Giặc phiền não thường luôn rình rập giết hại người, độc hại hơn kẻ oán thù. Sao còn ham ngủ mà chẳng chịu tỉnh thức?Kinh Lời dạy cuối cùng
Kẻ bi quan than phiền về hướng gió, người lạc quan chờ đợi gió đổi chiều, còn người thực tế thì điều chỉnh cánh buồm. (The pessimist complains about the wind; the optimist expects it to change; the realist adjusts the sails.)William Arthur Ward
Sống chạy theo vẻ đẹp, không hộ trì các căn, ăn uống thiếu tiết độ, biếng nhác, chẳng tinh cần; ma uy hiếp kẻ ấy, như cây yếu trước gió.Kinh Pháp cú (Kệ số 7)
Kinh nghiệm quá khứ và hy vọng tương lai là những phương tiện giúp ta sống tốt hơn, nhưng bản thân cuộc sống lại chính là hiện tại.Tủ sách Rộng Mở Tâm Hồn
Chớ khinh thường việc ác nhỏ mà làm; đốm lửa nhỏ có thể thiêu cháy cả núi rừng làng mạc. Chớ chê bỏ việc thiện nhỏ mà không làm, như giọt nước nhỏ lâu ngày cũng làm đầy chum vại lớn.Lời Phật dạy
Nếu muốn tỏa sáng trong tương lai, bạn phải lấp lánh từ hôm nay.Sưu tầm
Hãy làm một người biết chăm sóc tốt hạt giống yêu thương trong tâm hồn mình, và những hoa trái của lòng yêu thương sẽ mang lại cho bạn vô vàn niềm vui và hạnh phúc.Tủ sách Rộng Mở Tâm Hồn
Một người trở nên ích kỷ không phải vì chạy theo lợi ích riêng, mà chỉ vì không quan tâm đến những người quanh mình. (A man is called selfish not for pursuing his own good, but for neglecting his neighbor's.)Richard Whately
Dễ thay thấy lỗi người, lỗi mình thấy mới khó.Kinh Pháp cú (Kệ số 252)
Một số người mang lại niềm vui cho bất cứ nơi nào họ đến, một số người khác tạo ra niềm vui khi họ rời đi. (Some cause happiness wherever they go; others whenever they go.)Oscar Wilde

VỀ MỤC LỤC

Trong kinh quán Vô Lượng Thọ, phu nhân Di Đề Hy do nhờ thần lực gia bị của Thích Ca Mâu Ni Phật mà thấy đặng vô lượng các cõi Phật độ; trong đó có cõi là uế độ, có cõi là hóa độ và có cõi là tịnh độ. Từ các cõi này, bà nhận thấy Tây Phương Cực Lạc là cõi nước trang nghiêm, thù diệu bậc nhất trong tất cả các cõi Phật độ. Do đó bà liền phát lòng vui thích, nguyện sanh về cõi này. Còn Trong kinh Vô Lượng Thọ, Tỳ-kheo Pháp dùng trí huệ thâm sâu để quán sát các sự thiện và ác trong các cõi trời và người, Ngài thấy hầu hết chúng sanh đều chẳng có trí huệ, nên chẳng hiểu cái gì là thiện, cái gì là ác, lành dữ họa phúc tự mình cũng chẳng thấu rõ nên tạo ra biết bao lỗi lầm. Trong các chùa Phật giáo thường thờ hình tượng của ông Thiện và ông Ác đứng hai bên phải trái của hình tượng đức Phật, nhằm mục đích nhắc nhở Phật tử chúng ta phải dùng trí huệ để quán sát mà hiểu rõ những sự thiện ác trong đời để tránh phạm lỗi lầm.

Ngay trong Phật giáo cũng có nhiều lý thuyết khác nhau dùng để phán định về tánh thiện và ác của trời, người. Ở đây, chúng ta chỉ nêu ra vài thuyết trọng yếu được trích ra từ trong kinh điển và những bản luận của chư Đại Đức để suy ngẫm, tư duy và nhận biết chân thật nghĩa của hai chữ thiện và ác:

· Thuyết thứ nhất, ngài Tịnh Ảnh phán định có ba thứ thiện, ác:

Phán định thứ nhất: “Thuận ích là thiện, tổn nghịch là ác.” Duy Thức Luận xét rằng, người hành các pháp dù là hữu lậu hay vô lậu, nếu thuận ích cho đời này thì là thiện; người hành pháp thiện như vậy sẽ được hưởng quả vui trong cõi trời. Ngược
lại, nếu những hành pháp tổn nghịch đời này và đời sau thì là ác; người hành các ác pháp như vậy sẽ phải lãnh chịu khổ quả trong đường ác. Lại nữa, dù việc làm có thuận ích cho đời này nhưng lại không thuận ích đời sau cũng chẳng được gọi là thiện. Ngược lại, có những việc làm tuy là tổn nghịch cho đời này, nhưng không tổn hại đời sau thì chẳng gọi là bất thiện.

Phán định thứ hai: “Thuận lý là thiện, nghịch lý là ác.” Lý được nói ở đây là Tánh không, Vô tướng. Ví dụ, khi thực hành bố thí, nếu có thể với người thí, kẻ nhận và vật được thí đều thấy thể của chúng là không; vô tướng mà hành bố thí như thế thì là thiện. Nếu còn ý tưởng, có kẻ thí, có người nhận, có vật đem bố thí thì là trái với lý; vì đó là hữu tướng hành nên là ác. Như vậy, thiện pháp đã tu của các vị kể từ Phật, Bồ-tát trở xuống cho đến A-la-hán mới là thiện. Còn những thiện pháp của chúng sanh tu đều là hữu tướng hành nên gọi là ác.

Phán định thứ ba: “Thuận theo thể là thiện, trái với thể là ác.” Kinh Bồ-tát Anh Lạc nói, thuận theo Ðệ Nhất Nghĩa đế là thiện, trái nghịch với Ðệ Nhất Nghĩa đế là ác. Thoạt tiên tâm thức của chúng sanh khởi lên một ý tưởng trụ vào duyên. Nếu tâm này thuận theo Ðệ Nhất Nghĩa đế mà khởi duyên thì gọi là thiện, còn nếu như trái nghịch Ðệ Nhất Nghĩa đế mà khởi duyên thì gọi là ác. “Ðế” nghĩa là đạo lý chân thật. Ðệ Nhất Nghĩa đế là đạo lý chân thật bậc nhất trong các pháp bởi vì đó là Thật tế Lý thể, nên còn được gọi là Chân đế, Thánh đế, Chân như, Thật tướng, Trung đạo, Chân tánh v.v… Nếu chúng sanh khởi một niệm
thuận với Thật tế Lý thể thì là thiện, trái với Thật tế Lý thể thì thành ác. Chân tánh của pháp giới vốn là Tự thể của chính mình; Thể tánh do duyên khởi mà trở thành hạnh đức, sở hạnh chỉ là Tự thể. Nếu tâm không duyên vào đâu, tùy theo ý thích mà chẳng phạm giới thì đấy mới là cái thiện của Đệ Nhất Nghĩa đế. Theo quan điểm này, chẳng luận phàm phu, Nhị thừa (Thanh văn, Duyên giác), kể cả Tam thừa (Thanh văn, Duyên giác, Bồ-tát), dẫu làm được điều thiện, nhưng mà còn có chỗ để duyên vào thì đều là ác cả. Vì thế, kinh Kim Cang mới dạy: “Chẳng nên trụ vào đâu cả mà sanh tâm mình.”

· Thuyết thứ Hai, tông Thiên Thai lập ra sáu thứ thiện, ác theo cấp bậc như sau:

Thế nào