Sống với tâm từ
»» Tâm hỷ: Một niềm vui giải thoát

SÁCH AMAZON


Mua bản sách in

---

Trong một trận chiến, người thắng và người thua, cả hai đều thất bại.
− Lời Phật dạy

Vui với niềm vui của người khác là một điều rất hiếm và rất quý. Mỗi khi ta thấy ai vui với hạnh phúc của mình, ta sẽ quý mến thái độ ấy. Khi ta có thể thành thật mừng vui trước hạnh phúc của người khác, trước những thành công và may mắn của họ, thay vì ghen tức, là chúng ta đang an trú trong cảnh giới của tâm hỷ, mudita. Đó là trú xứ thứ ba trong Bốn cõi thiên trú, tức Tứ vô lượng tâm.

Trong tiếng Pali, mudita có nghĩa là “cảm thấy hài lòng, cảm thấy vui sướng”. Đức Phật gọi mudita là một “niềm vui sướng giải thoát”, vì năng lượng của nó có thể khai phóng ta. Khác với những sự thích chí hoặc hân hoan tạm thời, tâm hỷ đòi hỏi ta phải thật sự xét lại quan điểm của mình về những vấn đề thành bại, được thua, và mất còn. Nó sẽ mang lại cho ta một cái nhìn mới. Tâm hỷ giúp ta tháo gỡ được những sợi dây xiềng xích trói buộc trong tâm.

Bạn thử nhìn lại xem, có biết bao nhiêu khổ đau trên đời này là do bởi thái độ ngăn trở và hiềm khích của chúng ta khi đối xử với nhau! Ta cản trở ta, và ta cản trở người khác. Chúng ta phê phán lẫn nhau, khích bác, ganh tỵ, chê bai lẫn nhau, và rồi chính ta cũng sẽ là người nhận chịu những hậu quả ấy. Vì tâm hỷ có rất nhiều kẻ thù, cho nên nó được xem như là trạng thái khó đạt nhất trong Tứ vô lượng tâm. Thực tập tâm hỷ sẽ giúp ta vượt thắng hết những phiền muộn và phá tung mọi xiềng xích trói buộc ta.

Trong kinh có câu chuyện ngụ ngôn về một loại bẫy khỉ. Người ta làm chiếc bẫy này bằng cách đổ một loại keo dính trên mặt đất. Một con khỉ đi ngang qua sẽ bước chân vào chất keo dính này. Lúc đầu nó chỉ kẹt có một bàn chân nhỏ thôi. Trong khi cố gắng tự giải thoát, nó đạp luôn bàn chân kia xuống. Rồi không thoát được, nó lại đặt một bàn tay xuống, và rồi cả hai bàn tay. Cuối cùng, trong nỗi tuyệt vọng, cố gắng dùng đủ mọi cách để thoát ra, con khỉ đặt cả đầu nó xuống. Thế là nó hoàn toàn bị dính chặt, không còn xoay xở gì được nữa!

Những tâm tánh của ta, như là phê phán, so sánh, phân biệt, hẹp hòi và ganh tỵ, cũng có một ảnh hưởng y như chiếc bẫy ấy. Chúng làm cho ta dính mắc và giữ ta kẹt cứng. Chúng khiến cho đời ta khốn khổ. Khi chú khỉ ấy mới bị dính một chân trong keo, thay vì đặt cả bàn chân còn lại và hai bàn tay xuống, chú có thể vói nắm một nhành cây nào đó để tự kéo mình ra. Chú có thể tự giải thoát được. Tâm hỷ là một nhành cây có thể giúp ta làm được việc ấy. Nó giúp ta giải thoát khỏi chiếc bẫy keo dính, và sống một đời hạnh phúc. Bây giờ, chúng ta hãy thử nhìn sâu vào mỗi trạng thái tâm thức dính mắc này, và xem tâm hỷ có thể giúp ta thoát ra như thế nào.