thập lục tiểu địa ngục:

(十六小地獄) Cũng gọi Thập lục du tăng địa ngục. Chỉ cho 16 địa ngục nhỏ phụ thuộc 8 địa ngục lớn (Bát nhiệt địa ngục). Về tên gọi của 16 địa ngục nhỏ này, các kinh nói không giống nhau. Theo luận Đại trí độ quyển 16 thì Thập lục tiểu địa ngục là chỉ cho 8 địa ngục Hàn băng và 8 địa ngục Viêm hỏa. Tám địa ngục Hàn băng là: Át phù đà, Ni la phù đà, A la la, A bà bà,, Hầu hầu, Âu ba la, Ba đầu ma và Ma ha ba đầu ma. Tám địa ngục Viêm hỏa là: Thán khanh, Phí thỉ, Thiêu lâm, Kiếm lâm, Đao đạo, Kiếm lạt lâm, Hàm hà và Đồng quyết. Cứ theo Kinh luật dị tướng quyển 49 và Chư kinh yếu tập quyển 18 thì Bát hàn, Bát nhiệt địa ngục, mỗi ngục có 4 cửa, mỗi cửa đều có 4 ngục, cộng chung là 16 ngục, chúng sinh theo thứ tự lần lượt chịu khổ qua các địa ngục này và cứ mỗi lần bị chuyển từ địa ngục này đến địa ngục khác thì nỗi khổ lại càng tăng thêm, vì thế gọi là Thập lục du tăng địa ngục. Mười sáu ngục ấy là:1. Hắc sa địa ngục: Địa ngục cát đen. Nghĩa là địa ngục có gió nóng thổi cát đen nóng, cát dính vào mình, làm cho da xương cháy bỏng, người tội chịu khổ trong một thời gian lâu dài mới ra khỏi ngục này để bị chuyển đến địa ngục Phí thỉ. 2. Phí thỉ địa ngục: Địa ngục phân nóng. Nghĩa là địa ngục có những cục phân (cứt) sắt nóng tự nhiên đầy ắp ở trước mặt người tội, quỉ tốt rượt đuổi bức bách, bắt họ phải ôm lấy những cục phân ấy, khiến thân thể tay chân đều bị đốt cháy, rồi lại nhét những cục phân ấy vào miệng người tội, suốt từ cổ họng cho đến bụng đều bị cháy bỏng. Lại có những con trùng mỏ sắt ăn từ thịt cho đến xương tủy, đau đớn, khổ sở vô cùng. Người tội chịu khổ như thế trong một thời gian dài rồi mới ra khỏi ngục này để lại bị chuyển đến địa ngục Thiết đinh. 3. Thiết đinh địa ngục: Địa ngục đinh sắt. Nghĩa là địa ngục trong đó ngục tốt đè người tội nằm trên giường sắt nóng, kéo dang tay chân, rồi đóng 500 cây đinh cùng khắp thân thể, đau đớn, khổ sở vô cùng. Người tội chịu khổ như thế trong một thời gian dài rồi mới ra khỏi ngục này để lại bị chuyển đến địa ngục Cơ ngã. 4. Cơ ngã địa ngục: Địa ngục đói. Nghĩa là ngục tốt lấy những viên sắt nóng bỏ vào miệng người tội, từ môi và lưỡi suốt đến bụng người tội đều bị cháy bỏng, đau đớn khổ sở vô cùng. Chịu khổ như thế trong một thời gian dài rồi người tội mới ra khỏi ngục này để lại bị chuyển đến địa ngục Khát. 5. Khát địa ngục: Trong ngục này, ngục tốt lấy nước đồng sôi rót vào miệng người tội, suốt từ cổ họng cho đến bụng đều bị cháy bỏng, đau đớn vô cùng. Người tội chịu khổ như thế trong một thời gian dài rồi mới ra khỏi nơi này để lại bị chuyển đến địa ngục Nhất đồng hoạch. 6. Nhất đồng hoạch địa ngục: Địa ngục có một vạc nước đồng sôi. Nghĩa là trong địa ngục này, ngục tốt bắt các người tội ném vào cái vạc nước đồng đang sôi, người tội chìm nổi vòng quanh theo với nước sôi trào, thân thể rữa nát. Chịu khổ như thế trong một thời gian dài rồi người tội mới ra khỏi ngục này để lại bị chuyển đến địa ngục Đa đồng hoạch. 7. Đa đồng hoạch địa ngục: Địa ngục có nhiều vạc nước đồng sôi. Trong địa ngục này, ngục tốt bắt người tội ném vào vạc nước đồng sôi, toàn thân nhừ nát, lại dùng móc sắt móc lấy người tội đem bỏ vào vạc đồng sôi khác, chịu khổ như thế trongmột thời gian dài rồi người tội mới ra khỏi ngục để lại được chuyển đến địa ngục Thạch ma. 8. Thạch ma địa ngục: Địa ngục đá xay. Nghĩa là ở địa ngục này, ngục tốt bắt người tội đặt trên một tảng đá nóng, dang chân tay ra, rồi lấy một tảng đá nóng lớn đè lên thân người tội, xay đi xay lại, thịt xương tan nát, đau đớn vô cùng, chịu khổ như thế trong một thời gian dài rồi người tội mới ra khỏi ngục để lại bị chuyển đến địa ngục Nùng huyết. 9. Nùng huyết địa ngục: Địa ngục máu mủ. Nghĩa là trong địa ngục này, người tội phải chạy từ đông sang tây trong máu mủ sôi trào, toàn thân cháy phỏng, khiến đầu mặt nát nhừ, lại vốc lấy máu mà ăn, suốt từ cổ họng đến bụng đều bị cháy bỏng. Chịu khổ như thế trong một thời gian dài, người tội mới ra khỏi ngục này để lại bị chuyển đến địa ngục Lượng hỏa. 10. Lượng hỏa địa ngục: Địa ngục đong lường đống lửa. Nghĩa là địa ngục này lửa bóc cháy bừng bừng, ngục tốt bức ép người tội tay cầm đấu bằng sắt đong lường đống lửa đang cháy hừng hực, lửa đốt khắp thân người tội. Chịu khổ như thế trong một thời gian dài họ mới ra khỏi ngục này để lại bị chuyển đến địa ngục Khôi hà. 11. Khôi hà địa ngục: Địa ngục sông tro. Ngục này mỗi bề rộng 500 do tuần, trong đó có dòng sông tro sôi sục, mùi hôi hám bốc lên, các đợt sóng cuồn cuộn vỗ vào nhau, phát ra tiếng ào ào đáng sợ, từ đáy sông lên đến mặt sông, gai sắt ngổn ngang, trên bờ sông thì có rừng gươm, cành lá hoa quả của các cây rừng đều là đao kiếm. Người tội bị ném xuống sông, nổi chìm theo các đợt sóng giữa dòng nước cuốn, gai sắt đâm khắp mình, đau đớn muôn bề; người tội ra khỏi sông, bước lên bờ thì bị các cây gươm sắc đâm chém, thân thể nát bấy, lại có chó sói chạy đến cắn xé người tội. Tội nhân leo lên cây gươm thì dao gươm đâm xuống, khi tuột xuống thì đao kiếm đâm ngược lên. Người tội bám vào cây thì đứt tay, đạp xuống cây thì chân đứt, da thịt rơi ra tứ tung, gân mạch thì liền nhau; lại có chim mỏ sắt mổ vào đầu để moi lấy não ăn. Sau đó, người tội lại bị ném xuống sông tro, bị các gai sắt đâm, da thịt tan nát, máu me lênh láng, chỉ còn xương trắng nổi trôi theo dòng nước, trận gió lạnh buốt thổi đến, người tội liền đứng dậy, rồi do nghiệp đời trước dắt dẫn, chợt đến địa ngục Thiết hoàn. 12. Thiết hoàn địa ngục: Địa ngục viên sắt. Ở đây, ngục tốt bắt người tội nắm lấy các viên sắt nóng, tay chân nhừ nát, khắp mình lửa cháy. Chịu khổ như thế trong một thời gian dài rồi người tội mới ra khỏi ngục này để lại bị chuyển đến địa ngục Cân phủ.13. Cân phủ địa ngục: Địa ngục búa sắt. Ngục tốt bắt người tội nằm trên giường sắt nóng, rồi dùng búa sắt nóng chặt đứt chân tay, tai, mũi, thân thể của người tội, đau đớn vô cùng. Chịu khổ như thế trong một thời gian dài rồi người tội lại bị chuyển đến địa ngục Sài lang. 14. Sài lang địa ngục: Địa ngục chó sói. Nghĩa là trong địa ngục này có đàn chó sói đua nhau chạy đến cắn xé người tội, làm cho xương thịt vung vãi, máu me lênh láng, đau khổ muôn vàn. Sau một thời gian lâu, người tội được cho ra khỏi ngục này để chuyển đến địa ngục Kiếm thụ.15. Kiếm thụ địa ngục: Địa ngục cây gươm. Nghĩa là những tội nhân bị đưa vào rừng gươm, gió dữ bắt đầu thổi, lá cây gươm rơi rụng trên thân tội nhân, đầu mặt, thân thể bị đứt nát, lại có chim mỏ sắt mổ vào 2 mắt người tội đau đớn vô lượng. Chịu khổ như thế lâu rồi người tội mới ra khỏi ngục này để lại bị chuyển đến địa ngục Hàn băng. 16. Hàn băng địa ngục: Địa ngục giá buốt. Nghĩa là trong địa ngục này có những trận gió giá buốt thổi trên thân tội nhân khiến cho toàn thân lạnh cóng, da thịt nứt nẻ, khổ sở kêu gào, sau đó mệnh chung. Những chúng sinh tạo các nghiệp cực ác, sau khi chết, phải đọa vào 16 địa ngục trên đây để chịu quả báo. [X. kinh Trường a hàm Q.19; kinh Tăng nhất a hàm Q.36; kinh Chính pháp niệm xứ Q.5; phẩm Nê lê trong kinh Đại lâu thán Q.2]. (xt. Địa Ngục).