Từ non cao, những đợt lá vàng cuốn theo gió, rơi theo dòng suối, trôi giạt xuống con sông nhỏ trong làng; rồi từng nhóm lá xuôi dòng, tấp vào bờ này hay bờ kia. Đôi khi cũng có vài chiếc lá đơn chiếc, chẳng tụ bên nhau, không ghé nơi đâu, trôi thẳng ra biển lớn.

Khi chú tiểu dừng chổi, ngồi nghỉ nơi bậc cấp dẫn lên chánh điện, gió se sắt thổi qua sân, lạnh run những chiếc lá vàng. Có khi lá cuốn theo làn gió xoáy, quấn quýt nhảy múa với nhau trong những thoáng phù du chóng vánh. Chú tiểu vô tư lự, ngồi nhìn lá bay, rồi ngước nhìn mây xám trên bầu trời nắng nhạt.

Khi cô lái đò đưa người qua sông, những chiếc lá khô tấp gần bờ, bị xoắn vào vũng xoáy của mái chèo, có chiếc bị đẩy sâu xuống nước, có chiếc được đẩy lui phía sau, lặng lờ trên mặt nước bạc. Nhịp chèo tiếp tục đẩy-đưa, lên-xuống. Người vượt bờ mấy phen. Đò qua sông bao chuyến. Con nước vô tình xô giạt những lá khô. Thời gian như dòng sông, không bao giờ ngưng đọng.

Khi người tiều phu gom củi khô bên bờ suối, những con sóc tung tăng rượt đuổi nhau khua tiếng lào xào trên thảm lá vàng; con hươu đang thong thả uống nước, ngẩng đầu ơ hờ nhìn lên. Gót giầy nặng trịch của tiều phu, nghiền trên bao xác lá. Lá khô nơi đây, chừng như chỉ nằm im, lặng lẽ, chờ ngày mục rửa cho phì nhiêu đất rừng.

Khi người quét đường cào dồn những lá khô rụng ngày hôm trước, gió thu tiếp tục thổi qua công viên làm rụng thêm những lá vừa héo úa sáng nay. Công viên sạch sẽ, hiếm khi có người xả rác. Lá vàng khô rụng chính là rác. Cây vô tình buông lá, lá vô tình rời cây, chẳng muốn nhọc lòng ai quét dọn. Người phu quét đường im lặng

làm việc; thỉnh thoảng hát nho nhỏ một khúc nhạc không tên.

Khi những người đánh cá nơi bãi biển kéo lưới vào bờ, cũng có vài chiếc lá và gỗ mục chen lẩn với những con cá lớn, cá nhỏ đang vùng vẫy. Nỗi chết, niềm sợ hãi, bản năng sống còn và ước vọng tự do, cùng hiện diện trong một mẻ lưới.

Cuộc đời cũng gom tất cả vào trong một mảng lưới lớn, trong đó, tất cả chúng ta, con người, con vật, cỏ cây hoa lá, núi rừng, ao hồ, sông suối, đại dương, gió và lửa… đều bình đẳng trong vũ điệu vô thường.

Đừng nói nhiều.

Im lặng, quan sát, lắng nghe.

Sắc lá đổi thay trong từng thoáng chốc. Xanh, vàng, cam, đỏ… một sớm một chiều, chẳng biết khi nào là khởi điểm cho tiến trình biến hoại, dù thu đến thì vàng ngập cả núi đồi.

Tiếng lá khô cựa mình khi thu về phả hơi lạnh trên những nhánh cây.

Đàng sau những âm, thanh và tiếng vọng, là tịch mịch.

Đàng sau tịch mịch là một cõi gì mênh mang, vắng bặt cảm giác, tư tưởng, nhận thức; vắng bặt cả hư không.

Chú tiểu quét lá bao năm, nay là vị sư già ẩn tích nơi am vắng. Tiếp tục quét lá, lắng nghe. Không có chi phải vội vã khi lá vàng mãi rơi. Gác chổi, nghỉ ngơi bên thềm, hồn nhiên ngước nhìn trời cao mây trắng.

California, ngày 24 tháng 9 năm 2018

(Rằm tháng 8, Trung Thu)