Sách Diệu Tông Sao chép: “Ðến chỗ cùng cực thì lấy bỏ và chẳng lấy bỏ cũng chẳng sai khác gì.” Lúc sắp vãng sanh, Liên Tông Ngũ tổ Thiếu Khang Đại sư, họp hết hàng đạo Tục đến dặn bảo rằng: “Các vị nên phát tâm chán lìa cõi Sa-bà ác trược, ưa thích miền Tịnh độ an vui, mà cố gắng tu hành tinh tấn.” Nói xong, Ngài phóng vài tia sáng lạ đẹp dài, rồi ngồi yên lặng mà tịch. Lời dạy này của Ngũ tổ Thiếu Khang vô cùng thâm thúy, có ý là nếu chán Sa-bà đến chỗ cùng cực, thì vạn duyên nơi cõi này đều có thể buông xuống hết, được sáu căn tịch tĩnh. Nếu lấy Cực Lạc đến chỗ cùng cực, thì chỉ còn giữ lại một niệm A Di Đà Phật. Nếu niệm Phật được như vậy thì khác chi chẳng lấy chẳng bỏ; đó chẳng phải là xa lìa hết thảy các tướng phân biệt chấp trước rồi hay sao? Lời dạy của Ngũ tổ hoàn toàn lưu xuất từ trí huệ vô tướng, thuận theo diệu lý của kinh Kim Cang: “Nếu thấy các tướng là phi tướng, thì chính là thấy Như Lai” và “Lìa hết thảy tướng thì gọi là chư Phật.” Ngũ tổ đã lìa hết thảy các tướng, Ngài thấy các tướng bỏ Sa-bà và lấy Cực Lạc đều là phi tướng, nên việc bỏ lấy và chẳng bỏ chẳng lấy đều bình đẳng như nhau. Ngũ tổ căn dặn hàng hậu bối như vậy, thế mà vẫn có người nghi rằng việc nhàm chán Sa-bà, ưa cầu Cực Lạc là phân biệt chấp trước.

Chấp trì danh hiệu Phật có sự, có lý. Hành nhân do nhờ đọc kinh, nghe pháp mà thấu suốt nghĩa lý, dứt đoạn mê lầm, phát sanh chân tín, niệm niệm đều tương ứng với Tự tánh Di Đà, duy tâm Tịnh độ, thì đó gọi là Lý trì. Sự trì là mặc dù không có đại trí để

hoàn toàn thấu triệt lý luận của pháp môn Tịnh độ, nhưng do thật thà cung kính vâng lời Phật dạy, hết lòng tin tưởng Phật A Di Đà, chuyên nhất chấp trì danh hiệu Phật, tịnh niệm tương tục một câu A Di Đà Phật, nên có thể chế ngự phiền não. Đạo lý này rõ ràng dễ hiểu, người căn tánh trung hạ đều có thể hiểu và làm được. Khi sáu căn (nhãn, nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ý) tiếp xúc với sáu trần (sắc, thanh, hương, vị, xúc pháp), bèn dùng một câu A Di Đà Phật để khuất phục ý niệm, đè nén nó xuống, không cần hiểu lý, chỉ niệm theo mặt sự tướng, niệm niệm chế ngự tham, sân, si, niệm niệm chiết phục phân biệt, chấp trước, vọng tưởng, trong mỗi niệm đều có Tín-Nguyện-Hạnh là được rồi, vẫn có thể vãng sanh. Nếu hiểu rõ toàn bộ lý luận trong pháp môn Tịnh độ, thì một câu A Di Đà Phật sẽ là Lý trì, trong lý có sự trong sự có lý. Người hiểu lý niệm một câu Phật hiệu tuyệt đối chẳng gián đoạn giữa chừng, nhất định còn siêng năng, sốt sắng và mạnh mẽ hơn người chỉ niệm Phật nơi sự, bởi vì người ấy thông hiểu giá trị của câu Phật hiệu, quyết chí chẳng rời câu Phật hiệu. Còn người hiểu lý mà chẳng thực hành nơi mặt sự, thì chưa chắc thực sự nhận biết giá trị của câu Phật hiệu. Vì vậy, nếu hiểu rõ ý nghĩa của Lý trì và Sự trì, quyết định chẳng thể phế bỏ Sự trì. Chẳng thể nói, ta hiểu lý rồi, không cần niệm Phật, không có đạo lý này. Nếu có suy nghĩ như vậy là lầm lẫn quá lớn, là chấp lý phế sự. Người chấp lý phế sự nhất định chẳng đạt được gì cả trong pháp môn Niệm Phật.

Tông chỉ của pháp môn Tịnh độ là phát Bồ-đề tâm, nhất hướng chuyên niệm

A Di Đà Phật, cầu sanh Cực Lạc. Phát Bồ-đề tâm là nhân. Niệm Phật là duyên. Vãng sanh Cực Lạc, rốt ráo Bồ-đề là quả. Cho nên, Phật mới bảo: “Nếu ai biết đem trí huệ vô tướng, trồng các cội đức, thân tâm thanh tịnh, xa lìa phân biệt, cầu sinh Tịnh Ðộ, hướng Phật Bồ-đề.” Sáu câu nói này chính là lời diễn giảng cho tông chỉ của pháp môn Tịnh độ. Nếu ai biết tu hành đúng theo Tông chỉ này, tất nhiên sẽ sinh cõi Phật, vĩnh viễn giải thoát. Người niệm Phật với chí tâm tin ưa, tín sâu, nguyện thiết, chính là đem một niệm tâm nguyện nhỏ nhiệm của mình gieo vào trong biển nguyện vô biên của Phật Di Ðà, và cũng tức là đem cả biển nguyện Nhất thừa vô biên của Phật A Di Đà trút vào trong một niệm tâm nhỏ nhiệm của mình, nhờ đó mà chỉ cần mười niệm với đầy đủ Tín-Nguyện-Hạnh lúc lâm chung cũng được thỏa mãn tâm nguyện vãng sanh. Chúng ta do chẳng có trí huệ vô tướng, lại thường dùng tình chấp, kiến giải của phàm phu để học kinh Vô Lượng Thọ, nên chẳng thể lãnh hội nổi sự thật mầu nhiệm thâm sâu của pháp môn Niệm Phật.

Không chỉ phàm tình chúng sanh phải niệm Phật cầu sanh Cực Lạc, mà ngay cả các vị Bất Thoái Bồ-tát cũng niệm Phật m�