Từ điển thuật ngữ Phật học »» Đang xem mục từ: tự tại

---

KẾT QUẢ TRA TỪ

Phật Quang Đại từ điển

• tự tại
  
  自在
  2518梵語 īśvara（音譯伊濕伐羅）, vaśitā，巴利語 issara。又作無礙、縱任。即自由自在，隨心所欲，做任何事均無障礙。此為諸佛及上位菩薩所具之功德，故佛亦稱為自在人。菩薩所具之自在力，有下列不同種類：　(一)二種自在，據華嚴經疏卷六所載：(1)觀境自在，謂菩薩以正智慧照了真如之境，及能通達一切諸法之圓融自在。(2)作用自在，謂菩薩既以正智慧照了真如之境，即能由體起用，自在現身說法，化導眾生。　(二)四種自在，據辯中邊論卷上、大乘莊嚴經論卷五載，指第八不動地以上菩薩所具之自在力：(1)無分別自在，謂捨棄一切功用之行而得無功用法，於一切法遠離分別之想而得自在。(2)剎土自在，又作淨土自在。謂能自由生於各種國土而令諸國土清淨。(3)智自在，謂至第九善慧地即得無礙智，於說法教化任運自在。(4)業自在，謂至第十法雲地即無煩惱業縛，更無障礙。又自在王菩薩經卷上亦列有四種自在：(1)戒自在，謂由修行具足戒而諸戒具足，所願皆成。(2)神通自在，謂具足眼通、耳通等五通而所欲無礙。(3)智自在，謂具足陰智、性智等五智而無滯自在。(4)慧自在，謂修得義無礙智、法無礙智等四無礙智，能通曉諸法，詮釋經典之章句。　(三)五種自在，據大寶積經卷六十八遍淨天授記品所載：(1)壽命自在，謂菩薩雖已成就法身之慧命，了無生、死、夭、壽，然為度脫有情，遂以諸方便隨機示現長短壽命之相，而無有罣礙。(2)生自在，菩薩為度脫有情，以大悲心隨類受生，饒益一切，而去、住無礙。(3)業自在，菩薩萬行具足，悲智雙運，或現神通，或說妙法，或入禪定，或修苦行，所作之利他行業皆勝任無礙。(4)覺觀自在，覺，即粗心；觀，即細心。菩薩化導有情，雖有思惟，然遠離散亂，隨願度脫而平等無礙。　(四)八種自在，據北本涅槃經卷二十三所載，如來法身具足八自在，即：(1)能示現一身為多身，(2)示現一塵身而充滿大千世界，(3)大身輕舉遠到，(4)於一土而化現無數不同之身，(5)眼、耳、鼻、舌、身之功用互通，(6)得一切法而如無法想，(7)說一偈義而經無量劫，(8)身遍諸處而猶如虛空。　(五)十種自在，據舊華嚴經卷二十六「十地品」載：(1)命自在（梵 āyur-vaśitā），又作壽命自在、壽自在。謂菩薩於長劫中住持壽命，化益眾生無窮。(2)心自在（梵 ceto-vaśitā），謂出生阿僧祇三昧而入於深智。(3)財自在（梵 pariṣkāra-vaśitā），又作資具自在、眾聚自在、莊嚴自在、物自在。謂菩薩以大莊嚴來莊嚴一切國土。(4)業自在（梵 karma-vaśitā），謂菩薩於諸業得大自在，而隨時受報。(5)生自在（梵 upapatti-vaśitā），又作受生自在。謂菩薩自在受生於一切國土。(6)願自在（梵 praṇidhāna-vaśitā），謂菩薩隨所願於隨時隨處成就菩提。(7)信解自在（梵 adhimukti-vaśitā），又作解脫自在、信自在、勝解自在。謂菩薩於一切世界能見諸佛充滿。(8)如意自在（梵 ṛddhi-vaśitā），又作神力自在、神變自在。謂菩薩能示現一切大神變。(9)智自在（梵 jñāna-vaśitā），謂菩薩於念念中，示現覺悟如來之十力無所畏。(10)法自在（梵 dharma-vaśitā），謂菩薩示現無量無邊之法門。　行六波羅蜜可成就十種自在，即行法施、無畏施、財施，可順次成滿命自在、心自在、財自在；持戒行能成滿業自在、生自在；精進行能成滿願自在；忍辱、安受、通達等三忍行能成滿信解自在；靜慮行能成滿如意自在；般若行能成滿智自在、法自在。　十自在於諸經典中，其名稱與順序略異。如舊華嚴經卷三十九離世間品，列舉眾生自在、剎自在、法自在、身自在、願自在、境界自在、智自在、通自在、神力自在、力自在等十種自在，各自在中又分十種自在，遂成百種自在。〔新華嚴經卷三十八、卷五十三、法集經卷三、寶雨經卷四、梁譯攝大乘論卷下、顯揚聖教論卷八、華嚴經探玄記卷十七、華嚴經疏卷四十七〕

TRA THEO VẦN TRONG CÁC TỪ ĐIỂN

Hướng dẫn: Quý vị có thể nhập nguyên một từ để tìm xem tất cả những từ ngữ bắt đầu bằng từ đó. Ví dụ, nhập quyết để xem Quyết định tâm, Quyết định tạng luận, Quyết định tín v.v...

Mua sách qua Amazon sẽ được gửi đến tận nhà - trên toàn nước Mỹ, Canada, Âu châu và Úc châu.

XEM TRANG GIỚI THIỆU.

---

      

---