Hãy tự mình làm những điều mình khuyên dạy người khác. Kinh Pháp cú
Con người sinh ra trần trụi và chết đi cũng không mang theo được gì. Tất cả những giá trị chân thật mà chúng ta có thể có được luôn nằm ngay trong cách mà chúng ta sử dụng thời gian của đời mình.Tủ sách Rộng Mở Tâm Hồn
Để có thể hành động tích cực, chúng ta cần phát triển một quan điểm tích cực. (In order to carry a positive action we must develop here a positive vision.)Đức Đạt-lai Lạt-ma XIV
Đừng cố trở nên một người thành đạt, tốt hơn nên cố gắng trở thành một người có phẩm giá. (Try not to become a man of success, but rather try to become a man of value.)Albert Einstein
Nếu người có lỗi mà tự biết sai lầm, bỏ dữ làm lành thì tội tự tiêu diệt, như bệnh toát ra mồ hôi, dần dần được thuyên giảm.Kinh Bốn mươi hai chương
Chúng ta nhất thiết phải làm cho thế giới này trở nên trung thực trước khi có thể dạy dỗ con cháu ta rằng trung thực là đức tính tốt nhất. (We must make the world honest before we can honestly say to our children that honesty is the best policy. )Walter Besant
Mất tiền không đáng gọi là mất; mất danh dự là mất một phần đời; chỉ có mất niềm tin là mất hết tất cả.Ngạn ngữ Nga
Những người hay khuyên dạy, ngăn người khác làm ác, được người hiền kính yêu, bị kẻ ác không thích.Kinh Pháp cú (Kệ số 77)
Lửa nào sánh lửa tham? Ác nào bằng sân hận? Khổ nào sánh khổ uẩn? Lạc nào bằng tịnh lạc?Kinh Pháp Cú (Kệ số 202)
Niềm vui cao cả nhất là niềm vui của sự học hỏi. (The noblest pleasure is the joy of understanding.)Leonardo da Vinci

VỀ MỤC LỤC

Hôm nay ngày 30/4, tôi chợt nhớ tới ngày 30/4/1975 của 45 năm về trước.

Đó là năm tôi phải ra trường thông dịch của mình sau bốn năm dài đằng đẵng, là năm phải trình luận án trước một hội đồng giám khảo chuyên môn về đề tài luận án ấy, viết bằng một trong hai ngôn ngữ mình đã học trong 4 năm vừa qua. Tôi đã chọn tiếng Anh.

Giữa năm cuối, sinh viên đã phải suy nghĩ đến đề tài luận án của mình, và tìm một trong những giáo sư dạy ngôn ngữ (thường là hai, ba vị khác nhau), xin được giáo sư ấy nhận đỡ đầu. Từ lúc ấy trở đi, thầy trò phải làm việc đắc lực với nhau. Nếu đề tài không quá đặc biệt thì đôi khi thầy còn có thể giúp cung cấp tài liệu cho trò nữa.

Tôi chọn giáo sư CL. Đây là một trong những giáo sư tiếng Anh của lớp tôi, nổi tiếng là khó tính, ít tương tác với sinh viên nên không đứa nào chọn, viễn cảnh làm việc với ông không mấy gì hứng thú. Nói đúng ra, năm cuối của cái lớp mấy trăm người bốn năm về trước nay đã rút lại không quá 10,15 người, và các cặp sinh ngữ của những người này có thể khác nhau, thí dụ như cặp đôi của tôi là Anh ngữ và Tây Ban Nha, nhưng sinh viên khác có thể là tiếng Ý và tiếng Anh, hay tiếng Đức và tiếng Nga chẳng hạn. Số giờ học hằng tuần giữa các ngôn ngữ ấy tùy thuộc vào số sinh viên ghi tên học. Dĩ nhiên tiếng Anh có nhiều người học nhất vì ai cũng biết là ở thời đại này, ra làm việc mà không biết tiếng Anh là… chết đói. Thật ra, ban đầu tôi muốn học tiếng Anh và tiếng Nga, vì đã bắt đầu học tiếng Nga sau khi đọc những tác giả người Nga như Léon Tolstoy, Dotoievski, Soljénitsyne,
những tác phẩm như Docteur Jivago, Anna Karina… và những tác phẩm ấy đã lôi cuốn tôi vào một thế giới xa lạ, lãng mạn, thơ mộng...

Nhưng me tôi cực lực phản đối. Với bà, Nga là nước C.S, học tiếng Nga sau này để theo C.S. à ? Me tôi không chịu hiểu là với cặp sinh ngữ ấy, khi ra trường tôi sẽ dễ kiếm việc làm hơn là với tiếng Anh và Tây Ban Nha, vì hình như ai cũng biết nói hai thứ tiếng này cả, đâu cần thông dịch viên làm gì. Nhưng tôi không dám làm cho me tôi buồn lòng ...

Tôi chọn giáo sư CL vì không ai chọn ông ấy cả, như thế ông sẽ có nhiều thì giờ để lo cho tôi hơn. Lý do không ai chọn ông là vì năm trước ông đã xui xẻo đỡ đầu cho một sinh viên bị đánh rớt. Đó là một hiện tượng rất hiếm, vì thường khi đã lên tới trình độ ấy rồi thì gần như không ai rớt nữa. Thế là ông đã bị "kỳ thị", bị cho là "xui xẻo", "có tỳ vết" v.v… Đối với một giáo sư, đó là một điều vô cùng nhục nhã và đau lòng.

Riêng tôi, chỉ cần một vị thầy có thể sửa tiếng Anh cho mình, còn đề tài Ca Dao là công việc của tôi, thầy chẳng cần phải làm gì và tôi biết chắc thầy không thể giúp gì cho tôi được. Ngày tôi xin ông chấp nhận đỡ đầu cho tôi và giải thích cho ông nghe qua về đề tài đã chọn, tôi biết là ông ngại ngùng lắm. Nhất là tôi người ngoại quốc nên ông lại càng ngại hơn, lo sợ rằng tôi sẽ không thể đậu và "bi kịch" năm ngoái sẽ tái diễn. Nhưng không một sinh viên nào chọn ông nên đành miễn cưỡng, đau khổ nhận lời ... tôi!

Phần tôi, viết luận án trong khi miền nam Việt Nam đang quằn quại,
tôi đã bỏ hết tâm tư trong những câu ca dao trữ tình, dí dỏm, khôn ngoan để quên đi một thực tại đang đe dọa. Mỗi tuần tôi nộp cho ông khoảng 10 trang giấy đánh máy, và tuần sau đó ông đem trả lại tôi với một nụ cười chế diễu :"Kiệt tác của cô đây".

Cứ như thế cho tới ngày 30/4, là ngày tôi phải đem cho ông phần giới thiệu và kết luận của bài viết vì ngày thi đã gần kề. Hôm ấy nghe tin miền Nam đã thất thủ trong radio buổi sáng trước khi đi học, tôi chỉ muốn trùm mền ngủ tiếp để khi thức dậy, hy vọng đó chỉ là một cơn ác mộng. Nhưng thói quen và kỷ luật bắt tôi phải đứng dậy sửa soạn đến trường. Hôm ấy, tôi chọn mặc áo dài đi học, điều tôi chưa bao giờ làm. Bỗng dưng, tôi có cảm giác như mình cần phải tự chứng minh và chứng minh cho người khác biết rằng mình là người Việt Nam.

Tôi đến trường nhưng không vào lớp, chỉ thẫn thờ ngồi xuống một bậc cầu thang. Tôi biết rồi sẽ phải vào lớp gặp thầy, nhưng không muốn vào. Không nhớ tôi đã ngồi như thế bao lâu, nhưng một chốc sau ông bỏ dạy ra ngồi xuống bậc thang bên cạnh tôi. Hai thầy trò ngồi như thế khá lâu, rồi phá tan yên lặng, ông nói :

- Cô đã xuống tận đáy giếng rồi, bây giờ chỉ còn có một con đường duy nhất là trồi lên