Từ điển thuật ngữ Phật học »» Đang xem mục từ: Thiền tông 禪宗

---

KẾT QUẢ TRA TỪ

Từ điển Phật học Anh-Hán-Việt

• Thiền tông 禪宗
  
  [ja] ゼンシュウ Zenshū ||| The meditational school of East Asian Buddhism, a comprehensive rubric for a wide variety of sects which developed in China, Vietnam, Korean and Japan. Known in Chinese as Chan zong, in Korean as Sŏnjong and in Japanese as Zenshū. The Chinese Chan school's own historical accounts indicate that the school was founded with the arrival of a somewhat legendary Indian monk named Bodhidharma 達摩, ostensibly the twenty-eighth patriarch in a lineage that extended all the way back to Śākyamuni. Bodhidharma is recorded as having come to China to teach a "separate transmission outside of the texts" which "did not rely upon textuality." His special new form of religion was then transmitted to through a series of Chinese patriarchs, the most famous of whom was the Sixth Patriarch, Huineng 慧能. It is more likely however, in terms of history, that Chan began to develop gradually in different regions of China as a grass-roots movement which was reacting to what was perceived as an imbalance in Chinese Buddhism towards the blind pursuit of textual scholarship with a concomitant neglect of the original essence of Buddhist practice--meditation and the cultivation of the right view. After the time of Huineng, Chinese Chan began to branch off into numerous different schools, each with their own special emphasis, but all of which kept the same basic focus on meditational practice, personal instruction and grounded personal experience. During the late Tang and the Song periods, the tradition truly flowered, as a wide number of eminent teachers, such as Mazu 馬祖, Baijang 百丈, Yunmen 雲門 and Linji 臨濟 developed specialized teaching methods, which would become characteristic in each of the "five houses" 五家 of mature Chinese Chan. Later on, the teaching styles and words of these classical masters were recorded in such important Chan texts as the Biyan lu 碧巖録 (Blue Cliff Record) and the Wumen guan 無門關 (Gateless Barrier) which would be studied by later generations of students down to the present. Chan continued to be influential, along with Pure Land as a Buddhist religious force in China, although some energy was lost with the revival of Confucianism from the Song onward. Chan was mostly eliminated in China in the modern era with the appearance of the People's Republic, but still continues to hold a significant following in Taiwan. Chan was gradually transmitted into Korea during the late Silla period (8th and 9th) centuries) as Korean monks of predominantly Hwaŏm 華嚴 and Consciousness-only 唯識 background began to travel to China to learn the newly developing tradition. The first transmission of Chan into Korea is attributed to a monk named Pŏmnang 法朗, but he was soon followed by a throng of Sŏn students, who later returned to Korea to establish the "nine mountain" 九山 schools, with "nine mountains" becoming a nickname for Korean Sŏn which survives down to the present. Korean Sŏn received its most significant impetus and consolidation from the Koryŏ monk Chinul 知訥, who established the Songgwangsa 松廣寺 as a new center of pure practice. It is from the time of Chinul that the predominant single meditational sect in Korea becomes the Chogye 曹溪, which survives down to the present in basically the same status. Toward the end of the Koryŏ and during the Chosŏn period the Chogye school would first be combined with the scholarly 教 schools, and then suffer from persecution at the hands of a Confucian influenced polity. Nonetheless, there would be a series of important teachers during the next several centuries, such as Hyegŭn 慧勤, T'aego 太古, Kihwa 己和 and Hyujŏng 休靜, who continued to developed the basic mold of Korean meditational Buddhism established by Chinul. Sŏn continues to be practiced in Korea today at a number of major monastic centers. Despite the fact that Japanese Buddhists were aware of the development of the Chan school in China from a fairly early date, no formal schools were established until the 12-13th centuries, when Eisai 榮西 and Dōgen 道元 established the Rinzai 臨濟 and Sōtō 曹洞 schools, respectively. The Zen movement in Japan was fortunate to receive the patronage of the growing new force in Japanese politics, the military bakufu, and so both schools developed and throve for several centuries. But although the Shogunate of the Edo period supported Zen as an official religion, tight government control of the sect limited its creativity. Nonetheless, the Japanese schools of Zen produced a number of significant creative teachers, including such figures as Ikkyū 一休, Bankei and Hakuin 白隱. There are still a number of famous Zen monasteries preserved to the modern day in Japan, although the number of actual practicing Zen monks has declined sharply.
  => Tông phái Thiền Phật giáo ở Á đông, là một nét son toàn diện đối với các tông phái lớn và đa dạng đã phát triển ở Trung Hoa, Việt Nam, Triều Tiên và Nhật Bản. ở Trung Hoa được gọi là Thiền tông (Chan zong), ở Triều Tiên là Sŏnjong và Nhật Bản gọi là Zenshū. Thiền tông Trung Hoa được thành lập bởi một nhân vật từ Ấn Độ đến, có mang chút huyền thoại, tên là Bồ-đề Đạt-ma (Bodhidharma 達摩), là vị tổ thứ 28 được truyền thừa từ Đức Phật Thích Ca Mâu Ni. Bồ-đề Đạt-ma được ghi lại là đến Trung Hoa để truyền dạy pháp môn “bất lập văn tự, giáo ngoại biệt truyền.” Giáo pháp mới đặc biệt của Ngài lúc ấy truyền được cho một loạt các vị tổ Trung Hoa, nổi bật nhất là Lục tổ Huệ Năng. Tuy vậy, về mặt lịch sử có thể ghi nhận rõ hơn, Thiền tông bắt đầu phát triển dần đến khắp mọi miền Trung Hoa như cuộc vận động của giới bình dân phản ứng lại khi nhận biết những sự mất quân bình trong Phật giáo Trung Hoa khi nhắm mắt theo đuổi cái học theo kinh điển đi kèm với sự quên lãng cốt tuỷ tu tập Phật pháp – thiền định và tu tập chánh kiến. Sau thời của Huệ Năng, Thiền tông Trung Hoa bắt đầu phân thành vô số trường phái khác nhau, mỗi nhánh đều có những điểm chính yếu khác nhau, nhưng tất cả đều duy trì nền tảng chung là tập trung vào toạ thiền, khai thị của bậc thầy đã chứng ngộ và y cứ vào kinh nghiệm cá nhân. Vào cuối đời Đường và Tống, Thiền tông thực sự trổ hoa, qua một loạt các Thiền sư nổi tiếng như Mã Tổ, Bách Trượng, Vân Môn, Lâm Tế, đã phát triển thích ứng phương pháp truyền dạy thiền, nên đã trở thành đặc điểm riêng biệt trong sự chín muồi của Ngũ gia tông phái trong Thiền tông Trung Hoa. Về sau, lối truyền dạy và ngữ lục của các bậc thầy ưu tú nầy được ghi lại qua các ngữ lục quan trọng của Thiền tông như Bích nham lục (碧巖録c: Biyan lu; e: Blue Cliff Record), Vô môn quan (無門關j: Wumen guan; c: Gateless Barrier), đã được các thế hệ sau nghiên cứu thực hành mãi cho đến ngày nay. Thiền tông vẫn tiếp tục có ảnh hưởng cùng với Tịnh độ tông, như là một sức mạnh của Phật giáo Trung Hoa, cho dù có vài sinh lực bị thất thoát do sự phục hồi của Khổng giáo từ thời Tống trở đi. Thiền tông hầu như bị loại trừ ra khỏi Trung Hoa trong thời hiện đại với sự xuất hiện của chế độ Cộng Hoà Nhân Dân, nhưng Thiền tông vẫn tiếp tục duy trì số tín đồ đáng kể ở Đài Loan. Thiền tông dần dần được truyền sang Triều Tiên và cuối thời kỳ Tân La (thế kỷ thứ 8-9) do phần lớn các vị tăng học giả người Cao ly thuộc các tông Hoa Nghiêm và Duy thức bắt đầu sang Trung Hoa để nghiên cứu về sự phát triển mới mẻ của tông phái nầy. Sự truyền bá Thiền tông ban đầu vào Triều Tiên được gán cho ngài Pháp Lãng (Pŏmnang 法朗), nhưng chẳng bao lâu sau, một số đông các Thiền sinh đã theo bước nầy, rồi họ trở về Cao Ly lập ra phong trào “Cửu sơn”. Từ đó “Cửu sơn” trở nên như một biệt danh để gọi Thiền tông Cao Ly mãi cho đến bây giờ. Thiền tông Cao Ly còn nhận được sự thúc đẩy và sự củng cố đáng kể của Thiền sư Trí Nột (Chinul 知訥), người đã sáng lập Tùng Quảng Tự (Songgwangsa 松廣寺) như là một trung tâm mới chỉ dành cho việc tu tập. Vào thời ngài Trí Nột, phái Thiền duy nhất chiếm ưu thế nầy trở thành Tào Khê tông (c: Chogye 曹溪), vẫn tồn tại nguyên trạng cho đến ngày nay. Từ cuối thời kỳ Koryŏ đến Chosŏn, Tào Khê tông trước tiên kết hợp với Giáo tông, rồi bị sự ngược đãi bởi chính quyền ảnh hưởng Nho giáo. Tuy nhiên, vẫn có một loạt các Thiền sư nổi bật trong suốt vài thế kỷ tiếp theo như Huệ Cần (Hyegŭn 慧勤), Thái Cổ (Hyegŭn 慧勤), Kỷ Hoà (Kihwa 己和), và Hưu Tịnh (Hyujŏng 休靜), là những vị vẫn tiếp tục phát huy bản sắc Thiền Phật giáo Cao Ly đã được Trí Nột Thiền sư sáng lập. Thiền tông ngày nay vẫn được tu tập ở Triều Tiên tại một số tu viện lớn trung tâm. Dù thực tế là Phật giáo Nhật Bản được biết đến rất sớm qua sự phát triển của Thiền tông Trung Hoa, nhưng không có một tông phái chính thức nào được lập ở Nhật Bản mãi cho đến thế kỷ thứ 12-13, Thiền sư Vinh Tây (Eisai 榮) Lâm Tế (Rinzai 臨濟) và Đạo Nguyên (Dōgen 道元) mới sáng lập tông Tào Động (Sōtō 曹洞). Thiền tông Nhật Bản may mắn nhận được sự ủng hộ của thế lực chính trị mới ở Nhật Bản, đó là quân đội Bafuku, thế nên cả 2 tông phái thiền đều phát triển mạnh mẽ suốt trong vài thế kỷ. Mặc dù giai đoạn Tướng quân nắm quyền vào thời Giang Hộ (Edo) đã ủng hộ Thiền như là quốc giáo, nhưng chính quyền hà khắc kiểm soát các tông phái đã hạn chế sức sáng tạo của Thiền tông. Tuy vậy, Thiền tông Nhật Bản đã xuất sinh nhiều vị Thiền sư lỗi lạc như Nhất Hưu (Ikkyū 一休), Bàn Khuê (Bankei), Bạch Ẩn (Hakuin 白隱). Hiện vẫn còn một số các Thiền viện nổi tiếng tồn tại đến ngày nay, dù cho số lượng tăng sĩ tu Thiền có giảm sút đáng kể.

TRA THEO VẦN TRONG CÁC TỪ ĐIỂN

Hướng dẫn: Quý vị có thể nhập nguyên một từ để tìm xem tất cả những từ ngữ bắt đầu bằng từ đó. Ví dụ, nhập quyết để xem Quyết định tâm, Quyết định tạng luận, Quyết định tín v.v...

Mua sách qua Amazon sẽ được gửi đến tận nhà - trên toàn nước Mỹ, Canada, Âu châu và Úc châu.

XEM TRANG GIỚI THIỆU.

---

      

---