Đạo hiếu ngộ từng phần - Bài viết, tiểu luận, truyện ngắn

Người nhiều lòng tham giống như cầm đuốc đi ngược gió, thế nào cũng bị lửa táp vào tay. Kinh Bốn mươi hai chương

Tôi chưa bao giờ học hỏi được gì từ một người luôn đồng ý với tôi. (I never learned from a man who agreed with me. )Dudley Field Malone

Con tôi, tài sản tôi; người ngu sinh ưu não. Tự ta ta không có, con đâu tài sản đâu?Kinh Pháp Cú (Kệ số 62)

Giặc phiền não thường luôn rình rập giết hại người, độc hại hơn kẻ oán thù. Sao còn ham ngủ mà chẳng chịu tỉnh thức?Kinh Lời dạy cuối cùng

Nếu bạn không thích một sự việc, hãy thay đổi nó; nếu không thể thay đổi sự việc, hãy thay đổi cách nghĩ của bạn về nó. (If you don’t like something change it; if you can’t change it, change the way you think about it. )Mary Engelbreit

Trong sự tu tập nhẫn nhục, kẻ oán thù là người thầy tốt nhất của ta. (In the practice of tolerance, one's enemy is the best teacher.)Đức Đạt-lai Lạt-ma XIV

Chúng ta có thể sống không có tôn giáo hoặc thiền định, nhưng không thể tồn tại nếu không có tình người.Đức Đạt-lai Lạt-ma XIV

Cuộc sống không phải là vấn đề bất ổn cần giải quyết, mà là một thực tiễn để trải nghiệm. (Life is not a problem to be solved, but a reality to be experienced.)Soren Kierkegaard

Hãy sống tốt bất cứ khi nào có thể, và điều đó ai cũng làm được cả.Đức Đạt-lai Lạt-ma XIV

Nay vui, đời sau vui, làm phước, hai đời vui.Kinh Pháp Cú (Kệ số 16)

VỀ MỤC LỤC

Đức Phật không cho phép các đệ tử sử dụng thần thông, nhưng riêng với Mục Kiền Liên, khi Ngài dùng thần thông xuống ngục A-tỳ tìm mẹ thì Đức Phật tùy thuận chấp nhận. Điều đó cho thấy, Đức Phật nhìn thấy trước mọi chuyện. Chữ hiếu trong đạo Phật quan trọng bậc nhất.

I.

Làm một cái đám ma, đám giỗ linh đình, có hiếu hơn cái đám ma, đám giỗ nhà nghèo không? Cặp mắt vô minh luôn bị ảnh hưởng hình thức bên ngoài, cho là đám trước hiếu đạo hơn. Nhưng chỗ này, nghèo giàu gì hiếu cũng bằng nhau, vì không thể nói được tấm lòng người này hơn người kia. Tuy nhiên, xét về mặt lâu dài, ai giữ được hình bóng cha mẹ, những lời dạy dỗ của cha mẹ sáng mãi như ngọn lửa ở trong hồn, đây mới thiệt là hiếu.

II.

Một bà mẹ đang cặm cụi làm lụng, thằng bé theo nghịch ngợm mãi. Bà bực mình cầm cây roi giơ lên. Tưởng là mẹ đánh con. Khơng ngờ mẹ hạ roi xuống xoa đầu con, rồi lấy cho con cái bánh, kêu con đi chỗ khác chơi. Sở dĩ tưởng, là vì mình đứng bên ngoài. Bước vào trong lòng mới thấy lòng mẹ mênh mông, thương con bằng trái tim. Mẹ con tuy hai mà một, thật diệu kỳ.

III.

Trái lại con với mẹ, một lại là hai! Hầu hết các bà mẹ, ở với đứa con khá giả lại không chịu, thường hay lựa đứa con nghèo để sống. Hoặc ở với con trai út. Đứa con lớn giàu có mỗi tuần mang tiền, mang quà bánh thăm mẹ. Chẳng lẽ bà ăn để cháu nội ngó miệng? Chẳng lẽ nhà thiếu tiền chợ bà lại giữ tiền bo bo? Thế là đứa con lớn cằn nhằn “má lo phần má đi, tụi nhỏ bao nhiêu cho đủ”. Rõ ràng là anh thương mẹ nhưng không để ý mẹ anh nước mắt rưng rưng, tuổi già phải lệ thuộc vào

con. Mẹ đứng giữa, bên anh và vợ chồng đứa con nghèo và mấy đứa cháu nội. Thành ra ai cũng muốn trở thành có hiếu, nhưng chữ hiếu ấy nhiều khi lại ló ra mầm bất hiếu.

IV.

Thử để ý xem, khi nghe con hỏi - má ăn gì, con mua cho, rất ít bà mẹ nào trả lời. Nhưng đừng hỏi, con mang tới để đó, mẹ sẽ ăn. Chẳng phải già cả sinh khó tính đâu, mà tuổi già quý con ở tấm lòng hơn món ăn. Thiếu thốn thì chịu, rất ít khi mẹ đòi hỏi con.

V.

Có một mẹ già sống trong căn nhà thiếc bốn bề nóng bức, mặc dù nhà có quạt máy. Các con đôi ba ngày đến thăm mẹ, tiền bạc, thuốc men, quần áo thay nhau phụng dưỡng không thiếu món gì. Một người khác nghèo không có gì cho mẹ nhưng thấy mái thiếc nóng quá, anh mới cất cho mẹ kế bên thêm một mái lá. Mẹ thủ thỉ: “Nhờ mày chắc tao sống thêm được vài năm nữa.” Thì ra hiếu là nhu cầu của mỗi người để được tiếng đời khen. Hoặc sợ bất hiếu ngày sau con cái trả y bài bản. Mà không nghĩ - nhu cầu của đối tượng ở đây chính là người mẹ. Lẽ nào đợi mẹ nói cần gì con mới biết?

VI.

Tài sản cha mẹ để lại chẳng những không phát triển, đôi ba năm sau lại làm tiêu sạch. Được cha mẹ sinh ra thân thể lành lặn, không làm cho mập mạp cường tráng lên mà để sinh ra ốm yếu. Không tật nguyền lại làm cho trở nên tật nguyền, lại mang bệnh ghiền ma túy, sida nữa. Đây là đại bất hiếu!

VII.

Đứa con thiệt là bất hiếu. Nghe hàng xóm báo tin mẹ chết, anh cứ đi từ từ - lẹ lên cha - hàng xóm hối thúc. Đứa con trả lời - dù sao thì mẹ tôi cũng đã chết. Về đến nhà càng ngạc nhiên hơn,

ai nấy khóc lóc, riêng anh ta tỉnh queo khơng rớt giọt nước mắt. Thật ra anh đã chuẩn bị trước ngày mẹ mất, trong tâm thức luôn có tình yêu cuộn chảy, mẹ còn sống hay chết, lúc nào mẹ cũng vẫn hiện diện trong người con ấy nên anh mới có được sự ung dung tự tại.

VIII.

Sau đó, người con nuôi mẹ trở nên khá giả, cất ngôi nhà mới, bỏ hết những món đồ cũ kỹ của mẹ ra ngoài. Trong đó có cái trang thờ Phật Quan Âm xấu xí mà mẹ anh thờ phượng sáu bảy chục năm qua. Đứa con ung dung tự tại không xem mọi việc có trên đời, lại lấy cái trang thờ, cùng những chén dĩa, bình vôi cũ kỹ mang về nhà. Và anh chỉ cho con, đây là kỷ niệm của