1. Định nghĩa Tập đế?

Tập là chứa nhóm, tích tụ; đế là sự thật vững chắc; Tập đế là sự thật vững chắc về nguyên nhân của những đau khổ. Những nguyên nhân này đã chứa nhóm, tích tụ lâu đời trong mỗi chúng sanh. Đó cũng là cội gốc của sanh tử, luân hồi.

2. Nguyên nhân của đau khổ là những gì?

Phật dạy: Nguyên nhân của đau khổ là do các phiền não, mê lầm, những dục vọng, ý niệm sai quấy, đã khuấy động thân và tâm chúng ta.

Phiền não thì có rất nhiều, đến 84.000 phiền não. Nhưng có 10 phiền não gốc, gọi là 10 căn bản phiền não. Đó là: tham, sân, si, mạn, nghi, thân kiến, biên kiến, kiến thủ, giới cấm thủ, tà kiến. Do nơi các phiền não căn bản này mà phát sinh vô số những phiền não khác.

3. Hãy trình bày về phiền não tham?

Ÿ Tham là làm tổn hại đến tài sản của người khác, như trộm cắp, bớt xén...

Ÿ Có khi không trực tiếp lấy của ai, nhưng bản thân mình chạy theo những nhu cầu đến mức quá đáng cũng gọi là tham. Chẳng hạn, tham tài, sắc, danh, thực, thùy (ngũ dục), không biết sống thiểu dục tri túc.

Ÿ Tham là động lực xúi ta lập mưu này kế nọ để tìm kiếm những gì mình ưa thích, rồi gây nghiệp bất thiện. Cũng vì tham mà ăn ngủ không yên, cha mẹ vợ con xung đột, quyến thuộc chia lìa, chiến tranh tiếp diễn...

4. Hãy trình bày về phiền não sân?

Ÿ Sân nghĩa là nóng giận khi gặp cảnh trái ý nghịch lòng.

Ÿ Sân rất nguy hiểm, vì có thể trong phút giây ngắn ngủi mà ta gây tội ác, đốt tiêu cả rừng công đức, sự nghiệp.

Ÿ Sân cũng làm con người ăn ngủ không yên, xung đột, ly tán với gia đình, quyến thuộc, gây cảnh chiến tranh...

5. Hãy trình bày về phiền não si?

Ÿ Si là

u mê, mờ ám. Si như tấm màn dày đặc che phủ trí tuệ, làm cho ta không nhìn được sự thật, không phân biệt tốt xấu, hay dở, do đó gây ra tội lỗi.

Ÿ Vì si nên không thấy cái hại của tham và sân, cứ để nó bùng cháy, gây ra nghiệp xấu.

6. Hãy trình bày về phiền não mạn?

Ÿ Mạn là tự nâng cao mình lên, hạ người khác xuống.

Ÿ Mạn thường dựa vào tiền tài, địa vị, học vấn, hoặc khinh người già cả, hỗn láo với người đức hạnh...

Ÿ Vì lòng ngã mạn, tự thấy mình giỏi, không cần học hỏi thêm, không nghe lời khuyên bảo, nên tổn giảm phước lành.

7. Hãy trình bày về phiền não nghi?

Ÿ Nghi là không có lòng tin.

Ÿ Không có lòng tin đối với người trong gia đình, bạn bè, đồng nghiệp... nên không giao phó việc cho ai, hoặc không tin vào thiện chí của họ, làm cho họ ngã lòng.

Ÿ Đối với đạo lý chân chánh, thì nghi các điều phước thiện, nghi các pháp tu giải thoát, không chịu làm theo.

Ÿ Tánh nghi làm cản trở sự tiến triển của mình và của người, khiến cuộc đời không vượt khỏi cảnh tối tăm.

8. Hãy trình bày về thân kiến?

Ÿ Thân kiến là chấp rằng thân tứ đại giả hợp này là ta.

Ÿ Vì chấp thân này là ta, nên thấy có một cái Ta riêng biệt, chắc thật, quý báu. Rồi tìm mọi cách phụng sự cho cái Ta ấy (như ăn ngon, mặc đẹp, công danh, địa vị, nhà cửa, ruộng vườn...) đến mức gây điều tội lỗi.

9. Hãy trình bày về biên kiến?

Ÿ Biên kiến nghĩa là chấp một bên, nghiêng về một phía, cực đoan. Có hai lối chấp cực đoan sai lầm lớn nhất:

– Thường kiến: là chấp rằng khi chết rồi cái Ta vẫn tồn tại mãi. Thí dụ, người chết sẽ đầu thai lại làm người, thú vật chết sẽ trở lại làm thú, thánh

nhơn chết sẽ trở lại làm thánh nhơn... Cho nên, họ nghĩ tu cũng vậy, mà không tu cũng vậy, không sợ tội ác, không thèm làm việc thiện.

– Đoạn kiến: chấp rằng chết rồi là mất hẳn. Họ nghĩ rằng khi tắt thở thì tội phước gì cũng không còn, không tin nhân quả luân hồi, nên tha hồ làm điều tội lỗi. Có người buồn rầu, tự tử, tưởng rằng chết là hết, là giải thoát tất cả. Nhưng họ đâu ngờ, chết đi rồi vẫn mang theo nghiệp, vẫn luân hồi trả nợ, vẫn đau khổ vô cùng.

10. Hãy trình bày về kiến thủ?

Ÿ Kiến thủ là chấp chặt sự hiểu biết sai lầm của mình, từ đó áp đặt quan điểm sai lầm này lên mọi vấn đề khác.

Ÿ Kiến thủ có hai phương diện:

–