prathamo'ṅkaḥ

nāgānandam

prathamo'ṅkaḥ

nāndī

dhyānavyājamupetya cintayasi kāmunmīlya cakṣuḥ kṣaṇaṁ
padhyānaṅgaśarāturaṁ janamimaṁ trātā'pi no rakṣasi|
mithyākāruṇiko'si nirghṛṇātarastvattaḥ kuto'nyaḥ pumān
serṣyaṁ māravadhūbhirityabhihito bodhau jinaḥ pātu vaḥ||1||

api ca-
kāmenākṛṣya cāpaṁ hatapaṭuhā''valgibhirmāravīrai-
rbhrabhaṅgotkalpajṛmbhāsmitacalitaddṛśā divyanārījanena|
siddhaiḥ prahvottamāṅgaiḥ pulakitavapuṣā vismayād vāsavena
dhyāyan bodheravāptāvacalita iti vaḥ pātu dṛṣṭo munīndraḥ||2||

śrīharṣo nipuṇaḥ kaviḥ pariṣadapyeṣā guṇāgrāhiṇī
loke hāri ca bodhisattvacaritaṁ nāṭye ca dakṣā vayam|
vastvekaikamapīha vāñchitaphalaprāpteḥ padaṁ kiṁ puna-
rmadūbhāgyopacayādayaṁ samuditaḥ sarvo guṇānāṁ gaṇaḥ||3||

dvijaparijanabandhuhite madbhavanataṭākahaṁsi mṛduśīle|
parapuruṣacandrakamalinyārye kāryāditastāvat||4||

pitrorvidhātuṁ śuśrūṣāṁ tyaktvaiśvarya kramāgatam|
vanaṁ yāmyahamadyaiva yathā jīmūtavāhanaḥ||5||

rāgasyāspadamityavaimi na hi me dhvaṁsīti na pratyayaḥ
kṛtyākṛtyavicāraṇāsu vimukhaṁ ko vā na vetti kṣitau|

evaṁ nindyamapīdamindriyavaśaṁ prītyai bhaved yauvanaṁ
bhaktyā yāti yadītthameva pitarau śuśrūṣamāṇasya me||6||

tiṣṭhan bhāti pituḥ puro bhuvi yathā siṁhāsane kiṁ tathā ?
yat saṁvāhayataḥ sukhaṁ tu caraṇau tātasya kiṁ rājake ?
kiṁ bhukte bhuvanatraye dhṛtirasau bhuktojjhite yā guroḥ ?
āyāsaḥ khalu rājyamujjhitagurustatrāsti kaścid guṇaḥ ?||7||

nyāyye vartmani yojitāḥ prakṛtayaḥ santaḥ sukhaṁ sthāpitā
nīto bandhujanastathātmasamatāṁ rājye ca rakṣā kṛtā|
datto dattamanorathādhikaphalaḥ kalpadrumo'pyarthine
kiṁ karttavyamataḥ paraṁ kathaya vā yatte sthitaṁ cetasi||8||

mādyaddiggajagaṇḍabhittikaṣaṇairbhanasravaccandanaḥ
krandatkandaragahvaro jalanidherāsphālito vīcibhiḥ|
pādālaktakaraktamauktikaśilaḥ siddhāṅganānāṁ gataiḥ
sevyo'yaṁ malayācalaḥ kimapi me cetaḥ karotyutsukam||9||

dakṣiṇaṁ spandate cakṣuḥ phalākāṅkṣā na me kvacit|
na ca mithyā munivacaḥ kathayiṣyati kiṁ nvidam||10||

vāso'rthaṁ dayayaiva nātipṛthavaḥ kṛttāstarūṇāṁ tvaco
bhagnā''lakṣyajaratkamaṇḍalu nabhaḥsvacchaṁ payo nairjharam|
dṛśyante truṭitojjhitāśca baṭubhiormauñjyaḥ kvacinmekhalā
nityākarṇanayā śukena ca padaṁ sāmnāmidaṁ paṭhayate||11||

madhuramiva vadanti svāgataṁ bhṛṅgaśabdai-
rnatimiva phalanamraiḥ kurvate'mī śirobhiḥ|
mama dadata ivārghyaṁ puṣpavṛṣṭīḥ kirantaḥ
kathamatithisaparyyāṁ śikṣitāḥ śākhino'pi||12||

sthānaprāptyā dadhānaṁ prakaṭitagamakāṁ mandratāravyavasthāṁ
nirhrādinyā vipañcyā militamaliruteneva tantrīsvareṇa|
ete dantāntarālasthitatṛṇakavalacchedaśabdaṁ niyamya
vyājihyāṅgāḥ kuraṅgāḥ sphuṭalalitapadaṁ gītamākarṇayanti||13||

ulphullakalamalakesaraparāgagauradyute ! mama hi gauri !
abhivāñchitaṁ prasidhyatu bhagavati ! yuṣmatprasādena||14||

vyaktirvyañcanadhātunā daśavidhenāpyatra labdhā'munā
vispaṣṭo drutamadhyalambitaparicchinnastridhā'yaṁ layaḥ|
gopucchapramukhāḥ krameṇa yatayastistro'pi sampāditā-
stattvaughānugatāśca vādyavidhayaḥ samyak trayo darśitāḥ||15||

svargastrī yadi tatkṛtārthamabhavaccakṣuḥsahastra hare-
rnāgī cenna rasātalaṁ śaśabhṛtā śūnyaṁ mukhe'syāḥ sthite|
jātirnaḥ sakalānyajātijayinī vidyādharī cediyaṁ
syātsiddhānvayajā yadi tribhuvane siddhā prasiddhāstataḥ||16||

tanuriyaṁ taralāyatalocane !
śvasitakampitapīnaghanastani !
śramamalaṁ tapasaiva gatā punaḥ
kimiti sambhramakāriṇi ! khidyate||17||

uṣṇīṣaḥ sphuṭa eṣa mūrddhani vibhātyūrṇeyamantarbhruvo-
ścakṣustāmarasānukāri hariṇā vakṣaḥsthalaṁ sparddhate|
cakrāṅkañca yathā padadvayamidaṁ manye tathā ko'pyayaṁ
no vidyādharacakravarttipadavīmaprāpya viśrāmyati||18||

ekkato guruvaaṇaṁ aṇṇato daiadaṁsaṇasuhāiṁ|
gamaṇāgamaṇādhirūḍhaṁ ajja bi dolaedi me hiaaṁ||19||

ekato guruvacanamanyato dayitadarśanasukhāni|
gamanā'gamanādhirūḍhamadyāpi dolāyate me hṛdayam||19||

anayā jaghanā''bhogamantharayānayā|
anyato'pi vrajantyā me hṛdaye nihitaṁ padam||20||

tāpāt tatkṣaṇaghṛṣṭacandanarasāpāṇḍū kapālau vahan
saṁsavaktairnijakarṇatālapavanaiḥ saṁvijyamānānanaḥ|
sampratyeṣa viśeṣasiktahṛdayā hastojjhitaiḥ śīkarai-
rgāḍhā''yallakaduḥsahāmiva daśāṁ dhatte gajānāṁ patiḥ||21||

iti prathamo'ṅkaḥ|

dvitīyo'ṅkaḥ

dvitīyo'ṅkaḥ

kuṇasi ghaṇacandaṇaladāpallavasaṁsaggasīalaṁ pi imaṁ |
ṇīsāsehiṁ tumaṁ evva kaalīdalamāruaṁ uṇhaṁ ||1||

vyāvṛtyaiva sitā'sitekṣaṇarucā tānāaśrame śākhinaḥ
kurvatyā viṭapāvasaktavilasatkṛṣṇājinaudhāniva |
yad dṛṣṭosmi tayā munerapi purastenaiva mayyāhate
puṣpeṣo ! bhavatā mudhaiva kimiti kṣipyanta ete śarāḥ ? ||2||

nītāḥ kiṁ na niśāḥ śaśāṅkadhavalā nāghrātamindīvaraṁ ?
kiṁ nonmīlitamālatīsurabhayaḥ soḍhāḥ pradoṣānilāḥ ?
jhaṅkāraḥ kamalākare madhulihāṁ kiṁ vā mayā na śruto ?
nirvyājaṁ vidhureṣvadhīra iti māṁ yenābhidhatte bhavān ? ||3||

strīhṛdayena na soḍhāḥ kṣiptāḥ kusumeṣavo'pyanaṅgena |
yenādyaiva purastava vadāmi dhīra iti sa kathamaham ? ||4||

candanalatāgṛhamidaṁ sacandramaṇiśilamapi priyaṁ na mama |
candrānanayā rahitaṁ candrikayā mukhamiva niśāyāḥ ||5||

śaśimaṇiśilā seyaṁ yasyāṁ vipāṇḍuramānanaṁ
karakisalaye kṛtvā vāme ghanaśvasitodgamā |
cirayati mayi vyaktākūtā manāk sphuritairbhruvo-
rviramitamanomanyurdṛṣṭā mayā rudatī priyā ||6||

niṣyandata ivānena mukhacandrodayena te |
etad vāṣpāmbunā siktaṁ candrakāntaśilātalam ||7||

akliṣṭabimbaśobhādharasya nayanotsavasya śaśina iva |
dayitāmukhasya sukhayati rekhā'pi prathamadṛṣṭayem ||8||

priyā sannihitaiveyaṁ saṅkalpasthāpitā puraḥ |
dṛṣṭvā dṛṣṭvā likhāmyenāṁ yadi tat ko'tra vismayaḥ ! ||9||

yaddhidyādhararājavaṁśatilakaḥ prājñaḥ satāṁ sambhato
rūpeṇāpratimaḥ parākramadhano viddhān vinīto yuva |
yaccasūnapi santyajet karuṇayā sattvārthamabhyudyata-
stenāsmai dadataḥ svasāramatulāṁ tuṣṭirviṣādaśca me ||10||

na khalu na khalu mugdhe ! sāhasaṁ kāryamīdṛk
vyapanaya karametaṁ pallavā''bhaṁ latāyāḥ |
kusumamapi vicetuṁ yo na manye samarthaḥ
kalayati sa kathaṁ te pāśamudbandhanāya ? ||11||

kaṇṭhe hāralatāyogye yena pāśastvayā'rpitaḥ |
gṛhītaḥ sāparādho'yaṁ kathaṁ te mucyate karaḥ ? ||12||

vṛṣṭayā piṣṭātakasya dyutimiha malaye meyutulyāṁ dadhānaḥ
sadyaḥ sindūradūrīkṛtadivasasamārambhasandhyā''tapaśrīḥ |
udūgitairaṅganānāṁ calacaraṇaraṇannūpurahrādahṛdyai-
rūdvāhasnānavelāṁ kathayati bhavataḥ siddhaye siddhalokaḥ ||13||

anyonyadarśanakṛtaḥ samānarūpānurāgakulavayasām |
keṣāñcideva manye samāgamo bhavati puṇyavatām ||14||

iti dvitiyo'ṅkaḥ |

tṛtīyo'ṅkaḥ

tṛtīyo'ṅkaḥ

ṇiccaṁ jo pibai suraṁ jaṇassa piasagamaṁ ca jo kuṇai|
maha de do abi devā baladeo kāmadeo a||1||

vacchatthalamhi daiā diṇṇuppalavāsiā muhe mairā|
sīsammi a seharao ṇiccaṁ via saṁṭhiā jassa||2||

hariharapidāmahāṇaṁ pi gavvido jo ṇa jāṇai ṇamiduṁ|
so seharao calaṇesu tujja ṇomālie padai||3||

dṛṣṭā dṛṣṭimadho dadāti kurute nā''lāpamābhāṣitā
śayyāyāṁ parivṛtya tiṣṭhati balādāliṅgitā vepate|
niryantīṣu sakhīṣu vāsabhavanānnirgantumevehate
jātā vāmatayaiva me'dya sutarāṁ prityai navoḍhā priyā||4||

huṅkāraṁ dadatā mayā prativaco yanmaunamāsevitaṁ
yad dāvānaladīptibhistanuriyaṁ candrātapaistāpitā|
dhyātaṁ yat subahūnyanamanasā naktandināni priye !
tasyaitat tapasaḥ phalaṁ mukhamidaṁ paśyāmi yatte'dhunā||5||

khedāya stanabhāra eva kimu te madhyasya hāro'paraḥ ?
śrāmyatyūruyugaṁ nitambabharataḥ kāñcyā'nayā kiṁ punaḥ ?
śaktiḥ pādayugatya norupugalaṁ voḍhu kuto nūpurau ?
svāṅgaireva vimūṣitā'si vahasi kleśāya kiṁ maṇḍanam ?||6||

niṣyandaścandanānāṁ śiśirayati latāmaṇḍape kuṭṭimāntā-
nārād dhārāgṛhāṇāṁ dhvanimanu tatute tāṇḍavaṁ nolakaṇṭhaḥ|
yantronmuktaśca vegād calati viṭapināṁ pūrayannālavālā-
nāpātotpīḍahelāhṛta kusumarajaḥpiñjaro'yaṁ jalaughaḥ||7||

api ca-
amī gītārambhaimukharitalatāmaṇḍapabhuvaḥ
parāgaiḥ puṣpāṇāṁ prakaṭapaṭavāsavyatikarāḥ|
pibantaḥ paryyāptaṁ saha sahacarībhirmaghurasaṁ
samantādāpānotsavamanabhavantīva madhupāḥ||8||

digdhāṅgā haricandanena dadhataḥ santānakānāṁ srajo
māṇikyā''bharaṇaprabhāvyatikaraiścitrīkṛtā'cchāṁśukāḥ|
sārddha siddhajanairmadhūni dayitāpītā'vaśiṣṭānyamī
miśrībhūya pibanti candanatarucchāyāsu vidyādharāḥ||9||

etanmukhaṁ priyāyāḥ śaśinaṁ jitvā kapolayāḥ kāntyā|
tāpānurktamadhunā kamalaṁ dhruvamīhate jetum||10||

etatte bhrulatollāsi pāṭalā'dharapallavam|
mukhaṁ nandanamudyānamato'nyatkevalaṁ vanam||11||

smitapuṣpodgamo'yaṁ te dṛśyate'dharapallave|
phalaṁ tvanyatra mugdhākṣi ! cakṣuṣormama paśyataḥ||12||

dinakarakarāmṛṣṭaṁ bibhrat dyutiṁ paripāṭalāṁ
daśanakiraṇauḥ saṁsarpadbhiḥ sphuṭīkṛtakesaram|
ayi makhamidaṁ mugdhe ! satyaṁ samaṁ kamalena te
madhu madhukaraḥ kintvetasmin pibbanna vibhāvyate ?||13||

anihatya taṁ sapatnaṁ kathamiva jīmūtavāhanasyāham|
kathayiṣyāmi hṛtaṁ tava rājyaṁ rīpuṇeti nirlajjaḥ ?||14||

saṁsarpadbhiḥ samantāt kṛtasakalaviyanmārgayānairvimānaiḥ
kurvāṇāḥ prāvṛṣīva sthagitaravirucaḥ śyāmatāṁ vāsarasya|
ete yātāśca sadyastava vacanamitaḥ prāpya yuddhāya siddhāḥ
siddhañcodvṛttaśatrukṣayabhayavinamudrājakaṁ te svarājyam||15||

ekākināpi hi mayā rabhasāvakṛṣṭa-
nistriṁśadīdhitisaṭābharabhāsureṇa|
ārānnipatya hariṇeva mataṅgajendra-
mājau mataṅgahatakaṁ viddhi||16||

svaśarīramapi parārthe yaḥ khalu dadyādayācitaḥ kṛpayā|
rājyasya kṛte sa kathaṁ prāṇivadhakrauryamanumanute||17||

nidrāmudrāvabandhānmadhukaramaniśaṁ padmakāśādapāsya-
nnāśāpūraikakarmapravaṇanijakaraprīṇitāśeṣaviśvaḥ|
dṛṣṭaḥ siddhaiḥ prasaktastutimukharamukhairastamapyeṣa gacchan
ekaḥ ślāghyo vivasvān parahitakaraṇāyaiva yasya prayāsaḥḥ||18||

iti tṛtīyoṅka|

caturtho'ṅkaḥ

caturtho'ṅkaḥ

kañcukī-
antaḥpurāṇāṁ vihitavyavasthaḥ pade pade'haṁ skhalanāni rakṣan|
jarāturaḥ samprati daṇḍanītyā sarvāṁ nṛpasyānukaromi vṛttim||1||

śayyā śādvalamāsanaṁ śuciśilā sadma drumāṇāmadhaḥ
śītaṁ nirjharavāri pānamaśanaṁ kandāḥ sahāyā mṛgāḥ|
ityaprārthitalabhyasarvavibhave doṣo'yameko vane
duṣprāpārthini yat parārthaghaṭanāvandhyairvṛthā sthīyate||2||

unmajjajjalakuñjarendrarabhasāsphālānubandhoddhataḥ
sarvāḥ parvatakandarodarabhuvaḥ kurvan pratidhvānitāḥ|
uccairuccarati dhvaniḥ śrutipathonmāthī yathāyaṁ tathā
prāyaḥ preṅkhadasaṁkhyaśaṅkhadhavalā veleyamāgachati||3||

kavalitalavaṅgapallakarimakarodūgārisurabhiṇā payasā|
eṣā samudravelā ratnadyutirañjitā bhāti||4||

jihvāsahasradvitayasya madhye naikāpi sā tasya kimasti jihvā|
ekāhirakṣārthamahidviṣe'dya datto mayātmeti yayā bravīti||5||

ityeṣa bhogipatinā vihitavyavastho
yān bhakṣayatyahipatīn patagādhirājaḥ|
yāsyanti yānti ca gatāśca dinairbivṛddhiṁ
teṣāmamī tuhinaśailaruco'sthikūṭāḥ||6||

sarvā'śucinidhānasya kṛtaghnasya vināśinaḥ|
śarīrakasyāpi kṛte mūḍhāḥ pāpāni kurvate !||7||

kroḍīkaroti prathamaṁ yadā jātamanityatā|
dhātrīva jananī paścāttadā śokasya kaḥ kramaḥ ?||8||

mūḍhāyā muhuraśrusantatimucaḥ kṛtvā pralāpān bahūn
kastrātā tava putraketi kṛpaṇaṁ dikṣu kṣipantyā dṛśam|
aṅke māturavasthitaṁ śiśumimaṁ tyaktvā ghṛṇāmaśnataḥ
cañcurnaiva khagādhipasya hṛdayaṁ vajreṇa manye kṛtam|9||

yairatyantadayāparairna vihitā vandhyā'rthināṁ prārthanā
yaiḥ kāruṇyaparigrahānna gaṇitaḥ svārthaḥ parārtha prati|
ye nityaṁ paraduḥkhaduḥkhitadhiyaste sādhavo'staṁ gatā
mātaḥ ! saṁhara bāṣpavegamadhunā kasyāgrato rudyate ?||10||

ārtta kaṇṭhagataprāṇaṁ parityaktaṁ svabandhubhiḥ|
trāye nainaṁ yadi tataḥ kaḥ śarīreṇa me guṇaḥ||11||

asyā vilokya manye putrasnehena viklavatvamidam|
akaruṇahṛdayaḥ karuṇāṁ kurvīta bhujaṅgaśatrurapi||12||

mahāhimastiṣkavibhedamukta-
raktacchaṭācarccitacaṇḍacañcuḥ|
kvāsau garutmān kva ca nāma saumyasvabhāvarūpākṛtireṣa sādhuḥ ?||13||

mamaitadambārpaya vadhyacihnaṁ prāvṛtya yāvadvinatā''tmajāya|
putrasya te jīvitarakṣaṇāya svadehamāhārayituṁ dadāmi||14||

viśvāmitraḥ śvamāṁsaṁ śvapaca iva purā'bhakṣayadyannimittaṁ
nādijaṅgho nijadhne kṛtatadupakṛtiryatkṛte gautamena|
putro'yaṁ kaśyapasya pratidinamuragānatti tārkṣyo yadarthaṁ
prāṇāṁstāneṣa sādhustṛṇamiva kṛpayā yaḥ parārtha dadāti||15||

jāyante ca mriyante ca mādṛśāḥ kṣudrajantavaḥ|
parārthebaddhakakṣāṇāṁ tvādṛśāmudbhavaḥ kutaḥ ?||16||

mriyate mriyamāṇe yā tvayi jīvati jīvati|
tāṁ yadīcchasi jīvantīṁ rakṣātmānaṁ mamāsubhiḥ||17||

cañcaccañcūddhṛtārddha cyutapiśitalavagrāsasaṁvṛddhagarddhai-
rgṛddhairārabdhapakṣadvitayavidhutibhirbaddhasāndrāndhakāre|
vaktroddhāntāḥ patantyaśchamiti śikhiśikhāśreṇayosmin śivānā-
masrasrotasmajasrasru tabahalavasāvāsavisre svananti||18||

pratidinamaśūnyamahikā''hāreṇa vināyakā''hitaprīti|
śaśidhavalā'sthikapālaṁ vapuriva raudraṁ śmaśānamidam||19||

samutpasyāmahe mātaryasyāṁ yasyāṁ gatau vayam|
tasyāṁ tasyāṁ priyasute ! mātā bhūyāstvameva naḥ||20||

vāsoyugamidaṁ raktaṁ prāpte āle samāgatam|
mahatīṁ prītimādhatte parārthe dehamujjhataḥ||21||

tulyāḥ saṁvarttakābhraīḥ pidadhati gaganaṁ paṅktayaḥ pakṣatīnāṁ
tīre vegānilo'mbhaḥ kṣipati bhuva iva lāvanāyāmburāśeḥ|
kurvan kalpāntaśaṅkāṁ sapadi ca sabhayaṁ vīkṣito digdvipendrai
rdehodyoto daśā''śāḥ kapiśayati muhurdvādaśādityadīptiḥ||22||

na tathā sukhayati manye malayavatī malayacandanarasā''rdrā|
abhivāñchitārthasiddhatyai vadhyaśileyaṁ yathā''śliṣṭā||23||

śayitena māturaṅke visrabdhaṁ śaiśave na tat prāptam|
labdhaṁ sukhaṁ mayā'syā vadhyaśilāyā yadutsaṅge||24||

kṣiptvā bimbaṁ himaṁśorbhayakṛtavalayāṁ saṁmarañcheṣamūrtti
sānandaṁ syandanāśvatrasanavicalite pūṣṇi dṛṣṭo'grajena|
eṣa prāntāvasajjajjaladharapaṭalaiarāyatībhūtapakṣaḥ
prāpto velāmahīdhraṁ malayamahigrāsagṛdhnuḥ kṣaṇena||25||

saṁrakṣatā pannagamadya puṇyaṁ mayā'rjitaṁ yatsvaśarīradānāt|
bhave bhave tena mamaivamevaṁ bhūyāt parārthaḥ khalu dehalābhaḥ||26||

asminvadhyaśilātale nipatitaṁ śeṣānahīn rakṣituṁ
nirbhidyā'śanidaṇḍacaṇḍatarayā cañcvā'dhunā vakṣasi|
bhoktuṁ bhoginamuddharāmi tarasā raktāmbaraprāvṛtaṁ
digdhaṁ madbhayadīryyamāṇahṛdayaprasyandinevāsṛjā||27||

āmodānanditālirnipatati kimiyaṁ puspavṛṣṭirnabhastaḥ ?
svarge kiṁ vaiṣa cakraṁ mukharayati diśāṁ dundubhīnāṁ ninādaḥ ?

āṁ jñātaṁ ! so'pi manye mama javamarutā kampitaḥ pārijātaḥ
sarvaiḥ saṁvarttakābhrairidamapi rasitaṁ jātasaṁhāraśaṅkaiḥ||28||

nāgānāṁ rakṣitā bhāti gurureṣa yathā mama|
tathā sarpāśinākāṅkṣāṁ vyaktamadyāpaneṣyati||29||

iti caturtho'ṅkaḥ|

pañcamo'ṅkaḥ

pañcamo'ṅkaḥ

pratīhāraḥ-

svagṛhodyānagate'pi snigdhe pāpaṁ viśaṅkyate snehāt|
kimu dṛṣtavahvapāyapratibhayakāntāramadhyasthe ?||1||

kṣaume bhaṅgavatīi taraṅgitadaśe phenāmbutulye vahan
jāhnavyeva virājitaḥ savayasā devyā mahāpuṇyayā|
dhatte toyanidherayaṁ susadṛśīṁ jīmūtaketuḥ śriyaṁ
yasyaiṣāntikavarttinī malayavatyābhāti velā yathā||2||

bhuktāni yauvanasukhāni yaśo'vakīrṇaṁ
rājye sthitaṁ sthiradhiyā caritaṁ tapo'pi|
ślādhyaḥ sutaḥ susadṛśānvayajā snuṣeyaṁ
cintyo māya nanu kṛtārthatayā'dya mṛtyuḥ||3||

sphurasi kimu dakṣiṇetara ! muhurmuhuḥ sūcayanmamāniṣṭam|
hatacakṣurapahataṁ te sphuritaṁ mama putrakaḥ kuśalī||4||

ālokyakyamānamatilocanaduḥkhadāyi
raktacchaṭānijamarīciruco vimuñcat|
utpātavātatalīkṛtatārakābha-
metatpuraḥ patati kiṁ sahasā nabhastaḥ ?||5||

tārkṣyeṇa bhakṣyamāṇānāṁ pannagānāmanekaśaḥ|
ulkārūpāḥ patantyete śiromaṇaya īdṛśāḥ||6||

gokarṇamarṇavataṭe tvaritaṁ praṇamya
prāpto'smi tāṁ khalu bhujaṅgamavadhyabhūmim|
āḍhāya taṁ nakhamukhakṣatasañca
vidyādharaṁ gaganamutpatito garutmān !||7||

nā'hitrāṇatkīrtirekā mayā'ptā
nāpi ślāghyā svāmino'nuṣṭhitā''jñā|
dattvātmānaṁ rakṣito'nyena śocyo
hā dhik ! kaṣṭaṁ ! vañcito vañcito'smi||8||

ādāvutpīḍapṛthvīṁ praviralapatitāṁ sthūlabinduṁ tato'gre
grāvasvāpātaśīrṇaprasṛtatanukaṇāṁ kīṭakīrṇā sthalīṣu|
durlakṣyāṁ dhātubhittau ghatanaruśikhare styānanīlasvarūpā-
menāṁ tākṣya didṛkṣurnipuṇamanusaran raktadhārāṁ vrajāmi||9||

āvedaya mamā''tmīyaṁ putra ! dukhaṁ suduḥsaham
mayi saṅkrāntametatte yena sahyaṁ bhaviṣyati||10||

vidyādhareṇa kenāpi karuṇā''viṣṭacetasā|
mama saṁrakṣitāḥ prāṇā dattvātmānaṁ garutmatte||11||

cūḍāmaṇiṁ caraṇayormama pātayatā tvayā|
lokāntaragatenāpi nojjhito vinayakramaḥ !||12||

bhaktyā sudūramavanāmitanamramauleḥ
śaśvattava praṇamataścaraṇau madīyau|
cūḍāmaṇirnikaṣaṇaurmasṛṇo'pyahiṁstraḥ
gāḍhaṁ vidārayati me hṛdayaṁ kathaṁ nu ?||13||

kurvāṇo rudhirārdracañcukaṣaṇairdroṇīrivādrestaṭīḥ
pluṣṭopāntavatāntaraḥ svanayanajyotiḥśikhāśreṇibhiḥ|
sajjadvajrakaṭhoghoranakharaprāntāvagāḍhāvaniḥ
śrṛṅgāgre malayasya pannagaripurdūrādayaṁ dṛśyate||14||

glānirnādhikapīyamānarudhirasyāpyasti dhairyyodadhe-
rmāsotkarttanajā rūjo'pi vahataḥ prasannaṁ mukham|
gātraṁ yanna viluptameṣa pulakastatra sphuṭo lakṣyate
dṛṣṭirmayyupakāriṇīva nipatatyasyāpakāriṇyapi||15||

śirāmukhaiḥ syandata eva rakta-
madyāpi dehe mama māṁsabhasti|
tṛptiṁ na paśyāmi tavāpi tāvat
kiṁ bhakṣaṇāttvaṁ virato garutman!||16||

āvarjitaṁ mayā cañcvā hṛdayāt tava śoṇitam|
anena dhairyyeṇa punastvayā hṛdayameva naḥ||17||

āstāṁ svastikalakṣma vakṣasi tanau nālokyate kañcukaḥ
jihve jalpata eva me na gaṇite nāma tvayā dve api !
tistrastīvraviṣāgnidhūmapaṭalavyājihyaratnatviṣo
naitā duḥsahaśokaśūtkṛtamarutsphītāḥ phaṇāḥ paśyasi !||18||

merau mandarakandarāsu himavatsānau mahendrācale|
kailāsasya śilātaleṣu malayaprāgbhāradeśeṣvapi|
uddeśeṣvapi teṣu teṣu bahuśo yasya śrutaṁ tanmayā|
lokālokavicāraṇagaṇairudugīyamānaṁ yaśaḥ||19||

svaśarīreṇa śarīraṁ tārkṣyāt parirakṣatā madīyamidam|
yuktaṁ netuṁ bhavatā pātālatalādapi talaṁ mām ?||20||

ātmīyaḥ para ityayaṁ khalu kutaḥ satyaṁ kṛpāyāḥ kramaḥ ?
‘kiṁ rakṣāmi bahūn kimeka’ miti te jātā na cintā katham ?
tārkṣyāttrātumahiṁ svajīvitaparityāgaṁ tvayā kurvatā
yenā''tmā pitarau vadhūriti hataṁ niḥśeṣametatkulam||21||

jvālābhaṅgaistrikagrasanarasacalatkālajihvāgrakalpaiḥ
sarpadbhiḥ sapta sarpiṣkaṇamiva kavalīkarttumīśe samudrān|
svairevotpātavātaprasarapaṭutarairdhukṣite pakṣavātai-
rasmin kalpāvasānajvalanabhayakare vāḍavāgnau patāmi||22||

viluptaśeṣāṅgatayā prayātān
nirāśrayatvādiva kaṇṭhadeśam|
prāṇāṁstyajantaṁ tanayaṁ nirīkṣya
kathaṁ na pāpaḥ śatadhā vrajāmi||23||

medosthimāṁsamajjā'sṛksaṅghāte'smiṁstvacā''vṛte|
śarīranāmni kā śobhā sadā bībhatsadarśane ?||24||

nityaṁ prāṇābhighātāt prativirama kuru prākkṛtasyānutāpaṁ
yatnāt puṇyapravāhaṁ samupacinu diśann sarvasattveṣvabhītim|
magnaṁ yenātra nainaḥ phalati pariṇataṁ prāṇihiṁsāsamutthaṁ
durgādhe vāripūre lavaṇapalamiva kṣiptamantarhradasya||25||

ajñānanidrāśayito bhavatā pratibodhitaḥ|
sarvaprāṇivadhādeṣa virato'dya prabhṛtyaham||26||

kvacidūdvīpākāraḥ pulinavipulairbhoganivahaiḥ
kṛtāvarttabhrāntirvalayitaśarīraḥ kvacidapi|
vrajan kūlāt kūlaṁ kvacidapi ca setupratisamaḥ
samājo nāgānāṁ viharatu mahodanvati sukham||27||

srastānāpādalambān ghanatimiranibhān keśapāśān vahantyaḥ
sindūreṇeva digdhaiḥ prathamaravikarasparśatāmraiḥ kapolaiḥ|
āyāsenā'lasāṅgayo'pyavagaṇitarujaḥ kānane candanānā-
masmin gāyantu rāgāduragayuvatayaḥ kīrtimetāṁ tavaiva||28||

utprekṣamāṇā tvāṁ tārkṣyacañcukoṭivipāṭitam|
tvadūduḥkhaduḥkhitā nūnamāste sā jananī tava||29||

gātrāṇyamūni na vahanti sacetanatvaṁ
śrātraṁ sphuṭākṣarapadāṁ na diraṁ śrṛṇoti|
kaṣṭaṁ nimītilamidaṁ sahasaiva cakṣu-
rhā tāta ! yānti vivaśasya mamāsavo'mī||30||

nirādhāraṁ dhairyya kamiva śaraṇaṁ yātu vinayaḥ ?
kṣamaḥ kṣāntiṁ voḍhuṁ ka iha viratā dānaparatā|
hataṁ satyaṁ satyaṁ vrajatu kṛpaṇā kvādya karuṇā ?
jagajjātaṁ śūnyaṁ tvayi tanaya lokāntaragate||31||

pakṣotkṣiptāmbunāthaḥ paṭutarajavanaiḥ preryyamāṇaiḥ samīraiḥ
netrāgniploṣamūrcchāvidhuravinipatatsānaladvādaśārkaḥ|
cañcvā sañcūrṇya śakrāśanidhanadagadāpretalokeśadaṇḍān
ājau nirjatya devān kṣaṇamamṛtamayīṁ vṛsṭimabhyutsṛjāmi||32||

uṣṇīṣaḥ sphuṭa eṣa mūrdhani vibhātyūrṇoyamantarbhruvo-
ścakṣustāmarasānukāri hariṇā vakṣaḥsthalaṁ spardhate|
cakrāṅkau caraṇau tathāpi hi kathaṁ hā vatsa madūduṣkṛtai-
stvaṁ vidyādharacakravartipadavīmaprāpya viśrāmyasi||33||

nijena jīvitenāpi jagatāmupakāriṇaḥ|
parituṣṭā'smi te vatsa ! jīva jīmūtavāhana||34||

abhilaṣitādhikavarade ! praṇipatitajanārttihāriṇi ! śaraṇye !
caraṇau namāmyahaṁ te vidyāvarapūjite ! gauri !||35||

samprāptākhaṇḍadehāḥ sphuṭaphaṇamaṇibhirbhāsurairuttanāṅgai-
rjihvākoṭidvayena kṣitimamṛtarasāsvādalobhāllihantaḥ|
sampratyābaddhavegā malayagirisaridvāripūrā ivāmī
vakraiḥ prasthānamārgerviṣadharapatayastoyarāśiṁ viśanti||36||

haṁsāsevitemapaṅkajarajaḥsamparkapaṅkojjhitai-
rutpannairmama mānasādupanataistoyairmahāpāvanaiḥ|
svecchānirmitaratnakumbhanihitaireṣā'bhiṣicya svayaṁ
tvāṁ vidyādharacakravarttinamahaṁ prītyā karomi kṣaṇāt||37||

agresarībhavatu kāñcanakrameta-
deṣa dvipaśca dhavalo daśanaiścaturbhiḥ|
śyāmo harirmalayavatyapi cetyamūni
ratnāni te samavalokya cakravarttin !||38||

trāto'yaṁ śaṅkhacūḍaḥ patagapatimukhādvainateyo vinīta-
stena prāgbhakṣitā ye viṣadharapatayo jīvitāste'pi sarve|
matprāṇāptyā vimuktā na gurubhirasavaścakravarttitvamāptaṁ
sākṣāttvaṁ devi ! dṛṣṭā priyamaparamataḥ kiṁ punaḥ prārthyate yat||39||

vṛṣṭiṁ hṛṣṭaśikhaṇḍatāṇḍavabhṛto muñcantu kāle dhanāḥ
kurvantu pratirūḍhasantataharicchasyottarīyāṁ kṣitim|
cinvānāḥ sukṛtāni vītavipado nirmansarairmānisai-
rmodantāṁ satataṁ ca bāndhavasuhṛdgoṣṭhipramodāḥ prajāḥ||40||

śivamastu sarvajagatāṁ parahitaniratā bhavantu bhūtagaṇāḥ|
doṣāḥ prayāntu nāśaṁ sarvatra sukhī bhavatu lokaḥ||41||

iti pañcamo'ṅkaḥ