tha lợi lợi tha:

(他利利他) Người lợi lợi người. Tức làm lợi cho người có 2 ý nghĩa sâu xa là người lợi và lợi người khác nhau. Luận Tịnh độ của ngài Thế thân (Đại 26, 233 thượng) nói: Bồ tát tu hạnh 5 môn như thực, lợi mình lợi người, mau được Vô thượng chính đẳng chính giác. Vãng sinh luận chú quyển hạ của ngài Đàm loan (Đại 40, 843 hạ) giải thích: Tu hạnh 5 môn để thành tựu việc lợi mình lợi người, nhưng xét tìm đến gốc nguồn của việc này thì đức Phật A di đà là tăng thượng duyên. Bàn về tha lợi và lợi tha thì có 2 phương diện. Nếu đứng về phương diện Phật mà bàn thì nên nói là lợi tha; còn đứng về phía chúng sinh mà bàn thì nên nói là tha lợi. Bởi vì 4 môn trước của 5 môn công đức nói trong luận Tịnh độ mục đích là nêu bày pháp môn tự lợi của chúng sinh; thuộc về công đức Nhập; còn môn thứ 5 thì nêu bày pháp môn lợi tha, tức sau khi đã vãng sinh Tịnh độ thì nên trở lại thế giới Sa bà để cứu độ những chúng sinh khổ não, đây là thành tựu hạnh lợi tha, thuộc về công đức Xuất. Ngài Đàm loan căn cứ vào đây mà nói rằng sở dĩ chúng sinh thành tựu hạnh tự lợi, lợi tha đều là nhờ vào việc lấy bản nguyện của đức Phật A di đà làm tăng thượng duyên. Bởi thế biết sự lợi tha của chúng sinh và sự lợi tha rộng lớn của Phật A di đà có khác nhau. Do đó, để phân biệt mới gọi sự lợi tha của chúng sinh là Tha lợi, còn sự lợi tha của đức Phật A di đà thì gọi là Lợi tha. Văn trong luận Tịnh độ nêu trên, không nói Tự lợi, tha lợi mà nói Tự lợi lợi tha. Tha lợi lấy việc chúng sinh được lợi ích làm chính, sức của người thực thi khó hiển bày; còn nói Lợi tha thì nói rõ việc làm lợi ích chúng sinh mà hiển bày sức của người thực thi, trong đó cũng bao hàm sức từ bi của Phật. Tịnh độ chân tông của Nhật bản lấy đây làm 1 trong các luận đề tông thừa của mình. [X. Vãng sinh luận chú kí Q.5; Luận chú phục tông kí Q.6]. (xt. Ngũ Niệm Môn).