KINH VĂN

Phẩm Bồ Tát Diệu Âm, thứ hai mươi bốn

Giải thích tên phẩm

Nội dung kinh văn tự có phần giải thích. Thuở xưa [Bồ Tát] cúng dường Phật Vân Lôi Âm Vương trăm ngàn loại kỹ nhạc, ngày nay du hành giáo hóa đến cõi khác thì có âm nhạc tự nhiên xuất hiện theo. Thuở xưa cúng dường tám mươi bốn ngàn bình bát quý báu, ngày nay có tám mươi bốn ngàn vị Bồ Tát là pháp khí^[1] quyến thuộc vây quanh. Thuở xưa đạt được pháp tam-muội Giải nhất thiết chúng sanh ngữ ngôn,^[2] nay dùng [tam-muội Hiện Nhất Thiết Sắc Thân] biến hiện khắp nơi, dùng âm thanh vi diệu vang dội khắp mười phương để hoằng truyền giáo pháp này, cho nên gọi là phẩm Bồ Tát Diệu Âm.

Phẩm này nêu rõ việc Bồ Tát dùng năng lực khó nghĩ bàn để tùy theo hạng loại chúng sanh mà lưu thông kinh điển. Chúng sanh nhìn thấy hình tích mà không suy lường bản nguyên, chỉ bằng lòng với mùi vị mà không biết chọn lựa hình thể, cho nên phải ở nơi địa vị thấp hèn mà tự làm ngưng trệ dòng chảy [của diệu pháp]. Đây tức là ý thứ hai trong pháp môn giáo hóa chúng sanh.

Kinh văn phẩm này có 6 tổng đoạn. Thứ nhất [nêu việc Phật] phóng quang về phương đông để triệu tập; thứ hai, [Bồ Tát] vâng mệnh từ phương tây tìm đến; thứ ba, nêu việc [Bồ Tát Diệu Âm] hoằng truyền kinh điển này trong khắp mười phương; thứ tư, nêu việc ở hai cõi nước đều được lợi ích; thứ năm, [Bồ Tát Diệu Âm] quay về cõi nước của mình; thứ sáu, nêu việc người nghe phẩm kinh này được tiến bộ trên đường đạo.

KINH VĂN

Lúc bấy giờ, đức Phật Thích-ca Mâu-ni phóng chiếu hào quang từ tướng nhục kế của bậc đại nhân,^[3] cùng phóng hào quang từ tướng bạch hào giữa hai chân mày,

soi khắp các thế giới của chư Phật về phương đông nhiều như số cát của tám trăm muôn ức na-do-tha con sông Hằng. Qua khỏi số thế giới ấy có thế giới tên là Tịnh Quang Trang Nghiêm, ở đó có đức Phật hiệu là Tịnh Hoa Tú Vương Trí Như Lai, Ứng Cúng, Chánh Biến Tri, Minh Hạnh Túc, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, Vô Thượng Sĩ, Điều Ngự Trượng Phu, Thiên Nhân Sư, Phật Thế Tôn, đang thuyết pháp cho vô lượng vô biên các vị Đại Bồ Tát cung kính vây quanh. Hào quang từ tướng bạch hào giữa hai chân mày của Phật Thích-ca Mâu-ni soi chiếu khắp thế giới ấy.

Tổng đoạn thứ nhất, “tướng nhục kế của bậc đại nhân” là biển tướng tốt. Công đức của tất cả những sợi lông trên toàn thân [Phật] không bằng công đức của một vẻ đẹp [trong 80 vẻ đẹp]. Công đức của 80 vẻ đẹp không bằng công đức của một tướng tốt [trong 32 tướng]. Công đức của các tướng [trên thân Phật] tính từ phía dưới, càng lên trên thì càng thù thắng hơn, tất cả bên dưới đều không bằng công đức của tướng bạch hào.^[4] Công đức của tướng bạch hào lại không bằng công đức của tướng nhục kế [trên đỉnh đầu Phật]. Cho nên gọi là tướng của bậc đại nhân. Duyên nghiệp của tướng này là nhờ sự hiếu thuận với các bậc sư trưởng [trong quá khứ] mà có, nay phóng hào quang để triệu tập đệ tử ngày xưa, sai khiến hoằng truyền kinh điển trung đạo làm lợi ích cho người có căn cơ Đại thừa.

Bạch hào khởi lên từ một đạo thanh tịnh, nay phóng ra hào quang để khiến cho truyền rộng giáo pháp này.

Hỏi: Mỗi một tướng tốt của Phật đều là biển pháp giới, vì sao lại nói có hơn kém?

Đáp: Vì các kinh khác có nêu ra nên mới nói như vậy mà thôi.

Hỏi: Đệ tử hữu duyên

của Phật ở khắp cả mười phương, vì sao lại nói việc triệu tập từ phương đông sang thuyết giảng ở phương tây, không bàn đến tám phương khác sao?

Đáp: Điều này có ý nghĩa biểu trưng. Kinh Tịnh Danh nói: “Mặt trời, mặt trăng do ý nghĩa gì mà đi qua cõi Diêm-phù-đề? Là vì muốn dùng ánh sáng phá trừ tăm tối.” Phương đông là nơi ánh sáng khởi đầu, phương tây là nơi chấm dứt. Có khởi đầu, có kết thúc, chỉ có thể là bậc thánh mà thôi. Người chưa phát tâm thì khiến cho phát tâm, kẻ chưa đạt được rốt ráo thì khiến cho được rốt ráo. Một vị Bồ Tát đã như vậy thì các chúng khác cũng như vậy, một phương đã như vậy thì các phương khác cũng như vậy. Bậc thánh không dùng văn rườm rà, nêu một ý để bao quát hết thảy. Cho nên chỉ nói đến hai phương đông tây mà thôi.

KINH VĂN

Khi ấy, cõi thế giới Nhất Thiết Tịnh Quang Trang Nghiêm có một vị Bồ Tát hiệu là Diệu Âm,^[5] từ lâu trồng sâu các gốc công đức, gần gũi cúng dường vô số trăm ngàn muôn ức đức Phật nên đã thành tựu trọn vẹn trí tuệ thâm sâu, đạt được các pháp tam-muội như Diệu tràng tướng, Pháp hoa, Tịnh đức, Tú vương hý, Vô duyên, Trí ấn, Giải nhất thiết chúng sanh ngữ ngôn, Tập nhất thiết công đức, Thanh tịnh, Thần thông du hý, Tuệ cự, Trang nghiêm vương, Tịnh quang minh, Tịnh tạng, Bất cộng, Nhật toàn…^[6] Ngài được các pháp đại tam-muội như vậy, nhiều như số cát của trăm ngàn muôn ức con sông Hằng.

“Khi hào quang của đức Phật Thích-ca Mâu-ni chiếu đến thân của Bồ Tát Diệu Âm, ngài liền thưa với Phật Tịnh Hoa Tú Vương Trí: ‘Bạch Thế Tôn! Nay con sẽ đến thế giới Ta-bà để lễ bái, gần gũi cúng dường đức Phật Thích-ca Mâu-ni cùng gặp gỡ

Pháp vương tử Bồ Tát Văn-thù-sư-lợi, Bồ Tát Dược Vương, Bồ Tát Dũng Thí, Bồ Tát Tú Vương Hoa, Bồ Tát Thượng Hạnh Ý, Bồ Tát Trang Nghiêm Vương, Bồ Tát Dược Thượng.’

“Bấy giờ, đức Phật Tịnh Hoa Tú Vương Trí bảo Bồ Tát Diệu Âm: ‘Ông đừng xem thường cõi nước ấy mà có ý cho là thấp kém. Thiện nam tử! Thế giới Ta-bà ấy cao thấp không bằng phẳng, đất đá núi đồi, đầy dẫy những thứ dơ nhớp xấu xa, thân Phật ở đó nhỏ bé, thân hình các Bồ Tát cũng nhỏ, còn thân ông cao bốn mươi hai ngàn do-tuần, thân ta cao sáu trăm tám mươi muôn do-tuần; thân ông đoan chính bậc nhất, hình sắc sáng suốt đẹp đẽ, cho nên khi đến đó đừng xem thường cõi nước ấy rồi đối với Phật, Bồ Tát hoặc cõi Phật ấy cho là thấp kém.’”

Tổng đoạn thứ hai nêu việc phát khởi đi đến [cõi Ta-bà], kinh văn có 2 đoạn. Thứ nhất là nói nhân duyên phát khởi đi đến; thứ hai là nói việc chính thức đi đến [cõi Ta-bà].

Đoạn thứ nhất nói nhân duyên tìm đến có 6 tiểu đoạn. Thứ nhất là lời dẫn của người chép kinh, nói về phước đức và trí tuệ của Bồ Tát Diệu Âm. Thứ hai, nêu việc [hào quang] chiếu đến [thân Bồ Tát]; thứ ba, nêu việc Bồ Tát từ biệt ra đi; thứ tư, nêu việc [đức Phật] răn nhắc; thứ năm, nói việc [Bồ Tát] kính nhận lời Phật dạy; thứ sáu, nói việc [Bồ Tát] hiện tướng đi đến [cõi Ta-bà].

Tiểu đoạn thứ nhất, lời dẫn [của người chép kinh] nói nguyên do được phước đức là nhờ trước đây được gặp nhiều đức Phật. “Thành tựu trọn vẹn trí tuệ thâm sâu” tức là trí tuệ trang nghiêm; đạt được 16 pháp tam-muội tức là phước đức trang nghiêm.

Tiểu đoạn thứ hai và thứ ba nói việc hào quang chiếu đến thân Bồ Tát, từ biệt Phật

ra đi, đều y theo kinh văn có thể hiểu được.

Tiểu đoạn thứ tư nói lời Phật răn nhắc. Nhưng bậc pháp thân đại sĩ không cần răn nhắc vẫn tự thành tựu, do quyến thuộc đi cùng có thể có người còn chưa thông đạt, nên [đức Phật] mượn lời nói [răn nhắc Bồ Tát] để hướng đến những vị kia.

Phật thân tương xứng với lý, không thể thấy hình tướng bên ngoài thấp nhỏ mà quên đi sự tôn nghiêm. Đây là dựa vào tòa Như Lai để răn nhắc.

Bậc thầy và đệ tử đều trọn đủ trí đức và đoạn đức; thầy [là Phật Thích-ca] đã thực hiện quyền pháp, đệ tử [là các vị Bồ Tát] cũng phải ẩn giấu thật pháp. Đây là dựa vào y Như Lai để răn nhắc.

Cõi nước là y báo, đều do chánh báo chiêu cảm. Lòng từ của đức Như Lai phủ khắp thế giới đại thiên nên tùy nghi có lúc cần cao, có lúc phải thấp, không được nhìn thấy y báo [thấp kém] mà quên đi chánh báo [trang nghiêm]. Đây là dựa vào nhà Như Lai để răn nhắc.

Đức Phật ở cõi ấy hoằng truyền kinh điển cũng chỉ dạy ba ý như trên. Những lời răn nhắc đáng tôn kính ấy dựa theo việc đạo của chư Phật vốn đồng như nhau.

KINH VĂN

“Bồ Tát Diệu Âm bạch Phật: ‘Thế Tôn! Nay con đến thế giới Ta-bà đều là nhờ sức của Như Lai, nhờ thần thông du hý của Như Lai, nhờ công đức trí tuệ trang nghiêm của Như Lai.’

“Liền đó Bồ Tát Diệu Âm từ nơi tòa ngồi, không đứng lên, thân hình không dao động, nhập tam-muội rồi dùng sức tam-muội hóa ra tám mươi bốn ngàn đóa hoa sen báu ở núi Kỳ-xà-quật, cách Pháp tòa không xa, cuống hoa bằng vàng diêm-phù-đàn, cánh hoa bằng bạc trắng, đài hoa bằng ngọc chân-thúc-ca,^[7] nhụy hoa bằng kim cương.”

Khi ấy, đức Phật Thích-ca Mâu-ni bảo ngài Văn-thù-sư-lợi: “Đó là

Đại Bồ Tát Diệu Âm từ cõi Phật Tịnh Hoa Tú Vương Trí cùng với tám mươi bốn ngàn Bồ Tát vây quanh muốn đến thế giới Ta-bà để gần gũi cúng dường lễ bái ta, cũng là muốn cúng dường, nghe kinh Pháp hoa.”

Bồ Tát Văn-thù-sư-lợi bạch Phật: “Thế Tôn! Vị Bồ Tát ấy đã trồng gốc lành gì, tu tập công đức gì mà có sức đại thần thông như vậy? Vị ấy tu hành pháp tam-muội gì? Nguyện đức Thế Tôn vì chúng con nói về tên gọi của pháp tam-muội ấy, để chúng con cũng chuyên cần tu tập theo. Tu tập pháp tam-muội ấy mới có thể thấy được hình tướng lớn nhỏ, oai nghi cử chỉ của Bồ Tát ấy. Kính nguyện đức Thế Tôn dùng sức thần thông, khi vị Bồ Tát kia đến khiến cho chúng con được nhìn thấy.”

Bấy giờ, đức Phật Thích-ca Mâu-ni bảo Bồ Tát Văn-thù-sư-lợi: “Đức Như Lai Đa Bảo đã diệt độ từ lâu, nay sẽ vì các ông mà hiển bày hình tướng của Bồ Tát ấy.”

Khi ấy, đức Phật Đa Bảo bảo Bồ Tát Diệu Âm: “Thiện nam tử! Hãy đến đây, Pháp vương tử Văn-thù-sư-lợi muốn nhìn thấy thân ông.”

Tiểu đoạn thứ năm nêu việc Bồ Tát vâng lời dạy của Phật. “Nhờ sức của Như Lai” tức là sức của tòa Như Lai; “nhờ thần thông du hý của Như Lai” tức là nhờ sức của nhà Như Lai; “nhờ công đức trí tuệ trang nghiêm của Như Lai” tức là nhờ sức của y Như Lai. Đây là thọ nhận lời dạy quan trọng hoằng truyền kinh điển, là tông chỉ cốt yếu lợi lạc chúng sanh, cho nên mới không dao động ở hội này mà vẫn có thể du hành giáo hóa khắp mười phương.

Tiểu đoạn thứ sáu nêu việc hiện tướng đến [cõi Ta-bà], kinh văn có 6 phân đoạn. Thứ nhất là hóa hiện hoa sen đến trước; thứ hai là [Bồ Tát Văn-thù] thưa hỏi; thứ ba

là [đức Phật Thích-ca Mâu-ni] giải đáp; thứ tư là thưa thỉnh; thứ năm là suy tìm công đức [ngày trước]; thứ sáu là [đức Phật Đa Bảo] bảo [Bồ Tát Diệu Âm] hiện đến. Tất cả đều y theo kinh văn có thể hiểu được.

Hỏi: Nếu Bồ Tát Văn-thù có giai vị thấp hơn, thì khi [Bồ Tát Diệu Âm] nói lời từ biệt [Phật] ra đi lẽ ra không nêu việc cầu được gặp [Văn-thù]. Nếu Bồ Tát Văn-thù có giai vị cao hơn, thì khi [Bồ Tát Diệu Âm] sắp đến lẽ nào lại không biết?

Đáp: Tuy đồng một giai vị nhưng có khởi đầu, khoảng giữa và sau cùng. Chỉ riêng một việc này không biết cũng không làm kém đi giai vị cao. Lại nữa, đại chúng thấy điềm lành nhưng không biết gì, vì giúp cho đại chúng được rõ biết nên mới thưa hỏi Phật.

KINH VĂN

Liền đó, Bồ Tát Diệu Âm biến mất ở cõi nước kia, cùng với tám mươi bốn ngàn Bồ Tát bắt đầu đến cõi Ta-bà. Những cõi nước ngài đi qua đều chấn động sáu cách, trời mưa xuống hoa sen bảy báu, trăm ngàn loại nhạc khí cõi trời không khua gõ mà tự vang lên. Bồ Tát Diệu Âm có đôi mắt như cánh hoa sen xanh lớn rộng, giả sử như hòa hợp vẻ đẹp của trăm ngàn muôn mặt trăng cũng không bằng diện mạo đoan chính của ngài; thân như vàng ròng với vô số trăm ngàn công đức trang nghiêm, oai đức chói ngời, hào quang rực sáng, đầy đủ các tướng tốt, như thân na-la-diên kiên cố. Bồ Tát Diệu Âm hiện vào đài bảy báu, bay lên hư không, cao khỏi mặt đất bảy cây đa-la, các vị Bồ Tát cung kính vây quanh, cùng bay đến núi Kỳ-xà-quật ở thế giới Ta-bà. Khi đến nơi, ngài xuống khỏi đài bảy báu, mang chuỗi ngọc trị giá trăm ngàn lượng vàng^[8] đến chỗ đức Phật Thích-ca Mâu-ni, cúi

đầu áp mặt lễ dưới chân Phật, dâng chuỗi ngọc lên rồi thưa với Phật: “Bạch Thế Tôn! Đức Phật Tịnh Hoa Tú Vương Trí gửi lời thăm hỏi vấn an Thế Tôn, ngài có được ít bệnh não, đứng ngồi nhẹ nhàng, đi lại an vui chăng? Bốn đại có điều hòa chăng? Việc đời có nhẫn chịu chăng? Chúng sanh có dễ hóa độ chăng? Không có nhiều chúng sanh tham dục, sân hận, ngu si, tật đố, keo lận, ngạo mạn chăng? Không có những chúng sanh bất hiếu với cha mẹ, bất kính với sa-môn, hoặc tà kiến, tâm bất thiện, không nhiếp phục năm căn^[9] chăng? Bạch Thế Tôn! Chúng sanh cõi này có hàng phục được các ma oán chăng? Đức Như Lai Đa Bảo đã diệt độ từ lâu trong tháp bảy báu có hiện đến nghe pháp chăng? Lại cũng xin thưa hỏi vấn an đức Như Lai Đa Bảo, có an ổn, ít phiền não, nhẫn chịu ở lại lâu được chăng? Bạch Thế Tôn! Nay con muốn được nhìn thấy thân Phật Đa Bảo, kính nguyện đức Thế Tôn hiển bày cho con được thấy.”

Khi ấy, đức Phật Thích-ca Mâu-ni nói với Phật Đa Bảo: “Bồ Tát Diệu Âm này muốn được bái kiến.”

Bấy giờ, đức Phật Đa Bảo bảo Bồ Tát Diệu Âm: “Lành thay, lành thay! Ông có thể vì cúng dường đức Phật Thích-ca Mâu-ni, nghe kinh Pháp hoa và gặp gỡ các Bồ Tát như Văn-thù-sư-lợi… mà đến cõi này.”

Đoạn thứ hai từ câu “Liền đó, Bồ Tát Diệu Âm biến mất…” trở đi, nêu việc chính thức phát khởi đi đến [cõi Ta-bà]. Kinh văn chia làm 6 tiểu đoạn. Thứ nhất là cùng với quyến thuộc phát khởi ra đi trải qua các cõi nước; thứ hai, mô tả việc Bồ Tát vào đài báu bay lên; thứ ba, vấn an và truyền đạt lời [đức Phật Tịnh Hoa Tú Vương Trí]; thứ tư, thỉnh cầu được thấy Phật Đa Bảo; thứ

năm, đức Thế Tôn chuyển lời [với Phật Đa Bảo]; thứ sáu, [Phật Đa Bảo] trong tháp khen ngợi việc tốt đẹp.

Tất cả các phần này đều y theo kinh văn có thể hiểu được, [không cần giải thích].

KINH VĂN

Khi ấy, Bồ Tát Hoa Đức bạch Phật: “Thế Tôn! Vị Bồ Tát Diệu Âm này đã trồng những căn lành gì, tu tập công đức gì mà có được sức thần thông như vậy?”

Đức Phật bảo Bồ Tát Hoa Đức: “Thời quá khứ có đức Phật hiệu là Vân Lôi Âm Vương Như Lai, Ứng Cúng, Chánh Biến Tri… cõi nước tên là Hiện Nhất Thiết Thế Gian, kiếp tên là Hý Kiến.^[10] Bồ Tát Diệu Âm trong mười hai ngàn năm đã dùng trăm ngàn loại kỹ nhạc để cúng dường lên đức Phật Vân Lôi Âm Vương, cùng dâng lên tám mươi bốn ngàn bình bát quý báu. Do phước báo từ nhân duyên ấy, nay được sanh vào cõi Phật Tịnh Hoa Tú Vương Trí, có sức thần thông như thế.

“Này Hoa Đức! Ý ông nghĩ sao? Thuở xưa ở chỗ đức Phật Vân Lôi Âm Vương, Bồ Tát Diệu Âm từng dùng kỹ nhạc cúng dường, dâng bình bát quý báu đó nào phải ai khác, chính là Đại Bồ Tát Diệu Âm ngày nay.”

Tổng đoạn thứ ba nói việc hoằng truyền kinh điển, chia ra thành hai đoạn. Đoạn thứ nhất thưa hỏi, đoạn thứ hai giải đáp.

Đoạn thứ nhất trước tiên thưa hỏi về căn lành, sau đó thưa hỏi về thần lực. Hỏi về căn lành tức là hỏi về thuở xưa, hỏi về thần lực là hỏi việc ngày nay.

Đoạn thứ hai, đức Phật giải đáp có 2 tiểu đoạn.

Tiểu đoạn thứ nhất nói việc ngày xưa cúng dường âm nhạc và bình bát báu, sau đó kết nối tương hợp việc xưa với ngày nay. Tất cả đều y theo kinh văn có thể hiểu được. Đây là giải đáp câu hỏi về căn lành.

KINH VĂN

“Này Hoa Đức! Bồ

bằng hình tướng Duyên giác, liền hiện thân Duyên giác để thuyết pháp; nếu có chúng sanh chỉ có thể hóa độ bằng hình tướng Bồ Tát, liền hiện thân Bồ Tát để thuyết pháp; nếu có chúng sanh chỉ có thể hóa độ bằng hình tướng Phật, liền hiện thân Phật để thuyết pháp. Bồ Tát tùy theo hình tướng thích hợp để hóa độ chúng sanh mà hiện ra đủ mọi hình tướng, cho đến những chúng sanh phải dùng sự diệt độ mới có thể hóa độ, liền thị hiện diệt độ.

“Này Hoa Đức! Sự thành tựu sức đại trí tuệ thần thông của Đại Bồ Tát Diệu Âm là như vậy.”

Lúc bấy giờ, Bồ Tát Hoa Đức bạch Phật: “Thế Tôn! Bồ Tát Diệu Âm này đã trồng sâu căn lành. Bạch Thế Tôn! Bồ Tát này đã an trụ pháp tam-muội gì mà có thể tùy nơi biến hiện độ thoát chúng sanh?”

Đức Phật bảo Bồ Tát Hoa Đức: “Thiện nam tử! Pháp tam-muội ấy có tên là Hiện Nhất Thiết Sắc Thân. Bồ Tát Diệu Âm an trụ trong pháp tam-muội ấy nên có thể làm lợi ích cho vô số chúng sanh như vậy.”

Tiểu đoạn thứ hai từ câu “Này Hoa Đức! Bồ Tát Diệu Âm…” trở đi là giải đáp câu hỏi về thần lực, nêu ra 34 thân phàm phu và 4 thân thánh nhân, kết thành mười pháp giới, sáu đường chúng sanh.

Từ câu “Lúc bấy giờ, Bồ Tát Hoa Đức bạch Phật…” trở đi là thưa hỏi [Bồ Tát Diệu Âm] ngày nay đang trụ ở pháp tam-muội nào mà có thể được lợi ích tự tại như vậy. Đức Phật giải đáp, y theo kinh văn có thể hiểu được.

KINH VĂN

Khi Phật thuyết phẩm Bồ Tát Diệu Âm này, tám mươi bốn ngàn Bồ Tát cùng đi với Bồ Tát Diệu Âm đều đạt được pháp tam-muội Hiện Nhất Thiết Sắc Thân; vô số Bồ Tát ở thế giới Ta-bà này cũng đạt được pháp tam-muội ấy cùng

pháp tổng trì.

Tổng đoạn thứ tư từ câu “Khi Phật thuyết phẩm Bồ Tát Diệu Âm này…” trở đi nêu lợi ích của cả hai cõi nước. Tam-muội và đà-la-ni^[12] tuy cùng một thể mà hoạt dụng khác nhau. Hoạt dụng vắng lặng tịch tĩnh là tam-muội, hoạt dụng nắm giữ [không quên mất] là đà-la-ni. Lại nữa, dùng sắc thân biến hiện gọi là tam-muội; dùng âm thanh [ngôn ngữ] biện thuyết gọi là đà-la-ni. Trong phẩm trước nói [Bồ Tát Dược Vương] trước đã đạt được tam-muội Hiện nhất thiết sắc thân, khi tái sinh đời sau được đà-la-ni Giải nhất thiết chúng sanh ngữ ngôn. Âm thanh cũng thuộc về sắc pháp, cho nên nói cùng một thể mà hoạt dụng khác nhau. Lại nữa, lưỡi thanh tịnh gọi là đà-la-ni, các căn khác thanh tịnh gọi là tam-muội. Tất cả đều là pháp môn thanh tịnh sáu căn.

KINH VĂN

Lúc bấy giờ, Đại Bồ Tát Diệu Âm cúng dường Phật Thích-ca Mâu-ni cùng Phật Đa Bảo xong liền quay về cõi nước của mình. Các cõi nước ngài đi qua đều chấn động sáu cách, trời mưa xuống hoa sen báu, vang lên trăm ngàn muôn ức đủ loại âm nhạc. Khi về đến cõi thế giới kia rồi, ngài với tám mươi bốn ngàn Bồ Tát vây quanh cùng đến chỗ đức Phật Tịnh Hoa Tú Vương Trí, bạch Phật rằng: “Thế Tôn! Con đến thế giới Ta-bà làm lợi ích chúng sanh, đã gặp đức Phật Thích-ca Mâu-ni, cũng thấy được tháp Phật Đa Bảo, lễ bái cúng dường, lại gặp gỡ Pháp vương tử Bồ Tát Văn-thù-sư-lợi, Bồ Tát Dược Vương, Bồ Tát Đắc Cần Tinh Tấn Lực, Bồ Tát Dũng Thí... và cũng khiến cho tám muôn bốn ngàn Bồ Tát này đều đạt được pháp tam-muội Hiện Nhất Thiết Sắc Thân.”

Khi đức Phật thuyết phẩm kinh Bồ Tát Diệu Âm^[13] này, có bốn mươi hai ngàn vị thiên tử cõi trời đạt được pháp nhẫn vô sinh, Bồ

Tát Hoa Đức đạt được pháp tam-muội Pháp hoa.”

Tổng đoạn thứ năm từ câu “Lúc bấy giờ, Đại Bồ Tát Diệu Âm cúng dường…” trở đi nêu việc [Bồ Tát Diệu Âm] trở về cõi nước cũ. Mặt đất chấn động, mưa hoa rơi xuống, đó là Bồ Tát đi qua còn có thể làm lợi ích bên đường đi, huống chi việc Phật phóng hào quang trước đó, soi chiếu đến trăm ngàn muôn ức na-do-tha cõi nước về phương đông, cũng đều nói đến lợi ích.

Tổng đoạn thứ sáu từ câu “Khi đức Phật thuyết…” trở đi nói việc khi nghe phẩm kinh này liền được tăng tiến trên đường đạo, y theo kinh văn có thể hiểu được.

ngữ ngôn (Sarvaru-takauśalya), tam-muội Tập nhất thiết công đức (Sarvapuṇyasamuccaya), tam-muội Thanh tịnh (Prasādavatī), tam-muội Thần thông du hý (Ṛddhivikrīḍita), tam-muội Tuệ cự (Jñānolkā), tam-muội Trang nghiêm vương (Vyūharāja), tam-muội Tịnh quang minh (Vimalaprabhāsa), tam-muội Tịnh tạng (Vimalagarbha), tam-muội Bất cộng (Apkṛtsna), tam-muội Nhật toàn (Sūryāvarta).

^[7] Nguyên tác là “甄叔迦寶 - chân-thúc-ca bảo”, chỉ một loại đá quý có màu rất đẹp, giống như hoa của cây chân-thúc-ca (kiṃśuka) nên được gọi tên theo đó.

^[8] Nguyên tác nói “價直百千 - giá trị bá thiên” (giá trị trăm ngàn), không rõ nghĩa. Trong phẩm Bồ Tát Quán Thế Âm tiếp theo, ở một ngữ cảnh tương tự dùng “價直百千兩金 - giá trị bá thiên lượng kim” (ĐCT, T9, 262, tr.57b, d.25-26) nên có thể biết rằng ở đây kinh văn nói lược, thay vì nói đủ là “trăm ngàn lượng vàng”.

^[9] Nguyên tác dùng “五情 - ngũ tình” để chỉ 5 căn: mắt, tai, mũi, lưỡi và thân, do 5 căn này làm khởi sinh tình thức nên gọi là ngũ tình.

^[10] Nguyên tác là “憙見 - Hý Kiến”, chữ “憙 - hý” có nghĩa là vui sướng, hài lòng, mừng rỡ…, khác với chữ “喜 - hỷ”.

^[11] Nguyên tác dùng “難處 - nan xứ”, tức bát nan xứ (八難處), chỉ những điều kiện khó gặp Phật pháp. Kinh Chánh Pháp hoa dịch là “及諸八難 - cập chư bát nan”. Tám nan xứ hay 8 điều kiện khó gặp Phật pháp bao gồm: 1. Địa ngục (地 獄; Phạn ngữ: naraka); 2. Súc sanh(畜生; Phạn ngữ: tiryañc); 3. Ngạ quỉ (餓鬼; Phạn ngữ: preta); 4. Trường thọ thiên (長壽天; Phạn ngữ: dỵrghyur-deva), là cõi trời thuộc Sắc giới với thọ mạng cao. Thọ mạng cao cũng là một chướng ngại vì nó làm mê hoặc người tu, làm cho dễ quên những nỗi khổ của sanh lão bệnh tử trong luân hồi; 5. Biên địa (邊地; Phạn ngữ: pratyantajanapda), là những vùng không nằm nơi trung tâm, chẳng hạn như biên

giới, nơi hẻo lánh, không thuận tiện cho việc tu học Chánh pháp; 6. Căn khuyết (根缺; Phạn ngữ: indriyavaikalya), không có đủ giác quan hoặc các giác quan bị tật nguyền như mù, câm, điếc... 7. Tà kiến (雅見; Phạn ngữ: mithydarśana), những kiến giải sai lệch, bất thiện; 8. Như Lai bất xuất sanh (如來不出生; Phạn ngữ: tathgatnm anutpda), nghĩa là sanh sống trong thời gian không có Phật hoặc giáo pháp của Phật xuất hiện. Trong một số kinh luận giải thích khác biệt về hai nan xứ thứ 5 và thứ 7: biên địa được thay bằng châu Uất-đan-việt, vì cho rằng chúng sanh ở châu này hưởng nhiều sự sung sướng nên khó tu tập; tà kiến được thay bằng “thế trí biện thông”, vì cho rằng người học nhiều biết rộng sẽ khó khăn hơn trong việc tiếp nhận Chánh pháp.

^[12] Kinh văn gọi là “tổng trì”, phần giảng giải này gọi là “đà-la-ni” vì cả hai cách gọi này có ý nghĩa như nhau.

^[13] Kinh văn chỗ này nói là “Diệu Âm Bồ Tát lai vãng phẩm” (妙音菩薩來往品) nhưng trong tên phẩm kinh chính thức không có hai chữ “lai vãng”.