Nước. Nước từ đâu cứ dâng lên; lên rồi rút, rút rồi lại lên, ngập tràn đồng ruộng, ao hồ, vườn tược, làng quê, và phố thị của nhiều tỉnh thành miền Trung. Cuồng phong bão tố từ đại dương cuộn xoáy vào đất liền, kéo theo những cơn mưa xối xả ngày đêm. Nước lũ ngầu đục từ non cao đổ về, từ các đập thủy điện xả xuống, đẩy những dòng cuồng lưu ồ ạt đi về nơi trũng thấp, theo những nhánh sông hướng ra biển, chựng lại khi gặp mực biển dâng cao với cường triều gầm thét, sông nối biển biến vùng duyên hải thành một biển nước mênh mông.
Water. The water kept rising from somewhere; rising and receding, receding and rising again, flooding the fields, ponds, gardens, villages, and towns of many provinces in the Central region. Storms and hurricanes from the ocean swirled inland, bringing torrential rains day and night. Muddy floodwater poured down from the high mountains, from the hydroelectric dams, pushing the raging torrents to low-lying areas, following the river branches toward the sea, stopping when meeting the rising sea level with roaring tides, the river connecting to the sea turned the coastal area into a vast sea of water.
Trong dòng nước ngầu đục, đã có trên trăm người thiệt mạng và mấy chục người còn mất tích; của cải, gia súc bị nhận chìm hoặc cuốn trôi. Dù đã được cảnh báo trước sẽ có lũ lụt lớn, nhiều gia đình vẫn không lường được sức nước khủng khiếp chưa từng có như vậy; hoặc cũng vì không biết phải lánh nạn ở đâu khi toàn vùng ngập tràn nước. Có thai phụ bị cuốn theo dòng lũ khi thuyền lật. Có cụ già mù trên chín mươi chẳng biết chạy đi đâu khi nước đến. Có gia đình không kịp chôn cất mẹ vừa mất khi lũ đến, phải treo quan tài mẹ lên trần nhà năm ngày mới có thuyền đến cứu hộ, đem chôn. Có bà cụ một mình ngồi trên những bao lúa chất cao, nhịn đói, thức trắng nhìn nước dâng từng giờ, không biết kêu cứu ai. Có người mẹ nằm bên cạnh xác hai con thơ chết đuối trong trận lụt, vuốt má ru con, lệ tràn. Có bà cụ vừa lo cho chồng bại liệt, vừa lo cho con bị hội chứng Down khi nước ngập nửa nhà mới kịp có ghe đến cứu. Có gia đình với đàn con nheo nhóc không kịp di tản, đành ôm nhau trên nóc nhà khóc la thảm thiết. Có bé thơ mếu máo khóc khi tìm ra sách vở học của mình ướt mem rách nát trong vũng sình. Có những dòng tin nhắn qua điện thoại, kêu cứu khẩn cấp, tuyệt vọng. Nhà nhà, nước ngập đến tận mái, đoàn cứu hộ biết đâu mà tìm.
In the muddy water, over a hundred people died and dozens were still missing; property and livestock were sunk or swept away. Although there had been warnings of a major flood, many families still did not anticipate such an unprecedentedly terrible force of water; or because they did not know where to take refuge when the whole area was flooded. There was a pregnant woman swept away by the flood when her boat capsized. There was a blind old man over ninety who didn't know where to run when the flood came. There was a family who didn't have time to bury their mother who had just died when the flood came, and had to hang her coffin from the ceiling for five days before a boat came to rescue and bury her. There was an old woman sitting alone on high bags of rice, starving, staying up all night watching the water rise hour by hour, not knowing who to call for help. There was a mother lying next to the bodies of her two children who drowned in the flood, stroking her cheeks to lull her children to sleep, tears streaming down her face. There was an old woman who was worried about her paralyzed husband and her child with Down syndrome when the water half flooded their house before a boat came to rescue them. There was a family with a bunch of children who couldn't evacuate in time, so they had to hug each other on the roof and cry miserably. There was a baby crying when he found his school books soaked and torn in the mud. There were text messages on the phone, calling for urgent, desperate help. House after house, the water was up to the roof, where did the rescue team know where to find them.
Rồi hoang tàn để lại sau những trận lũ. Lềnh bềnh trên những vũng nước đọng và sình lầy hôi thối là xác gia súc gia cầm, cây rừng, gỗ mục, những bao lúa thóc, và tất cả vật dụng, bàn ghế, tủ thờ, quần áo, sách vở... của hàng trăm nghìn gia đình, phơi bày lên đó. Xác người được tìm lại và đã đem chôn, nhưng vẫn còn một số mất tích, không biết tìm ở đâu nơi bờ sông, khe suối lình xình nước đục. Vội vàng tìm về nhà xưa, những người già người trẻ mắt trũng sâu, thất thần, vô vọng. Cha mẹ tôi đâu, tuổi già sức yếu chắc không thể chống nổi dòng cuồng lưu vô tình phăng phăng đêm qua. Chồng tôi đâu, vợ tôi đâu, con thơ tôi đâu, có ai vớt được không khi nước lũ cuốn qua căn nhà xiêu vẹo này!
And then the devastation left behind after the floods. Floating on the stagnant and stinking mud puddles were the carcasses of livestock and poultry, forest trees, rotten wood, bags of rice, and all the belongings, tables, chairs, altars, clothes, books... of hundreds of thousands of families, exposed there. Bodies were found and buried, but some were still missing, not knowing where to find them on the banks of the rivers and streams with murky water. Hurrying to find their old homes, the old and young had sunken eyes, bewildered and hopeless. Where were my parents? Their old age and weak health probably could not have resisted the raging torrent that had swept through last night. Where was my husband, where was my wife, where was my child, was anyone able to rescue them when the flood swept through this dilapidated house!
Sau một tuần mưa đổ ngày đêm, ngập lụt cùng khắp, rồi nước cũng rút dần. Nước rút về đâu? – Về nơi thấp nhất. Đổ về biển, hoặc thấm vào lòng đất. Nhưng nước mắt của khổ đau mất mát thì lăn mãi vào tận tim can.
After a week of pouring rain day and night, flooding everywhere, the water gradually receded. Where did the water recede to? - To the lowest place. Poured into the sea, or seeped into the ground. But tears of pain and loss roll forever into the heart.
Nước luôn đổ về nơi thấp trong khi lửa thì bốc lên cao. Nước hay lửa đều hữu dụng, không thể thiếu trong cuộc đời. Nhưng khi bạo phát thì trở thành tai họa.
Water always flows to low places while fire rises high. Both water and fire are useful and indispensable in life. But when they erupt, they become disasters.
Khóc thương dân tình khổ lụy, ở bờ này hay bờ kia. Buồn vời vợi, hận mình bất tài vô lực trước thiên tai, nhân họa ngút ngàn. Nhìn thế nước dâng, không khỏi nhớ về Nguyễn Trãi (1380 – 1442) với bài thơ ưu tư về vận nước:
Crying for the suffering people, on this shore or the other. Deeply sad, hating oneself for being incompetent and powerless in the face of endless natural and man-made disasters. Looking at the rising water, I can't help but remember Nguyen Trai (1380 - 1442) with his poem about the fate of the country:
Thung mộc trùng trùng hải lãng tiền
Trầm giang thiết tỏa diệc đồ nhiên
Phúc chu thủy tín dân do thủy
Thị hiểm nan bằng mệnh tại thiên
Họa phúc hữu môi phi nhất nhật
Anh hùng di hận kỷ thiên niên
Càn khôn kim cổ vô cùng ý
Khước tại thương lang viễn thụ yên.
Thung moc trong trung hai lang tienTram giang thiet to diec dichPhuc chu thuy tin dan do thuyThis danger is as difficult as fateMisfortune and happiness have a chance, not in a dayHeroes leave grudges for thousands of yearsThe universe, past and present, is endlessRejecting the distant trees, the distant trees are quiet.
Đóng cửa biển
Trước sóng biển, đóng cọc gỗ hết lớp này đến lớp khác,
Lại đặt ngầm xích sắt dưới sông, đều uổng công thôi!
Bị lật thuyền mới biết dân như nước,
Đã cậy thế hiểm thì khó tựa mệnh trời.
Họa phúc có duyên đâu phải chợt đến trong ngày,
Anh hùng đành lưu hận mấy nghìn năm.
Ý vô cùng của thiên địa xưa nay,
Hiện ra nơi sương khói trên hàng cây xa bên dòng nước.
(Lê Tư dịch nghĩa)
Closing the seaIn the face of the waves, they drove wooden stakes layer after layer,And secretly placed iron chains under the river, all in vain!Only when the boat capsized did we know how the people were water,Relying on danger, it is difficult to change the fate of heaven.Misfortune and happiness do not come suddenly in a day,Heroes have to regret for thousands of years.The infinite meaning of heaven and earth, from ancient times until now,Appears in the mist and smoke on the distant tree line beside the water.(Le Tu translated the meaning)
Đào Duy Anh dịch thơ như sau:
Dao Duy Anh translated the poem as follows:
Lớp lớp rào lim ngăn sóng biển,
Khoá sông xích sắt cũng vầy thôi.
Lật thuyền mới rõ dân như nước,
Cậy hiểm khôn xoay mệnh ở trời.
Hoạ phúc gây mầm không một chốc,
Anh hùng để hận mấy trăm đời.
Vô cùng trời đất gương kim cổ,
Cây khói xa mù bát ngát khơi.
Layers of iron fences block the ocean waves,Locking the river with iron chains is the same.When the boat capsizes, it becomes clear that the people are like water,Relying on danger, it is difficult to change the fate of heaven.Misfortune and happiness are planted in an instant,Heroes have to regret for hundreds of generations.The infinite heaven and earth mirror the past and present,The smoke from the distant trees is immense Floods in reality are disasters that befall the common people. Rising waters in politics are disasters for those in power. Water can lift a boat, but it can also capsize it. (1) Once the people's will has gathered and anger rises like a flood, no boat can be safely rowed. Put yourself in a difficult situation to feel the suffering of others. Compassion is always available, but the opportunity to express it does not come every day. The dangers of life do not come suddenly. Prosperity and decline in life always have their roots. We need to learn how to behave when disaster comes to others, because one day it may be our turn. Suffering will not spare anyone. Keep your mind calm like the surface of an autumn lake. Filter out the dirt that often pollutes the water. Calm your mind like calming the water, do not let it be agitated. Then the water will be calm, and peace will come to all people.
Lũ lụt trong thực tế là tai họa giáng xuống lương dân. Thế nước dâng trong chính trị là tai họa cho kẻ cầm quyền. Nước nâng thuyền thì nước cũng có thể lật thuyền.(1) Ý dân một khi đã tụ lại và thịnh nộ dâng lên như nước lũ thì sẽ không thuyền nào an toàn chèo chống. Đặt mình vào tình huống khó khăn để cảm cái khổ của người. Lòng thương luôn sẵn có nhưng cơ hội để bộc phát không phải là từng ngày. Hiểm họa của đời sống cũng không phải đột nhiên mà đến. Việc thịnh suy ở đời luôn có căn nguyên của nó. Cần học cách ứng xử thế nào khi tai họa đến với người khác, vì ngày nào đó có thể sẽ đến lượt mình. Khổ đau sẽ không chừa một ai. Giữ tâm lắng đọng như mặt nước hồ thu. Gạn lọc những cáu bẩn thường làm nhiễm ô dòng nước. Lắng tâm như lắng nước, đừng để sóng động. Rồi nước sẽ yên tĩnh, và bình an sẽ đến với muôn người.
California, October 24, 2020Vinh Haowww.vinhhao.info
California, ngày 24 tháng 10 năm 2020
Vĩnh Hảo
www.vinhhao.info
_________
(1) According to Le Tu, Historical Research page, “Confucius's saying: “Those who support the king are boats; those who are ordinary people are water. Water can carry boats, and it can also overturn boats.” The king is the boat, the people are water. Water can carry boats, but it can also overturn boats (quoted from Tran Trong Duong). The book “King's Rules” has a similar saying: “Those who support the king are boats; those who are ordinary people are water; water can carry boats, and water can overturn boats.” The king is the boat, the common people are like water; the water that carries the boat can also capsize it. Xun Zi (313 – 238 BC) did not accept his words but said that it was taken from “The Story,” an earlier work explaining the sutras.” (quoted from note 104, article ‘Nguyen Trai, the subject of four kings’: https://nghiencuulichsu.com/2018/01/18/nguyen-trai-be-toi-cua-bon-dong-vua/)
(1) Theo Lê Tư, trang Nghiên Cứu Lịch Sử, “Khổng tử gia ngữ: “Phù quân giả, chu dã; thứ nhân giả, thủy dã. Thủy sở dĩ tải chu, diệc sở dĩ phúc chu.” Vua là thuyền, dân là nước. Nước để chở thuyền mà cũng có thể lật thuyền (dẫn theo Trần Trọng Dương). Thiên “Vương chế,” sách Tuân tử có câu tương tự: “Quân giả, chu dã, thứ nhân giả, thủy dã; thủy tắc tải chu, thủy tắc phúc chu.” Vua là thuyền, thứ nhân như nước; nước chở thuyền, cũng làm lật thuyền. Tuân tử (313 – 238 trước Tây lịch) không nhận lời này của ông mà nói rằng trích xuất từ “Truyện,” tác phẩm giải nghĩa kinh có trước đó.” (trích chú thích số 104, bài ‘Nguyễn Trãi, bề tôi của bốn dòng vua’: https://nghiencuulichsu.com/2018/01/18/nguyen-trai-be-toi-cua-bon-dong-vua/)
Chỉ có hai thời điểm mà ta không bị ràng buộc bởi bất cứ điều gì. Đó là lúc ta sinh ra đời và lúc ta nhắm mắt xuôi tay.Tủ sách Rộng Mở Tâm Hồn
Trang chủ
Xem Mục lục 
Viên Hiếu Thành 
9. Sự cảm thông
Ngắm trăng Lăng-già
63. Ngôi Nhà Thực Sự Của Chúng Ta
Nguyên lý duyên khởi
Đừng đem cho người điều mình không muốn
Thí đức bất cầu vọng báo
Giờ nào việc nấy
Ý nghĩa và giá trị của việc tụng kinh
