Đại từ điển Phật Quang »» Đang xem mục từ: thập lục đặc thắng

thập lục đặc thắng:

(十六特勝) Cũng gọi Thập lục thắng hạnh. Chỉ cho 16 pháp quán rất thù thắng thuộc Sổ tức quán. Sổ tức quán là phương pháp theo dõi và đếm hơi thở ra vào để tập trung tư tưởng khiến tâm không tán loạn. Về nội dung, thứ tự và giải thích thì các kinh luận nói có khác nhau. Luận Thành thực quyển 14 nêu 16 pháp và giải thích như sau: 1. Niệm tức đoản: Nếu tâm thô tạp tán loạn thì hơi thở ngắn, lúc này cần tập trung niệm thì ý thức sẽ phân biệt rõ ràng hơi thở. 2. Niệm tức trường: Như phần Niệm tức đoản vừa nói, nếu tâm quán vi tế thì hơi thở cũng dài. 3. Niệm tức biến thân:Biết nhục thân là không, quán tưởng hơi thở lan tỏa toàn thân.4. Trừ thân hành: Ngưng mọi hành vi của thân thể để tâm được yên tĩnh, dứt bỏ hơi thở thô tạp. 5. Giác hỉ: Tâm được hoan hỉ. 6. Giác lạc: Thân được an lạc. 7. Giác tâm hành: Cảnh giác mối họa từ tâm hỉ có thể sinh tâm tham. 8. Trừ tâm hành: Diệt tâm tham, trừ những cảm giác thô tạp. 9. Giác tâm: Biết rõ tâm không hôn rầm, không xao động. 10. Linh tâm hỉ: Tâm hôn trầm thì làm cho phấn chấn và sinh hoan hỉ. 11. Linh tâm nhiếp: Tâm xao động thì thu nhiếp về trạng thái tĩnh lặng. 12. Linh tâm giải thoát: Lìa bỏ tâm xao động và hôn trầm để được giải thoát. 13. Vô thường hành: Biết tâm vắng lặng, tất cả là vô thường. 14. Đoạn hành: Biết vô thường để dứt trừ phiền não. 15. Li hành: Đoạn phiền não, sinh tâm chán lìa. 16. Diệt hành: Chán lìa để được tất cả diệt.Pháp giới thứ đệ quyển thượng thì liệt kê Thập lục đặc thắng là: Biết hít vào, biết thở ra, biết hơi thở dài ngắn, biết hơi thở lan khắp thân, ngưng mọi hành vi của thân, cảm nhận mừng, cảm nhận vui, cảm nhận các tâm hành, tâm hoan hỉ, tâm thu nhiếp, tâm giải thoát, quán vô thường, quán tan ra, quán lìa dục, quán diệt và quán xả bỏ. [X. luận Đại tì bà sa Q.26; luận Du già sư địa Q.27].