Từ vô thủy đến nay, chúng ta vốn đã tạo ác nghiệp vô lượng vô biên nên kinh Hoa Nghiêm dạy: “Giả sử ác nghiệp có hình tướng thì mười phương hư không cũng chẳng thể chứa đựng được.” Chư Tổ sư Đại đức bảo: Người tu trì nếu chân thành cung kính, không dối trá thì có thể chuyển hóa được ác nghiệp của mình; chuyển quả báo nặng nề lẽ ra phải lãnh chịu trong đời sau trở thành quả báo nhẹ trong đời này.

Con mắt thịt của phàm phu chúng ta chỉ thấy được những sự thực của thiện ác hiện tại, nhưng chẳng thể biết nhân quả quá khứ và vị lai như thế nào? Chúng ta lại không có tha tâm đạo nhãn, nên cũng chẳng thể ức đoán là mình sẽ được vãng sanh hay không ở cuối đời. Thế nhưng, chúng ta có thể khẳng định rằng: “Làm lành ắt được quả báo lành, làm ác quyết mắc phải ác báo.” Nếu trong đời này, chúng ta làm toàn những chuyện lành mà lại mắc phải ác báo thì đó chính là cái quả báo của ác nghiệp đời trước, chứ không phải là quả báo của thiện nghiệp trong đời hiện tại.

Khi xưa, đại đệ của Phật, Tôn giả Đại Mục Kiền Liên đã chứng quả vị A-la-hán, tức là Ngài đã đoạn sạch hết các hoặc chướng nơi tâm, thế mà Ngài còn phải chịu lãnh ác báo nơi thân, bị người ta đánh chết một cánh thảm thiết. Lại nữa, cả dòng họ Thích đều tuân theo lời Phật dạy tu hành chân chánh, thế mà cuối cùng cũng bị vua Lưu Ly giết chết sạch không còn một mạng. Có người nghe những câu chuyện như vậy, trong lòng chắc sẽ nghĩ rằng: “Làm lành vô phước, điều thiện chẳng đáng để làm,” nên sanh lòng ngờ vực Phật pháp chẳng nói đúng với sự thật. Người học Phật mà có tri kiến như vậy thì có khác gì

người chưa bao giờ được nghe Phật pháp? Nếu tin hiểu lời Phật dạy một cách đúng đắn thì quyết định chẳng vì chuyện này mà có thái độ ngờ vực. Bởi lẽ chuyện nhân quả trùng điệp vô tận; nhân tu thiện ở đời hiện tại chưa kết thành quả thiện báo, thì ác quả của đời trước kia đã chín trước rồi. Do đó mới có những chuyện người đang làm lành, bỗng mắc phải ác báo, còn kẻ đang tạo cực ác thì lại giàu sang, quyền thế, hiển hách, ung dung tạo tội, chà đạp trên pháp luật, cưỡng chế, áp bức, dùng mọi gian kế để sang đoạt của người khác v.v… Những chuyện lành, dữ, họa, phúc trong cõi đời kể sao cho hết. Có biết bao nhiêu người suốt cả một đời làm lành, chẳng phạm điều ác, thế mà lúc lâm chung lại bị chết thảm thiết để tiêu trừ túc nghiệp, rồi đời sau mới được hưởng phú quý tôn vinh.

Khi xưa vào đời Tống, có một vị Tăng ở chùa Dục Vương muốn tu bổ điện thờ Phật xá-lợi, bèn thân hành đến chỗ của Nghi Thân Vương để quyên mộ. Nhà sư quyên góp chẳng được mấy, nên không thể tu bổ điện thờ; vì thế mà sanh lòng uất ức quá mức, bèn dùng búa chặt đứt cánh tay trước điện thờ Phật xá-lợi, chảy máu đến chết. Ngay khi đó, Vương gia (tức Nghi Thân Vương) sanh được một đứa con trai cứ khóc mãi không ngừng. Một hôm, vú em bồng đi chơi, đến chỗ có treo hình tháp xá-lợi thì đứa bé liền nín khóc, khi đi khỏi thì lại khóc nữa. Bà vú thấy vậy, bèn lấy bức hình ấy xuống và thường cầm giơ ra trước mặt đứa bé, thế là đứa bé vĩnh viễn không còn khóc nữa. Vương gia nghe vậy lấy làm lạ, bèn sai người qua chùa Dục Vương hỏi tin vị Tăng ấy mới biết ngày sanh của

con mình nhằm đúng vào ngày ông sư ấy chặt tay chảy máu đến chết. Vương gia bèn tự mình đến tu bổ điện xá-lợi. Đến năm đứa con ấy tròn hai mươi tuổi, vua Ninh Tông băng hà, không có con trai nối ngôi, nên bèn cho con trai của Nghi Thân Vương nối ngôi làm hoàng đế đến 40 năm (1225-1265), tức là vua Tống Lý Tông. Nếu đứa bé ấy chẳng thường khóc không ngừng nhưng khi thấy bức vẽ xá-lợi bèn nín, thì ai biết được đứa bé ấy chính là hậu thân của vị Tăng đã chặt tay chết thảm? Cái chết của ông Tăng ấy tuy là một thảm tử, nhưng đó cũng chỉ là việc trả ác nghiệp của các đời trước kia. Sau khi chết, ông Tăng tái sanh vào nhà của Vương gia, rồi lại được thừa kế ngôi vua là phước báu của các đời trước. Câu chuyện này được ghi chép trong A Dục Vương Sơn Chí, năm Quang Tự 21 (1895).

Người thấu hiểu lý lẽ, gặp bất cứ hoàn cảnh như thế nào, quyết chẳng sanh lòng nghi ngờ luật nhân quả có sai lầm, hoặc ngờ vực lời Phật có hư dối. Người không rõ lý lẽ, chấp chết cứng vào quy củ của thế gian, chẳng biết nhân quả rất phức tạp, đến nỗi phải lầm lạc nẩy sanh