Trong kinh Đại thừa Vô Lượng Nghĩa, Đại Trang Nghiêm Bồ-tát hỏi Phật: “Bạch Thế Tôn! Các vị Bồ-tát muốn mau thành đạo Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác, cần phải tu hành những pháp môn nào?” Đức Phật trả lời: “Có một pháp môn làm cho các vị Bồ-tát mau thành đạo Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác... Pháp môn này gọi là Vô Lượng Nghĩa. Bồ-tát nếu tu được pháp môn này sẽ mau thành Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác. Vô Lượng Nghĩa này từ một pháp sanh ra, pháp ấy chính là Vô tướng. Vô tướng nghĩa là Vô tướng mà chẳng phải Vô tướng. Chẳng phải Vô tướng mà Vô tướng nên gọi là Thật tướng.”

Để hiểu câu nói này của Phật, trước hết chúng ta phải biết Pháp thân là gì? Pháp là chư pháp, thân là bản thân. Bản thân của ta là hết thảy các pháp, hết thảy các pháp là bản thân của ta, thì đó gọi là Pháp thân. Chúng ta hãy suy nghĩ xem, nếu cái thân này là hết thảy các pháp, là toàn thể vũ trụ, thì nó có tướng không? Nếu chúng ta nói Pháp thân là vô tướng thì làm sao nó có thể là tất cả các pháp, là toàn thể vũ trụ. Ngược lại, nếu Pháp thân chẳng phải là Vô tướng thì tại sao Pháp thân chẳng sanh chẳng diệt? Vì Pháp thân chẳng phải Vô tướng mà lại là Vô tướng, nên Phật gọi nó là Thật tướng. Tỷ dụ: Chúng ta nằm mộng, khi tỉnh mộng, suy nghĩ thấy tất cả cảnh giới trong mộng đều là do cái tâm của chính mình biến hiện ra, không những chỉ có cái ta trong mộng là ta, mà hết thảy mọi người, mọi vật, mọi hiện tượng cho đến hư không, toàn bộ những gì hiện ra trong mộng đều là do tâm ta biến hiện ra. Toàn bộ tâm ta biến thành mộng cảnh, toàn bộ mộng cảnh chính là

cái tâm của chính mình, tâm và thức đều là chính mình. Nếu chúng ta có cái thấy đúng thật như thế thì sẽ thoát nhiên đại ngộ rằng: “Tận hư không khắp pháp giới vốn là ta! Tất cả hết thảy chư Phật, Bồ-tát trong mộng của ta vẫn là ta, đều do chính ta biến hiện ra.” Vạn pháp trong tận hư không khắp pháp giới đều do Chân như Bổn tánh của chính ta biến hiện. Y báo và chánh báo trang nghiêm trong mười phương pháp giới đều là duy tâm sở hiện, duy thức sở biến. Bởi do chư Phật chứng đắc Pháp thân thanh tịnh nên triệt để hiểu rõ đều này và nói cho chúng ta biết rõ điều này. Sau khi hiểu rõ, chúng ta bèn đối với hết thảy vạn pháp chẳng còn phân biệt, thị phi, nhân ngã nữa, nên các tướng ta, tướng người, tướng chúng sanh, tướng thọ giả đều chẳng còn, ngã kiến, nhân kiến, chúng sanh kiến, thọ giả kiến cũng chẳng có. Đức Phật nói, người chứng thực được pháp như vậy chính là Bồ-tát thật sự. Hết thảy vạn pháp là hình ảnh Tự tánh của chính ta. Hiện tại, ta hiện ra cái thân này, sống trong hoàn cảnh này cũng chính là hình ảnh của Tự tánh biến hiện ra.

Bát-nhã Vô tri là tánh đức của Tự tánh. Vô tri tức là chẳng có tri kiến, hễ có tri kiến thì đó là hữu tri chớ chẳng phải vô tri. Hễ có hữu tri thì sẽ có phân biệt, chấp trước và vô minh. Cho nên, hữu tri chẳng phải là Thật tướng của các pháp. Vô tri chính là Căn Bản trí, là Thật tướng Vô tướng có thể làm cho các vị Bồ-tát mau thành đạo Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác. Từ trong Căn Bản trí ấy, Phật phát sanh ra Hậu Đắc trí mà nói ra vô lượng nghĩa môn nhằm hóa độ chúng sanh với căn cơ

khác nhau. Chúng ta phải biết, Hậu Đắc trí chỉ có thể sanh ra từ Căn Bản trí. Nếu Bồ-tát chưa đắc Căn Bản trí thì chẳng thể khởi sanh Hậu Đắc trí. Đấy cho ta thấy rõ, nếu một người chưa đắc Căn Bản trí thì tất cả pháp nghĩa nói ra đều là tà tri, tà kiến chớ chẳng phải là trí huệ chân thật lưu lộ từ Chân tâm Bổn Tánh. Kinh Kim Cang dạy: “Mộng, huyễn, bọt, bóng, như sương, cũng như chớp, hãy nên quán như thế;” đó là cảnh giới Chiếu Kiến của Sơ Trụ Bồ-tát trở lên trong Viên giáo, đó cũng là cảnh giới Minh Tâm Kiến Tánh của Bồ-tát trong Thiền tông, mà cũng là cảnh giới của các bậc Bồ-tát niệm Phật đắc Lý Nhất tâm Bất loạn trong Tịnh độ tông. Bất luận ai tu pháp môn nào mà đạt tới cảnh giới ấy thì tâm và cảnh bèn như một, tướng tức là tánh, tánh tức là tướng, vạn pháp bình đẳng như nhau. Hễ trong tâm còn có sai biệt, còn có phân biệt, chấp trước, thì chắc chắn chẳng thể đạt tới cảnh giới ấy. Cảnh giới ấy gọi là Nhất Pháp (Một Pháp) hay Pháp Bất Nhị (Pháp Không Hai). Hết thảy Bồ-tát đều từ trong Một Pháp này mà thành Phật và cũng từ trong Một Pháp này mà lưu xuất vô lượng hạnh môn, nói vô lượng nghĩa kinh nhằm hóa độ chúng sanh.

Khi xưa, sư Ấn Tông hỏi Lục Tổ Huệ Năng: “Bình thường Ngũ Tổ thuyết pháp cho các thầy, có nói tới thiền định và giải thoát hay không?” Huệ Năng trả lời: “Thiền định và giải thoát là hai pháp, Phật pháp chỉ là pháp Bất Nhị.” Lục tổ ắt hẵn đã chứng đắc Pháp t