Phật Đản vừa qua lại đến ngày kỷ niệm Bồ Tát Thích Quảng Đức, một Thánh Tăng dùng thân mình làm ngọn đuốc thức tỉnh lương tri nhân loại, đánh thức nhà cầm quyền lúc bấy giờ chìm sâu trong vô minh thế lực. Đành rằng, nhà Ngô không hoàn toàn có tội tạo nên cuộc suy vong một thể chế, bởi phía sau, còn nhiều âm mưu, nhiều áp lực tác động từ gia đình đến chính trị bên ngoài.

Không ai muốn một đất nước suy vong, không ai muốn có một cuộc hành quân "nước lũ" đêm 20/8/1963 làm đau lòng một dân tộc, để rồi, liên tục xã hội chìm sâu vào cơn loạn lạc. Qua hơn nửa thế kỷ, nhìn lại bằng tâm cảm con Phật, chẳng qua là nghiệp lực của một dân tộc, từ nhà cầm quyền cho đến tôn giáo nạn nhân đều đáng thương, đáng thông cảm. Việt Nam luôn là con cờ trên bàn cờ Quốc tế.

Bao lần thỏa hiệp giữa Ủy Ban Liên phái bảo vệ Phật giáo và chính quyền đương thời, nhưng rồi, có lẽ Tổng thống Ngô Đình Diệm vì một áp lực nào đó, vì một cạm bẫy nào đó, đan tâm mạnh tay đối với Phật giáo, để rồi mọi người đều đau đớn, một chế độ đau đớn vì sụp đổ, một xã hội đau đớn vì lòng người mất niềm tin với giới lãnh đạo, một Phật giáo đau đớn đã phải hy sinh bao mạng sống không những trong lúc đấu tranh sống còn, mà còn đau thương cho nhiều anh em Phật tử miền Trung bị bạo hành đến chết, bị bỏ vào bao bố thả sông, bị mất tích một cách mờ ám...

Những lúc mà nhà cầm quyền đương thời cứ nghĩ có quyền là có tất cả, không chịu lắng nghe trái tim của nhân dân, tin máu đổ từ Huế vào đến Sài Gòn làm rỉ máu con tim của những nhà đấ