• ba tăng:

  pd. Môn bài theo cách gọi thời Pháp thuộc.

• ba tui :

  (Ba trui) pd. Tốp lính đi tuần thời Pháp thuộc.

• bài chỉ:

  nd. Thẻ thuế, ngày xưa cấp cho từng người đã nộp thuế, thời Pháp thuộc.

• bản đồ học:

  hd. Môn học nghiên cứu về nội dung, phương pháp thực hiện và sử dụng bản đồ.

• bang biện :

  nd. Viên chức thời Pháp thuộc, thuộc hàng tổng nhưng nhỏ hơn cai tổng.

• bang tá :

  nd. Quan nhỏ đại diện tri châu ở một vùng xa trong một châu lớn ở Bắc Bộ hay coi việc trật tự an ninh ở phủ, huyện, thị xã thời Pháp thuộc.

• bếp :

  nd.1. Nơi có lò lửa để đun nấu.
  2. Người làm thuê chuyên việc nấu ăn. Anh bếp. Chị bếp.
  3. Binh nhất thời Pháp thuộc. Anh cai, anh bếp.

• biện lý :

  hd. Người thay mặt Tòa án để điều tra truy tố, buộc tội can phạm ở tòa án sơ thẩm thời Pháp thuộc.

• căng:

  pd. Trại tập trung thời Pháp thuộc để giam giữ những người có vấn đề về chính trị.

• chánh mật thám :

  hd. Người đứng đầu sở mật thám thời Pháp thuộc.

• chánh sở :

  nd. Người đứng đầu một sở thời Pháp thuộc.

• chánh tham biện:

  hd. Người đứng đầu một tỉnh thuộc địa thời Pháp thuộc.

• chấp thuận :

  hdg. Thuận nhận, bằng lòng nhận. Đề nghị được chấp thuận.

• chỉnh tu:

  hdg. Tu bổ, sửa sang lại. Chỉnh tu một đạo luật được Quốc hội chấp thuận.

• chủ sự:

  nd. Viên chức đầu phòng việc trong một công sở thời Pháp thuộc.

• chữ ký:

  nd. Những nét chữ viết nhanh do mỗi người tự tạo ra để làm ký hiệu cho tên mình có dạng thức đặc biệt không thay đổi để xác nhận tính chính xác của văn bản mình chấp thuận hay để nhận trách nhiệm của mình về một văn bản. Lấy chữ ký cho một bản kiến nghị. Xác nhận chữ ký.

• cỏ vê :

  pd. Việc lao động cực khổ mà người tù thời Pháp thuộc phải làm. Cũng nói Coọc vê.

• còm-mi:

  pd. Chức tham tá thời Pháp thuộc. Không thông phán cũng còm-mi.

• công sứ:

  hd. 1. Viên chức người Pháp đứng đầu một tỉnh ở Bắc và Trung Kỳ thời Pháp thuộc.
  2. Đại diện ngoại giao cấp thấp hơn đại sứ.

• cột mỡ :

  nd. Cột bôi mỡ, ở đầu ngọn có treo nhiều đồ để cho người ta trèo lên lấy, trong những ngày lễ thời Pháp thuộc. Tham tiền cột mỡ lắm anh leo (Yên Đổ).

• cơ :

  nd. 1. Đơn vị quân đội địa phương thời phong kiến.
  2. Lính của triều Nguyễn thời Pháp thuộc, chuyên canh gác phục dịch ở dinh thự quan lại. Lính cơ. Cai cơ.

• dõng:

  nd. 1. Bù nhìn làm đích để bắn. Bắn dõng.
  2. Hạng dân tráng trong làng: Có trát về làng bắt dõng đi làm công ích.
  3. Dân nông thôn bị sung vào lính canh phòng thời Pháp thuộc. Lính dõng.

• đô trưởng:

  hd. Viên chức cầm đầu bộ máy hành chánh của một đô thành thời Pháp thuộc.

• đốc học:

  hd. Chức quan trông coi việc học thời xưa, hiệu trưởng thời Pháp thuộc.

• đốc lý:

  hd. Thị trưởng một thành phố thời Pháp thuộc .

• đốc phủ:

  hd. Chức quan đứng đầu bộ máy cai trị ở một quận thời Pháp thuộc.

• đội xếp:

  nd. Lính cảnh sát thời Pháp thuộc.

• giám binh:

  hd. Chức quan võ chỉ huy đội lính khố xanh ở một tỉnh, thời Pháp thuộc.

• giám học:

  hd.1. Hiệu phó học tập trong trường trung học thời Pháp thuộc.
  2. Người coi học trò học buổi tối ở các ký túc xá hoặc ở một trường trung học tôn giáo.

• hấp lưu:

  hdg. Chỉ sự hấp thụ khí của kim loại rắn hay nóng chảy.

• hiến chương:

  hd.1. Điều ước ký kết giữa nhiều nước định ra những nguyên tắc và thể lệ về quan hệ quốc tế. Hiến chương Đại tây dương. Hiến chương Liên hiệp quốc.
  2. Hiến pháp được vua chấp thuận hoặc được thỏa thuận giữa vua và dân chúng. Đại hiến chương (1215), hiến chương của các nam tước Anh bắt buộc Vua Jean Sa ns Terre (1167-1216) phải chịu ký để ban bố tự do cho dân Anh

• hoai:

  nt. Chỉ phân đã mất mùi hôi và biến thành mùn, cây cối dễ hấp thụ. Phân hoai.

• học chính:

  hd. Cơ quan coi về việc học thời Pháp thuộc. Nha học chính.

• hội kín:

  nd. Tổ chức chính trị bí mật (thời Pháp thuộc chỉ các tổ chức cách mạng).

• hội tề:

  hd. Hội của viên chức trong làng ở Nam bộ thời Pháp thuộc. Ấm ớ hội tề: do dự, nói năng lôi thôi như viên chức trong làng thời trước.

• huyện :

  nd. Đơn vị hành chánh dưới tỉnh, gồm nhiều xã (Riêng ở Nam Bộ thời Pháp thuộc, huyện được gọi là quận và gồm một số tổng, một tổng gồm nhiều xã).

• hương bộ:

  hd. Hương chức thời Pháp thuộc chuyên giữ sổ sách ở làng xã.

• hương chủ:

  hd. Hương chức thứ hai, sau hương cả ở các làng Nam Bộ thời Pháp thuộc.

• hương dũng:

  hd. Lính địa phương ở làng xã thời Pháp thuộc. Cũng gọi Hương dõng.

• hương hào:

  hd.1. Hào mục ở làng xã thời phong kiến.
  2. Hương chức ở làng xã thời Pháp thuộc ở Nam Bộ, chuyên chuyển các trát đòi, giấy tờ đến dân.

• hương hội:

  hd. Hội đồng tộc biểu trong làng ở Bắc Bộ thời Pháp thuộc.

• hương kiểm:

  hd. Hương chức coi việc tuần phòng trong làng thời Pháp thuộc.

• hương quản:

  hd. Hương chức coi việc tuần phòng, giữ trật tự an ninh trong một làng ở Nam Bộ thời Pháp thuộc.

• hương sư:

  hd.1. Thầy giáo ở trường làng thời Pháp thuộc.
  2. Hương chức ở Nam Bộ thời Pháp thuộc, sau hương cả, hương chủ trong ban hội tề.

• hương trưởng:

  hd. Hương chức lo việc phu phen tạp dịch trong làng thời phong kiến và Pháp thuộc.

• khó :

  nt. 1. Phải cố gắng, vất vả mới làm được. Đường khó đi. Bài toán khó.
  2. Đòi hỏi nhiều, không dễ chấp thuận. Tính cô ấy khó lắm.
  3. Nghèo. Kẻ khó. Nhà khó.

• khố xanh:

  nd. Lính Việt Nam canh gác ở các tỉnh thời Pháp thuộc, ống chân quấn xà cạp xanh. Lính khố xanh.

• kiểm học:

  hd. Thanh ta các trường học trông coi việc học trong một tỉnh thời Pháp thuộc.

• kinh lý:

  hdg. Xem xét việc cai trị ở các địa phương trong nước (chức quan thời Pháp thuộc).

• ký lục:

  hd. Viên chức chuyên làm công việc sổ sách giấy tờ ở công sở thời Pháp thuộc. Thông ngôn, ký lục chẳng hay, Trở về làng cũ học cày cho xong (cd).

• lắc đầu:

  nđg. Đưa đầu qua lại để tỏ ý không bằng lòng, không chấp thuận. Lắc đầu than thở.

• liêm phóng:

  hd. Cơ quan mật thám thời Pháp thuộc. Sở liêm phóng.

• liên danh:

  hd.1. Hai hay nhiều người cùng đứng chung trong một danh sách để làm việc gì. Liên danh ứng cử viên.
  2. Hai hay nhiều địa danh được ghép thành một tên gọi. Sài Gòn Chợ Lớn là một liên danh chỉ Thành phố Hồ Chí Minh thời Pháp thuộc.

• lính cơ:

  nd. Lính của triều Nguyễn thời Pháp thuộc để canh gác và phục dịch ở dinh thự các quan lại.

• lính tập:

  nd. Lính người Việt Nam thời Pháp thuộc.

• lính tẩy:

  nd. Lính người Bắc Phi trong quân đội Pháp ở Việt Nam thời Pháp thuộc.

• lò rèn:

  nd. Nơi chế tạo đồ dùng bằng sắt thép, như dao, cuốc, liềm... theo phương pháp thủ công.

• loong toong:

  pd. Nhân viên chạy giấy và làm việc vặt ở các công sở thời Pháp thuộc. Cũng gọi Tùy phái.

• lục lộ:

  hd. Ngành chuyên môn về quản lý đường sá thời Pháp thuộc.

• lục sự:

  hd. Viên chức biên chép và giữ gìn giấy tờ về các bản án thời Pháp thuộc.

• lượng tử:

  hd. Lượng hữu hạn và nhỏ nhất của năng lượng mà hệ vĩ mô có thể hấp thụ hay phát ra.

• mã tà:

  nd. Lính cảnh sát thời Pháp thuộc. Lính mã tà.

• mật thám:

  hd. Bộ phận chuyen dò xét của cảnh sát thời Pháp thuộc để đàn áp phong trào cách mạng. Sở mật thám. Lính mật thám.

• nhà đoan:

  pd. Cơ quan thuế quan thời Pháp thuộc.

• phán :

  nd. Công chức bậc trung thời Pháp thuộc. Ông thông, ông phán. Cũng gọi Thông phán.

• phương pháp:

  hd. Cách thức tiến hành. Phương pháp thực nghiệm. Phương pháp học tập.

• quản:

  nd. Chức vụ trong quân đội và cảnh sát thời Pháp thuộc, trên cấp đội. Quản khố xanh. Quản cơ (nói tắt).

• quận :

  nd. Đơn vị hành chính nội thành của thành phố, gồm nhiều phường ngang với huyện; đơn vị hành chính dưới tỉnh, ngang huyện, ở miền Nam Việt Nam thời Pháp thuộc và trước 1975.

• rỏn:

  pđg. Đi tuần, tuần tra (thời Pháp thuộc).

• soái phủ:

  hd.1. Chỗ làm việc của vị soái thời xưa.
  2. Dinh thống đốc Nam Kỳ thời Pháp thuộc.

• sơ học:

  hd. Cấp học khởi đầu, thấp nhất thời Pháp thuộc, tương đương với tiểu học ngày nay.

• sơ học yếu lược:

  nd. Cấp học gồm ba năm đầu bậc sơ học, cuối năm lớp ba có thi lấy bằng sơ học yếu lược, thời Pháp thuộc.

• súng kíp:

  nd. Súng trường loại cũ, chế tạo theo phương pháp thủ công, gây nổ bằng một kíp va đập đặt ở đuôi nòng.

• sứ :

  nd.1. Chức quan nhà vua sai phái đi giao thiệp với nước ngoài. Chỉnh nghi tiếp sứ vội vàng (Ng. Du).
  2. Công sứ ở tỉnh thời Pháp thuộc (nói tắt). Tòa sứ.

• tân học:

  hd. Nền học vấn mới thời Pháp thuộc, phân biệt với cựu học. Phái tân học.

• tham tá:

  hd. Viên chức cao cấp thấp nhất thời Pháp thuộc.

• thầy thông:

  nd. Người làm thông ngôn ở các công sở thời Pháp thuộc.

• thông:

  nd. Thông phán, thông ngôn, viên chức thời Pháp thuộc.

• thống đốc:

  dt.1. Chức đứng đầu một tiểu bang ở một nước liên ban. Thống đốc tiểu bang Thụy Sĩ.
  2. Chức quan Pháp đứng đầu thuộc địa Nam Kỳ thời Pháp thuộc.

• thông lại:

  hđ. Viên chức coi việc giấy má tại huyện thời Pháp thuộc.

• thống lý:

  hd. Người đứng đầu chính quyền ở bản làng dân tộc Mèo thời Pháp thuộc.

• thông phán:

  hd. Viên chức trung cấp làm việc ở các công sở thời Pháp thuộc.

• thống sứ:

  hd. Viên chức người Pháp đứng đầu một phần đất bảo hộ thời Pháp thuộc. Thống sứ Bắc Kỳ.

• thủ hiến:

  . Công chức cao cấp coi một miền lớn, thời Pháp thuộc. Thủ hiến Bắc kỳ.

• thuế thân:

  nd. Thuế đánh vào mỗi người dân từ 18 đến 60 tuổi thời Pháp thuộc.

• thực dụng:

  ht.1. Có giá trị thiết thực, mang lại ích lợi thực tế. Phương pháp thực dụng.
  2. Chỉ nhằm vào lợi ích vật chất thiết thực và trước mắt cho mình. Con người thực dụng. Đầu óc thực dụng.

• thương tá:

  hd. Viên quan giúp việc tổng đốc hay tuần phủ thời Pháp thuộc.

• tiểu khu:

  hd.1. Đơn vị hành chính cơ sở ở thành phố, dưới khu phố; phường.
  2. Đơn vị hành chính quân sự tương đương với tỉnh của thời Pháp thuộc và của chính quyền Sài Gòn trước 1975.

• tinh diệu:

  ht. Tinh vi, tuyệt diệu. Pháp thuật tinh diệu.

• toàn quyền:

  hd.1. Quyền hành hoàn toàn, đầy đủ. Được toàn quyền hành động.
  2. Viên chức cao cấp nhất thay mặt nước Pháp ở một nước thuộc địa. Toàn Quyền Đông Dương thời Pháp thuộc.

• tổng đoàn:

  hd. Người chỉ huy tuần tráng trong một tổng thời Pháp thuộc.

• trợ giáo:

  hd.1. Thầy giáo tiểu học thời Pháp thuộc.
  2. Trợ lý giảng dạy ở bậc đại học,

• trường bách nghệ:

  nd. Trường đào tạo nhân viên kỹ thuật sơ cấp thời Pháp thuộc.

• tú tài:

  hd1. Học vị của người đỗ thi hương, dưới cử nhân.
  2. Học vị của người tốt nghiệp trung học thời Pháp thuộc và thời chính quyền Sài Gòn trước 1975.

• tùy phái:

  hd. Người chuyên chạy giấy và làm những việc lặt vặt ở công sở thời Pháp thuộc.

• van:

  nđg.1. Nói khẩn khoản để xin sự đồng ý, chấp thuận. Van tha tội.
  2. Kêu. Gặp khó khăn, không van.

• viện dân biểu:

  nd. Cơ quan gọi là dân cử thời Pháp thuộc, chỉ có tính cách tư vấn. Viện dân biểu Trung Kỳ.

• xu:

  pd. Giám thị ở các công ty cao su thời Pháp thuộc. Thầy xu.

• xứ ủy:

  hd. Ban chấp hành đảng bộ xứ (Bắc, Trung hoặc Nam Bộ) thời Pháp thuộc.

• yếu lược:

  hd.1. Giản lược, tóm tắt các điểm chính yếu. Sử học yếu lược.
  2. Cấp học thấp nhất trong hệ thống giáo dục thời Pháp thuộc, tương đương với các lớp 1, 2, 3 ngày nay, gọi là sơ học yếu lược. Đỗ yếu lược.

TỪ ĐIỂN HỮU ÍCH CHO NGƯỜI HỌC TIẾNG ANH

DO NXB LIÊN PHẬT HỘI PHÁT HÀNH