Thập nhị nhân duyên - Thực tại hiện tiền

Chúng ta không làm gì được với quá khứ, và cũng không có khả năng nắm chắc tương lai, nhưng chúng ta có trọn quyền hành động trong hiện tại.Tủ sách Rộng Mở Tâm Hồn

Con người chỉ mất ba năm để biết nói nhưng phải mất sáu mươi năm hoặc nhiều hơn để biết im lặng.Rộng Mở Tâm Hồn

Cuộc đời là một tiến trình học hỏi từ lúc ta sinh ra cho đến chết đi. (The whole of life, from the moment you are born to the moment you die, is a process of learning. )Jiddu Krishnamurti

Ai sống quán bất tịnh, khéo hộ trì các căn, ăn uống có tiết độ, có lòng tin, tinh cần, ma không uy hiếp được, như núi đá, trước gió.Kinh Pháp cú (Kệ số 8)

Người vấp ngã mà không cố đứng lên thì chỉ có thể chờ đợi một kết quả duy nhất là bị giẫm đạp.Sưu tầm

Để chế ngự bản thân, ta sử dụng khối óc; để chế ngự người khác, hãy sử dụng trái tim. (To handle yourself, use your head; to handle others, use your heart. )Donald A. Laird

Đừng chờ đợi những hoàn cảnh thật tốt đẹp để làm điều tốt đẹp; hãy nỗ lực ngay trong những tình huống thông thường. (Do not wait for extraordinary circumstances to do good action; try to use ordinary situations. )Jean Paul

Đôi khi ta e ngại về cái giá phải trả để hoàn thiện bản thân, nhưng không biết rằng cái giá của sự không hoàn thiện lại còn đắt hơn!Sưu tầm

Hạnh phúc giống như một nụ hôn. Bạn phải chia sẻ với một ai đó mới có thể tận hưởng được nó. (Happiness is like a kiss. You must share it to enjoy it.)Bernard Meltzer

Chiến thắng hàng ngàn quân địch cũng không bằng tự thắng được mình. Kinh Pháp cú

VỀ MỤC LỤC

Thập nhị nhân duyên là 12 điều kiện tùy thuộc vào nhau mà sinh, và cũng tùy thuộc vào nhau mà diệt, có cái này thì có cái kia, không có cái này thì không có cái kia. Cái này sinh thì cái kia sinh, cái này diệt thì cái kia diệt.

Trong Tứ diệu đế, Thập nhị nhân duyên sinh chính là tập đế, khổ đế. Thập nhị nhân duyên diệt chính là đạo đế, diệt đế. Vậy Thập nhị nhân duyên chỉ là cách nói khác của Tứ diệu đế, chứ không phải như người ta thường hiểu lầm Tứ diệu đế là pháp môn tu của Thanh Văn và Thập nhị nhân duyên là pháp môn tu của Duyên Giác. Chỉ vì trùng nhau chữ duyên mà người ta liên tưởng một cách sai lầm. Trên thực tế, ai muốn tu hành thành Phật cũng đều phải tu Tứ diệu đế mà trong đó đã bao hàm 12 nhân duyên.

Có hai cách hiểu Thập nhị nhân duyên:

- Một là hiểu như vòng luân hồi sinh tử trong 3 thời: quá khứ, hiện tại, vị lai.

- Hai là hiểu như tiến trình tâm-sinh-vật lý được điều động bởi vô minh, ái dục trong 3 thời quá khứ, hiện tại, vị lai (đây chỉ nói Thập nhị nhân duyên sinh).

Bây giờ chúng ta sẽ lần lượt trình bày 2 ý nghĩa trên của Thập nhị nhân duyên:

* Trước tiên Thập nhị nhân duyên mô tả diễn biến của vòng luân hồi sinh tử trong 3 thời:

Trong những kiếp quá khứ, do thiếu sáng suốt (vô minh) chúng ta đã tạo các hạnh nghiệp (hành), rồi thác sinh vào những cảnh giới tương ứng trong hiện tại. Kiếp sống quá khứ chấm dứt với tử tâm (cuti).

Sau đó thức tái sanh, tức là kiết sinh thức (patisandhi-viññāna) khởi lên nối liền với kiếp sống hiện tại.

Thức này còn gọi là hương ấm thuộc về danh (tâm), kết hợp với

tinh cha huyết mẹ thuộc về sắc (thân), tạo thành sự sống của cái phôi gồm đủ hai yếu tố danh và sắc nên gọi là danh sắc.

Dần dần cái phôi lớn lên, sắc hình thành mắt, tai, mũi, lưỡi, thân gọi là ngũ căn, và danh hình thành từ thức gọi là ý căn. Năm căn hòa hợp với ý căn tạo thành tác dụng của lục nhập, tức là 6 cơ quan tiếp nhận đối tượng của chúng.

Khi hình thành một thai nhi đủ điều kiện ra khỏi bụng mẹ, hài nhi ra đời và lục căn bắt đầu tiếp xúc với lục trần. Tức là mắt, tai, mũi, lưỡi, thân, ý tiếp xúc với sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp.

Sự tiếp xúc giữa căn trần vừa xảy ra thì liền có thọ, tức là những cảm giác khổ, lạc, xả và hỷ. Nói đến xúc tức là đã bao hàm các thức, vì vậy ở đây:

- Nhãn thức thọ xả.
- Nhĩ thức thọ xả.
- Tỷ thức thọ xả.
- Thiệt thức thọ xả.
- Thân thức thọ khổ và lạc.
- Ý thức thọ xả và hỷ (chưa có ưu).

Đã có khổ, lạc, xả, hỷ, thì liền có ưa, ghét khởi lên. Đó là ái. Ở đây ái chính là dục ái, hữu ái, phi hữu ái hoặc dục ái, sắc ái, vô sắc ái như chúng ta đã nói trước đây (đến đây mới có ưu).

Khi đã có ưa, ghét (ái) thì ưa sinh đam mê, ghét sinh hiềm hận. Sự nắm giữ ái như vậy gọi là thủ. Nói rõ hơn thủ có 4 loại:

- Dục thủ là nắm bắt lục dục.
- Kiến thủ là chấp giữ quan niệm.
- Giới cấm thủ là chấp giữ hình thức, nghi lễ.
- Ngã luận thủ là chấp giữ bản ngã, linh hồn.

Do chấp thủ tư kiến, tư dục, hình thức và bản ngã mà chúng ta tạo nghiệp. Đó chính là hữu. Hữu tức là

tạo tác để trở thành (becoming), có nghĩa là tạo nghiệp bất thiện, thiện và bất động.

Ái có dục ái, sắc ái, vô sắc ái nên hữu (nghiệp) cũng có dục hữu, sắc hữu, vô sắc hữu, nghĩa là tạo nghiệp để tái sinh trong tương lai ở 3 cõi 6 đường.

- Nghiệp bất thiện thì tương lai tái sinh trong 4 đường khổ: địa ngục, súc sanh, ngạ quỷ, a-tu-la.

- Nghiệp vừa thiện vừa bất thiện thì tương lai tái sinh vào cõi người.

- Nghiệp thiện thì tương lai tái sinh trong các cõi trời dục giới như Tứ đại thiên vương, Đao lợi, Dạ ma, Đâu suất, Hóa lạc thiên, Tha hóa tự tại thiên.

- Nghiệp sắc giới thì sẽ tái sinh vào các cõi sắc giới, tùy theo sự chứng đắc của mình.

- Nghiệp bất động thì tương lai tái sinh trong các cõi vô sắc giới, tùy theo khả năng thiền định của mình.

Khi đã tái sinh thì lại tạo nghiệp và đưa đến già chết (lão tử), cứ thế sinh sinh tử tử trong vòng luân hồi lẩn quẩn triền miên. Tóm lại, từ vô minh đến ái dục, từ tạo nghiệp đến gặt quả, từ tái sinh đến già chết, đó là những gì được mô tả rõ ràng qua các yếu tố điều kiện phát sinh trong Thập nhị nhân duyên.

Có người hỏi:

- Nếu Thập nhị nhân duyên được dùng giải thích vòng luân hồi tái sinh thì có phải chăng vô minh chính là khởi thủy hay nguyên nhân đầu tiên của chúng sinh? Thập nhị nhân duyên có phải là vũ trụ quan hoặc nhân sinh quan Phật giáo không?

- Vô minh là nguyên nhân nhưng không phải là nguyên nhân đầu tiên của luân hồi sinh tử, vì là điều kiện phát sinh nên vô minh vừa là nguyên nhân của vòng sinh tử sau, vừa là kết quả của vòng sinh tử trước, nghĩa là vô minh cũng do

nhân duyên phát sinh, không nên hiểu vô minh như là Đấng Tạo Hóa.

Cũng đừng gán cho Thập nhị nhân duyên nhãn hiệu vũ trụ quan hay nhân sinh quan. Thập nhị nhân duyên chỉ mô tả trình tự duyên khởi của diễn tiến tâm-sinh-vật lý do vô minh điều động mà thôi.

Có lẽ chúng ta ai cũng có thể chấp nhận cách giải thích theo truyền thống như đã trình bày ở trên, nhưng bây giờ chúng ta thử tìm hiểu một ý nghĩa khác của Thập nhị nhân duyên, thực tế hơn, gần gũi hơn ngay trong đời sống hằng ngày của chúng ta.

Đức Phật dạy: “Thấy Thập nhị nhân duyên tức thấy pháp, thấy pháp tức là thấy Như Lai.” Chúng ta cũng đã biết pháp là thiết thực hiện tại hay thực tại hiện tiền, vượt khỏi thời gian, tự mình chứng nghiệm từ bên trong.

Nếu thấy được Thập nhị nhân duyên sinh thì chúng ta cũng có thể thấy Thập nhị nhân duyên diệt. Như vậy ngay trong hiện tại chúng ta có thể giác ngộ ra sự thật duyên khởi này, và nhờ đó có thể chấm dứt vòng luân hồi sinh tử ngay tại đây và bây giờ vì pháp là thiết thực hiện tại, vượt khỏi thời gian, có phải vậy không? Ngày xưa, ngay khi Đức Phật thuyết về Thập nhị nhân duyên, có rất nhiều vị giác ngộ ngay lập tức và chấm dứt hoàn toàn vòng luân hồi sinh tử.

Nếu chúng ta có thể thay đổi tiến trình tâm hay chấm dứt ngũ uẩn (bản ngã) ngay bây giờ, thì chính là chúng ta đã chấm dứt vòng duyên khởi tái sinh.

Thập nhị nhân duyên chỉ là triển khai rộng rãi và chi tiết hơn của ngũ uẩn hay tiến trình tâm mà thôi.

Thập Nhị Nhân Duyên và Ngũ Uẩn

Trong quá khứ, nếu thức, danh sắc, lục nhập, xúc, thọ sinh khởi trong tình trạng si mê, bất giác, thất niệm,

tức là bị vô minh chi phối, thì ái, thủ và hữu cũng phát sinh, đó là hành.

Vô minh và hành trong quá khứ là nhân tái sinh khởi thức, danh sắc, lục nhập, xúc, thọ trong hiện tại. Từ đó lại phát sinh ái, thủ, hữu.

So với ngũ uẩn chúng ta thấy (xem hình trang sau).

Như vậy ngũ uẩn tương đương với phần hiện tại của Thập nhị nhân duyên. Thực ra chúng ta chỉ cần duyên khởi trong hiện tại từ thức đến hữu tức là chúng ta có thể thấy duyên khởi trong quá khứ. Tuy trong quá khứ chỉ nói vắn tắt là vô minh và hành, nhưng trong thực tế cũng bao gồm từ thức đến hữu như trong hiện tại.

Trong tương lai cũng vậy, từ sinh đến lão tử chính là từ thức đến hữu như trong hiện tại.

Thức khởi sinh rồi đi xuyên suốt qua danh sắc, lục nhập, xúc, thọ, ái, thủ, hữu và cuối cùng thức làm công tác của thức uẩn là ghi lại tiến trình vừa trải qua. (Tương đương đồng sở duyên trong tiến trình tâm của Abhidhamma và A-lại-da của Duy Thức).

Tóm lại phần hiện tại của Thập nhị nhân duyên chính là tiến trình ngũ uẩn vậy.

Thập Nhị Nhân Duyên Với Tiến Trình Tâm

Như chúng ta đã biết, một tiến trình tâm trong quá khứ được đồng sở duyên ghi lại và chìm vào hữu phần. Khi có một đối tượng tác động qua 5 môn hoặc qua ý môn thì thức lại hiện khởi. Đó cũng chính là thức trong Thập nhị nhân duyên.

Sau khi thức hiện khởi, tiếp nhận đối tượng thì Javana phản ứng trên đối tượng. Javana chính là ái, thủ, hữu trong Thập nhị nhân duyên.

Trong Thập nhị nhân duyên vai trò của đồng sở duyên được hiểu ngầm, nhưng thật ra nó vẫn có mặt giữa

hữu và sinh, lão tử.

Để thấy rõ hơn chúng ta thử xem Thập nhị nhân duyên diễn ra theo tiến trình tâm như thế nào?

Giả sử chúng ta đang ngồi đây hoặc đang đi lui tới như thế này trong trình trạng si mê, bất giác, không sáng suốt, thiếu tỉnh thức, nghĩa là chúng ta đang ở trong trạng thái vô minh. Lúc đó tâm chúng ta rất dễ vọng động, vì nó ẩn chứa và sẵn sàng phát sinh các ái, đó chính là hành.

Vậy một tâm thức không sáng suốt, dễ vọng động chính là vô minh và hành. Trong điều kiện sẵn có như vậy, nếu có một đối tượng tác động vào, thì thức sẽ khởi lên kết hợp với sắc căn để tiếp nhận đối tượng ấy. Kết hợp đó gọi là danh sắc. Sự kết hợp trong trình trạng như thế không được trong sáng, hỗn độn và bất an. Đó chính là một hỗn hợp thân-tâm không sáng suốt, định tĩnh, trong lành hay nói một cách khác là thân tâm thiếu điều phục.

Danh-sắc là từ để gọi chung một tổ hợp thân tâm gồm mắt, tai, mũi, lưỡi, thân và ý. Vì vậy danh-sắc sẽ hiện rõ trong từng căn tùy theo đối tượng trần cảnh mà khởi sinh lục nhập.

Mắt, tai, mũi, lưỡi, thân thuộc về sắc. Ý thuộc về danh. Nếu đối tượng là sắc tướng thì mắt khởi dụng, nếu đối tượng là âm thanh thì tai khởi dụng, v.v...

Mắt khởi dụng có nghĩa là tiếp nhận sắc tướng. Nhưng sự tiếp nhận chỉ thực sự xảy ra khi có sự tham dự của nhãn thức.

Sự kết hợp giữa căn trần và thức gọi là xúc (trong ngũ uẩn gọi là sắc uẩn).

6 căn + 6 trần + 6 thức = xúc

Khi có tiếp xúc của căn-trần-thức thì thì thọ liền phát sinh.

Trong Thập nhị nhân duyên, thọ vừa đóng

vai trò cảm giác, vừa đóng vai trò tri giác.

Sau khi tiếp nhận đối tượng (xúc) với đầy đủ cảm giác (thọ) và tri giác (tưởng), ý chí (tư) bắt đầu phản ứng trên đối tượng. Phản ứng ấy được biểu hiện qua thái độ ưa, ghét (ái), bám víu (thủ), và tạo tác (hữu). Như vậy ái, thủ, hữu chính là hành trong ngũ uẩn và Javana (tốc hành tâm) trong tiến trình tâm.

Ví dụ: khi tai nghe một âm thanh khó chịu, có nghĩa là thức → danh sắc → lục nhập → xúc đưa đến thọ khổ. Thọ khổ đưa đến ghét tức là phi hữu ái. Nếu âm thanh dễ chịu tức là thọ lạc, thọ lạc đưa đến ưa thích - hữu ái. Nếu âm thanh không gây khó chịu hay dễ chịu, tức là thọ xả, đưa đến tâm khởi lên tìm kiếm lạc thọ, đó là dục ái.

Nhưng người ta không đơn giản chỉ ưa hay ghét rồi thôi mà ưa ghét trở thành thành kiến, quan niệm, cố chấp, đam mê, thù hận, v.v... do đó ái đưa đến thủ.

Nếu chúng ta ưa một cái gì thì thành đam mê cái đó. Nếu chúng ta ghét một cái gì thì thành thù hận cái đó. Vậy đối với trần cảnh đam mê hay thù hận chính là dục thủ.

Cố chấp đối với ưa hay ghét đưa đến thành kiến, quan niệm. Ưa thì dễ sinh thường kiến, ghét thì dễ sinh đoạn kiến, rồi chấp chặt quan niệm đó nên gọi là kiến thủ.

Xét cho cùng thì dục thủ hay kiến thủ cũng đều phát xuất từ chấp ngã. Nếu không chấp bản ngã thì lấy ai chấp ưa ghét hay thường đoạn, có phải vậy không? Chấp ngã chính là ngã thủ.

Dục thủ, kiến thủ, ngã thủ đưa đến hình thành những phong cách, những đời sống, những hình thức

nghi lễ, những tập tục tín ngưỡng, rồi người ta tự trói buộc vào những quy phạm mà người ta đã đặt ra. Đó là giới cấm thủ.

Nói chung, thủ là chấp trước. Nếu chỉ mới chớm sinh ưa ghét mà chúng ta tỉnh giác kịp thì cũng chưa sao. Nhưng khi đã cố chấp thì chúng ta liền tạo tác lăng xăng. Tạo tác chính là hữu hay nói cho dễ hiểu là tạo nghiệp.

Do dục ái, hữu ái, phi hữu ái, chúng ta đã tạo nghiệp trong 3 cõi là dục hữu, sắc hữu, vô sắc hữu.

Đến đây chúng ta cần lưu ý một điểm là dù chúng ta đắc các thiền định trong sắc giới hoặc vô sắc giới, thì vẫn do ái-thủ-hữu mà ra (trừ Thánh định). Rất nhiều người ưa thích thiền định vì ham mê năng lực và hỷ lạc của thiền định. Như vậy là bị ái-thủ-hữu chi phối rồi, không thể nào chấm dứt luân hồi sinh tử được.

Đức Phật chỉ dùng thiền định với 2 mục đích chính: một là đoạn trừ các phiền não do 5 triền cái che lấp (Nānākilesappahānam), hai là tồn tâm dưỡng tánh, hay nói một cách khác là nghỉ ngơi trong trạng thái tích cực gọi là hiện tại lạc trú (ditthadham-masukhavihārā). Nhờ tâm an ổn mà trí tuệ soi chiếu đưa đến hoàn toàn giải thoát giác ngộ.

Như vậy, Thập nhị nhân duyên trong hiện tại còn lại 8 điều kiện phát sinh (trừ 2 điều kiện quá khứ và 2 điều kiện tương lai). 8 điều kiện này tương đương với 6 giai đoạn trong tiến trình tâm:

Chúng ta cần lưu ý khi đem so sánh 8 điều kiện hiện tại của Thập nhị nhân duyên với ngũ uẩn, chúng ta thấy đó chỉ là 2 cách diễn đạt khác nhau của cùng một hiện tượng. Nhưng khi đem so sánh 8 điều

kiện này với tiến trình tâm thì ta thấy chúng chỉ tương đồng trong tam giới mà thôi. Tiến trình tâm siêu thế (lokuttara) không còn so sánh với Thập nhị nhân duyên sinh được nữa.

Như vậy, Thập nhị nhân duyên sinh chỉ là tiến trình tâm trong tam giới (lokiya). Vì tốc hành tâm có 2 loại: tốc hành tâm siêu thế (lokuttarajavana) và tốc hành tâm trong tam giới (lokiyajavana). Ái, thủ, hữu chính là tốc hành tâm trong tam giới, chứ không phải tốc hành tâm siêu thế.

Trong tiến trình tâm siêu thế, tốc hành tâm không còn ái, thủ, hữu mà được thay bởi Đạo Tuệ và Quả Tuệ. Tuệ tức là minh, khi minh soi chiếu thì Thập nhị nhân duyên diệt.

Vậy tiến trình tâm siêu thế chính là tiến trình Thập nhị nhân duyên diệt:

Thập nhị nhân duyên sinh = tiến trình tâm hiệp thế

Thập nhị nhân duyên diệt = tiến trình tâm siêu thế

Vậy thế nào là Thập nhị nhân duyên diệt?

Giả sử chúng ta đang ngồi đây hay đi lui đi tới như thế này trong tình trạng hoàn toàn tỉnh thức, hoàn toàn sáng suốt, không mê muội, biết rõ thân tâm và hoàn toàn an tĩnh, nghĩa là không bị vô minh và hành chi phối. Nếu bây giờ có một đối tượng khởi sinh, chẳng hạn như tai nghe một âm thanh hay mắt thấy một hình sắc, nhờ ở trong trình trạng tự chủ, ổn định (tịnh) và sáng suốt, tỉnh thức (minh) nên thức, danh sắc, lục nhập, xúc và thọ đều được soi sáng trong định tuệ. Khi cảm giác và tri giác trong sáng, chính xác, không bị ảo giác, ảo tưởng xen vào thì hành động sẽ không bị chi phối bởi ái, thủ, hữu nữa, và vì vậy sẽ không còn nhân tạo tác sinh-lão-tử trong tương lai. Nghĩa là sinh tử chấm dứt.

Vậy Thập nhị nhân duyên diệt vừa có nghĩa là chấm dứt

vòng luân hồi sinh tử trong tam giới, mà cũng có nghĩa là chấm dứt sinh tử luân hồi ngay khi sự sống đang vận hành, vì luân hồi sinh tử chỉ là ảo ảnh đối với sự sống đích thực. Nói cho dễ hiểu là ngay khi chúng ta đang nói năng, hành động, suy nghĩ mà vẫn sáng suốt, định tỉnh, trong lành một cách hoàn toàn thì chúng ta đang thoát khỏi sự trói buộc của vòng sinh tử vô minh ái dục.

Warning: Undefined array key 3147 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3148 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3149 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3150 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3151 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3152 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3153 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3154 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3155 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3156 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3157 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3158 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3159 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3160 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3161 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3162 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3163 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3164 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3165 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3166 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3167 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3168 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3169 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3170 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3171 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3172 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3173 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3174 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3175 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3176 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3177 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3178 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3179 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3180 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3181 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3182 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3183 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3184 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3185 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3186 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3187 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3188 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3189 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3190 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3191 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3192 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3193 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3194 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3195 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3196 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3197 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3198 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3199 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3200 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3201 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3202 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3203 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3204 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3205 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3206 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3207 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3208 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3209 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3210 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3211 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3212 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3213 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3214 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3215 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3216 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3217 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3218 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3219 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3220 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3221 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3222 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3223 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3224 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3225 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3226 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3227 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3228 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3229 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3230 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3231 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3232 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3233 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3234 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3235 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3236 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3237 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3238 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3239 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3240 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3241 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3242 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3243 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3244 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3245 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3246 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3247 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3248 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3249 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3250 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3251 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3252 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3253 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3254 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3255 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3256 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3257 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3258 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3259 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3260 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3261 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3262 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3263 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3264 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3265 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3266 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3267 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3268 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3269 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3270 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3271 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3272 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3273 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3274 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3275 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3276 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3277 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3278 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3279 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3280 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3281 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3282 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3283 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3284 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3285 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3286 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3287 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3288 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3289 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3290 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3291 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3292 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3293 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3294 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3295 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3296 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3297 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3298 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3299 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3300 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3301 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3302 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3303 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3304 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3305 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3306 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3307 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3308 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3309 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3310 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3311 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3312 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3313 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3314 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3315 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3316 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3317 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3318 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3319 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3320 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3321 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3322 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3323 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3324 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3325 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3326 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3327 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3328 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3329 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3330 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3331 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3332 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3333 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3334 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3335 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3336 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3337 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3338 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3339 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3340 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3341 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3342 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3343 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3344 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3345 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3346 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3347 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3348 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3349 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3350 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3351 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3352 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3353 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3354 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3355 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3356 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3357 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3358 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3359 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3360 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3361 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3362 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3363 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3364 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3365 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3366 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3367 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3368 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3369 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3370 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3371 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3372 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3373 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3374 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3375 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3376 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3377 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3378 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3379 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3380 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3381 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3382 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3383 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3384 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3385 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3386 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3387 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3388 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3389 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3390 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3391 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3392 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3393 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3394 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3395 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3396 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3397 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3398 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Warning: Undefined array key 3399 in /ssd/data/rmth2012/includes/thuphong.php on line 81

Thập nhị nhân duyên

Hết phần Thập nhị nhân duyên

« Xem chương trước « « Sách này có 12 chương » » Xem chương tiếp theo »

Thực tại hiện tiền

Hòa thượng Viên Minh

MỤC LỤC

Quý vị đang truy cập từ IP 216.73.216.85 và chưa ghi danh hoặc đăng nhập trên máy tính này. Nếu là thành viên, quý vị chỉ cần đăng nhập một lần duy nhất trên thiết bị truy cập, bằng email và mật khẩu đã chọn.
Chúng tôi khuyến khích việc ghi danh thành viên ,để thuận tiện trong việc chia sẻ thông tin, chia sẻ kinh nghiệm sống giữa các thành viên, đồng thời quý vị cũng sẽ nhận được sự hỗ trợ kỹ thuật từ Ban Quản Trị trong quá trình sử dụng website này.
Việc ghi danh là hoàn toàn miễn phí và tự nguyện.

Ghi danh hoặc đăng nhập

Thành viên đang online:

Viên Hiếu Thành

Huệ Lộc 1959

Bữu Phước

Chúc Huy

Minh Pháp Tự

minh hung thich

Diệu Âm Phúc Thành

Phan Huy Triều

Phạm Thiên

Trương Quang Quý

Johny

Dinhvinh1964

Pascal Bui

Vạn Phúc

Giác Quý

Trần Thị Huyền

Chanhniem Forever

NGUYỄN TRỌNG TÀI

KỲ

Dương Ngọc Cường

Mr. Device

Tri Huynh

Thích Nguyên Mạnh

Thích Quảng Ba

T TH

Tam Thien Tam

Nguyễn Sĩ Long

caokiem

hoangquycong

Lãn Tử

Ton That Nguyen

ngtieudao

Lê Quốc Việt

Du Miên

Quang-Tu Vu

phamthanh210

An Khang 63

zeus7777

Trương Ngọc Trân

Diệu Tiến ... ...

... ...