Từ điển thuật ngữ Phật học »» Đang xem mục từ: luận bản mẫu

---

KẾT QUẢ TRA TỪ

Từ điển Phật Quang

• luận bản mẫu
  
  (論本母) Pàli: Abhidhamma-màtikà. Cũng gọi Bản mẫu (Pàli:Màtikà). Tên bộ luận nằm ở đầu quyển của luận Pháp tập (Pàli: Dhamma-saígaịi), 1 trong 7 bộ luận lớn của Phật giáo Nam truyền. Nội dung Luận bản mẫu gồm 122 môn làm tiêu chuẩn cơ bản cho việc phân biệt các pháp, đại để có thể chia làm 2 loại: A. Tam tụ, có 22 môn: thiện pháp, bất thiện pháp, vô kí pháp; lạc thụ tương ứng pháp, khổ thụ tương ứng pháp, bất khổ bất lạc thụ tương ứng pháp.; dị thục pháp, dị thục pháp pháp, phi dị thục phi dị thục pháp pháp; dĩ thủ đương thủ pháp, bất dĩ thủ đương thủ pháp, bất dĩ thủ bất đương thủ pháp; dĩ nhiễm đương nhiễm pháp, bất dĩ nhiễm đương nhiễm pháp, bất dĩ nhiễm bất đương nhiễm pháp; hữu tầm hữu tứ pháp, vô tầm duy tứ pháp, vô tầm vô tứ pháp; hỉ câu hành pháp, lạc câu hành pháp, xả câu hành pháp; kiến sở đoạn pháp, tu sở đoạn pháp, phi kiến phi tu sở đoạn pháp; kiến sở đoạn nhân pháp, tu sở đoạn nhân pháp, phi kiến phi tu sở đoạn nhân pháp; lưu chuyển pháp, hoàn diệt pháp, phi lưu chuyển phi hoàn diệt pháp; hữu học pháp, vô học pháp, phi hữu phi vô học pháp; tiểu pháp, đại pháp, vô lượng pháp; tiểu sở duyên pháp, đại sở duyên pháp, vô lượng sở duyên pháp; liệt pháp, trung pháp, thắng pháp; tà định pháp, chính định pháp, bất định pháp; đạo sở duyên pháp, đạo nhân pháp, đạo tăng thượng pháp; dĩ sinh pháp, bất dĩ sinh pháp, đương dĩ sinh pháp; quá khứ pháp, vị lai pháp, hiện tại pháp; quá khứ sở duyên pháp, vị lai sở duyên pháp, hiện tại sở duyên pháp; nội pháp, ngoại pháp, nội ngoại pháp; nội sở duyên pháp, ngoại sở duyên pháp, nội ngoại sở duyên pháp; hữu kiến hữu đối pháp, vô kiến hữu đối pháp, vô kiến vô đối pháp. b. Nhị tụ, có 100 môn, có thể chia làm 13 loại: nhân: có 6 môn; tiểu và trung: có 7 môn; lậu: 6 môn; kết: 6 môn; hệ: 6 môn; bạo lưu: 6 môn; ách: 6 môn; cái: 5 môn; thủ trước: 5 môn; đại và trung: 14 môn; thủ: 6 môn; nhiễm: 8 môn; các nhị tụ khác: 18 môn. trong 122 môn nêu trên, nội pháp và ngoại pháp của 2 tụ đại và trung cùng 9 pháp của các nhị tụ khác là: kiến sở đoạn pháp, tu sở đoạn pháp, kiến sở đoạn nhân pháp, tu sở đoạn nhân pháp, hỉ câu hành pháp, lạc câu hành pháp và xả câu hành pháp, trùng lắp với các pháp trong tam tụ. tóm lại, luận bản mẫu là qui tắc làm tiêu chuẩn cho việc phân loại các pháp. các luận thư pàli phần nhiều dùng qui tắc này để phân biệt và giải thuyết các pháp. như phẩm tâm sinh khởi (phẩm 1) và phẩm sắc (phẩm 2) trong luận pháp tập đã căn cứ vào 3 pháp của môn thứ 1 trong 122 môn là: thiện, bất thiện và vô kí làm nền tảng để thuyết minh tâm, tâm sở và sắc. còn phẩm tổng thuyết (phẩm 3) và phẩm nghĩa thích (phẩm 4) thì dựa vào toàn bộ 122 môn làm cơ sở để giải thích tất cả pháp. các bộ luận về sau cũng áp dụng cách phân loại này. như các vấn nạn (pàli: paĩha-pucchà) trong các phẩm cuối của luận phân biệt (pàli:vibhaíga) và các danh mục được bàn đến trong các phẩm cuối của giới luận (pàli:dhàtukathà) cũng đều dùng 122 môn để phân biệt. luận phát thú (pàli:paỉỉhàna) thì nói rõ về mối quan hệ hỗ tương giữa 122 môn và 24 duyên. [x. nam phương thượng tọa bộ luận thư giải thuyết; a history of pàli literature, vol. ii (b.c.law)]. (xt. kinh bản mẫu).

TRA THEO VẦN TRONG CÁC TỪ ĐIỂN

Hướng dẫn: Quý vị có thể nhập nguyên một từ để tìm xem tất cả những từ ngữ bắt đầu bằng từ đó. Ví dụ, nhập quyết để xem Quyết định tâm, Quyết định tạng luận, Quyết định tín v.v...

Mua sách qua Amazon sẽ được gửi đến tận nhà - trên toàn nước Mỹ, Canada, Âu châu và Úc châu.

XEM TRANG GIỚI THIỆU.

---

      

---