• Hứa Do
  

  (許由): tên của vị ẩn sĩ trong truyền thuyết cổ đại Trung Quốc, tự là Võ Trọng (武仲), bậc cao sĩ dưới thời nhà Nghiêu (堯). Theo Cao Sĩ Truyện (高士傳), phần Hứa Do của Hoàng Phủ Mật (皇甫謐, 215-282) nhà Tấn cho biết rằng, vua Nghiêu nghe tiếng ông, bèn lấy thiên hạ nhường ngôi cho. Nghe vậy, ông lui về ẩn cư nơi Dĩnh Thủy (潁水), dưới chân núi Ky Sơn (箕山). Vì mến mộ đức lớn của ông, nhà vua bèn mời đến phong cho làm chức Trưởng Quan Cửu Châu (九州). Hứa Do không muốn nghe đến chuyện danh lợi như vậy, bèn xuống bến sống Dĩnh Thủy mà rửa tai cho sạch. Lúc bấy giờ có nhà ẩn sĩ tên Sào Phủ (巢父), dẫn trâu xuống định cho trâu uống nước sông ấy; chợt thấy Hứa Do rửa tai, bèn hỏi nguyên do vì sao. Hứa Do đáp rằng: “Nghiêu dục chiêu ngã vi Cửu Châu trưởng, ố văn kỳ thanh, thị cố tẩy nhĩ (堯欲召我為九州長、惡聞其聲、是故洗耳, vua Nghiêu muốn mời tôi làm Trưởng Quan Cửu Châu, nghe như vậy thấy nhớp tai quá; nên rửa cho sạch).” Sào Phủ nghe vậy bèn bảo rằng: “Tử nhược xử cao ngạn thâm cốc, nhân đạo bất thông, thùy năng kiến tử; tử cố phù du, dục văn cầu kỳ danh dự, ô ngô độc khẩu (子若處高岸深谷、人道不通、誰能見子、子故浮游、欲聞求其名譽、污吾犢口, nếu ông sống nơi thâm sơn cùng cốc, chẳng bóng người qua lại, ai có thể thấy được ông chứ; do vì ông sống trôi nỗi, muốn nghe cầu danh dự ấy, nên làm dơ bẩn miệng trâu ta).” Bèn dẫn trâu lên trên đầu nguồn để cho trâu uống nước, vì sợ nước rửa tai dưới dòng chảy xuống sẽ làm nhớp miệng trâu. Trong Thiền Tông Tụng Cổ Liên Châu Thông Tập (禪宗頌古聯珠通集, CBETA No. 1295) quyển 40 có câu kệ tụng của Hư Đường Trí Ngu (虛堂智愚, 1185-1269) rằng: “Kiến thuyết Hứa Do tằng tẩy nhĩ, khả lân Sào Phủ cánh tiên ngưu (見說許由曾洗耳、可憐巢父更鞭牛, nghe bảo Hứa Do từng tai rửa, thương thay Sào Phủ lại đuổi trâu).” Hoặc như trong Quảng Hoằng Minh Tập (廣弘明集, Taishō No. 2103) quyển 4 lại có câu đề cập đến chuyện rửa tai của Hứa Do: “Hứa Do tẩy nhĩ ư Ky Sơn, Trang Chu duệ vĩ ư Bộc Thủy (許由洗耳於箕山、莊周曳尾於濮水, Hứa Do rửa tai nơi núi Ky, Trang Chu kéo đuôi nơi sông Bộc).” Trong tác phẩm Lục Vân Tiên của Nguyễn Đình Chiểu, đoạn Vân Tiên, Vương Tử Trực, Bùi Kiệm, Trịnh Hâm vô quán nước gặp một chủ quán có vẻ có tài, Vân Tiên bèn khuyên ông nên ra làm quan. Ông trả lời: “Quán rằng Nghiêu Thuấn thưở xưa, khó ngăn Sào Phủ, khôn ngừa Hứa Do.”

• Thọ Tinh
  

  (壽星): tên của một vị thần tiên, ngôi sao chủ quản về tuổi thọ của con người, như trong Sử Ký Sách Ẩn (史記索隱) có giải thích rằng: “Thọ Tinh, cái Nam Cực Lão Nhân tinh dã; kiến tắc thiên hạ lý an, cố từ chi dĩ kỳ phước thọ (壽星、蓋南極老人星也、見則天下理安、故祠之以祈福壽, Thọ Tinh là sao Nam Cực Lão Nhân; thấy sao này tất thiên hạ được yên; cho nên thờ phụng sao này để cầu phước thọ).” Vì vậy, Thọ Tinh còn có tên gọi khác là Thọ Tinh Công (壽星公), Nam Cực Lão Nhân (南極老人), Nam Cực Lão Nhân Thọ Đức Tinh Quân (南極老人壽德星君), Nam Cực Tiên Ông (南極仙翁). Nguyên lai, xưa kia Nam Cực Lão Nhân chủ quản về vận mạng đất nước, quốc gia; nhưng đến thời nhà Chu (周, 1134-250 ttl) thì biến thành quản lý về thọ mạng con người. Trong Sử Ký Chánh Nghĩa (史記正義) gọi Thọ Tinh là “vi nhân chủ chiêm thọ mạng diên trường chi ứng (爲人主占壽命延長之應, chủ yếu chiếm đoán ứng nghiệm thọ mạng dài lâu cho con người).” Sao này thường đi chung với Phước Tinh (福星), Lộc Tinh (祿星), được gọi là Phước Lộc Thọ Tam Tinh (福祿壽三星). Trong bài Thái Thượng Huyền Linh Bắc Đẩu Bổn Mạng Diên Sanh Chơn Kinh (太上玄靈北斗本命延生眞經) thường được Hoàng Triều đọc tụng hằng ngày để cầu nguyện chư vị thần linh gia hộ, ngoài tên Tam Thanh (三清), Ngọc Đế (玉帝), Bắc Đẩu Cửu Tinh Quân (北斗九星君), còn có các danh hiệu như Nam Cực Lão Nhân Thọ Đức Tinh Quân (南極老人壽德星君), Thượng Thanh Phước Đức Tinh Quân (上清福德星君), Thượng Thanh Lộc Đức Tinh Quân (上清祿德星君). Sau này trong Nam Lục Kỳ Thọ Tảo Triêu Nghi (金籙祈壽早朝儀) được biên soạn dưới thời nhà Minh có câu: “Nam Cực Lão Nhân Phước Lộc Thọ Tam Tinh Chơn Quân (南極老人福祿壽三星眞君).” Như vậy, cả ba sao Phước Lộc Thọ đều quy về danh xưng Nam Cực Lão Nhân. Hiện tại, trong Đạo Giáo cho rằng Phước Tinh là Thiên Quan (天官), Lộc Tinh là Văn Xương (文昌) và Thọ Tinh là Nam Cực Lão Nhân.

TỪ ĐIỂN HỮU ÍCH CHO NGƯỜI HỌC TIẾNG ANH

DO NXB LIÊN PHẬT HỘI PHÁT HÀNH