāmapi sidhyate|

divyabhogyādivastūni sarvāṇyapi bhavanti ca||

tad dṛṣṭvā suprasannāste sarve pakṣimṛgādayaḥ|

triratnabhajanaṁ kṛtvā bhajantaḥ pracarantyapi||

evaṁ te ṛṣigandharvāḥ pakṣimṛgādijantavaḥ|

206

api sarve śubhotsāhaiḥ saṁtiṣṭhante pramoditāḥ||

evaṁ kṛṣṇābhidhe lome vivare kāye jagatprabhoḥ|

ṛṣyādayo mahāsatvāḥ maharddhidharmacāriṇaḥ||

evaṁ tasya jagaddhartuḥ kāye sarve vṛṣāḥ sthitāḥ|

tenāyaṁ trijagannāthaḥ sarvadharmādhipaḥ prabhuḥ||

iti matvāsya sarve'pi śraddhayā śaraṇaṁ gatāḥ|

nāmāpyuccārya smṛtvāpi bhajantu vodhivāṁchinaḥ||

ye'pyasya śaraṇe sthitvā nāmāpyuccārya sarvadā|

dhyātvā smṛtvāpi sadbhaktvā bhajanti saṁprasāditāḥ||

durgatiṁ te na gacchanti saṁyāsyanti sukhāvatīm|

tatrāmitābhanāthasya śaraṇe samupasthitāḥ||

sadā dharmāmṛtaṁ pītvā pariśuddhatrimaṇḍalāḥ|

trividhāṁ bodhimāsādya saṁbuddhapadamāpnuyuḥ||

ityādiṣṭaṁ munīndreṇa niśamya te sabhāśritāḥ|

viṣkambhipramukhāḥ sarve prābhyanandan prabodhitāḥ||

tataḥ sa bhagavāṁstaṁ ca viṣkambhinaṁ jinātmajam|

sādaraṁ samupāmantrya saṁpaśyannevamādarāt||

kulaputra tato'nyatra tasya traidhātukaprabhoḥ|

lokeśasya tanau lomavivare ratnakuṇḍale||

tatrānekāni gandharvakanyānāṁ niyutāni ca|

śatakoṭisahasrāṇi nivasanti sadā mudā||

tāḥ sarvā devakanyābhā divyārupā manoharāḥ|

saumyātisundarāḥ kāntā bhadrapoṣṭendriyāśayāḥ||

bādhyante naiva tāḥ kleśaiḥ duḥkhairmānuṣyakairapi|

saddharmaśrīguṇasaṁpattisukhāsaṁpannananditāḥ||

tāssarvāstasya nāthasya catuḥsaṁdhyaṁ samāhitāḥ|

dhyātvā nāma samuccārya smṛtvā bhajanti sādaram||

tāsāṁ sarvāṇi vastūni dravyāṇi bhūṣaṇāni ca|

207

prādurbhūtāni sidhyante yathābhivāṁchitānyapi||

evaṁ tāḥ sukhasaṁpannāścaturbrahmavihāriṇaḥ|

bodhicaryāvrataṁ dhṛtvā pracaranto jagaddhite||

triratnabhajanaṁ kṛtvā saṁbodhinihitāśayāḥ|

satyadharmānusaṁraktāstiṣṭhanti saṁpramoditāḥ||

evaṁ tasya jagannāthaśarīraṁ sukṛtālayam|

tenāsau trijagannātho dharmarājo virājate|

tato'nyasmin vile lomnastasya ca trijagatprabhoḥ|

koṭiśatasahasrāṇi nivasantyamṛtāndhasām||

te sarve'pyamarā dhīrāḥ saṁbodhinihitāśayāḥ|

bodhisattvā mahāsattvāścaturbrahmavihāriṇaḥ||

ekabhūmisthitaḥ kecit keciddvitīyabhūmikāḥ|

tṛtīyabhūmikāḥ kecit keciccaturthabhūmikāḥ||

paṁcamabhūmikāḥ kecit kecicca ṣaṣṭhabhūmikāḥ|

saptamabhūmikāḥ kecit kecidaṣṭamabhūmikāḥ||

navamabhūmikāḥ kecit keciddaśamabhūmikāḥ||

sarve sattvahitādhānasaṁbodhivratacāriṇaḥ|

triratnabhajanaṁ kṛtvā saṁcarante jagaddhite||

tasmiṁśca vivare santi hemarupyamayā nagāḥ|

ṣaṣṭiyojanasāhasrasamucchritā mahattarāḥ||

sarve'pi śataśṛṁgāste saptaratnamayojjvalāḥ|

teṣāṁ pārśveṣu sarveṣu te ekabhūmikādayaḥ|

boddhisatvā mahāsatvā dhyātvā tiṣṭhanti yoginaḥ|

gandharvāṇāṁ ca sāhasrakoṭilakṣaśatānyapi||

ratnamayavimāneṣu saṁramante mahotsavaiḥ|

saṁgītitūryasaṁvādyairmahāyānavratotsavaiḥ||

triratnabhajanaṁ kṛtvā saṁcarante jagaddhite||

tato viśramya sarve te vimāneṣu samāśritāḥ|

208

kṛtvā saddharmasāṁkathyaṁ saṁvasante pramoditāḥ||

tataste caṁkramasthāne puṣkariṇyo vai śubhāmbubhiḥ|

aṣṭāṁgaguṇasampannaiḥ pūrṇāyāśca saroruhaiḥ||

padmotpalādipuṣpaiśca channāyāstaṭamandire|

maṇḍitahemarupyādiratnālaṁkārabhūṣaṇaiḥ||

bhūṣite kalpavṛkṣaiśca suvarṇarupyapatrakaiḥ|

pravālalohitastambaiḥ sarvālaṁkāralamvitaiḥ|

caṁkramya tatra te rātro sarve dhyātvā samāhitāḥ|

ṣaḍgatibhavasaṁcāraniḥspṛhā nirvṛtīcchikāḥ||

niḥkleśā vimalātmānaścaturbrahmavihāriṇaḥ|

mahāyānavratotsāhaḥ sukhaṁ bhuktvā samāśritāḥ|

evaṁ te sakalā nityaṁ catussaṁdhyaṁ samāhitāḥ||

triratnārādhanaṁ kṛtvā bhajanto nivasantyapi||

evamasya jagadbhartuḥ kāyo dharmaguṇāśrayaḥ|

tato'sau trijagannātho dharmakāyo virājate||

tato'nyatra vile lomnā vajramukhābhidhe punaḥ|

aneke parvatāḥ santi lakṣakoṭīsahasrakāḥ||

keciddhemamayā kecidraupyavajramayā api|

kecinnīlamayāḥ kecitpadmarāgamayā api||

kecinmaṇinmayāḥ kecidaśmagarbhamayāstathā|

vaiḍūryāḥ sfāṭikāścāpi saptaratnamayā api||

teṣu sarveṣu bhūbhṛtsu kalpavṛkṣā mahocchrayāḥ|

vidrumapādapāścāpi candanataravo'pi ca||

sarve saugandhivṛkṣāśca sarve puṣpamahīruhāḥ|

sarvartufalavṛkṣāśca vidyate pariśobhitāḥ||

puṣkariṇīsahasrāni divyāmṛtabharāṇyapi|

padmotpalādisaugandhipuṣpapūrṇāni santi ca||

vimānānyapi cānekasāhasrāṇi hi santyapi|

209

suvarṇarupyadivyādiratnamayāni santi ca||

teṣu divyavimāneṣu kinnarāṇāṁ sudharmiṇām|

lakṣaśatasahasrāṇi vasanti surasotsavaiḥ||

te sarve kinnarā divyāratnalaṁkārabhūṣitāḥ|

bhavacārabhayodvignāścaturbrahmavihāriṇaḥ||

pradātāraḥ śubhācārāḥ dayātmano mahāśayāḥ|

yogadhānasamādhānāḥ śuddhaprajñāvicakṣaṇāḥ||

sarve teṣu vimāneṣu viśrāntā vijitendriyāḥ|

triratnabhajanaṁ kṛtvā saṁcarante jagaddhite||

tataḥ sarve'pi te teṣu vimāneṣu samāśritāḥ|

sarvapāramitādharmasāṁkathyaṁ saṁprakurvate||

tataste caṁkramasthāne kūṭāgāramanorame|

adhastāt kalpavṛkṣāṇāṁ hemarupyapalāśinām||

pravārarakṣadaṇḍānāṁ sarvālaṁkāralambinām|

caṁkramya tatra te sarve viśramya samupāśritāḥ||

ṣaḍgatibhavasaṁcāranānāduḥkhānubhāvinaḥ|

bhavacāranirutsāhāḥ saddharmābhiratāśayāḥ||

triratnasmṛtimādhāya saṁtiṣṭhantei samāhitāḥ|

tada teṣāṁ ca sarveṣāṁ prādurbhūtāni sarvataḥ||

saratnadravyabhogyāni sarvopakaraṇānyapi||

evaṁ te kinnarāḥ sarve saddharmaśrīsukhānvitāḥ|

triratnabhajanaṁ kṛtvā tiṣṭhante bodhimānasāḥ|||

evaṁ tasya jagadbhartuḥ kāyo mahadvṝṣāśrayaḥ|

tenāsau trijagannātho dharmakāye'bhirājate||

tato'nyasmin vile lomnaḥ sūryaprabhātkidhe punaḥ|

kanakaparvatāḥ santi dvādaśaśatalakṣakāḥ||

tadaikaikasya śṛṁgāni daśaśataśatāni ca||

tatraikaikasya pārśvāni daśalakṣaśatāni ca|

210

tatraikaikatra pārśvāṇi saptaratnamayojjvalaḥ||

udyānāni vicitrāṇi maṇḍitāni suradrumaiḥ||

puṣkariṇyo'pyanekāśca svaṣṭāṁgaguṇasaṁyutaiḥ|

jalaiḥ padmādipuṣpaiśca paripūrṇāḥ sugandhibhiḥ||

kūṭāgārāṇi lakṣāṇi hemaratnamayāni ca|

vicitradivyaratnādimaṇḍanālaṁkṛtāanyapi||

teṣāṁ madhye mahāratnaṁ sāradakosidho mahān|

cintāmaṇirjagadbhadravāṁccitārthābhipūrakaḥ||

teṣu sarveṣvasaṁkhyeyā bodhisattvā samāśritāḥ|

triratnabhajanaṁ kṛtvā nivasanti samāhitāḥ||

yadā te bodhisattvāstaṁ cintāmaṇimupasthitāḥ|

sambhyarcya yathākāmaṁ prārthayanti jagaddhite||

tadā teṣāṁ sa sarvārthaṁ pūrayati yathepsitam||

evaṁ śrīsukhasaṁpannāḥ saṁtiṣṭhante jinātmajāḥ||

yadā tatra pratiṣṭhāste bodhisattvāḥ śubhāśayāḥ|

prajalpante mahāvidyāmanusmṛtvā ṣaḍakṣarīm||

tadā paśyanti te sarve sukhāvatyāṁ samāśritam|

amitābhaṁ jinaṁ taṁ ca sarvalokādhipaṁ prabhum||

sarvān buddhāṁśca paśyanti sarvakṣatrasamāaśritān|

bodhisattvān samāsattvān sarvāṁśca sadguṇākarān||

evaṁ sarvān jinān tṛptān bodhisatvāṁśca te mudā|

sarve tenāpi niṣkramya caṁkramante yathepsite||

kecidratnamayodyāne puṣkariṇītaṭeṣvapi|

kecitparvatapārśveṣu kalpavṛkṣataleṣvapi||

tatra paryaṁkamābhujya pariśuddhatrimaṇḍalāḥ|

ṛjukāyāḥ smṛtimanto dhyātvā tiṣṭhanti yoginaḥ||

evaṁ tasya jagadbhartuḥ kāya sarvavṛṣāśrayaḥ|

tenāyaṁ trijagannātho dharmakāyo virājate||

211

tato'nyasmin vile lomna indrarājābhidhe punaḥ|

nagāśītisahasrāṇi hemaratnamayāni ca||

teṣvavaivarttikā dhīra bodhisattvāḥ samāśritāḥ||

mahāsattvā mahābhijñā koṭilakṣasahasrakāḥ||

tatra madhye samudbhūtaṁ cintāmaṇiṁ mahattaram|

taṁ te sarve samabhyarcya prārthayanti prārthayanti yadepsitam||

tadā teṣāmabhiprāyaṁ sarveṣāmapi vāṁchitam|

asau cintāmaṇiḥ sarvaṁ saṁpūrayati sarvadā||

teṣāṁ na vidyate kiṁcidduḥkhaṁ kadāpi bhāvikam|

bādhyante nāpi te sarve kleśai rogādibhiḥ sadā||

sadāpi te mahāsattvāścaturbrahmavihāriṇaḥ|

triratnārādhanaṁ kṛtvā saṁcarante jagaddhite||

evaṁ tatra mahābhijñāḥ bodhicaryāvivartikāḥ|

saṁbodhinihitātmānaḥ saṁtiṣṭhante samāhitāḥ||

tato'nyasmin vile lomno mahauṣadhyabhidhe ca punaḥ|

navanavetisāhasraparvatāstatra santyapi||

keciddhemamayā rupyamayā vajramayā api|

indranīlamayāścāpi padmarāgamayā api||

marakatamayāścāpi kecicca sfaṭikā api|

sarvaratnamayāścāpi vidyamte tatra bhūdharāḥ||

tatrānekasahāsrāṇi prathamabodhicāriṇām|

triratnabhajanaṁ kṛtvā saṁcarante jagaddhite||

te sarve'pi na bādhyante kleśairduḥkhaiḥ kadācana|

bhadraśrīguṇasaṁpattisamanvitā nirādhayaḥ||

suśīlā vimalātmānaścaturbrahmavihāriṇaḥ|

saṁbodhipraṇidhiṁ kṛtvā saṁcarante susaṁvare||

teṣu parvataśṛṁgeṣu pārśveṣu ca samantataḥ|

gandharvāṇāṁ sahasrāṇi nivasanti bahūni ca||

212

sarve'pi te mahāyānacaryāvratasamāhiatāḥ|

pariśuddhāśayā dhīrāḥ saṁbodhinihitāśayāḥ||

satataṁ dharmasaṁgītisaṁpravṛttimahotsavaiḥ|

lokeśasmṛtimādhāya pravartante sadā śubhe||

etaddharmamahotsāhaṁ sarve te bodhicāriṇaḥ|

trividhamokṣāṇi saṁcintya bhāvayanti sunirvṛtim||

tataste bhavasaṁcāre sukhaduḥkhādibhāvinaḥ|

saṁbodhipraṇidhiṁ kṛtvā saṁtiṣṭhante samādhiṣu||

tato'nyasmin vile lomnaścitrarājo'bhidhe punaḥ|

pratyekabuddhakoṭīnāṁ niyutāni śatāni ca||

saptaratnamayogānāṁ pārśveṣu gahvareṣvapi|

dhyātvā smṛtimupasthāpya saṁtiṣṭhante samādhiṣu||

sarve'pi te mahābhijñā maharddhikā vicakṣaṇāḥ|

vividhaprātihāryāṇi darśayanti viyadgatāḥ||

tataste saptaratnāṁgasānuṣu samupāśritāḥ|

vividhadharmasāṁkathyaṁ kṛtvā tiṣṭhanti moditāḥ||

tataste kalpavṛkṣāṇāṁ chāyāsu samupāśritāḥ|

samādhinihitātmāanaḥ saṁtiṣṭhante samāhitāḥ||

tataste kalpavṛkṣebhyaḥ prārthayitvā samādarāt|

saratnadravyabhogyāni bhuktvārthibhyo dadanti ca||

evaṁ tatra mahābhijñāḥ pratyekasugatāḥ sthitāḥ||

dhyātvā sattvahitaṁ kṛtvā saṁcarante samantataḥ||

evamanyeṣu sarveṣu lomnāṁ ca vivareṣvapi|

brahmādayo munīndrāśca śakrādayo'pi cāmarāḥ||

gandharvāḥ kinnarāḥ siddhāḥ sādhyā rudrā gaṇādhipāḥ|

bhairavā mātṛkāḥ sarvā mahākālagaṇā api||

bhūtāḥ pretāḥ piśācāśca kumbhāṇḍā rākṣasādayaḥ|

nāgāśca garuḍā daityāḥ svasvadharmānucāriṇaḥ||

213

brahmaṇā vaiṣṇavāḥ śaivā yogino brahmacāriṇaḥ|

nirgranthāastīrthikāścāpi yatayaśca tapasvinaḥ||

rājānaḥ kṣatriyā vaiśyāḥ śūdrāḥ sarve ca mānavāḥ|

evaṁ ca prāṇinaḥ sarve yāvanto bhavacāriṇaḥ||

svasvakulavratācārasaṁratā dharmacāriṇaḥ|

sarve tasya jagadbhartuḥ sarvalomavilāśritāḥ||

yadā te taṁ jagannāthaṁ dhyātvā smṛtvā samādarat|

triratnaṁ praṇayanto'pi saṁbhajante samāhitāḥ||

tadā teṣāmabhiprāyadharmaśrīguṇasādhanam|

sarveṣāmapi tatsarvaṁ saṁsidhyate yathepsitam||

evaṁ tasya jagacchāstuḥ kāyassarvavṛṣālayaḥ|

tenāsau trijagannātho dharmarājo virajate||

tadagre vivare lomnāṁ dhvajāgre sarvepaścime|

aśītyagasahasrāṇi santi ratnamayānyapi||

vidyante kalpavṛkṣāṇāṁ koṭilakṣaśatāni ca|

candanāgurusaugandhipuṣpafaladrumā api||

sarvā vajramayī bhūmīścandrakāntiprabhāsamāḥ|

kūṭāgārasahasrānāṁ koṭīniyutaśatāni ca||

teṣu sarveṣu sauvarṇasaptaratnamayeṣu ca|

sopānādīni sauvarṇasaptaratnamayānyapi||

kūṭāgāreṣu sarveṣu teṣu tathāgatāḥ sthitāḥ|

saṁbodhisādhanaṁ dharmaṁ nirdiśanti jagaddhite||

evaṁ te sugatāḥ sarve jambūdvīpe nṛiṇāmapi|

sarvāḥ pāramitāścāpi nirdiśanti sadāpi ca||

evaṁ te sarvadā kāle vividhāṁ dharmadeśanām|

kṛtvā sattvahitārthena saṁtiṣṭhante samāhitāḥ||

evaṁ tasya jagacchāstuḥ kāyaḥ sarvavṛṣāśrayaḥ|

tenāsau trijagacchāstā dharmakāyo virājate||

214

atha sarvanīvaraṇaviṣkambhī sa jinātmajaḥ|

bhagavantaṁ munīndraṁ taṁ samālokyaivamabravīt|

bhagavan punaranyāni lomavivarāṇi santyapi|

tāni sarvāṇi me śāstaḥ samupadeṣṭumarhasi||

iti taduktamākarṇya bhagavān sa munīśvaraḥ||

viṣkambhinaṁ tamālokya punarevaṁ samādiśat||

kulaputra na vidyante tato'tikramya dakṣiṇe|

pādāṁguṣṭhe jagadbharturbhramanti caturabdhayaḥ||

tadaṁguṣṭhādviniṣkramya yadā patati vāḍave|

tadā tadudakaṁ sarvaṁ bhasmatvamadhiyāsyati||

evaṁ tasya jagadbhartuḥ sarvadharmālayā tanuḥ|

tenāyaṁ trijagadbhartā dharmārājo'bhirājate||

atha sarvanīvaraṇaviṣkambhī sa jinātmajaḥ|

bhagavantaṁ munīndraṁ taṁ samālokyaivamabravīt||

bhagavan bhagatādiṣṭaṁ mahātmyaṁ trijagatprabhoḥ|

śrutvāhaṁ paramāścaryaṁ prāpto'smi khalu sāmpratam||

tacchrutvā bhagavāṁcchāstā śākyasiṁho jagadguruḥ|

viṣkambhinaṁ tamālokya papracchaivaṁ samādarāt||

kulaputra kimarthaṁ tvam paramāścaryaṁ prāptavān|

etatsatyaṁ mamāgre'tra vaktumarhati sarvathā||

ityādiṣṭaṁ munīndreṇa niśamya sa jinātmajaḥ|

viṣkambhī bhagavantaṁ samālokyaivamabravīt||

yadasau bhagavānnāthaḥ sarvadharmasamāśrayaḥ|

traidhātuko'dhipālendro dharmarājo'bhirājate||

yadasya śaraṇaṁ gatvā śraddhayā samupasthitāḥ|

dhyātvā smṛtvāpi nāmāpi samuccārya bhajanti ye||

tadā teṣāmabhiprāyaṁ saddharmaguṇasādhane|

bhadraśrīsukhasaṁpattirapi sarvaiva sidhyate||

215

dhanyāste sukhitāḥ sarve yasya traidhatukaprabhoḥ|

saddharmaguṇāsāṁkathyaṁ śṛṇvanti śraddhayā mudā||

ye cāpyasya guṇāśaṁsākāraṇḍavyūhasūtrakam|

likhellikhāpayedvāpi paṭhecca pāṭhayedapi||

śrutvā ca manasā nityaṁ bhāvayet sarvadādarāt|

vistareṇa tadarthaṁ ca parebhyaḥ samupādiśet||

so'pi dhanyo mahāsattvo bodhisattvaḥ guṇāśayaḥ|

niṣpāpaḥ pariśuddhātmā pariśuddhendriyo bhavet||

nāpi sa bādhyate kleśairduḥkhaiśca bhavacārikaiḥ|

na vāpi jāyate hīnakuleṣu durgatiṣvapi||

tasya kāye jvarāścāṣṭau rogāḥ kuṣṭhādayo'pi ca|

vividhā vyādhayaḥ sarve jāyeranna kadācana||

na ca hīnendriyaścāsau nāpi duḥstho durāśayaḥ|

balavān paripuṣṭāṁgaḥ śuddhendriyaḥ sukhī sudhīḥ||

saddharmasādhanotsāhī saṁbuddhaguṇalālasaḥ|

triratnabhajanaṁ kṛtvā saṁcareta jagaddhite||

etatpuṇyaviśuddhātmā pariśuddhendriyaḥ kṛtī|

trividhāṁ bodhimāsādya saṁbuddhapadamāpnuyuḥ||

iti tena samākhyātaṁ śrutvā sa bhagavān mudā|

viṣambhinaṁ tamālokya punarevaṁ samādiśat||

sādhu sādhu mahāsattva tvamīdṛkpratībhānavān|

yallokeśaguṇodbhāvamāhātyamanubhāṣase||

ityādiṣṭaṁ munīndreṇa śrutvā sa sugatātmajaḥ|

pramodito munīndraṁ taṁ samālokyaivamabravīt||

bhagavan yadahaṁ bhāṣe lokeśaguṇasatkathām|

etallokasabhāmadhye tadbhavato'nubhāvataḥ||

yadāhaṁ bhagavannatra lokeśasukṛtotkathām|

bhāṣāmīme tadā sarve lokāḥ śraddhārpitāśayāḥ||

216

tadanuśaṁsanaṁ śrutvā sarbe'pīme sabhāśritāḥ|

brahmendrāsuranāgendrapramukhā anumoditāḥ||

asya trailokanāthasya sadā śaraṇa āsthitāḥ|

dhyātvāpyārādhituṁ nityaṁ samabhīcchanti sāmpratam||

iti tena samākhyāte bhagavān sa munīśvaraḥ|

viṣkambhinaṁ taṁ samālokya punareva samādiśat||

sādhu sādhu sudhioiro'si yattvamatra punaḥ punaḥ|

protsāhayannimāṁllokān sarvān karoṣi bodhitān||

tadahaṁ te prasanno'smi yatsvayaṁ me sabhāśritāḥ|

sarve'sya trijagadbhartuḥ dharmaṁ protsāhya nanditāḥ||

ityādiṣṭaṁ munīndreṇa viṣkambhī so'bhinanditaḥ|

bhagavantaṁ tamānamya prārthayadevamādarāt||

bhagavaṁstrijagadbhartustāni lomavilānmyaham|

draṣṭumicchami tacchāstaḥ sandarśayitumarhati||

iti saṁprārthite tena viṣkambhinā sa sarvavit|

bhagavāṁstaṁ mahāsattvaṁ samālokyaivamādiśat||

agrāhyā kulaputrastre lomavilā jagatprabhoḥ|

asaṁspṛśyā asaṁdṛśyā yathākāśastathā kila||

teṣu samantabhadrādyā bodhisattvā jinātmajāḥ|

sarve dvādaśa varṣāṇi saṁbhramante samantataḥ||

sarvaṁ tenaiva dṛṣṭāni tāni lomavilāni hi|

buddhairapi na dṛśyante teṣveva saṁsthitairapi||

kimanyairbodhisattvaistauirarhadbhirbrahmacāribhiḥ|

yogibhirṛṣibhiścāpi dṛśyante naiva kenacit||

ityādiṣṭaṁ munīndreṇa śrutvā sa sugatātmajaḥ|

viṣkambhī bhagavantaṁ ca samālokyaivamabravīt||

ye ca samantabhadreṇa dṛśyante bhramatāpi na|

yāni buddhairna dṛśyante tatraiva saṁsthitairapi||

217

bhagavaṁstāni saṁdraṣṭuṁ śaknuyāṁ kathameva hi|

hā me janma niḥsāraṁ yanna dṛṣṭo sa jagatprabhuḥ||

iti tenoditaṁ śrutvā bhagavān sa munīśvaraḥ|

viṣkambhinaṁ samālokya punarevaṁ samādiśat||

mayāpi kulaputrāsya lomavilāni yatnataḥ|

cirāt saṁvīkṣamāṇena dṛśyante tāni sarvataḥ||

kulaputra sa lokeśo māyāvī sūkṣmarupakaḥ|

arupyadṛśyamāṇye'pi nirākāro niraṁjanaḥ||

atha rupī maharupo viśvarupo mahākṛtiḥ|

ekādaśaśiraskaṁśca śatasahasrahastakaḥ||

koṭiśatasahasrākṣo divyarupaḥ surupakaḥ|

mahāyogī mahāprājñaḥ paramārthayogapālakaḥ||

sucetano mahābhijño bodhisattvo jagatprabhuḥ|

kulīnastrijagadbhartā sarvadharmādhipeśvaraḥ||

sarvasattvasamuddhartā saṁsārodadhitārakaḥ|

mahāsattvo mahāyānadharmaśāstā jagadguruḥ||

traidhātukajagannātho dharmadhātusvarupaddhṛk|

sarvajñastrigunādhāro niḥkleśo vimalendriyaḥ||

arhan saṁbodhimārgasthaḥ sarvasattvahitārthabhṛt||

sarveṣu bhadradharmeṣu chāyābhūto nirākulaḥ|

saṁbodhidharmasaṁbhārapūrakaḥ śrīguṇākaraḥ||

brahmacārī viśuddhātmā sarvalokaśubhaṁkaraḥ|

sarvapāramitādhartā sarvasaṁghādhipeścaraḥ||

evaṁ śrīmānmahāsattva āryāvalokiteśvaraḥ|

bodhisattva mahābhijñaḥ sarvasamādhibhṛdvaraḥ||

kenāpi dṛśyate nāsau sarvadharmamayāśrayaḥ|

acintyo hyasamīkṣo'pi sarvanirmāṇarupadhṛk||

sarvasattvān samālokya durgatitaḥ prayatnataḥ|

218

samuddhṛtya śubhe dharme yojayati prabodhayan||

durdāntānapi saṁpaśyan prātihāryāṇi darśayan|

bodhayitvā prayatnena yojayati susaṁvare||

bodhisattvān mahāsattvāṁśca paripācayan|

bodhimārge pratiṣṭhāpya pālayatyātmajāniva||

evaṁ sa trijagannātho jagatsarvaṁ prabodhayan|

bodhimārge pratiṣṭhāpya saṁprayāyāt sukhāvatīm||

sukhāvatyāṁ munīndrasya śaraṇe samupasthitaḥ|

sadānuśāsanam dhṛtvāa saṁcarante jagaddhite||

tasyāmitābhanāathasya pītpā dharmāmṛtaṁ sadā|

sarvasattvahitādhānaṁ vrataṁ dhṛtvādhitiṣṭhati||

ityādiṣṭaṁ munīndreṇa niśamya sa jinātmajaḥ|

viṣkambhī bhagavantaṁ ca samālokayaivamabravīt||

bhagavaṁstaṁ jagannāthamāryāvalokiteśvaram|

kenopāyena paśyeyamahaṁ kutra kadā katham||

bhagavan sa jagannātho yenopāyena dīkṣyate|

tadupāyaṁ samādeṣṭumarhati me bhavān guruḥ||

iti saṁprārthite tena bhagavān sarvavijjinaḥ|

viṣkambhinaṁ samālokya punarevaṁ samādiśat||

kulaputra sa lokeśaḥ sattvānuddhṛtya sarvataḥ|

prathamamatra samāgaccheta sabhāyāṁ mama darśane||

iti śāstrā samādiṣṭaṁ śrutvā sa sugatātmajaḥ|

viṣkambhī bhagavantaṁ ca samālokyaivabravīt||

anujānāamyahaṁ śāsta yatsa nātha ihāvrajet|

kadehāsau jagannātha āgacchettata samādiśa||

iti taduktamākarṇya bhagavāṁstaṁ jinātmajam|

viṣkambhinaṁ samālokya punarevaṁ samādiśat||

kulaputra samālokya punarevaṁ samādiśat||

kulaputra yadā sarvasattvo bodhipathāsthitaḥ|

219

bhavati sa mahāsattvaḥ prathamamāsarediha||

iti śāstroditaṁ śrutvā viṣkambhī sa viṣāditaḥ|

kapolaṁ svakale dhṛtvā manasaivaṁ vyacintayat||

hā mayā kiṁ kṛtaṁ pāpaṁ yadasya tribhavaprabhoḥ|

sarvadharmādhināthasya darśanaṁ prāpsyate na hi||

kiṁ mamānena kāyena suciraṁ jīvitena ca|

vinā sandarśanenātra lokeśsya jagadguroḥ||

kadāhaṁ tasya nāthasya dṛṣṭvā mukhasudhākaram||

kleśatāpahataṁ lapsye prahlādanaṁ mahatsukham||

kadāsya caraṇāmbhoje śaraṇe samupasthitaḥ|

praṇatvā śrīguṇaṁ lapsye sarvasattvahitārthadam||

kadāsya bhajanaṁ kṛtvā pītvā dharmāmṛtaṁ sadā|

mahānandasukhotsāhaiḥ saṁcareyaṁ jagaddhite||

kadāsya śāsanaṁ dhṛtvā kṛtvā sarvahitaṁ sadā|

saṁbodhiśrīsukhaṁ prāptuṁ saṁgaccheyaṁ sukhāvatīm||

kadā gatvā sukhāvatyāmamitābhaṁ munīśvaram|

samīkṣya samupāśritya bhajeyaṁ sarvadā mudā||

tatsaddharmāmṛtaṁ pītvā kṛtvā dharmamayaṁ jagat|

saṁbuddhapadamāsādya yāsyāmi nirvṛtiṁ kadā||

ityevaṁ manasā dhyātvā viṣkambhī sa puro gataḥ|

bhagavantaṁ punarnatvā prārthayadevāmādarāt||

bhagavan sa jagadbhartā kadeha samupāsaret|

draṣṭumicchāmi taṁ nāthaṁ sarvathāhaṁ kuhāpi hi||

yenopāyena nātho'sau yathā saṁdrakṣyate mayā|

tadupāyaṁ tathā mahyaṁ samupādeṣṭumarhatti||

iti tatprārthitaṁ śrutvā bhagavān vihasannapi|

viṣkambhinaṁ samālokya punareva samādiśat||

kulaputrāgataḥ kālo lokeśasya na sāmpratam|

220

samaye'sau mahābhijño hyavaśyamācarediha||

durlabhaṁ kulaputrāsya darśanaṁ tribhave prabhoḥ|

kadācitkenacitkāle kathaṁcillabhate khalu||

yadasau sarvalokeśaḥ sārvadharmādhipaḥ prabhuḥ|

saddharmaguṇasaṁbhartābhadraśrisaṁpadāśrayaḥ||

sarveṣāmapi sattvānāṁ ṣaḍgatibhavacāriṇām|

trātā bhartā pitā mātā sanmitraṁ sadgururgatiḥ||

śaraṇyaṁ parāyaṇaṁ dvīpaḥ suhṛdbandhurhitārthadaḥ|

bhavodadhisamuddhartā kleśāgniśamanāmṛtaḥ||

sarvamāranihantāpi sarvaduṣṭabhayāpahā|

saṁbodhimārgasaṁdeṣṭā nirvṛtipadadeśakaḥ||

evamasau maheśākhyaḥ sarvalookādhipeśvaraḥ|

bodhisattvādhipaḥ śāstā sarvasaṁghavināyakaḥ||

saṁsāre tasya saddharmaśravaṇaṁ cāpi durlabham|

nāmāpi grahaṇaṁ cāpi smaraṇaṁ cāpi durlabham||

ye tasya śaraṇe sthitvā dhyātvā smṛtvāpi sarvadā|

abhidhānaṁ samuccārya saṁbhajante samāhitāḥ||

etatpuṇyānubhovena sarve te vimalendriyāḥ|

niḥkleśā vimalātmāno bhavanti bodhicāriṇaḥ||

tataste bhadritācārāścaturhmavihāriṇaḥ|

poṣadhaṁ saṁvaraṁ dhṛtvā saṁcarama samāhitāḥ||

etatpuṇyānubhāvena pariśuddhatrimaṇḍalāḥ|

triratnabhajanotsāhaiḥ saṁcareran jagaddhite||

tataste syurmahāsattvā bodhisattvā jinātmajāḥ|

ṣaḍakṣarīṁ mahāvidyāṁ vidyārājñīṁ samāpnuyuḥ||

yadā ṣaḍakṣarī vidyāṁ saṁprāpya ye jinātmajāḥ|

dhyātvā smṛtvā samuccārya japanti śraddhayā sadā||

tadā tasya jagadbhartuḥ sarvadharmamayāśraye|

221

lomavileṣu jāyeran sarve te sugatātmajāḥ||

tatastenaiva saṁsāare saṁsareyuḥ kadācana|

tasyaiva lomarandhreṣu jātā bhrameyurābhavam||

tatraiva saṁbhavantaste saṁbodhijñānasādhanam|

bodhicaryāvrataṁ dhṛtvā saṁtiṣṭheran samāhitāḥ||

tatraiva saṁsthitāte'pi vinā duṣkaracaryayā|

sukhena prāpya saṁbodhiṁ nirvṛtipadamāpnuyuḥ||

iti śāstra samādiṣṭaṁ śrutvā sa sugatātmajaḥ|

viṣkambhī munīrājaṁ taṁ samālokyaivamabravīt||

bhagavan prāptumicchāmi vidyāṁ ṣaḍakṣarīm|

tadbhavān ma imāṁ vidyaqaṁ samarcayitumarhati||

iti tatprārthitaṁ śrutvā bhagavān sa munīśvaraḥ|

viṣkambhinaṁ tamālokya punarevaṁ samādiśat||

durlabhāṁ kulaputremāṁ vidyārājñīṁ ṣaḍakṣarīm|

buddhā api na jānanti prāgevānye jinātmajāḥ||

ityādiṣṭaṁ munīndreṇa viṣkambhī sa viṣāditaḥ|

bhagavantaṁ samālokya punarevaṁ nyavedayat||

yadbhagavanna jānanti sarve buddhā jinātmajāḥ|

tatkuto'hamimāṁ vidyāṁ prāpsyāmi tadupādiśa||

iti taduktamākarṇya bhagavān sarvavijjinaḥ|

viṣkambhinaṁ samālokya punarevaṁ samādiśat||

vidyeyaṁ kulaputrāsya lokeśasya jagatprabhoḥ|

paramahṛdayaṁ hīti sarvabuddhairnigadyate||

tadiyaṁ durlabhā vidyā sarvavidyāvināyakāḥ|

jānāti ya imāṁ vidyāṁ paramārthaṁ sa vetti hi||

ityādiṣṭe munīndreṇa viṣkambhī ca jinātmajaḥ|

bhagavantaṁ samālokya papracchaivaṁ samādarāt||

bhagavan sa mahāsattvo vidyate'pi bhavālaye|

222

jānīta ya imāṁ vidyāṁ taṁ darśayitumarhati||

iti saṁprārthite tena bhagavāṁstaṁ mahāmatim|

viṣkambhinaṁ samālokya punarevaṁ samādiśat||

jānīte kulaputrātra kaścitteṣāṁ ṣaḍakṣarīm|

mahāvidyāṁ maheśākhyāṁ sarvatraidhātukeṣvapi||

eṣā mahattarī vidyā sarvayogāstamodhalā|

yannāpi jñāyate buddhaiḥ sarvairapi jinātmajaiḥ||

enāṁ vidyāṁ samicchantaḥ sarvabuddhā jinā api|

bhramanti bodhisattvāśca daśadikṣu samantataḥ||

kutaścillabhyate naiva buddhaistaistu gatairapi|

bodhisattvaiśca taiḥ sarvairevameṣā sudurlabhā||

kenacillabhyate'pyeṣā bhramatā sucirādiha|

bahupuṇyānubhāvena lokeśvaraprasādataḥ||

dhanyāste bahupuṇyoghā bodhiśrīguṇalābhinaḥ|

satataṁ ye japantyenaṁ lokeśahṛdayaṁ mudā||

japati yo yadā yatra vidyāmenāṁ ṣaḍakṣarīm|

tadā tasyāntike buddhāḥ sarve'pyurupāśritāḥ||

bodhisattvāśca sarve'pi mahāsattvā maharddhikāḥ|

rakṣeyustaṁ mahāsattvaṁ sametya samupasthitāḥ||

ṣaḍvapāramitāḥ sarvāḥ tasya dvārasamāśritāḥ|

saṁbodhisādhanopāyasiddhiṁ dadyurjagaddhite||

dvātriṁśadeva putrāśca sarve saparivārakāḥ|

jalpakaṁ taṁ samālokya rakṣeyurvipadāśritāḥ||

catvāraśca mahārājāḥ sasainyasacivānutāḥ|

tasya rakṣāṁ prakuryuste daśadikṣu vyavasthitāḥ||

sarve nāgādhipāścāpi dharaṇīsamupāśritāḥ|

tasya rakṣāvidhānārthaṁ dṛṣṭvā dadyurmahāmaṇim||

bhaumā yakṣāśca sarve'pi āśritāḥ saṁprasāditāḥ|

223

tasya rakṣā prakurvanti saṁcareran samantataḥ||

buddhāśca bahavastasya kāyalomavilāśritāḥ|

sādhukāraṁ pradatvaivaṁ varṇayeyuḥ prasāditāḥ||

dhanyastvaṁ kulaputrāsi yadīdṛgcchrīguṇākaram|

cintāmaṇiaṁ mahāratnaṁ prāptavān sādhu sanmate||

saptavaṁśāśca te sarve pariśuddhatrimaṇḍalāḥ|

niḥkleśā vimalātmāno labheyurnirvṛteḥ padam||

tava kukṣi sthitāścāpi sarve prāṇigaṇāḥ khalu|

bodhisattvā mahāsatvā bhaveyuśca nirvartikāḥ||

evaṁ tasyāḥ ṣaḍakṣaryā vidyāyāḥ puṇyamuttamam|

aprameyamasaṁkhyeyamiti prāhurmunīśvarāḥ||

yaścādārādimāṁ vidyāmahārājñīṁ ṣadakṣarīm|

mūrdhni kaṇṭhe bhuje vāpi badhvā dadhyāt samāhitaḥ||

sa sarvapāpanirmuktaḥ pariśuddhatrimaṇḍalaḥ|

niḥkleśaṁ pariśuddhātmā vajrakāyo bhaved dhruvam||

buddhadhātumaṇistūpa iva dharmamayāśrayaḥ|

saṁbodhijñānasadratnarāśiśrīsadguṇāśrayaḥ||

tathāgataguṇadhāraḥ saddharmaguṇasāgaraḥ|

boddhisatvo mahāsattvo mahāsamṛddhimān||

yaścāpīmāṁ mahāvidyāṁ gṛhītvā vidhito mudā|

śrīmallokeśvaraṁ dhyātvā japennityaṁ samāhitaḥ||

sa sarvapātakairmuktaḥ pariśuddhatrimaṇḍalaḥ|

bhavet saddharmadigdhīmānakṣayapratibhānavān||

sarvadharmādhipaḥ śāstā jñānarāśisamṛddhimān|

bhavedbhadrasamācārī caturbrahmavihārikaḥ||

sarvavidyādhirājendraścakravartī guṇākaraḥ|

ṣaṭkapāramitāṁ nityaṁ saṁpūrayeddine dine||

ye ca tasya samucchvāsaiḥ spṛśyante te'pi nirmalāḥ|

224

bodhisattvā mahāsattvā bhaveyuravivartikāḥ||

ye cāpi tasya vastrāṇi spṛśanti te'pi nirmalāḥ|

bodhisattvāḥ sudhīrāḥ syuścaramabhavikāḥ khalu||

ye cāpi japamānaṁ taṁ paśyanti te'pi nirmalāḥ|

caramabhavikāḥ sarve bhaveyuḥ sugatātmajāḥ||

pakṣiṇaḥ paśavo vāpi sarve'pi prāṇinaśca ye|

paśyanti japamānaṁ taṁ te syussarve jinātmajāḥ||

evametanmahāvidyājapamānasya sanmateḥ|

puṇyaśrīguṇasaṁpattisaṁcodanāditā jinaiḥ||

iti śāstrā smādiṣṭaṁ niśamya sa jinātmajaḥ|

viṣkambhī bhagavantaṁ ca samālokyaivamabravīt||

bhagavan prāptumicchāmi mahāvidyāṁ ṣaḍakṣarīm|

tatkutaḥ kathamāpsyāmi bhavānadeṣṭumarhati||

yo mee dadyādimāṁ vidyāṁ sarvāvidyādhipeśvarīm|

sarvayogaguśreṇīṁ sarvadhyānaguṇārthadām||

saṁbodhijñānasaṁbhartrīṁ nirvāṇamārgadarsanīm|

kleśavidyāyatanīṁ bhadrāṁ saddharmavirājatīm||

ṣaḍgatibhavasaṁcārakleśasukhāgniśāminīm|

bodhisaṁbhārasaṁbhartrīṁ sarvajñajñānadāyinīm||

tasmādahaṁ caturdvīpān saptaratnābhipūritān|

saṁpradātuṁ samicchāmi satyametanmayoditam||

sa hi mātādhimātā me pitā saṁsāradarśakaḥ|

mitrāṇāmapi sanmitraṁ guruṇāmapi sadguruḥ||

tasyāhaṁ śāsanaṁ dhṛtvā śaraṇe sarvadāśritaḥ|

nirvikalpaḥ samādhānaḥ saṁcareyaṁ mudā sarvataḥ||

iti me bhagavan vakyaṁ satyamevānyathā na hi|

tatra māṁ preṣayitvāśu yatrāsau sadguruḥ sthitaḥ||

daśadikṣvapi sarvatra traidhātubhuvaneṣvapi|

225

yatrāsau saṁsthitaḥ śāstā tatrāpi gantumutsahe||

iti me khedatā citte kāye'pi vidyate na hi|

sarvaṁ bhavān vijānīte tadarthe me prasīdatu||

bhavāneva jagacchāsta sarvadharmahitārthabhṛt|

tanme'nugrahaṁ kṛtvā pūrayatu manoratham||

etattenoditaṁ śrutvā bhagavān sarvasārthadik|

viṣkambhinaṁ samālokya punarevaṁ samādiśat||

kulaputrāhamapyasyā vidyāyāḥ karaṇe purā|

lokadhātuṣu sarvatra paryabhraman samutsukaḥ||

buddhakṣetreṣu sarveṣu suciraṁ bhramatā mayā|

na labdheyaṁ mahāvidyā sakāśāt kasyacinmuneḥ||

tato ratnottamākhyāyāṁ lokadhātau mudā caran||

tatraratnottamākhyasya saṁbuddhasya puro vrajan|

tasya ratnottamasyāgre sāṁjaliḥ samupācaran||

pādau natvāśruliptāsyaḥ saṁvīkṣyaivaṁ nyavedayan||

bhagavannahamāyāmi bhavatāṁ śaraṇe'dhunā|

tanme'rhati bhavān dātuṁ mahāvidyāṁ ṣaḍakṣarīm||

iti mayoditaṁ śrutvā ratnottamaḥ sa sarvavit|

saṁbuddho'śruviliptāsyaṁ māṁ paśnnevamādiśat||

kulaputrāśru mā muṁca yadarthe tvamihāgataḥ|

naitanme vidyate nūnaṁ tadanye prārthayerhi taṁ||

yadi te'sti samīcchā hi prāptuṁ vidyāṁ ṣaḍakṣarīm|

gaccha padmottamākhyāyāṁ lokadhātau mahāmate||

tatra padmottamo nāma tathāgato munīśvaraḥ|

saddharmaṁ samupādiśya viharati jagaddhite||

sa evemāṁ vijānīte mahāvidyāṁ ṣaḍakṣarīm||

tadenāṁ taṁ samārādhya prārthayasva munīśvaram|

sa te śāstā mahābhijñaḥ sarvadharmādhipo jinaḥ|

226

dadyādenāṁ mahāvidyāṁ ṣaḍakṣarīṁ jagaddhite||

iti tena samādiṣṭaṁ niśamyāhaṁ prasāditaḥ|

tataḥ padmottamākhyāyāṁ lokdhātau mudācaram||

tatra padmottamaṁ nāma saṁbuddha taṁ sabhāśritam|

dūrato'haṁ samālokya sahasā samupācaram||

tatra gatvā purastasya padmottamasya sadguroḥ|

pādābje sāṁjalirnnatvā prārthayamevamādarāt||

bhagavan sarvalokeṣu buddhakṣetreṣvahaṁ bhraman|

ṣaḍakṣarīṁ mahāvidyāṁ prāptukāma ihācare||

yasyāḥ smṛtimātrena pariśuddhatrimaṇḍalāḥ|

labheyurdurlabhāṁ bodhiṁ tasyā arthe'hamāvraje||

yadarthe'hamasaṁkhyeyālokadhāturbhramanniha|

bhavaccharaṇamāyāmi tatsāfalyaṁ karotu me||

iti tenoditaṁ śrutvā padmottamaḥ sa sarvavit|

subuddho māṁ parikliṣṭaṁ samālokyaivamādiśat||

dhanyo'si kulaputrastvaṁ yadarthe'khinnamānasaḥ|

buddhakṣetreṣu sarveṣu bhramanniha samāgataḥ||

tadarthaṁ te mahāsatva pūrayāmi jagaddhite|

tatpuṇyaguṇamāhātmyaṁ vakṣye śṛṇu samāhitam||

tadyathā kulaputrāsyā vidyāyāḥ puṇyamuttamam|

apreyamasaṁkhyeyamityākhyātaṁ munīśvaraiḥ||

sarvasthāṇurajaḥkṛtvā tatsaṁkhyātuṁ praśakyate|

ṣaḍakṣarīmahāmantrajapapuṇyaṁ na śakyate||

sarvābdhibālukānāṁ ca saṁkhyākartuṁ praśakyate|

sarvabhūtalasaṁjātavrīhisaṁkhyā ca vidyate||

sarvasamudratoyānāṁ bindusaṁkhyā ca vidyate|

sarvanadījalānāṁ ca bindusaṁkhyāpi vidyate||

sarvabhūtṛṇavṛkṣāṇāṁ patrasaṁkhyā ca vidyate|

227

sarveṣāmapi jantūnāṁ lomasaṁkhyā ca vidyate|

sadāvṛṣṭijalānāṁ ca bindusaṁkhyāpi vidyate||

sarvasattvā bhaveyuśca daśabhūmipratiṣṭhitāḥ|

yāvatteṣāṁ mahatpuṇyaṁ tato'pyetanmahattaram||

sarveṣu puṇyatīrtheṣu sarveṣvapi ca parvasu|

snānadānajapuṇyānāmetajjāvadvṛṣaṁ mahat||

sarve satvā bhaveyuśca ye tapobrahmacāriṇaḥ|

tān sarvān samabhyarcya bhojayeyurthāvidhi||

yāvatteṣāṁ mahatpuṇyaṁ bhadraśrīguṇasaṁpadam|

tato'pyabhyadhikaṁ puṇyaṁ ṣaḍakṣarījapodbhavam||

sarve sattvā bhaveyuśca pratyekasugatā api|

yaścaitān sugatān sarvān satkārairvidhinārcayet||

tasya yāvanmahatpuṇyaṁ saddharmaśrīguṇārthadam|

tato'pyabhyadhiokaṁ puṇyaṁ ṣaḍakṣarījapodbhavam||

yaścāpi sugatān satkārairvidhinārcayet|

tato'pyabhyadhikaṁ puṇyaṁ ṣaḍakṣarījapodbhavam||

evaṁ mahattaraṁ puṇyaṁ ṣaḍakṣarījapotthitam|

sarvairapi hi sarvajñaiḥ pramātuṁ naiva śakyate||

kathamaprameyaikena pramātuṁ śakyate'khilam|

evaṁ mahattaraṁ puṇyaṁ ṣaḍakṣarījapodbhavam||

iti sarvairjinaiḥ khyātaṁ niśamyāhaṁ pramoditaḥ|

etāṁ ṣaḍakṣarīṁ vidyāṁ prāptumaicchan jagaddhite||

eṣo hi paramo dharmaḥ saṁbodhidharmasādhanaḥ|

sūkṣmo'nāgato'vyakto lokeśahṛdayaṁ varam||

sarvāḥ pāramitāḥ sarvatīrthasnānavratādikam|

sarvametanmahāvidyāmantrasaṁprāptikāraṇam||

yadā hyetanmahāvidyāmantrasiddhiravāpyate|

tadā sarvamahāvidyāsiddhiśrīguṇamāpnuyāt||

228

evametanmahopāyakuśālaṁ trijagaddhite|

lokeśasya jagadbharturhṛdayamantramuttamam||

evametanmahāvidyāmantraṁ saṁbodhisādhanam|

asaṁkhyeyaṁ mahatpuṇyamityākhyātaṁ munīścaraiḥ||

etāṁ ṣaḍakṣarī mahāvidyāṁ saṁprāptikāraṇe|

ahamapi purā sarvabuddhakṣetreṣvapi bhraman|

sarveṣāmapi buddhānāṁ śaraṇe samupāśritaḥ||

satkārairvidhānābhyarcya saṁprārthayamimāṁ varām||

kutrāpyetāṁ mahāvidyāṁ saṁbodhijñānasādhanīm|

kasyacit sugatasyāpi nādhyagacchan sakāśataḥ||

tato'pyahamimāḥ vidyāṁ samadhigantumutsukaḥ|

lokadhātau sukhāvatyāṁ prāgacchan saṁpramoditaḥ||

tatrāmitābhamālokya dūrato'haṁ sabhāśritam|

sāṁjaliḥ praṇatiṁ kṛtvā dūrataḥ samupācaran||

tasya śāsturmunīndrasya natvā pādāmbuje pure|

galadaśruviliptāsyaḥ saṁpaśyansamupāśrayam||

taddṛṣṭvā sa bhagavāṁcchāstā sarvajño māmupāśritam|

jānan mano'bhilāṣaṁ me samālokyaivamadiśat||

kutraputra ṣadakṣarīṁ vidyāmicchannihāgataḥ|

tvaṁ kimetanmamāgre'tra pravadaināṁ yadīcchasi|

ityādiṣṭaṁ jinendreṇa niśamyāhaṁ prasāditaḥ||

bhūyaḥ pādāmbuje tasya praṇatvaivaṁ nyavedayam||

bhagavannemicchāmi mahāvidyāṁ ṣaḍakṣarīm|

tadbhavānme manovāṁchāṁ saṁpūrayitumarhati||

bhagavan yadahaṁ sarvalokādhātuṣu sarvataḥ||

bhramanniha samāgacche prāptuṁ vidyāṁ ṣaḍakṣarīm||

sarveṣāmapi buddhānāṁ buddhakṣetreṣu sarvataḥ|

bhramito'hamimāṁ vidyāṁ samanveṣasamutsukaḥ||

229

sarveṣāmapi vuddhānāṁ śaraṇe samupāśritaḥ|

satkārairvidhinārādhya prābhajan śraddhayā mudā||

ekasyāpi munīndrasya sakāśāt kasyacinmayā|

labdhā neyaṁ mahāvidyā ṣaḍakṣarī śrutāpi na||

bhagavanstadbhavaṁcchāstā māṁ śaraṇaṁ samāgatam|

saṁpaśyan putravaddharme niyojayitumarhati||

bhagavan bhava me trātā bhartā gatiḥ parāyaṇaḥ|

bandhurmitra suhṛcchāstā gururnātho hitārthabhṛt||

dehi me bhagavan dharmadṛṣṭiṁ sarvārthadarśanīm|

śamaya me mahatkleśaṁ vahnitāpaṁ sudhāṁśuvat||

darśaya bodhimārgaṁ me sambuddhapuracāraṇam|

dehi dharmanidhānaṁ me saddharmaśrīsukhārthadam||

sthāpaya māṁ śubhe dharme saṁpreraya sunirvṛtim||

ityevaṁ bahudhāsau saṁpārthyamāno mayā muhuḥ|

amitābho jinendro'pi lokeśvaraṁ vyalokayat||

taddṛṣṭvāsau māhasattvo lokeśvaraḥ samutthitaḥ|

sāṁjaliḥ dharmarājaṁ taṁ pranatvaivamabhāsata||

bhagavan kimabhiprāyaṁ bhagatāṁ yatsamādiśa|

bhavadājñāṁ vahan mūrdhni kuryāmeva samādiśa||

ityukte lokanāthena bhagavān so'mitaprabhaḥ|

lokeśvaraṁ mahābhijñaṁ samālokyaivamādiśat||

pasya tvaṁ kulaputremaṁ padmottamaṁ munīśvaram|

ṣaḍakṣarīṁ mahāvidyāṁ prāptumiha samāgatam||

yo'yaṁ śāstā munīndro'pi saṁbuddho'pi tathāgataḥ|

jagatsattvahitādhānīṁ vidyāmicchannihāgataḥ||

taddehi kulaputrāsmai sarvasattvaśubhārthine|

śraddhābhaktiprasannāya mahārājñīṁ jagaddhiote||

ityādiṣṭe munīndreṇa lokeśvaro jagatprabhuḥ|

abhitābhaṁ jinendraṁ taṁ samalokyaivamabravīt||

230

bhagavan kathamatrāsmai vinā maṇḍaladarśanam|

anabhiṣicya dāsyāmi vidyāmimāṁ ṣaḍakṣarīm||

deyā neyaṁ mahāvidyā hyanabhiṣiktāya bhikṣave|

vītarāgāya duṣṭāya tīrthikāya durātmane||

deyā hīyaṁ mahāvidyā bhadraśrīguṇasādhanī|

susattvāya prasannāya mahāyānavratārthine||

bodhisattvāya vijñāya sarvasattvahitepsave|

śraddhāabhaktiprasannāya saddharmaguṇasādhane||

sarvasattvahitādhāne bodhicaryāvratodyate|

asthāne bhagavannasmai sugatāyārhate'pi hi||

dayā cedabhiṣiṁcainaṁ darśayitvāpi maṇḍalam|

tato'smai suprasannāya dāsyāmi bhavadājñayā||

iti niveditaṁ tena lokeśena niśamya saḥ|

amitābho munīndrastaṁ lokeśamevamabravīt||

kulaputra mayākhyātaṁ vidyādānavidhānaṁ tam|

nānāvidhiṁ samākhyātaṁ sarvairapi munīśvaraiḥ||

nailacūrṇaiḥ padmarāgacūrṇairmārakatairapi|

sauvarṇai rupyakaiścūrṇairvartanmaṇḍalaṁ guruḥ||

tathā śaktau puṣpacūrṇairgandhacūrṇaiḥ suraṁgakaiḥ|

vidhāya maṇḍalaṁ tīrtheṁ vābhiṣekaṁ pradāpayet||

yadyetāni na vidyante deśabhramaṇacāriṇaḥ|

sthānapadānvitasyāpi daridrasyāpi sanmateḥ||

ācāryo manasā dhyātvā mudrālakṣaṇamaṇḍalam|

tīrthaśaṁkhābhiṣekaṁ vā datvā vidyāṁ samarpayet||

ityanena vidhānena kulaputra subhāvine|

asmai śraddhālave deyā mahāvidyā ṣaḍakṣarī||

iti śāstramitābhena samādiṣṭaṁ niśamya saḥ|

mudito'haṁ samutthāya lokeśasya purogataḥ||

231

pādābje praṇatiṁ kṛtvā kṛtāṁjaliputo mudā|

lokeśvaraṁ tamālokya prārthayamevamādarāt||

bhagavan bhagatāmatra śaraṇe'haṁ samāgataḥ|

dadasva me mahāvidyāṁ ṣaḍakṣarīṁ jagaddhite||

yayāhaṁ sakalān sattvān samuddhṛtya bhavodadheḥ|

bodhimārge samāyujya prāpayeyaṁ sunirvṛtim||

tanme bhavān jagatsarvaṁ sattvaṁ saṁbuddhapadavāṁchine|

saṁbodhisādhinīṁ sarvavidyeśāṁ dātumarhati||

mayaivaṁ prārthyamāṇo'sau lokeśvaro vinoditaḥ|

saṁprādānme mahāvidyāṁ ṣaḍakṣarīmudāharan||

agre praṇavamasyānte maṇirasya saroruham|

hadbījamiti siddheyaṁ ṣaḍakṣarīti viśrutā||

saṁpradattāṁ samādāya mahāvidyāmahaṁ mudā|

prādāttasmai jagacchāstre muktāmālāṁ sa dakṣiṇām||

gṛhītvā tāṁ jagadbhartā muktāmālāṁ sa dakṣiṇām|

saṁbuddhāyāmitābhāya samupānāmayattatpuraḥ||

amitābho munīndro'pi tāṁ mālāṁ pratigṛhya ca|

mama puraṁ upasthāpya prādādbhaktiprasāditaḥ||

tatpradattāṁ samādāya tāṁ ca mālāṁ prabodhitaḥ|

tatra śrāvakasaṁghebhya upahṛtya samarpayan||

tatra etanmahanmantraṁ śāstrā diṣṭaṁ yathā tathā|

saśrīlokeśvaraṁ dhyātvā prajapanti samāhitāḥ||

tadā vighnagaṇāḥ sarve duṣṭā māragaṇā api|

saṁtrāsavihvalātmānaḥ palāyante digantataḥ||

cacāla vasudhā sābdhi ṣaḍavidhā saśilātoyāḥ|

papāta puṣpavṛṣṭiśca sarvatrābhūcchubhotsavam||

tato'haṁ śrīmataḥ śāsturlokeśasya jagatprabhoḥ|

labdhānujñaḥ praṇatvāṁghrīṁ muditaḥ svāśramaṁ yayau||

232

itthaṁ mayātikaṣṭena bhramatā sarvabhūmiṣu|

amitābhānubhāvena prāptā lokeśvarādiyam||

durlabhā kulaputreyaṁ mahāvidyā ṣaḍakṣarī|

na labdhā sugataissarvaiḥ kaiścillabdhā jinairapi||

ityādiṣṭaṁ munīndreṇa padmottamena matpuraḥ|

śruttameva mayāpyetanmahopāyaṁ jagaddhite||

ityādiṣṭaṁ munīndreṇa niśamya sa jinātmajaḥ|

viṣkambhī bhagavantaṁ ca saṁpaśyannevamabravīt||

bhagavan kutra lapsye'haṁ kathaṁ kasyāntikādimām|

jagadbhadrakarīṁ vidyāṁ tanme ādeṣṭumarhati||

dhanyāste vimalātmānaḥ puṇyavantaḥ subhāginaḥ|

japanti ya imāṁ vidyāṁ śṛṇvanti bhāvayantyapi||

dadhata ye ca bhāsanti manasā cintayantyapi|

te'pi sarve mahāsattvā bhadraśrīsadguṇāśrayāḥ||

athāsau bhagavān paśyan viṣkambhinaṁ mahāmatim||

evamete mahāsatvā bhaveyurhīiti prādiśat||

yaścāpi kulaputremāṁ vidyāṁ saṁbodhisādhanīm|

likhāpayellikheccāpi likhitāṁ dhārayedapi||

caturaśītisāhasradharmaskamdhāni tena hi|

likhāpitāni bhavantyeva likhitāni dhṛtāni ca||

sarveṣāṁ yaśca buddhānāṁ dhāturatnābhigarbhitān|

hemaratnamayān stūpān kṛtvā nityaṁ bhajanmudā||

yāvatteṣāṁ mahatpuṇyaṁ bahutarato'dhikam|

vidyārājñāḥ ṣaḍakṣaryā ekākṣarasya yatfalam||

yo mudā śraddhayā nityaṁ japedimāṁ ṣadakṣarīm|

saṁbodhisādhanīṁ vidyāṁ bhadraśrīsadguiṇākarīm||

so'cintyaśrīrmahābhijñaḥ sarvapāramitāprabhuḥ|

sarvāśca dhāraṇīḥ sarvān samādhīṁśca labhedapi||

233

sarvavidyādhipaḥ śāstā sarvadharmādhipaḥ prabhuḥ|

arhanmāravijetāa ca bhavet sarvahitārthabhṛt||

ityādiṣṭaṁ munīndreṇa niśamya sa pramoditaḥ|

viṣkambhī bodhisattvastaṁ niśamya sa pramoditaḥ|

viṣkambhī bodhisattvastaṁ munīndramevamabravīt||

bhagavan kutra gaccheyaṁ yatrāstīyaṁ ṣaḍakṣarī|

tatrāhaṁ bhavatā śāstrā preṣaṇīyo hi sarvathā||

evaṁ taduktamākarṇya bhagavān sa munīśvaraḥ|

viṣkambhinaṁ tamālokya punarevaṁ samādiśat||

kulaputraika evāsti jānāti yaḥ ṣaḍakṣarīm|

vārāṇasyāṁ nagaryāṁ sa saṁtiṣṭhate japan sadā||

svayaṁ dhṛtvā parebhyo'pi samupādiśya sādaram|

dhyānasamādhimuktātmā viharati jagaddhite||

etacchāstrā samādiṣṭaṁ niśamya sa pramodhitaḥ|

viṣkambhī bodhisattvastaṁ śāstāramevamabravīt||

bhagavanstatra yāsyāmi yatra śāstā sa tiṣṭhate|

vārāṇasyāṁ mahāpuryāmapi taṁ draṣṭumutsahe||

taṁ samutsukamālokya bhagavān sa munīśvaraḥ|

viṣkambhinaṁ mahāsattvaṁ paśyannevaṁ samādiśat||

gaccha tvaṁ kulaputremāṁ mahāvidyāṁ yadīcchasi|

vārāṇasyāṁ mahāpuryāṁ sthitaṁ taṁ sadguruṁ bhaje||

sa śāstā suviśuddhātmā dharmabhāṇaka āatmavit|

saṁbuddhavanmahābhijñaḥ puṇyarāśiścaranniva||

dharmadhātumayastūpaścaranniva śubhāśrayaḥ|

bhūtavādī śubhācārī sarvasattvahitārthabhṛt||

cintāmaṇiriva śrīmān sarvārthasiddhasaṁpradaḥ|

dharmarājo jagadbhartā jagaduddhāraṇaprabhuḥ||

yadi dṛṣṭvā tamātmajñaṁ nindaṁstvavicārataḥ|

gaṁgeva sarvatīrthānāṁ kṣetrāṇāṁ bodhimaṇḍavat||

234

draṣṭavyaḥ sa tvayā naiva kulaputra tadanyathā|

vicikitsā na kartavyā dṛṣṭvā taṁ dharmabhāṇakam|

yogācāraṁ mahātmānaṁ pariśuddhatrimaṇḍalam||

yadi dṛṣṭvā tamātmajñaṁ nindastvamavicārataḥ|

cyutvā hi buddhabhūmestvamapāyeṣu patedapi||

sa hi yogaviśuddhātmā nirvikalpo jitendriyaḥ|

anācāro malālipto hyaśucicīvarāvṛtaḥ||

anīryāpathasaṁvṛtto gṛhāśramasamāśrayaḥ|

śaktibhāryāsamāpannā duhitṛputrāvānapi||

tathāpi sa mahābhijñaḥ ṣaḍakṣarīviśuddhavit|

samantabhadravadyogī vandanīyasvayādarāt||

iti bhagavatādiṣṭaṁ niśamya sa prabodhitaḥ|

viṣkambhī bhagavantaṁ ca samālokyaivamabravīt||

bhagavan bhavatā śāstrā yathājñaptaṁ tathā khalu|

kṛtvā taccharaṇe sthitvā bhajeyaṁ taṁ samādarāt||

bhagavanstatra gacchāmi prāptuṁ vidyāṁ ṣaḍakṣarīm|

tadanujñāṁ bhavān mahyaṁ sāmprataṁ dātumarhati||

tataḥ sa bhagavānsatasmai bodhisattvāya saddhiye|

gaccha sidhyatvabhiprāyamityanujñāśiṣaṁ dadau||

prāptānujñā munīndrasya viṣkambhī sa pramoditaḥ|

pādābje sāṁjalirnatvā tataḥ saṁprasthito'carat||

anekairbodhisattvaissa yatirbrahmavihāribhiḥ|

bhikṣubhiḥ śrāvakaiḥ sadbhicailakaicāpyupāsakaiḥ||

gṛhasthairvratibhirviprapramukhaiḥ paurikairjanaiḥ|

vaṇigbhiḥ sārthavāhaiśca śreṣṭhibhiśca mahājanaiḥ||

sārdhaṁ pūjopahārādipuṣpāṇi vividhānyapi|

sarvartujāni sarvāṇi jalajasthalajānyapi||

sugandhadravyāṇi sarvāṇi dhūpāni surabhīni ca|

235

sarvālaṁkāravastūni vastrāṇi vividhāni ca||

dhvajacchatravitānāni patākāvyaṁjanāni ca|

cāmarāṇi samuddīptaratnadīpānmuruṇi ca||

dhātudravyāṇi sarvāṇi ratnāni sakalāni ca|

auṣadhādīni sarvāṇi bhogyāni surasāni ca||

evamanyāni vastūni sarvopakaraṇānyapi|

samādāya mahotsāhaiḥ vārāṇasiṁ yayau||

tatra prāptaḥ sa viṣkambhī dṛṣṭvā taṁ dharmabhāṇakam|

dūrataḥ sāṁjalirnatvā muditaḥ samupāsarat||

tatra sa mudito dharmabhāṇakasya puro gataḥ|

pādābje sāṁjalirnatvā samālokyaivamabravīt||

bhadanta kauśala kaścidbhavatāmindriyeṣvapi|

sarvaparigrahāṇāṁ ca sabandhusuhṛdāmapi||

yadarthe bhavatāṁ śāsta śaraṇe'hamihāvrajam|

tadbhavānapi jānīyāt tadarthe me prasīdatu||

iti vijñapya tasyāgre śāstuḥ sa sugatātmajaḥ|

viṣkambhī suprannātmā pūjāṁ cakre yathākramam||

yathāvidhi samabhyarcya sarvapūjopahāradūṣyādiśuddharuciracīvaraiḥ|

dhvajacchatravitānaiśca patākāvyaṁjanādibhiḥ|

alaṁkṛtya mahotsāhaṁ cakre sagītavādanaiḥ||

tatastasya puraḥ sarvadravyopakaraṇānyapi|

sadhāturatnajātāni bhogyāni cauṣadhīrapi||

sarvāṇyetānyupasthāpya purataḥ samakalpayet|

tato'ṣṭāṁgaiḥ praṇāmāni pradakṣiṇāni cākarot||

tataḥ sa prāṁjalirbhūtvā śāstāraṁ dharmabhāṇakam|

samīkṣya suprasannāsyaḥ prārthayadevamādarāt||

bhadanta sadguro śāstā dharmaśrīguṇasāgarāḥ|

tadbhavān me manovāṁchāṁ saṁpūrayitumarhati||

235

śṛṇvanti ye sadā dharmaṁ bhavataḥ samupāśritāḥ|

devā apyasurāścāpi yakṣagandharvakinnarāḥ||

garuḍā api nāgāśca vidyādharādayo'pi ca|

kumbhāṇḍā rākṣasāścāpi bhūtapretapiśācakāḥ||

siddhāḥ sādhyā grahāstārāḥ sarvāścāpyapsarogaṇāḥ|

sarvalokādhipāścāpi brāhmaṇāśca maharṣayaḥ||

yatino yoginaścāpi bhikṣavo brahmacāriṇaḥ||

bhikṣuṇyaścailakāścāpi vratinaścāpyupāsakāḥ||

tīrthikāścāpi śaivāśca vaiṣṇavāśca tapasvinaḥ|

rājānaḥ kṣatriyā vaiśyāḥ śreṣṭhino'pi mahājanāḥ||

paurikāḥ sārthavāhāśca vaṇijaḥ śilpino'pi ca|

evamanye'pi lokāśca sarve te vimalāśayāḥ||

puṇyavanto mahāsattvā bhadraśrīsadguṇāśrayāḥ|

bodhisattvā mahābhijñā bhaveyurbodhilābhinaḥ||

bhajanti bhavatāṁ ye ca śaraṇe samupasthitāḥ|

te sarve vimalātmānaḥ bhaveturbodhilāabhinaḥ||

bhavaddarśanamātreṇa sarvāṇi pātakānyapi|

niravaśeṣe vinaṣṭāni kṣiṇuyurdāruṇānyapi||

jānante tava saṁbuddhāḥ sarve'pi daśadik sthitāḥ|

bodhisattvāśca sarve'pi sarve'rhanto'pi yoginaḥ||

brahmaśakrādayo devāḥ sarvalokādhipā api|

mahatpuṇyābhivāṁchanto bhajanti sarvataḥ sadā||

dhanyāste puruṣāḥ sarve saddharmaśrīguṇalābhinaḥ|

ye te dharmāmṛtaṁ pītvā bhajanti samupasthitāḥ||

puṇyakṣetramahābhūmiriyaṁ vārāṇasī bhuvi||

bhavatpādarajoliptā bhavatyatipavitritā||

tadbhadanta bhavāṁcchāstā kṛpayā māṁ vilokayan|

puṇyāmṛtena saṁsicaṁ saṁvibhṛtāṁ svaputravat||

237

iti tenoditaṁ śrutvā sa sudhīrdharmabhāṇakaḥ|

viṣkambhinaṁ mahāsattvaṁ taṁ paścannevamabravīt||

kaukṛtyaṁ kulaputrātra motpādaya mamāgrataḥ|

kimicchasi bhave kleśaṁ saddharmasukhasādhanam||

kati mārṣāḥ kila kleśāḥ saṁsāra aupabhāgikāḥ||

naimittikāḥ prajotpatteḥ saddharmaguṇasādhanāḥ||

ye cāpīyaṁ mahāvidyāṁ saṁjānante ṣaḍakṣarīm|

saṁlipyante na tea kleśaiḥ saṁsāradharmacāriṇaḥ||

yathā jāmbunadaṁ hema malairnāsandhyate kvacit|

yasya kāyagatā ceyaṁ mahāvidyā ṣaḍakṣarī||

saṁsāre sarato'pyasya kāye kleśairna lipyate|

iti tena samādiṣṭaṁ niśamya sa vinoditaḥ|

viṣkambhī prārthayadevaṁ natvainaṁ dharmabhāṇakam||

dadasva dharmacakṣurme naṣṭamārgasya sadguro|

saṁtarpaya jagadbharta dharmāmṛtarasena mām||

saṁbodhikalpavṛkṣasya bījaṁ ropaya me tarau|

saddharmaguṇaratnānāṁ kuru me kāryamālayam||

bhadraśrīsukhasaṁpattivasatiṁ kuru me tanau|

abhedyakuśalādhāraṁ supratiṣṭha vṛṣāśrayam||

kuru māṁ nirmalātmānaṁ pariśuddhatrimaṇḍalam|

dadasva me mahāvidyāṁ saṁbodhijñānasādhanīm||

saddharmaśrīguṇādhārīṁ ṣaḍakṣarīṁ jagaddhite||

yayāhaṁ kṣipramāsādya saṁbodhijñānasanmaṇim|

uddhareyaṁ jagallokaṁ sāṁsāramahadambudheḥ||

pravartayeyamālokaṁ dharmacakraṁ bhavālaye|

mocayeyaṁ jagatsarvaṁ ṣaḍgatikleśabandhanāt||

śrāvayeyaṁ jagatsarvaṁ saṁbuddhānāṁ subhāṣitān|

cārayeyaṁ jagalloke mahāyānaṁ vratottamam||

238

sthāpayeyaṁ jagatsarvaṁ bodhimārge'bhibodhayan|

tadbhavānme kṛpāsindho mahāvidyāṁ ṣaḍakṣarīm||

saṁbodhijñānasaṁbhartā prayacchatu jagaddhite|

datvā me śrīmatīmenāṁ mahāvidyāṁ ṣaḍakṣarīm||

trātā nātho guruḥ śāstā sanmitraṁ sadguṇārthabhṛt|

gatirbandhuḥ suhṛtsvāmi prabhuḥ pitā parāyaṇaḥ||

dvīpaparāyaṇo bhartā śaraṇyaṁ bhavatāṁ mama||

iti saṁprārthite tena śrutvā sa dharmabhāṇakaḥ|

viṣkambhinaṁ mahāsatvaṁ tamālokyaivamabravīt||

durlabhaṁ kulaputredaṁ sarvavidyāmahatpadam|

abhedyaṁ sarvamārāṇāṁ vajrasāramanuttaram||

sarvakleśāgnisaṁtāpapraśāntikaraṇaṁ mahat|

bhadraśrīguṇasaddharmasamṛddhisukhasādhanam||

sarvasattvahitādhānaṁ bodhisaṁbhārapūraṇam|

sarvadharmottamodāraṁ sarvāpāyaviśodhanam||

akṣayajñānasampattivimuktipadasādhanam|

daśapāramitādharmasārasaṁbodhisādhanam||

sarvadevādilokaiśca samabhikāṁkṣitaṁ padam|

sarvadharmapadasthānaṁ praveśanapadaṁ mahat||

ye ca svasvakulesthānāaṁ devatānāṁ yathāvidhi|

abhiṣekaṁ samādāya caranti sadvrataṁ sadā||

kecittīrthe samāśritya saddharmamokṣavāṁchinaḥ|

dhyātvā mantrāṇi jalpanto bhaktyārādhayanti tān||

kecid girāśaraṇye'pi guhāyāṁ nirjane vane|

puṇyakṣetre gṛhe ranme pīṭhe pretālaye'pi ca||

keciccaityavihāre ca sabhāgāre ca maṇḍape|

udyāne vṝkṣamūle ca śivādisuramandire||

kecinmahodadhestīre nadītire sarastaṭe|

evamanyatra satkṣetre samāśritāḥ samāhitāḥ||

239

svasvakuleṣṭadevānāṁ śaraṇe samupasthitāḥ|

dhyātvārādhya samabhyarca prārthayanti sunirvṛtim||

sunirvṛtiṁ na te yānti kṛtvāpi duṣkaraṁ tapaḥ|

svasvakuleṣṭevānāmālayameva yānti te||

ye ca santo mahāsattvā bodhisattvāḥ śubhārthinaḥ|

triratnabhajanaṁ kṛtvā dadata dānamādarāt||

etatpuṇyābhiliptāste bhaveyurvilāśayāḥ|

śuddhaśīlasamācārāḥ saṁcareran susaṁvaram||

etatpuṇyānuliptāste pariśuddhatrimaṇḍalāḥ

kṣāntivrataṁ samādhāya saṁcareran jagaddhite||

etatpuṇyābhiyuktāste saddharmasādhanodyatāḥ|

mahāvīrye samutsāhaṁ kuryurbhavārthasādhanam||

etatpuṇyavimuktāste niḥkleśā vijitendriyāḥ|

yogadhyānasamādhānāḥ saṁtiṣṭheran samāhitāḥ||

etatpuṇyāmṛtavyāptā arhantaste niraṁjanāḥ|

saṁbodhipraṇidhiṁ dhṛtvā vareyurbauddhasaṁvaram||

etatpuṇyāṁśudīptāste caturbravihāriṇaḥ|

prajñāratnaṁ samāsādya saṁcareran susaṁvṛtau||

etatpuṇyānubhāvaiste sarvopāyavicakṣaṇāḥ|

sarvasattvahitādhānīṁ careyurbhadracārikām||

etatpuṇyasamṛddhāste yathecchārupacāriṇaḥ|

sarvahitārthasaṁbhāraṁ pūrayeyurjagaddhite||

etatpuṇyasamuddīptā mahābhijñā guṇākarāḥ|

bodhimārge jagatsarvaṁ sthāpayeyuḥ prayatnataḥ||

etatpuṇyamayāṁgāste paramārthajñānamuttamam|

prāpya mārān vinirjitya saṁbodhiṁ samavāpnuyuḥ||

tataste sugatā buddhāṁ jagatsatvaṁ susaṁvṛtau|

bodhayitvā pratiṣṭhāpya saṁprayāyuḥ sunirvṛtim||

240

evaṁ cireṇa buddhāste caranto bodhicārikāḥ|

daśapāramitāḥ sarvāḥ pūrayitvā yathākramam||

jitvā māragaṇān sarvāṁścaturbrahmavihāriṇaḥ|

paramajñānamāsādya saṁbodhiṁ prāpya nirvṛtāḥ||

evaṁ duṣkaramarmāṇi kṛtvā sarvajinā api|

cirāt saṁbodhimāsādya saṁprāyātāḥ sunirvṛtim||

ya imāṁ śrīmahatsarvavidyeśvarīṁ ṣaḍakṣarīm|

dhyātvā lokeśvaraṁ nityaṁ japati bodhimānasaḥ||

sa tatkṣaṇādviśuddhātmā pariśuddhatrimaṇḍalaḥ|

bhadraśrīsukhasaṁpannaḥ saṁprayāyāt sukhāvatīm||

tatra prāpto'mitābhasya muneḥ śaraṇaniśritaḥ|

bodhidharmāmṛtaṁ pītvā bodhisattvavrataṁ caret||

tataḥ saṁvṛtiśuddhātmā sarvasattvahitotsukaḥ|

kṛtī pāramitāḥ sarvāḥ saṁpūrayan yathāakramam||

saṁvṛtidharmasaṁbhāraṁ pūrayanti jitendriyāḥ|

samādhisadguṇādhārā jitvā māragaṇānapi||

paramārthaṁ samāsādya saṁbodhiṁ samavāpnuyāt|

tato buddhapadaṁ prāpya kṛtvā dharmamayaṁ jagat||

nirvikalpo viśuddhātmā saṁprayāyāt sunirvṛtim|

sarvayogā mahāvidyāḥ paramārthāptikāraṇāḥ||

eṣā vidyā mahādharmasaṁbodhijñāmasādhanī|

yathā hi taṇḍulasiddhaṁ saṁsāradharmapālanam||

evameṣā mahāvidyā sarvasaddharmapālinī|

sarvalokā sumedinyāmurvarāyāṁ prayatnataḥ||

kṛṣitvā dhānyamāropya saṁpālayanti sādaram|

tadaṁkure samudbhūte nadībhinnarahāmbubhiḥ||

meghadhārāmbubhiḥ samyak sfālyamānaṁ pravardhite|

tatastatpariniṣpannaṁ chivā khale mahītale||

241

mardayitvā gṛhe nītvā saṁśoṣya bhāsvadātapaiḥ|

tatastaṁ muśalenāpi bhedayitvā samādarāt||

tadbuṣāṇi parityajya samālontyeva taṇḍulam|

tadeva taṇḍulaṁ siddhaṁ sarvasaṁsārapālanam||

saddharmaprāptisaṁbhārapuraṇaṁ bodhisādhanam|

tathā sarvamahāyogāḥ sarvāḥ pāramitā api||

sarvā vidyāśca mantrāṇi saddharmaprāptisiddhaye|

sarveṣāṁ yogavidyānāṁ mantrāṇāmapi sattamam||

siddhametanmahāvidyāmantraṁ sambodhisādhanam|

evameva mahāvidyā sarvadharmārthasādhanī||

mahatpuṇyairvinā naiva labhyā kenāpi saddiyā|

sukṣetre vyāruhenneva taṇḍulaṁ vituṣaṁ kvacit||

niṣpuṇyaiḥ labhyate naiṣā mahāvidyā kathaṁcana|

yāvanna labhyate hyeṣā vidyā sarvārthasādhanī||

tāvat puṇyāni sarvāṇi saṁsādhayet prayatnataḥ|

yadaiṣā labhyate vidyāṁ tadā puṇyanirādaraḥ||

etāmeva mahāvidyāṁ dhyātvā lokeśvaraṁ japet|

yadeyaṁ sidhyate vidyā sarvasaṁbhārasādhanī||

tadā saddharmakāryāṇi sādhayet svecchayānayā|

eṣā hi taṇḍulākārā saṁsāradharmasādhanī||

sarvadharmāstuṣākārāa etadvidyāptikāraṇāḥ|

evaṁ mahattarīmenāṁ vidyārājñāṁ ṣaḍakṣarīm||

dhyātvā pāramitāḥ sarvāḥ praṇamante sadādarāt|

saṁbuddhāṁ api sarve'tha bodhisattvā jinātmajāḥ||

arhanto vītakleśāśca dhyātvemāṁ praṇamantyapi|

sarve'pīndrādayo devāḥ brahmādayo maharṣayaḥ||

sūryādayo grahāḥ sarve candrāditārakā api|

sarvasiddhāśca sādhyāśca vasavaścāpsarogaṇāḥ||

242

sarve'pi tridaśendrāśca sarvavidyādharā api|

viṣṇubrahmādilokendrāḥ kumbhāṇḍāśca yamādayaḥ||

sarve'pi rākṣasendrāśca varuṇādayo'pyahīśvarāḥ|

sarve'pi garuḍendrāśca sarve'pi pavanādhipāḥ||

sarve śrīdādiyakṣendrāḥ sarve'pīśādiyogiṇaḥ||

gandharvakinnarendrāśca sarvalokādhipā api||

sadā nityāmimāṁ vidyāṁ vidyārājñīṁ ṣaḍakṣarīm|

dhyātvā smṛtvā praṇatvāpi saṁbhajante samādarāt||

ye yepyasyāḥ susiddhāyāḥ vidyārājñāṁ samādarāt|

dhyātvā smṛtvā praṇatvāpī prabhajante sadāniśam||

te tea sarve viśuddhāṁgāḥ vimuktasarvapātakāḥ|

niḥkleśā vimalātmānaḥ saṁprayāyuḥ sukhāvatīm||

tatrāmitaruceḥ śāstuḥ śaraṇe samupāśritāḥ|

sadā dharmāmṛtaṁ pītvā saṁcareran jagaddhite||

evaṁ te ca jagallokaṁ hitaṁ kṛtvā pramoditāḥ|

bodhisattvā mahābhijñā bhaveyurdharmarājikāḥ||

tataste vimalātmānaḥ pariśuddhatrimaṇḍalāḥ|

arhanto bodhimāsādya sambuddhapadamāpnuyuḥ||

evaṁ mahattarī vidyā prasiddheyaṁ ṣaḍakṣarī|

yasyā anusmṛtimātreṇa sarve naṣṭā hi pāpakāḥ||

ya enāṁ japate nityaṁ tasya yaḥ cīvaraṁ spṛśet|

so'pi bhavenmahāsattvo bodhisattvo vivartikaḥ||

yaścainaṁ pūjayedbhaktyā tena sarve'rcitā jināḥ|

sasaṁghā api satkārairbhavanti pūjitāḥ sadā||

evaṁ mahattarī sarvabhadraśrīsadguṇārthadā|

ṣadakṣarīti vikhyātā sarvatra bhuvaneṣvapi||

buddhānāṁ jananī mātā prajñāpāramitāpi sā|

sāṁjaliṁ praṇatiṁ dhṛtvā bhajatyenāṁ śubhaṁkarīm||

243

ata eṣā mahāvidyā saṁsāradharmasādhanī|

munīndrairbodhisattvaiśca sarvadevaiśca vanditā||

asyā nāmasaṁbhāraṁ grahaṇamapi durlabham|

smaraṇaṁ śravaṇaṁ cāpi vinā puṇyairna labhyate||

iti tena samādiṣṭaṁ śrutvā sa saṁpramoditaḥ|

viṣkambhī sāṁjaliḥ prārthya natvaivaṁ dharmabhāṇakam||

bhadanta sadguro śāstaḥ śaraṇe te'hamāgataḥ|

tadbhavān me mahāvidyāṁ pradadātu jagaddhite|||

iti saṁprārthitastena paśyan sa dharmabhāṇakaḥ|

smṛtvā lokeśvaraṁ dhyātvā tasthau taddānacintayā||

tadākāśānmahacchabdo niścacāra manoharaḥ|

dadasvāsmai jagallokahitārthapuṇyavāṁchinaḥ||

yo'yaṁ dhīro mahāsattvo bodhisattvo jinātmajaḥ|

sarvasattvahitāni vidyāmicchan samāgataḥ||

śraddhābhaktiprasannātmā saṁ bodhijñānalālasaḥ|

tatprasiddhā mahāvidyā deyāsmai dīyatāmiti||

tanniścaran mahāśabdaṁ śrutvā sa dharmabhāṇakaḥ|

kuto'yaṁ carate śabda iti dhyātvā vyavasthitaḥ||

bhūyo'pyeyaṁ mahāśabdo niścacāra vihāyasaḥ|

deyāsmai suprasannāya saṁbodhijñānasādhine||

sarvasattvahitārthāya saddharmaśrīguṇārthine|

bodhisattvāya dhīrāya śraddhayā dīyatāmiti||

niścarantaṁ suśabdaṁ taṁ śrutvā sa dharmabhāṇakaḥ|

kuto'yaṁ carate śabda iti dhyātvā vyalokayet||

samīkṣya sarvato dikṣu dhimān sa saṁvilokayan|

vismayāpannacittaḥ khe saṁpaśyan saṁdadarśa tam||

śaratpūrṇendudīptābhaṁ jaṭāmitābhaśobhitam|

padmahastaṁ mahāsattvamārvalokiteśvaram||

244

dṛṣṭvā taṁ khe kajālīnaṁ bodhisattvaṁ jinātmajam|

bhadraśrīsadguṇādhāraṁ saṁbodhidharmabhāskaram||

saṁpaśyan samutthāya sānandavismitāśayaḥ|

aṣṭāṁgaiḥ praṇatiṁ kṛtvā tasthau dhyātvā kṛtāṁjaliḥ||

tamevaṁ saṁsthitaṁ dharmabhāṇakaṁ niścarendriyam|

sa trailokeśvaraḥ paśyan samāmantryaivamādiśat||

kulaputrāyamudyogī saṁbodhijñānasādhane|

asmai daiyā mahāvidyā pradiyatāṁ ṣaḍakṣarī||

iti tena jagacchāstrā samādiṣṭaṁ niśamya saḥ|

dharmabhāṇakaḥ ālokya natvainamabravīt||

bhagavannātha dharmendra bhavadājñāṁ śiro vahan||

dadātvasmai mahāvidyāṁ tadbhavān saṁprasīdatu||

iti vijñapya lokeśaṁ tataḥ sa dharmabhāṇakaḥ|

viṣkambhinaṁ samāmantrya saṁpaśnnevamabravīt||

kulaputra jagacchāstā dattājñā me prasīdataḥ|

dadyāmahaṁ mahāvidyāṁ gṛhāṇemāṁ ṣaḍakṣarīm||

ityādiśya sa dharmiṣṭho vidhināsmai mahātmane|

saviśuddhimudāhṛtya prādādvidyāṁ ṣaḍakṣarīm||

praṇavamaṇikajahṛdbījamiti ṣaḍakṣaram|

siddhametanmahāvidyā ṣadakṣarīti viśrutā||

tatpradattāmimāṁ vidyāṁ vidyādhīṇāṁ ṣaḍakṣarī|

viṣkambhī sāṁjalirnatvā saṁprāgrahītpramoditaḥ||

tatkṣaṇe sācalā sābdhiścacāla ṣaḍ vidhā mahī|

papāta puṣpavṛṣṭiśca sarvato'pyacaracchubham||

tadvidyā dattamātre'pi viṣkambhī sa samṛddhimān|

anekadharmasaṁbhārasamādhiprāptavānabhūt|

tataḥ sa suprasannāatmā śatre tasmai sadakṣiṇām|

caturdvīpāṁ saptaratnaparipūrṇāṁ dadau mudā||

245

tāṁ dṛṣṭvā sa mahābhijño dharmiṣṭho dharmabhāṇakaḥ|

viṣkambhinaṁ mahāsattvaṁ taṁ samālokyaivamabravīt||

kulaputra tvamāryo'si nānāryaḥ sugatātmajaḥ|

vaineyo bodhisattvastat gṛhṇīyāṁ dakṣiṇāṁ na te||

etā ekākṣarasyāpi paryāptā na tu dakṣiṇā|

prāgeva ṣaḍakṣarāṇāṁ gṛhṇiyāṁ te tathāpi na||

tacchrutvā sa mahābhijño viṣkambhī tasya sadguroḥ|

mahārghyamūlyaśuddhābhaṁ muktāhāramupāharat||

tamupanāmitaṁ paśyan gṛhītvā dharmabhāṇakaḥ|

tasmai pratyarpayitvā sa paśyaṁstaṁ caivamabravīt||

kulaputra munīndrasya śākyamunerjagadguroḥ|

enaṁ puna upāsthāpya madvacasā vadernamaḥ||

iti śāstrā samādiṣṭaṁ niśamya sa vinoditaḥ|

viṣkambhinaṁ suprasannaṁ samālokyaivamabravīt||

bhavatā yadyathādiṣṭaṁ tattathāhaṁ karomi hi|

iti vijñapya taṁ muktāhāraṁ natvā samādade||

tataḥ sa suprasannātmā viṣkambhī tasya sadguroḥ|

pādāabje sāṁjalirnatvā saṁprasthito'caranmudā||

sārdhaṁ sarvaiḥ sadā yaistaiḥ pratilabdhamanepsitaḥ|

sumaṁgalamahotsāhaṁ jetodyānamupācarat||

tatra sa dūrataḥ paśyan bhagavantaṁ sabhāśritam|

sāṁjaliḥ praṇatiṁ kṛtvā sahasā samupāsarat||

tatra samupāsṛtya śāstustasya jagadguroḥ|

pādābjaṁ sāṁjalirnatvā saṁpaśyan samupāśrayat|

tatra sa bhagavān paśyan viṣkambhinaṁ samāgatam|

suprasannamukhāmbhojaṁ samālokyaivamādiśat||

svāgataṁ kulaputraihi kaścitte kauśalaṁ tanau|

vāṁchitārthaṁ samāsādya samāyāsi prasīdataḥ||

246

ityādiṣṭe munīndreṇa viṣkambhī saṁprasāditaḥ|

bhagavantaṁ jagannāthaṁ paśyannevaṁ nyavedayat||

bhagavan labdhavānasmi bhavatkṛpānubhāvataḥ|

saṁbodhisādhanīṁ vidyāṁ bhadraśrīsadguṇārthadām||

adya me safalaṁ janma buddhaputro'smi sāmpratam|

prāksaṁbodhisanmārgo bhadraśrīmān jagaddhite||

bhagavan yadbhavāṁcchāstā sarvarmahitārthabhṛt|

yathāśu bodhimāpnuyām tathā māṁ prottumarhati||

iti tenoditam śrutvā bhagavān sa munīśvaraḥ|

viṣkambhinaṁ samālokya punarevaṁ samādiśat||

dhanyastvaṁ kulaputro'si bodhisattvo jinātmajaḥ|

sarvasattvahitādhānī mahavidyāsamāptavān||

bhūyo'pyahaṁ mahāvidyāṁ saptasaptatikoṭibhiḥ|

saṁbuddhairbhāṣitā yā tāṁ dāsyāmi te jagaddhite||

ya etāṁ dhāraṇīṁ vidyāṁ sarvapātakanāśanīm|

bhadraśrīsadguṇādhārāṁ saṁboddhapadasādhanīm||

samādāya sucittena smṛtvā dhyātvā samāhitaḥ|

saṁbodhipraṇidhiṁ dhṛtvā paṭhati sarvadādarāt||

sa sarvapāpanirmuktaḥ pariśuddhendriyaḥ sudhīḥ||

niḥklepariśuddhātmā bodhisattvo bhavet kṛtī||

sarvairapi munīndraissa samālokya sadāniśam|

duṣṭamārabhyebhyo'pi saṁrakṣyate svaputravat||

sarvavighnagaṇānāṁ syāt pradhṛṣyaḥ sa vīryavān|

mahāsattvo mahotsāhī saddharmaguṇasādhane||

saṁbuddhajananī devī praġyāpāramitāpi tam|

boddhisattvaṁ mahāsattvaṁ paśyantī samavat sadā||

lokeśvaro'pi saṁpaśyanstaṁ śrībhadraguṇāśrayam|

sarvatra sarvadā rakṣedyojayan bodhisaṁvare||

247

tataḥ sa triguṇābhijño bodhicaryāvrataṁ dadhan|

sarvaṁ saṁbodhisaṁbhāraṁ saṁpūrayan yathākramam||

tataḥ sa suviśuddhātmā niḥkleśo vimalendriyaḥ|

arhan mārān vinirjitya trividhāṁ bodhimāpnuyāt||

tataḥ sa trijagacchāstā kṛtvā dharmamayaṁ jagat|

sarvaṁ bodhivrate yujya samāpnuyāt sunirvṛtim||

evaṁ mahattarī vidyāṁ saṁbuddhapadasādhanī|

eṣā tvayā sadā dhāryā paṭhanīyā jagaddhite||

ye cāpyetanmahāvidyāpāṭhabhāṣaṇasusvaram|

śrutvānumodamānāstaṁ natvā bhajanti sādaram||

te'pi sarve vikalmāṣāḥ pariśuddhatrimaṇḍalāḥ|

triratnabhajanodyukttā bhajeyuḥ sugatātmājāḥ||

tataste bodhisaṁbhāraṁ pūrayitvā yathākramam|

trividhāṁ bodhimāsādya saṁbuddhāpadamāpnuyuḥ||

evaṁ sarvairjagannāthairiyaṁ vidyāṁ mahattarī|

dhṛtvā saṁpāṭhitā nityaṁ deśitā ca jagaddhite||

iti matvā tvayāpyeṣā vidyā saṁbodhisādhanī|

bhadraśrīdharmasaṁbhartrī paṭhitavyā jagaddhite||

ityādiśya munīndro'sau bhagavāṁstrijagadguruḥ|

viṣkambhine sudhīrāya bodhisattvāya saddhiye||

āa oṁ cale cūle cunde svāhetyetannavākṣaram|

dhāraṇīṁ paramāṁ vidyāṁ prādāt svayamudāharan||

śāstrā svayaṁ pradattaṁ tāṁ mahāvidyāṁ navākṣarīm|

viṣkambhī sāṁjalirnatvā samādāyāpaṭhanmudā||

dhṛtvā viṣkambhinā śāstuḥ pāṭhemānā guroḥ puraḥ|

saṁsiddhā sā mahāvidyā babhūva trijagaddhite||

etadvidyānubhāvena viṣkambhī sa viśuddhadṛk|

lokeśvarasya prādrākṣīt sarvalomavilānyapi||

248

tāni dṛṣṭvā sa viṣkambhī saharṣavismayānvitaḥ|

aho citraṁ mahāmāyā saṁdṛśyate mayādhunā||

dharmakāye jagadbhartuḥ sarvāṇi bhuvanānyapi|

iti dhyātvā samādhāaya saṁtasthe niścalendriyaḥ||

tataḥ sa suprasannātmā viṣkambhī saṁprabodhitaḥ|

bhagavantaṁ praṇatvā ca sāṁjalirevamabravīt||

bhagavaṁstrijagadbhartuḥ sarvadharmāśraye'dhunā||

lomavileṣu paśyāmi sarvāṇi bhuvanātmani||

kati santi tanau tasya sarvadharmādhipassya hi|

lomavileṣu lokāstān sarvān darśayitumarhati||

iti saṁprārthite te viṣkambhinā sa sarvavit|

bhagavānstaṁ mahāsattvaṁ saṁpaśyannevamādiśat||

kulaputre vijānīhi sarvatraidhātukānyapi|

bhuvanāni jagadbhartuḥ santi dharmamayāśraye||

tenāsau trijagannātho sarvadharmamayāśrayaḥ|

sarvadharmādhipaḥ śāstā sarvalokādhipeśvaraḥ||

evamasau maheśākhyo dharmaśrīsadguṇāśrayaḥ|

bodhisattvo mahābhijño dharmarājo'bhirājate||

tattasya śaraṇe sthitvā dhyātvā smṛtvā samāhitaḥ|

nāmāpi samudāhṛtya bhajitumarhati sarvadā||

ye tasya śaraṇe sthitvā dhyātvā smṛtvāpi sarvadā|

nāmāpi ca samuccārya prabhajante samāhitāḥ||

durgatiṁ te na gacchanti yānti sadgatimeva hi|

bhadraśrīguṇasaṁpannāścareyuḥ poṣadhaṁ sadā||

tatpuṇyapariśuddhāste niḥklevimalendriyāḥ|

bodhicaryāvrataṁ dhṛtvā saṁcareran jagaddhite||

tataste sadguṇādhārāḥ kṛtvā sarvasubhadrakam|

triratnasmṛtimādhāya prānte preyuḥ sukhāvatīm||

249

tatra gatvāmitābhasya śaraṇe samupāśritāḥ|

sadā dharmāmṛtaṁ pītvā saṁcareran mahāvratam||

tataḥ te syurmahāsattva bodhisattvā guṇākarāḥ|

sarvaṁ saṁbodhisaṁbhāraṁ pūrayitvā yathākramam||

sarvasattvahitādhānasaṁbodhisādhanodyatāḥ|

arhanto vimalātmānaścaturbrahmavihāriṇaḥ||

jitvā māragaṇān duṣṭān mahābhijñāḥ subhadrikāḥ|

trividhāmbodhimāsādya sambuddhapadamāpnuyuḥ||

ityādiṣṭaṁ munīndreṇa śrutvā te tatsabhāśritāḥ|

sarve devādayo lokāḥ prābhyanandan prabodhitāḥ||

tataḥ sarvanīvaraṇaviṣkambhī saṁprasāditaḥ|

bhagavantaṁ samālokya punarevamabhāṣata||

bhagavanstrijagannātho lokeaśvaro jinātmajaḥ|

nādyāpīha samāyāti kadāgacchettadādiśa||

iti tenoditaṁ śrutvā bhagavān sa munīśvaraḥ|

viṣkambhinaṁ mahāsattvaṁ samālokyaivamādiśat||

kulaputra sa lokeśo bodhisattvo jagatprabhuḥ|

vyākaraṇaṁ maheśāya dātumihādhunā caret||

mamāpi darśanaṁ kartuṁ darśayitumimāḥ sabhāḥ|

sarvāṁcchubhe pratiṣṭhāpya prathamamiha prāvrajet||

ityādiṣṭaṁ munīndreṇa niśamya sa prabodhitaḥ|

viṣkambhī sa samālokya tasthau saṁharṣitāśayaḥ||

tasminnavasare tatra vihāre jetakāśrame|

nānāvarṇāḥ supuṇyābhā avabhāsyātyarocayan||

tatrodyāne mahākalpavṛkṣāḥ samīhitārthadāḥ|

sarvartupuṣpavṛkṣāśca sarvafaladrumā api||

aṣṭāṁgaguṇaśuddhāmbuparipūrṇāḥ sarovarāḥ|

padmādikajapuṣpādyāḥ prādurbhūtā manoramāḥ||

250

tadraśmisaṁparispṛṣṭāḥ sarvalokāḥ sabhāśritāḥ|

mahādbhutasukhāpanno babhūvurnanditāśayāḥ||

tatsubhadranimittāni prādurbhūtāni sarvataḥ|

sarovaradrumādīni dṛṣṭvā tasthuḥ savismayāḥ||

tān samīkṣya sa viṣkambhī saharṣavismayānvitaḥ|

bhagavantaṁ praṇamyaivaṁ paopraccha sāṁjaliḥ punaḥ||

bhagavan kuta āayātā ime puṇyasuraśmayaḥ|

nānāvarṇāḥ subhadrābhā eatadādeṣṭumarhatī||

iti saṁprārthite tena viṣkambhinā sa sarvavit|

bhagavānstaṁ sabhāṁ cāpi samālokyaivamādiśat||

yo'sau traidhātukādhiśa āryāvalokiteśvaraḥ|

bodhisattvo samāsattva ihāgantuṁ samīhate||

tenamāsya supuṇyābhā samutsṛjya samantataḥ|

bhāsayitvā vihāre'tra śobhayituṁ samīritāḥ||

idānīṁ sa jagannāthaḥ sarvān sattvān bhavodadheḥ|

uddhṛtya bodhisanmārge pratiṣṭhāpyeha prācaret||

tasminnavasare tatra vihāre saṁprabhāsayan|

samāgatya sa lokeśaḥ praviveśāvalokayan||

taṁ samāgatamālokya bhagavan saṁprasāditaḥ|

svāgatamehi bhadraṁ te kaccidityabhyapṛcchata||

iti pṛṣṭe munīndreṇa dṛṣṭvāvalokiteśvaraḥ|

bhagavannāgato'smīti nivedya samupāsarat||

tatra tasya munīndrasya divyasuvarṇavārijam|

purataḥ samupasthāpya pādābje praṇatiṁ vyadhāt||

tataḥ sa trijagannāthastasya śāsturjagadguroḥ|

vāmapārśve samāśritya paśyannevaṁ nyavedayan||

bhagavannamitābhena bhagavatemamambujam|

prahitaṁ bhavatām sarvakauśalyaṁ cāpi pṛcchati||

251

tatsauvarṇāṁgamālokya bhagavān saṁpramoditaḥ|

gṛhītvā vāmapārśve saṁnidhāyaivaṁ samādiśat||

dhanyastvaṁ kulaputrāsi samuddhṛtya bhavodadheḥ|

bodhimārge tvayā sattvāḥ kiyantaḥ saṁniyojitāḥ||

iti pṛṣṭe munīndreaṇa lokaeśvaro jinātmajaḥ|

bhagavantaṁ sabhāṁ cāpi paśyannevaṁ nyavedayat||

bhagavanstatprajānīte bhavān sarvaṁ bhavālaye|

yatsattvāḥ samuddhṛtya saṁvṛtau yojitā mayā||

etattaduktamākarṇya bhagavān saṁpramoditaḥ|

lokeśvaraṁ mahābhijñaṁ saṁpaśyannvevamādiśat||

sādhu sādhu mahāsattva sarvatraidhātukādhipaḥ|

tvameva sarvasattvānāṁ trātā nātho hitārthabhṛt||

yattvayā sarvalokeṣu vyavalokya bhavodadheḥ|

sarvasattvāḥ samuddhṛtya boddhimārge niyojitāḥ||

tenāsi tvaṁ mahāsattvaḥ sarvatraidhātukādhipaḥ|

lokeśvaro jagadgartā lokanātho jagatprabhuḥ||

siddhāni sarvakāryāṇi yathābhivāṁchitānyapi|

jayatu te sadā sarvasattvoddhāraṇasaṁvaram||

sarve'pi duṣṭamārāste prabhāspṛṭāḥ śubhāśayāḥ|

śaraṇe samupāsṛtya bhavantu bodhicāriṇaḥ||

sarveṣāmapi sattvānāṁ tvannāmasmṛtibhāvinām|

sarvatrāpi sadā bhadraṁ bhavantu nirupadravam||

ityevaṁ bahudhā tasmai lokeśāya mahātmane|

siddhāśiṣaṁ pradatvāsau bhagavān maunamādadhe||

tasminnavasare tatra maheśvaraḥ samāgataḥ|

bhagavantaṁ samālokya purastāt samupācarat||

bhagavato munīndrakya pustāt samupācarat||

bhagavato munīndrasya śaraṇe samupāśritaḥ|

pādābje praṇatiṁ kṛtvā saṁpārthyaivaṁ kṛtāṁjaliḥ||

252

bhagavan sarvavicchāstarbhavaccharanamāvraje|

tadbhavānme mahāyānasaṁvaraṁ dātumarhati||

etatsaṁprārthitaṁ tena maheśvareṇa sādaram|

śrutvā sa bhagavānenam maheśamevamādiśat||

gaccha tvaṁ kulaputreśaṁ prātharyemaṁ jagatprabhum|

ayaṁ lokeśvaro dadyādvrataṁ te bodhisādhanam||

ityādiṣṭaṁ sa munīndreṇa śrutvā maheśvaro mudā|

lokeśasya puro gatvā pādābje praṇatiṁ vyadhāt||

tato maheśvarastasya lokeśasya puraḥ sthitaḥ|

sadguṇatathyasaṁvādaistuṣya caivam kṛtāṁjaliḥ||

name'haṁ bhagavaṁcchāstre'valokiteśvarāya te|

padmabhṛte maheśāya suprahlādanakarāya ca||

padmāsanāya padmaśrīparivṛtasumūrtaye|

saṁśubhapadmahastāya jagadāśvāsadāyine||

pṛthivīvaranetrāya saṁśuddhapaṁcacakṣuṣe|

jinaratnakirīṭāya cintāmaṇivibhūṣite||

ityevaṁ sa maheśānaṁ sthutvā taṁ śrīguṇākaram|

tatpādābje punarnatvā paśyanneva samāśrayat||

tamevaṁ saṁsthitaṁ dṛṣṭvā āryāvalokiteśvaraḥ|

suprasannamukhāmbhojaṁ saṁpaśyannevamādiśat||

maheśa kimabhiprāyaṁ tava citte'bhirocate|

tadaham pūrayeyaṁ hi tadvadasva mamāgrataḥ||

ityādiṣṭaṁ jagadbhartrā niśamya sa maheśvaraḥ|

saṁharṣitaḥ punarnatvā saṁprāthyaivaṁ kṛtāṁjaliḥ||

bhagavan sarvavicchāstarbodhiṁ me vāṁchate manaḥ|

tanme dadasva sambodhivyākaraṇaṁ jagaddhite|

iti tatprārthitaṁ śrutvā lokeśvaro jagatprabhuḥ|

tamīśānaṁ samāmantrya saṁpaśyannevamādiśat||

253

dhanyo'si tvaṁ maheśāna yatsaṁbodhimabhīcchasi|

tadahaṁ te pradāsyāmi saṁbodhisādhanaṁ vratam||

tadādau śraddhayā nityaṁ saṁbodhinihitāśayaḥ|

triratnabhajanaṁ kṛtvā dadyā arthiṁ samīpsitam||

tataḥ śuddhasamācāraḥ pariśuddhatrimaṇḍalaḥ|

aṣṭāṁgācārasaṁpannaṁ poṣadhaṁ vratamācare||

tato dhairyaṁ samālambya caturbrahmavihārikaḥ|

svaparātmasamādhānaṁ kṣāntivrataṁ samācareḥ||

tataḥ puṇyamahotsāhaṁ dhṛtvā saddharmasādhanam|

sarvān duṣṭagaṇām jitvā saṁvṛtivratamācareḥ||

tataḥ kleśān vinirjitya saṁsāre ratiniḥspṛhaḥ|

dhyātvādioiśvarasaṁbuddhaṁ dhyānavrataṁ samācareḥ||

tataḥ saddharmaśāstrābdhāvavagāhya jagaddhite|

prajñāratnaṁ samāsādya mahāyānavrataṁ careḥ||

tataḥ samādhiguṇāpāyaṁ sarvasattvābhibodhanam|

saddharmasādhanaṁ ratnaṁ dhṛtvā kuryājjagaddhitam||

tataḥ śrīdhāraṇīdyāsiddhisādhanatatparaḥ|

sambodhipraṇidhiṁ dhṛtvā saṁcarethā jagaddhite||

tataḥ śrīguṇasaṁpanno bhadracaryāsamāhitaḥ|

sarvasattvān vaśe sthāpya dharmarājo balī bhaveḥ||

tato māragaṇān jitvā niḥkleśo vimalendriyaḥ|

arhansambodhimāsādya daśabhūmiśvaro bhaveḥ||

tatastvaṁ syā mahābhijñastathāgato munīśvaraḥ|

sarvavidyadhipaḥ śāstā jagannātho vināyakaḥ||

bhasmeśvara iti khyātaḥ sarvatraidhātukeśvaraḥ|

sarvadharmādhirājendraḥ saṁbuddhaḥ sugato bhaveḥ||

lokadhātau vivṛtāyāṁ buddhakṣetram bhavettava|

tatastvaṁ bhagavān sarvaṁ kṛtvā dharmamayaṁ jagat||

254

saṁprāpya saugataṁ kāryaṁ sambuddhālayamāpnuyāḥ||

ityādiṣṭaṁ jagadbhartrā niśamua sa maheśvaraḥ|

muditastaṁ jagannāthaṁ natvā caikāntamāśrayat||

athomāpi mahādevī lokeśasya puro gatā|

pādābje prāṁjalirnatvā stotramevaṁ vyadhānmudā||

name'haṁ bhagavaṁcchāstre'valokiteśvarāya te|

maheśāya jagadbhartre prāṇadāya mahātmane||

pṛthivīdharanetrāya śubhapadmadharāya ca|

padmaśrīparivṛtāya sucetanakarāya ca||

dharmadharāya nāthāya daśabhūmīśvarāya ca|

sunirvṛtimayānasaṁprasthitāy sarvadā||

ityumā sā mahādevī saṁtuṣṭā taṁ jinātmajam|

lokeśvaraṁ punarnatvā saṁprārthyaivaṁ kṛtāṁjaliḥ||

bhagavan māṁ samālokya strībhāvāt parimocaya|

kalimalādhivāsācca garbhāvāsācca mocaya||

kleśaparigrahodvīceḥ samuddhṛtya bhavodadheḥ|

bodhimārge pratiṣṭhāpya prāpaya saugatīṁ gatim||

iti tayā mahādevyā saṁprārthitaṁ niśamya saḥ|

lokeśvara umādevīṁ samālokyaivamādiśat||

bhagini tvaṁ mahādevi nirvṛtiṁ yadi vāṁchasi|

triratnabhajanaṁ kṛtvā pracereḥ poṣadhaṁ vratam||

tatassaṁśuddhapuṇyāptā pariśuddhatrimaṇḍalā|

bhadraśrīguṇasampannā prānte yāyāḥ sukhāvatīm||

tatrāmitābhanāthasya śaraṇe samupāśritā|

sadā dharmāmṛtaṁ pītpā samupāśritā|

sadā dharmāmṛtaṁ pītpā saṁbodhivratamāpnuyāḥ||

tataḥ pāramitāḥ sarvāḥ purayitvā yathākramam|

jagadbhartā jaganātho daśabhūmīśvaro bhaveḥ||

tataḥ saṁbodhimāsādya tathāgato munīśvaraḥ|

255

umeśvara iti khyātaḥ saṁbuddho bhagavān jinaḥ|

sarvavidyādhipaḥ śāstā sarvadharmādhipeśvaraḥ||

dharmarājo jagannāthaḥ saddharmaśrīguṇākaraḥ|

sarvasattvādhirājo'rhansarvatraidhātuke prabhuḥ||

mārajetā mahābhijño vināyako bhaviṣyasi|

himavaddakṣiṇe pārśve buddhakṣetraṁ bhavettava||

ete'pi tīrthikāḥ sarve bhaveyuḥ śrāvakāstava|

ityādiṣṭo jagacchāstrā lokeśena niśamya sā|

umā devī praharṣantī tatraikānte samāśrayat||

atha sa bhagavān sarvān sabhālokān samīkṣya tam|

viṣkambhinaṁ ca saṁpaśyan samāmantraivamādiśat||

dṛṣyatāṁ kulaputromā devī saṁbodhikāminī|

saṁbodhau vyākṛtānena lokeśena jagaddhite||

yūyamapyasya sacchāstuḥ śaraṇe samupāśritāḥ|

saṁbodhipraṇidhiṁ dhṛtvā bhajadhvaṁ sarvadādarāt||

etatpuṇyānubhāvena pariśuddhatrimaṇḍalāḥ|

boddhisattvā mahāsattvā bhaveta śrīguṇākarā||

tataḥ sarvatra sattvānāṁ kṛtvā bhadravṛṣotsavam|

dharmaśrīsukhasaṁpannāḥ prānte predhvaṁ sukhāvatīm||

tatra gatvāmitābhasya muneḥ śaraṇamāśritāḥ|

sadā dharmāmṛtaṁ pītvā saṁcaradhvaṁ jagaddhite||

tataḥ bodhisaṁbhāraṁ pūrayitvā yathākramam|

trividhāṁ bodhimāsādya saṁbuddhapadameṣyatha||

etadbhagavatādiṣṭaṁ niśamya te sabhāśritāḥ|

viṣkambhipramukhāḥ sarve lokāḥ saṁmoditāśayāḥ||

utpāaya samupāsṛtya lokeśasya jagatprabhoḥ|

pādābje prāṁjaliṁ kṛtvā praṇemire yathākramam||

sarveṣāmapi teṣāḥ sa lokanāthaḥ śiraḥ spṛśan|

256

bodhisiddhāśiṣaṁ datvā cetāṁsi prābhyanandayat||

tataḥ śrījagannātha āryāvalokiteśvaraḥ|

bhagavantaṁ munīndraṁ taṁ samālokyaivamabravīt||

bhagavan gantumicchami sukhāvatyāṁ nijāśrame|

tadanujñāṁ pradatvā me'bhinandayatu mānasam||

iti saṁprārthite tena lokeśena sa sarvavit|

divyaratnāmbujaṁ tasmai datvaivaṁ ca samādiśat||

gaccha tvaṁ kulaputremaṁ padmaṁ śāsturmahāmuneḥ|

upahṛtya puraḥ pṛcchaḥ kauśalyaṁ madgirā nameḥ||

tatheti prativijñapya lokeśvaro jinātmajaḥ|

bhagavantaṁ praṇatvā ca sabhāṁ samīkṣya prācarat||

tataḥ saṁprasthito lokanāthaḥ sa puṇyaraśmibhiḥ|

saṁbhāsayan jagallokaṁ sarat sukhāvatīṁ yayau||

tataḥ sa samupāsṛtya śāsturamitarociṣaḥ|

pādābje sāṁjalirnatvā tatpadmaṁ samupāharat||

samīkṣya taṁ samāyātaṁ lokeśvaraṁ sa sarvavit|

amitābho jagacchāstā sampaśyannevamādiśat||

ehi samāgato'si tvam kulaputreha saṁśraya|

siddhāni sarvakāryāṇi kaccittavāpi kauśalam||

kiyanto hi tvayā sattvā samuddhṛtāḥ kutaḥ kutaḥ|

darśito bhagavāṁcchāstā śākyasiṁhaḥ munīśvaraḥ||

iti pṛṣte'mitābhena lokeśvaraḥ sa sāṁjaliḥ|

śāsturagre svavṛttāntaṁ sarvamevaṁ nyavedayat||

bhagavan sarvalokeṣu sarveṣu narakeṣvapi|

nimagnān prāṇinaḥ sarvān samālokya prayatnataḥ||

samuddhṛtya prasannāṁstān bodhayitvā vinodatan|

bodhimārge pratiṣṭhāpya prācārayan jagaddhite||

evaṁ tān sakalān sattvān kṛtvā saṁbodhisādhinaḥ|

257

jetodyāne vihārasthaṁ saṁbuddhaṁ draṣṭumācaram||

tatrāviṣṭo'hamālokya taṁ munīndrasabhāśritam|

sarvāvatīṁ sabhāṁ tān ca saśrāvakajinātmajān||

purataḥ samupāsṛtya śākyamunerjadguroḥ|

padmaṁ pura upasthāpya vanditvā samupāśrayam||

tatra bhagavatāmagre saṁpreṣito maheśvaraḥ|

sa mayā vyākṛto bodhau somāpi vyākṛtā tathā||

tathā sarve'pi lokāśca tatsabhāsamupāśritāḥ|

vinodya bodhisaṁbhāravrate niyojitā mayā||

tatastasya munīndrasya prāpyānujñāṁ pramoditaḥ|

bhavatāṁ darśanaṁ kartuṁ samutsuko'hamāvraje||

bhavatāṁ prahitaṁ tena bhagavatā savandanam|

idaṁ ratmayaṁ padmaṁ kauśalyaṁ cāpi pṛcchyate||

etyanniveditaṁ tena lokeśena niśamya saḥ|

amitabho jagacchāstā prābhyanandat pramoditaḥ||

tataḥ so'mitaprabhastaṁ lokeśvaraṁ samīkṣya ca|

sādhu dhanyo'si satputra ityārādhyābhyanandayet||

ityevaṁ sa jagannātho mahābhijño jinātmajaḥ|

sarvasattvahitādhānaṁ vrataṁ dhṛtvā samācaret||

||iti sarvasattvoddharaṇasaṁbodhimārgasthāpanamaheśvaromādevī-saṁbodhivyākaraṇopadeśaprakaraṇaṁ samāptam||

Technical Details

Text Version: 

Romanized

Input Personnel: 

DSBC Staff

Input Date: 

2007

Proof Reader: 

Miroj Shakya

Supplier: 

Nagarjuna Institute of Exact Methods

Sponsor: 

University of the West

Chapter: 

0