phi hữu tưởng phi vô tưởng luận:

(非有想非無想論) Cũng gọi Bát chủng phi hữu tưởng phi vô tưởng luận, Bát phi hữu tưởng phi vô tưởng. Kiến giải chấp trước chẳng phải có tưởng chẳng phải không có tưởng và cho rằng sau khi người ta chết cũng như thế. Đây là 1 loại thường kiến sinh khởi do chấp trước đời vị lai, là 1 trong 62 kiến chấp của ngoại đạo ở Ấn độ đời xưa, chia ra 2 loại Tứ cú: 1. Tứ cú đối nhau giữa sắc và vô sắc. a) Hữu sắc phi hữu tưởng phi vô tưởng (Có sắc, chẳng phải có tưởng chẳng phải không tưởng), cũng gọi: Ngã hữu sắc tử hậu phi hữu tưởng phi vô tưởng (Ta có sắc, sau khi chết chẳng phải có tưởng chẳng phải không tưởng). b) Vô sắc phi hữu tưởng phi vô tưởng, cũng gọi Ngã vô sắc tử hậu phi hữu tưởng phi vô tưởng. c) Diệc hữu sắc diệc vô sắc phi hữu tưởng phi vô tưởng (Cũng có sắc cũng không sắc chẳng phải có tưởng chẳng phải không tưởng), cũng gọi Ngã diệc hữu sắc diệc vô sắc tử hậu phi hữu tưởng phi vô tưởng. d) Phi hữu sắc phi vô sắc phi hữu tưởng phi vô tưởng, cũng gọi Ngã phi hữu sắc phi vô sắc tử hậu phi hữu tưởng phi vô tưởng. Đây là sự nhiễm trước của người đã xa lìa cõi Vô sở hữu, họ chấp trước các uẩn vô sắc của cõi Phi tưởng phi phi tưởng làm ta, hoặc ta và sắc hòa hợp mà chấp trước ta là hữu sắc. Vì định tưởng mà họ đang ở trong không rõ ràng, nên chấp trước như ta hiện tại đang ở trong phi hữu tưởng vô tưởng thì sau khi ta chết cũng như thế. 2. Tứ cú đối nhau giữa biên và vô biên. a) Hữu biên phi hữu tưởng phi vô tưởng, cũng gọi Ngã hữu biên phi hữu tử hậu phi hữu tưởng phi vô tưởng. b) Vô biên phi hữu tưởng phi vô tưởng, cũng gọi Ngã vô biên tử hậu phi hữu tưởng phi vô tưởng. c) Diệc hữu biên diệc vô biên phi hữu tưởng phi vô tưởng, cũng gọi Ngã diệc hữu biên diệc vô biên tử hậu phi hữu tưởng phi vô tưởng. d) Phi hữu biên phi vô biên phi hữu tưởng phi vô tưởng, cũng gọi Ngã phi hữu biên phi vô biên tử hậu phi hữu tưởng phi vô tưởng. Đây là sự nhiễm trước của người đã được định ở cõi Phi tưởng phi phi tưởng xứ, họ chấp trước uẩn vô sắc là ta, thời gian nhập định rất ngắn mà lấy 1 uẩn làm đối tượng duyên theo, gọi là Hữu biên; thời gian nhập định lâu dài mà lấy 4 uẩn làm đối tượng duyên theo, gọi là Vô biên. Định tưởng mà họ vào không rõ ràng, nên chấp trước như ta hiện tại ở phi hữu tưởng phi vô tưởng thì sau khi chết cũng như thế. [X. kinh Phạm động trong Trường a hàm Q.14; luận Đại tì bà sa Q.199; luận Du già sư địa Q.6]. (xt. Lục Thập Nhị Kiến).