Từ điển thuật ngữ Phật học »» Đang xem mục từ: La-hán 羅漢

---

KẾT QUẢ TRA TỪ

Từ điển Phật học Anh-Hán-Việt

• La-hán 羅漢
  
  [ja] ラカン rakan ||| luohan is the abbreviation of aluohan 阿羅漢, the Chinese transcription of the Sanskrit arhat, the name for those who achieve the highest realm of spiritual attainment in the practices of the so-called Lesser Vehicle (xiaosheng 小乘 ), tradition of Buddhism. Once this realm is reached, all vexation ceases, and one is released from the cycle of rebirth and enters nirvana. However, according to the Cheng weishi lun 成唯識論, a translation by the eminent monk Xuanzang 玄奘 (ca. 600-664) of the Vijñaptimātratā-siddhi-śāstra (659), the arhat has attained the realm of perfect understanding beyond learning reached in all three vehicles (Skt. yāna, Ch. sheng 乘): the śrāvaka (shengwen 聲聞), the pratyeka (pizhijia or yuanjue 縁覺), which comprise the Hinayana, and the Bodhisattva (pusa 菩薩), which comprises the Mahayana, the so-called Greater Vehicle (dasheng 大乘). Therefore, arhat is another name for Buddhahood as well as one of the ten appellations for the rulaifo (tathagata buddha 如來佛). [For Buddhist technical definitions, see under 阿羅漢] According to the earliest sutras, Śākyamuni originally had only four great arhats remain in the world to propagate the dharma, one for each of the four directions, east, west, north, and south, but later sutras gradually added to these until there were sixteen, most of whom still lacked specific names. It was not until the early Tang era when Xuanzang brought back sutras from India and translated the Nandimitrāvadāna (Fa zhuji 法住記) (654) that people first became acquainted with the names and exploits of the sixteen arhats. It was then that Chinese monks generally began to venerate the sixteen lohans 十六羅漢 and that pictures and statues representing them dressed in a wide variety of Chinese monks' attire appeared continuously and in great numbers all over China. For example, Wang Wei (701-761) is recorded to have painted forty-eight pictures of the sixteen lohans, and paintings of them by Lu Lengjia (active ca. 730-760) and others became famous throughout the Tang empire. Statues of the sixteen lohans made then for the Yanxiadong (Clouds and Mist Grotto) in Hangzhou were praised throughout subsequent ages. Beginning with the Song era, representations of the sixteen lohans gradually ceased to enjoy such popularity as a subject in Buddhist sculpture, but painters still often painted pictures of them through the end of the Ming era, including Li Gonglin (ca. 1049-1106), Liang Kai (early thirteenth century), Zhao Mengfu (1254-1322), and Chiu Ying (ca. 1494-ca. 1552). Beginning with the Five Dynasties era, veneration for lohans flourished, and in painting the number depicted increased to eighteen 十八羅漢. When Su Shi (1037-1101) was exiled to Hainan Island, he once saw a Shiba luohan tu (Picture of the Eighteen Lohans) by the Five Dynasties era painter Zhang Xuan (active ca. 890-930) of the Former Shu kingdom (907-925), which inspired him to compose a Shiba daluohan song (Hymn to the Eighteen Great Lohans). Later, at the Baolin si he saw another such painting, which prompted another composition, Zi Hainan gui guo Qingyuanxia Baolinsi jingzan Chanyue suohua shiba daluohan (Returning from Hainan, I Stopped by at Baolin Temple in the Qingyuan Gorge to Pay My Respects to The Eighteen Great Lohans¡¨ by the Monk Chanyue). Both of Su's compositions describe the appearance and provide the names of the eighteen lohans, with Qingyou 慶友 and Bintoulu 賓頭盧 the two additional figures. After this, the eighteen lohans became an increasingly popular subject in both sculpture and painting. At temples statues of them were placed on the east and west sides of Daxiong baodian where they served as guardians for figures of Śākyamuni or of the Past, Present, and Future Buddhas. Five Hundred Lohans 五百羅漢 is a collective name often mentioned in sutras, where it is sometimes identified with the five hundred bhikṣus (五百比丘) and the five hundred (shangshou). Many legends concerning the five hundred also exist, for example, in the Fahua jing Wubai dizi shoujipin (The Five Hundred Disciples Undergo vyākaraṇa 授記 [the Buddha's foretelling when each one shall Enter Nirvana]) section of the Fahuajing (Lotus Sutra), the Sheli fo wen jing, where it is told that after King Fushamiduolou destroys Buddhism, the Five Hundred Lohans reestablish it. The Fa zhuji records that each of the sixteen lohans is responsible for a certain territory of operations and that each has a staff of subordinates, five hundred lohans being the elementary unit. Also, it is said that after the parinirvāṇa of Śākyamuni, Mahākāśyapa 迦葉 together with five hundred lohans made the first collection of the scriptures at Rājagṛha 王舎城. At the time of King Aśoka, five hundred lohan monks and five hundred ordinary (凡夫, i. e. still unenlightened), monks assembled en masse to chant the Buddha's teachings. During the Fourth Council 第四結集 at the time of King Kaniṣka, five hundred lohans also assembled to compose the Da piposha lun 大毘婆沙論. "Five hundred" in such narratives surely stands for "several hundred" and does not signify a definite number. Also, none of these accounts provide individual names for the five hundred lohans. We know that it was during the Tang era that the five hundred lohans were first represented in China. According to the Wudai minghua buyi (Supplement to Famous Paintings of the Five Dynasties Era), the prominent Tang era sculptor Yang Huizhi made figures of the five hundred lohans for the Guang'ai si in Hunan prefecture, which is the earliest known occurrence of sculptures of the five hundred lohans in China. During the Five Dynasties era veneration of the five hundred lohans became very popular. For example, the King of the Wu-Yue state (907-978), Qian Liu, had bronze statutes of the five hundred lohans made for the Fangguang si on Mount Tiantai, and, in the first year of the Xiande era (954), Chan master Daoqian received permission from Qian Zhongyi, then King of Wu-Yue, to move sixteen statues of the Buddha¡'s disciples from the base of Thunder Peak Pagoda to the Jingci Temple and to have a Five Hundred Lohan Hall built there--both sites in Hangzhou, the Wu-Yue capital. In the second year of Yongxi era of the Northern Song (985?), statues of five hundred sixteen lohans were made and placed in the Shouchang Temple on Mount Tiantai. In fact, during the Northern Song era, veneration of the five hundred lohans became increasingly popular, and throughout China many temples had halls constructed to hold statues of them, sparing no expense. Grottos to contain groups of the five hundred also began to appear, for example, the one hundred sixty-eighth cave at Dazu, Sichuan, which comprises the Dafo an, where the central wall and two side walls had lohans carved all over them. However, these places where the five hundred lohans were represented all failed to provide names for them. According to an entry in the Baoke congbian, juan 15, in the guisi year of Dahe era (933?), Dade chongyi composed Wu Longxing si Chongfu yuan wubai luohan bei (Five Hundred Lohan Stele at the Longxing Temple, Chongfu Sub-temple, in Wu [Xuanzhou]), each identified with an individual name, but this stele did not survive. For a slightly later period, the Jinshixubian, juan 17, contains a copy of a stele inscribed in the fourth year of the Shaoxing era of the Southern Song (1134), which Gao Daosu, who was a yuanwailang in the gongbu, had composed by collecting all available Buddhist writings and abstracting from them the names of five hundred lohans. This stele was erected in the Qianming Temple at Jiangyin--the renowned Jiangyinjun Qianmingyuan luohan zunhao bei (Stone Inscription of the Venerable Names of Lohans at the Qianming Temple of Jiangyin Commandery). Although this is the earliest such record of the names of the lohans known in China, it is just a list of "venerable names" (zunhao)--no illustrations of the lohan figures themselves were engraved. However, from this time on, all temples that had five hundred lohan halls constructed and all painters who made pictures of them named the lohans according to this list. During the Chongzhen era of the Ming, Gao Chengyan had the Qianmingyuan luohan zunhao bei engraved again, and his son, Gao Youji, had it re-engraved a second time and copied into the Jiaxing zang, where it is contained in case (han) 43. However, it still only contains the names of the lohans. Still during the Southern Sung era, someone compiled a collection of illustrations and produced a wood block edition of a Luohan tulu (Catalogue of Pictures of Lohans)--the first known illustrated catalogue of the lohans. This work was reprinted from new wood blocks in the sixteenth year of the Chongzhen era (1643). Although no copies of this work now survive, it was reprinted again from a new set of wood blocks in the fifty-second year of the Qianlong era (1787)--the Qianming yuan wubaishiba aluohan tulu (Catalogue of Illustrations of the Five Hundred Eighteen Lohans From the Qianming Temple), under the direction of Abbot Dache, an eminent priest of the Qianlong era. The Qianming yuan or Luohan si is located in present-day Shifang district, Chongqing, Siquan. First built in the Song, it fell into disrepair during the Yuan and Ming era but was rebuilt in the seventeenth year of the Qianlong era (1752), and some time after that statues of the five hundred eighteen lohans were made, after the illustrations in the Ming edition of the Luohan tulu. The temple was destroyed during wartime Japanese air raids and was rebuilt in 1945, new statues filling the Lohan Hall once again. rahan (k); rakan (j); luohan (c);
  => Viết tắt chữ A-la-hán (c: aluohan 阿羅漢), phiên âm chữ Arhat từ tiếng Sanskrit. Chỉ cho những vị đã đạt đến mức độ tâm chứng cao nhất trong pháp tu tập của Tiểu thừa Phật giáo. Khi đạt đến cảnh giới nầy, mọi phiền não đều được tiêu trừ, không còn luân hồi sinh tử nữa. Tuy nhiên, theo Thành Duy thức luận (s: Vijñaptimātratā-siddhi-śāstra; c: Cheng weishi lun 成唯識論), do ngài Huyền Trang soạn năm 659, thì A-la-hán là bậc đã đạt được trí huệ viên mãn, vượt trên các hàng vô học trong Tam thừa: Thanh văn (s: śrāvaka; c: shengwen 聲聞), Bích chi (s: pratyeka; c: pizhijia) hoặc là Duyên giác (c: yuanjue 縁覺), thuộc Tiểu thừa; và Bồ-tát (s: Bodhisattva; c: pusa 菩薩), thuộc Đại thừa. Do vậy A-la-hán là một tên gọi khác của Phật quả cũng như là một trong 10 danh hiệu của Đức Phật (s: tathagata buddha; c: rulaifo ; Như Lai Phật 如來佛). Về chi tiết, xin xem mục từ A-la-hán 阿羅漢. Theo kinh điển nguyên thuỷ, Đức Phật Thích-ca Mâu-ni vốn chỉ có bốn vị Đại A-la-hán phát nguyện lưu lại thế gian để hoằng truyền Phật pháp, mỗi vị ở mỗi phương: đông, tây, nam, bắc. Nhưng các kinh điển về sau dần dần thêm vào cho đến 16 vị, phần lớn các vị ấy vẫn không có tên. Mãi cho đến đời Đường, khi ngài Huyền Trang thỉnh kinh ở Ấn Độ về và dịch cuốn Pháp trụ ký (c: Fa zhuji 法住記) vào năm 654, mọi người mới biết đến có 16 vị A-la-hán và danh tánh của từng vị. Từ đó chư tăng Trung Hoa mới bắt đầu thờ phụng 16 vị A-la-hán và tranh tượng vẽ hình các vị với nhiều dáng dấp với nhiều kiểu trang phục của tăng sĩ Trung Hoa xuất hiện khắp nơi. Chẳng hạn, tương truyền Vương Duy (c: Wang Wei ; 701-761) đã vẽ 48 bức tranh về 16 vị A-la-hán, và những bức tranh của Lu Lengjia, sống vào khoảng năm 730-760, đã trở nên nổi tiếng trong suốt đời Đường. Tượng tạc 16 vị A-la-hán ở Động Vân Hà (c: Yanxiadong ; e: Clouds and Mist Grotto), Hàng Châu đã được đánh giá rất cao cho đến ngày nay. Bắt đầu đời Tống, biểu tượng 16 vị A-la-hán dần dần không còn được ưa chuộng như hình tượng Phật, nhưng các hoạ sĩ vẫn còn vẽ tượng La-hán mãi cho đến cuối đời Minh, như các hoạ sĩ Li Gonglin (1049-1106), Liang Kai (trước thế kỷ thứ XIII), Zhao Mengfu (1254-1322), và Chiu Ying (khoảng từ 1494-1552). Bắt đầu thời Ngũ đại, sự thờ phụng tượng A-la-hán lại thịnh hành, việc minh hoạ lại gia tăng đến 18 vị A-la-hán. Khi n nhạc sĩ Su Shi (1037-1101) bị lưu đày ra đảo Hải Nam, lần đầu ông ta thấy tượng A-la-hán Shiba (tượng 18 vị A-la-hán) của hoạ sĩ Zhang Xuan sống khoảng chừng vào năm (890-930) thuộc đời tiền Chu (Former Shu kingdom, 907-925), thời Ngũ đại, đã tạo cảm hứng cho ông sáng tác khúc tán ca về 18 vị A-la-hán. Sau đó, tại chùa Bảo Lâm, ông ta lại thấy một bức tranh khác giống như vậy, đã thúc đẩy ông soạn một ca khúc khác (Từ Hải Nam trở về, tôi dừng chân ở chùa Bảo Lâm ở núi Qingyuan để đảnh lễ tượng 18 vị Đại A-la-hán của sư Chanyue), Cả hai ca khúc của Su Shi đều mô tả hành dáng và nêu ra danh tánh của các vị, có thêm vào 2 vị Khánh Hữu (Qingyou 慶友) và Tân Đầu Lư (Bintoulu 賓頭盧) thành 18 vị. Sau đó, 18 vị A-la-hán trở nên được yêu thích hơn trong điêu khắc và hội hoạ. Trong các chùa, tượng các vị được đặt phía đông và phía tây của Đại hùng bửu điện, nơi mà các vị được thể hiện làm người hộ pháp cho Đức Phật Thích Ca Mâu Ni hoặc là chư Phật quá khứ, hiện tại và vị lai. Năm trăm A-la-hán (Ngũ bách La-hán 五百羅漢) là một danh xưng tập hợp thường được đề cập trong kinh điển, có khi danh xưng nầy được đồng nhất với Năm trăm tỷ-khưu (Ngũ bách tỷ-khưu 五百比丘) và Năm trăm cư sĩ. Có nhiều truyền thuyết liên quan đến Năm trăm vị vẫn còn lưu truyền. Chẳng hạn, trong kinh Pháp Hoa, phẩm Ngũ bá đệ tử thọ ký, Đức Phật thọ ký cho 500 đệ tử sau khi họ nhập niết-bàn. Ttrong Sheli fo wen jing, có ghi lại rằng sau khi vua Fushamiduolou phá hoại Phật pháp, có 500 vị A-la-hán sẽ kiến lập lại. Cuốn Fa zhuji có ghi lại rằng cứ mỗi nhóm 16 vị A-la-hán sẽ chịu trách nhiệm ở một quốc độ, và mỗi nhóm đều có các đoàn tuỳ tùng, 500 A-la-hán trở nên một chỉnh thể cơ bản. Cũng vậy, tương truyền sau khi Đức Phật nhập niết-bàn, ngài Ma-ha Ca-diếp cùng với 500 vị A-la-hán tổ chức kết tập lần đầu tại thành Vương Xá (Rājagṛha 王舎城). Vào thời vua A-dục (Aśoka), 500 vị tăng đã chứng A-la-hán và 500 vị tăng chưa chứng quả đã họp lại để trùng tuyên lại giáo lý của Đức Phật. Lần kết tập thứ tư vào thời Vua Kaniṣka để kết tập Đại Tỳ-bà-sa Luận (c: Da piposha lun 大毘婆沙論). Con số 'năm trăm' trong những chuyện như vậy chắc chắn là biểu tượng cho con số 'vài trăm' và không biểu thị cho con số nhất định. Cũng thế, không có chi tiết nào trong những câu chuyện trên đưa ra được tên của từng vị A-la-hán. Chúng ta biết rằng chính vào đời Đường, Năm trăm A-la-hán lần đầu tiên được đề cập đến ở Trung Hoa. Theo Ngũ đại danh hoạ bổ ký (c: Wudai minghua buyi; e: Supplement to Famous Paintings of the Five Dynasties Era), điêu khắc gia nổi tiếng đời Đường là Yang Huizhi đã tạc tượng 500 vị A-la-hán cho chùa Guang'ai si ở Hồ Nam, đó là sự kiện điêu khắc được biết sớm nhất về tượng 500 vị A-la-hán ở Trung Hoa. Đến thời Ngũ đại, sự thờ phụng 500 vị A-la-hán trở nên phổ biến. Chẳng hạn, vua Qian Liu của nước Wu-Yue (907-978), đã thếp vàng tượng 500 vị A-la-hán cúng dường cho chùa Fangguang si trên núi Thiên Thai, và vào năm đầu tiên của triều đại Xiande (954), Thiền sư Daoqian nhận sắc chỉ của Qian Zhongyi, lúc ấy là vua nước Wu-Yue, dời 16 tượng các vị đệ tử của Đức Phật từ chùa Lôi Đảnh (Thunder Peak Pagoda) đến chùa Jingci và cho xây xây dựng Ngũ bách La hán điện ở đó- cả hai ngôi chùa nầy đều ở Hàng Châu, kinh đô của triều đại Wu-Yue. Vào năm thứ hai triều đại Yongxi của Bắc Tống (985?), tượng 500 vị A-la-hán được tạc xong và an trí ở chùa Shouchang trên núi Thiên Thai. Thật vậy, vào thời Bắc Tống, sự thờ phụng 500 vị A-la-hán trở nên phổ biến, khắp lãnh thổ Trung Hoa nhiều chùa và sảnh đường đã được kiến trúc để thờ tượng. Các hang động dùng để cất giữ quần tượng 500 vị A-la-hán bắt đầu phát sinh, chẳng hạn, 168 động tại Dazu, Sichuan bao gồm cả tượng Đại Phật Ấn (Dafo an). Nơi đây, các bức tường trung tâm và hai bên đều có khắc hình tượng của 500 vị A-la-hán. Tuy vậy, những nơi trưng bày 500 tượng A-la-hán đều không biết được danh tánh của từng vị. Theo một đề mục trong Baoke congbian, juan 15, vào năm (933?) niên hiệu Dahe, có bia 500 vị A-la-hán tại chùa Longxing, chi nhánh của chùa Chongfu, ở Wu [Xuanzhou], mỗi bia đều có ghi rõ tên của từng vị, nhưng nay bia này không còn nữa. Vào ít lâu sau, thời kỳ Jinshixubian, juan 17, có được bản sao của một tấm bia khắc vào năm thứ 14 niên hiệu Shaoxing của triều đại Nam Tống (1134), trong đó, Gao Daosu, đã soạn ra bằng cách tập hợp lại những bản kinh Phật thông dụng và tóm tắt lại thành tên 500 vị A-la-hán. Bia nầy được dựng tại chùa Qianming ở Jiangyin. Mặc dù đây là ghi chép sớm nhất về tên của 500 vị A-la-hán ở Trung Hoa, nhưng đó chỉ là 'tôn hiệu' (zunhao)—chưa phải là sự minh hoạ theo hình dáng của chính từng vị như đã được khắc vẽ. Tuy vậy, từ đó trở đi, khi các chùa kiến trúc điện thờ tượng 500 vị A-la-hán, thì các hoạ sĩ đều khắc tên các vị theo danh sách trong bia nầy. Qua thơì kỳ Chongzhen của nhà Minh, Gao Chengyan lại thuê khắc bia ghi tên 500 vị A-la-hán dựng tại chùa Qianming ở Jiangyin, rồi Gao Youji, con trai ông ta, lại nhờ người khắc bia ấy lần thứ hai và chép sang Jiaxing zang, nơi đây bia còn giữ được nguyên trạng. Tuy nhiên, nay chỉ còn tên của các vị A-la-hán. Mãi cho đến thời Nam Tống, có vài người sưu tập các minh hoạ và cho ra đời bản in gỗ Bộ tranh tượng A-la-hán—đây là bộ minh hoạ các vị A-la-hán đầu tiên được biết đến. Công trình nầy được in lại từ bản gỗ mới vào thế kỷ thứ 16 thời kỳ Chongzhen (1643). Mặc dù nay không còn bản sao các tác phẩm nầy, nhưng nó lại được in lại vào năm thứ 52 thời Càn Long (Qianlong; 1787)–Bộ minh hoạ 518 vị A-la-hán chùa Qianming, dưới sự trông coi của sư trú trì Dache, một vị cao tăng vào thời Càn Long. La-hán tự hay là Qianming yuan được dựng lên ở Shifang, Chongqing, Siquan vẫn còn đến ngày nay. Chùa đầu tiên được xây vào đời Tống, bị đổ nát vào thời Nguyên và Minh rồi được trùng tu vào năm thứ 17 thời Càn Long (1752), và một thời gian sau, 518 tượng A-la-hán được tạc xong, và sau đó là Bộ minh hoạ vào đời Minh. Ngôi chùa bị phá huỷ vì bom của máy bay Nhật trong thời chiến tranh, sau đó lại được trùng tu năm 1945, các tượng A-la-hán mới một lần nữa lại hiện diện đầy đủ trong La-hán đường.

TRA THEO VẦN TRONG CÁC TỪ ĐIỂN

Hướng dẫn: Quý vị có thể nhập nguyên một từ để tìm xem tất cả những từ ngữ bắt đầu bằng từ đó. Ví dụ, nhập quyết để xem Quyết định tâm, Quyết định tạng luận, Quyết định tín v.v...

Mua sách qua Amazon sẽ được gửi đến tận nhà - trên toàn nước Mỹ, Canada, Âu châu và Úc châu.

XEM TRANG GIỚI THIỆU.

---

      

---