Từ điển thuật ngữ Phật học »» Đang xem mục từ: bồ đề đạt ma

---

KẾT QUẢ TRA TỪ

Từ điển Phật Quang

• bồ đề đạt ma
  
  (菩提達磨) (? - 535) Phạm: Bodhidharma, dịch ý là Đạo pháp. Cũng gọi Bồ đề đạt ma đa la, Đạt ma đa la, Bồ đề đa la. Phổ thông gọi là Đạt ma. Tổ thứ 28 của Ấn độ và là vị tổ đầu tiên của Thiền tông Trung quốc. Ngài là con thứ ba của vua nước Hương chí (có thuyết nói nước Bà la môn, nước Ba tư) thuộc Nam Thiên trúc, học đạo nơi tổ Bát nhã đa la, cùng với ngài Phật đại tiên được coi là hai học trò ưu tú của tổ Bát nhã đa la, sau 40 tuổi ngài được truyền áo bát. Niên hiệu Phổ thông năm đầu (520) đời Vũ đế nhà Lương (có thuyết nói năm cuối đời Nam triều Tống), ngài vượt biển đến huyện Phiên ngung thuộc Quảng châu, vua Vũ đế sai sứ đến rước ngài về kinh đô Kiến nghiệp (Nam kinh). Sau khi đàm đạo với Vũ đế, thấy không khế hợp, ngài bèn qua sông đến đất Ngụy, dừng lại ở chùa Thiếu lâm trên núi Tung sơn, ngồi thiền quay mặt vào vách, người thời bấy giờ không hiểu ý, gọi ngài là Bích quan Bà la môn (thầy Bà la môn nhìn vách). Thời ấy, có sư Thần quang ở Y lạc, xem hết các sách, được nghe tiếng về ngài, hâm mộ nhân cách cao thượng của ngài, sư đến cầu đạo. Và để tỏ lòng chí thành vì pháp, sư Thần quang liền chặt một cách tay. Tổ Đạt ma cảm kích trước tấm lòng cầu pháp cao quí ấy của sư nên truyền chân pháp an tâm phát hạnh, trao tâm ấn Thiền tông cho sư và đổi tên Thần quang làm Tuệ khả. Từ đó, chín năm đã trôi qua, tổ Đạt ma muốn trở về Ấn độ, mới đem chỗ sâu xa kín nhiệm của Thiền tông cùng với ca sa và kinh Lăng già 4 quyển dặn dò rồi trao phó cho sư Tuệ khả. Nhưng chưa bao lâu tổ đã nhập tịch và được an táng tại chùa Thượng lâm trên núi Hùng nhĩ. Hơn ba năm sau, khi sứ thần nước Ngụy là Tống vân đang vượt qua dẫy núi Thông lĩnh thì bỗng gặp tổ Đạt ma quảy một chiếc giầy đi về Ấn độ. Cuộc đời ngài có nhiều truyện thần kì, nhưng cũng khó phân biệt được thật giả. Về năm thị tịch của ngài có mấy thuyết: có thuyết bảo ngài tịch vào năm Đại thông thứ 2 (528) đời Lương, có thuyết nói ngài tịch vào niên hiệu Đại đồng năm đầu (535) hoặc năm Đại đồng thứ hai (536) đời Lương v.v... Vua Lương vũ đế tôn xưng ngài là Thánh trụ đại sư, vua Đại tông nhà Đường ban thụy hiệu là Viên giác đại sư, tên tháp là Không quán. Về các vị đệ tử của tổ Đạt ma thì ngoài sư Tuệ khả ra, còn có các vị khá nổi tiếng, như: Đạo dục, Tăng phó (có chỗ nói Đạo phó), Đàm lâm v.v... Về pháp Thiền của tổ Đạt ma, cứ theo sự khảo cứu các tư liệu đào được ở Đôn hoàng cho thấy, thì trong các tác phẩm lưu truyền học thuyết của tổ Đạt ma xưa nay, hình như chỉ có luận Nhị nhập tứ hành là luận chứa đựng tư tưởng chân chính của ngài. Luận này lấy pháp môn Bích quán làm trung tâm. Nhị nhập, chỉ cho hai phương pháp tu hành là Lí nhập và Hành nhập. Lí nhập thuộc về tư duy giáo lí, đòi hỏi bỏ giả về thực, nhận thức và giải quyết vấn đề. Hành nhập thuộc về thực hành giáo pháp, dạy người bỏ hết tình dục yêu ghét, thực hành lời đức Phật dạy. Đây tức là giáo nghĩa Thiền pháp kết hợp giữa lí luận và thực hành. Lại trong Lăng già sư tư kí Đạt ma truyện có chép cuốn sách nhan đề: Lược biện Đại thừa nhập đạo tứ hành (bàn sơ lược về bốn hành vào Đạo đại thừa) do đệ tử của tổ Đạt ma là sư Đàm lâm đem lời nói và việc làm của tổ gom thành một quyển. Ngoài ra, còn có Thích lăng già yếu nghĩa 1 quyển, cùng với Lược biện Đại thừa nhập đạo tứ hành nói trên cũng đều được gọi là Đạt ma luận, lưu hành rất rộng ở đương thời. Nay phổ thông cho những tác phẩm chứa đựng tư tưởng và học thuyết của tổ Bồ đề đạt ma gồm: Thiếu thất lục môn tập, Đạt ma hòa thượng tuyệt quán luận, Thích Bồ đề đạt ma vô tâm luận, Nam thiên trúc Bồ đề đạt ma thiền sư quán môn, Thiếu thất dật thư v.v... [X. Tục cao tăng truyện Q.16; Cảnh đức truyền đăng lục Q.3, Q.30; Truyền pháp chính tông kí Q.5; Nội chứng Phật pháp tương thừa mạch phổ; Tông kính lục Q.97; Truyền pháp chính tông luận Q.hạ; Tổ đình sự uyển Q.2, Q.5, Q.8; Cựu Đường thư liệt truyện 141 Thần tú truyện]. (xt. Nhị Nhập Tứ Hành).

TRA THEO VẦN TRONG CÁC TỪ ĐIỂN

Hướng dẫn: Quý vị có thể nhập nguyên một từ để tìm xem tất cả những từ ngữ bắt đầu bằng từ đó. Ví dụ, nhập quyết để xem Quyết định tâm, Quyết định tạng luận, Quyết định tín v.v...

Mua sách qua Amazon sẽ được gửi đến tận nhà - trên toàn nước Mỹ, Canada, Âu châu và Úc châu.

XEM TRANG GIỚI THIỆU.

---

      

---