Phán đoán chính xác có được từ kinh nghiệm, nhưng kinh nghiệm thường có được từ phán đoán sai lầm. (Good judgment comes from experience, and often experience comes from bad judgment. )Rita Mae Brown
Đừng cư xử với người khác tương ứng với sự xấu xa của họ, mà hãy cư xử tương ứng với sự tốt đẹp của bạn. (Don't treat people as bad as they are, treat them as good as you are.)Khuyết danh
Đừng chờ đợi những hoàn cảnh thật tốt đẹp để làm điều tốt đẹp; hãy nỗ lực ngay trong những tình huống thông thường. (Do not wait for extraordinary circumstances to do good action; try to use ordinary situations. )Jean Paul
Bằng bạo lực, bạn có thể giải quyết được một vấn đề, nhưng đồng thời bạn đang gieo các hạt giống bạo lực khác.Đức Đạt-lai Lạt-ma XIV
Sự vắng mặt của yêu thương chính là điều kiện cần thiết cho sự hình thành của những tính xấu như giận hờn, ganh tỵ, tham lam, ích kỷ...Tủ sách Rộng Mở Tâm Hồn
Những ai có được hạnh phúc cũng sẽ làm cho người khác được hạnh phúc. (Whoever is happy will make others happy too.)Anne Frank
Kẻ yếu ớt không bao giờ có thể tha thứ. Tha thứ là phẩm chất của người mạnh mẽ. (The weak can never forgive. Forgiveness is the attribute of the strong.)Mahatma Gandhi
Sự kiên trì là bí quyết của mọi chiến thắng. (Perseverance, secret of all triumphs.)Victor Hugo
Không có ai là vô dụng trong thế giới này khi làm nhẹ bớt đi gánh nặng của người khác. (No one is useless in this world who lightens the burdens of another. )Charles Dickens
Nếu muốn đi nhanh, hãy đi một mình. Nếu muốn đi xa, hãy đi cùng người khác. (If you want to go fast, go alone. If you want to go far, go together.)Ngạn ngữ Châu Phi

VỀ MỤC LỤC

Kết quả đã được loan báo trên mấy tờ báo sáng. Rakesh, hãy còn đi chân đất và mặc đồ ngủ, đọc vội qua ngay tại cổng ngoài rồi mới leo mấy bậc cấp lên hàng hiên, nơi Cha chàng đang uống trà. Chàng khom người chạm tay vào bàn chân cha mình.

“Đậu hạng cao trong vùng hả con?” Cha chàng hỏi, mặt sáng ngời, đưa tay đón lấy mấy tờ báo.

“Thưa Cha, đậu hạng nhất ạ.” Rakesh nói nho nhỏ như thể mắc cỡ “Đậu đầu toàn quốc ạ.”

Thế là mọi người nhốn nháo cả lên. Cả nhà reo hò, nhảy múa. Suốt hôm đó, khách khứa thay nhau kéo vào căn nhà nhỏ màu vàng nằm cuối đường để chúc mừng cha mẹ của đứa con tuyệt vời này, để vỗ lưng khen tặng Rakesh và để làm cho ngôi nhà cũng như căn vườn ngập tràn âm thanh và màu sắc của một ngày hội lớn. Nào là vòng hoa, kẹo bánh, áo quần đẹp đẽ, quà cáp (bút mực nhiều quá chắc dùng đến mấy năm cũng chưa hết, có cả một hai cái đồng hồ tay nữa). Mọi âu lo, cáu kỉnh, vui nhộn, tất cả đều bị xoay tít theo nỗi hãnh diện lóng lánh với những viễn tượng sáng ngời đang mới mẻ mở ra trước mắt : Rakesh là đứa con trai đầu tiên trong gia đình được cho đi học. Gia đình đã hy sinh rất nhiều để gởi chàng đến trường rồi lên đại học y khoa, và cuối cùng thì kết quả sự hy sinh của họ đã chín vàng huy hoàng.

Hễ người nào đến chúc mừng : “Thưa ông Mubarak, thưa ông Varmaji, cháu trai của ông bà đã đem đến hãnh diện cho nhà ta …” thì người cha lại trả lời “Thưa vâng. Mà ông có biết không, sáng nay lúc cháu nó xem được kết quả kỳ thi thì cháu nó làm gì trước hết không? Cháu đã đến ôm chân tôi đấy. Cháu quỳ
xuống ôm chân tôi !!” Những lời này làm quý bà cảm động đến nỗi họ nâng chéo váy lên chậm nước mắt, trong khi quý ông thì vừa đưa tay ra với lấy mấy miếng trầu và kẹo mứt được dọn sẵn trên những chiếc khay được mang đi mời vòng vòng, vừa gật gù đồng tình và thán phục cái cử chỉ rất đáng ngợi khen như thế. “Thời buổi này thật hiếm mà thấy con cháu nào còn làm những điều ngoan ngoãn như vậy.” Ai cũng tán thành, không chừng có khi còn ganh tị nữa. Rời bữa tiệc, quý bà có người còn sụt sịt, “Đáng ra thì trong những dịp như thế này, người ta nên dọn đồ ngọt thật là tinh sạch ngon lành mới phải”, và quý ông thì có kẻ bàn ra, “Mấy anh có nghĩ là già Varma phách lối quá không? Chả đừng có nghĩ rằng ai cũng quên là ông già của chả cũng chỉ là nông dân như chúng ta thôi, cũng đi bán rau, và chả thì chưa hề thấy cái phòng học nó ra làm sao cả.” Trong giọng nói của họ thực ra thì nhiều phần là ganh tị hơn là có ác ý. Mà điều ấy thì cũng dễ hiểu thôi, đâu có mấy đứa con trai nào trong cái khu nghèo nàn nằm ngoài bìa thành phố này được trời cho sáng sủa thông minh như Rakesh, mấy đấng phụ huynh đều biết vậy.

Và đó mới chỉ là bắt đầu thôi, là bước đầu tiên trong chương trình dọn dẹp vĩ đại cho xứng với đỉnh cao danh vọng và tiền bạc. Luận án mà Rakesh viết để lấy bằng Y khoa đã đưa chàng lên cao hơn trong danh vọng, ít ra là trong cộng đồng y tế. Chàng được học bỗng. Chàng được qua Hiệp Chủng Quốc Mỹ Châu, U.S.A. (cha chàng được học phải gọi như thế, và bắt cả nhà phải dùng chữ ấy thay vì chỉ gọi
là nước Mỹ như đám hàng xóm ngu dốt vẫn gọi, chữ U.S.A. thì mới là tên gọi sang trọng) để theo đuổi nghề nghiệp trong những bệnh viện ưu việt nhất của các bệnh viện Mỹ và được các đồng sự người Mỹ hết sức thán phục và ca tụng làm cho gia đình càng thêm ngưỡng phục và hãnh diện. Hơn thế nữa, khi trở về quê nhà, chàng lại thực sự về lại ngôi nhà màu vàng nhỏ bé, trong khu vực trước kia đã một thời mới toanh, nhưng càng ngày càng bệ rạc, nằm cuối con lộ, nơi đó mấy xe đổ rác thường thả xuống những đống hôi thối tanh tưởi cho đám heo vục mỏ vào hay mấy dân móc rác che những căn lều tả tơi, mùi hơi, mùi khói bốc lên ngay sát bên những hàng rào kẽm dựng ngay ngắn và những khu vườn chăm sóc thật kỹ lưỡng. Ngay khi trở về, điều trước tiên lúc bước vào nhà của chàng là lách ra khỏi vòng tay ôm của anh chị em để cúi xuống và chạm tay lên chân cha chàng.

Riêng bà mẹ của Rakesh thì bà rất hả hê và ngạc nhiên là chàng chẳng cưới ai ở Mỹ, chẳng mang v