Từ điển thuật ngữ Phật học »» Đang xem mục từ: bản tích nhị môn

---

KẾT QUẢ TRA TỪ

Phật Quang Đại từ điển

• bản tích nhị môn
  
  本迹二門
  1965本門與迹門之並稱。又作本地垂迹。略作本迹。為天台大師智顗所立。本，謂久成之本地；迹，謂近成之垂迹。即指實體與其影現。本門，謂如來於久遠之往昔即已成道（久遠實成之本佛），以顯示佛陀之本地、根源、本體之說，故謂之實體；迹門，指新近示現之佛陀（伽耶始成之身），以顯示本佛為教化眾生而自本地應化垂迹之說，故謂之應迹、影現。　據法華經卷五如來壽量品載，一切世間天、人皆以釋尊為伽耶始成之新佛，實則於百千萬億那由他劫以前已然成佛，伽耶成佛之身僅其垂迹而已。蓋佛身有生身與法身之別，謂生身已滅度，而法身猶存，或謂生身即法身；於其壽量，則謂生身唯八十歲，真身壽命達七百阿僧祇劫。法華經之久遠成佛說屬一種佛陀觀，特就成佛問題論釋之，以伽耶始成之身，乃久遠實成之本佛。智顗之說即源於此。　本迹之說，原為姚秦鳩摩羅什門下之僧肇、僧叡等所倡，至隋代，智顗轉用其義，以解釋法華經如來壽量品。據僧肇之注維摩詰經卷一并序（大三八‧三二七中）：「本跡雖殊，而不思議一也。」又據法華經傳記卷二僧叡傳載，僧叡將法華經科分為九轍，其中之第七本迹無生轍，即說明法華經寶塔品之本迹。　智顗主張本迹二身之義，將法華經之內容大別為本迹二門，即法華經二十八品中，前十四品為迹門，後十四品為本門。迹門，以方便品為主，開三乘之權巧方便，而顯一乘之真實義，此即開權顯實；本門，以如來壽量品為主，開伽耶始成佛之近迹，而顯久遠成佛之本，此即開迹顯本。迹門為「權」（方便之法），本門為「實」（實相之理），而成權實一體之妙法。　進而言之，迹門乃伽耶近成之佛於法華以前所說之藏、通、別三教，均為導入法華圓教之方便，為除眾生執著於方便教，而顯示圓教（迹門之開顯），即說聲聞、緣覺悉能成佛之一乘法。本門則為拂除如來為近迹佛之觀念，而直顯其為久遠已成之本佛，以使菩薩增長中道之智慧，而減少變易生死（增道損生）。若本與迹對照，本門為事圓，迹門為理圓（圓為圓教之意），然本迹二門，均為顯示一實相之理。　又智顗於法華玄義卷七，解釋「妙法蓮華經」經題之「妙」字，立有本迹二重十妙，即於迹門十四品及本門十四品中，各立有十妙。於說本門十妙中，立有六重本迹（六種本迹），即：(一)理事本迹，(二)理教本迹，(三)教行本迹，(四)體用本迹，(五)實權本迹，(六)今已本迹。又解釋「蓮華」二字時，亦於迹門及本門各立三喻，稱為迹本三喻、蓮華三喻。　智顗將本迹二門之教旨，於著述中隨處宣揚，對經典解釋之方法，除用因緣、約教、觀心三釋外，更立本迹釋，合為四釋。　本迹二門之說影響甚廣，如密教本地身、加持身之說，及日本神佛本迹之說，均深受影響。此外，日本之覺運等轉釋此說，以阿彌陀佛分立本迹二門，未久，淨土宗之幸西及真宗之親鸞等繼承其說，而立十劫正覺之彌陀與久遠實成之彌陀，前者為迹門彌陀，後者為本門彌陀；並主張本門之彌陀與眾生所具之佛性同體。而淨土宗西山派之證空則主張十劫之彌陀表示慈悲，久遠之彌陀表示智慧，二者皆為真實，此即十久兩實。〔法華文句卷九下、大乘四論玄義卷九、法華玄義卷八上、淨名玄義卷四、法華玄論卷九、止觀義例卷上、觀音玄義記卷一〕（參閱「十劫彌陀」435、「十妙」436、「五時八教」1132、「六重本迹」1281、「蓮華三喻」6148）

TRA THEO VẦN TRONG CÁC TỪ ĐIỂN

Hướng dẫn: Quý vị có thể nhập nguyên một từ để tìm xem tất cả những từ ngữ bắt đầu bằng từ đó. Ví dụ, nhập quyết để xem Quyết định tâm, Quyết định tạng luận, Quyết định tín v.v...

Mua sách qua Amazon sẽ được gửi đến tận nhà - trên toàn nước Mỹ, Canada, Âu châu và Úc châu.

XEM TRANG GIỚI THIỆU.

---

      

---