tam thập tam thân:

(三十三身) Cũng gọi Tam thập tam ứng hóa thân. Chỉ cho 33 loại hóa thân mà bồ tát Quán thế âm thị hiện trong Tam muội để nhiếp thủ và làm lợi ích cho khắp cả chúng sinh. Ba mươi ba thân này được nói trong phẩm Quán thế âm bồ tát phổ môn kinh Pháp hoa, thứ tự như sau: 1. Thân Phật. 2. Thân Bích chiphật. 3. Thân Thanh văn. 4. Thân Phạm vương. 5. Thân Đế thích. 6. Thân Tự tại thiên. 7. Thân Đại tự tại thiên. 8. Thân Thiên đại tướng quân. 9. Thân Tì sa môn thiên. 10. Thân Tiểu vương. 11. Thân Trưởng giả. 12. Thân Cư sĩ. 13. Thân Tể quan. 14. Thân Bà la môn. 15. Thân Tỉ khưu. 16. Thân Tỉ khưu ni. 17. Thân Ưu bà tắc. 18. Thân Ưu bà di. 19. Thân Trưởng giả phụ nữ. 20. ThânCư sĩ phụ nữ. 21. Thân Tể quan phụ nữ. 22. Thân Bà la môn phụ nữ. 23. Thân Đồng nam. 24. Thân Đồng nữ. 25. Thân Trời. 26. Thân Rồng. 27. Thân Dạ xoa. 28. Thân Càn thát bà. 29. Thân A tu la. 30. Thân Ca lâu la. 31. Thân Khẩn na la. 32. Thân Ma hầu la già. 33. Thân Chấp Kim cương. Trong Bổ đà lạc hải hội vô thượng kí, 4 thân phụ nữ: Trưởng giả phụ nữ, Cư sĩ phụ nữ, Tể quan phụ nữ, Bà la môn phụ nữ được thay bằng 4 thân: Thân người, thân phi nhân, thân phụ nữ và thân đồng mục thiên nữ. Trong kinh Đại Phật đính thủ lăng nghiêm quyển 6 thì không có 7 thân sau đây: Thân Tì sa môn thiên, thân Trưởng giả phụ nữ, thân Cư sĩ phụ nữ, thân Tể quan phụ nữ, thân Bà la môn phụ nữ, thân Ca lâu la và thân Chấp kim cương, nhưng lại thêm 5 thân: Thân Tứ thiên vương, thân Tứ thiên vương quốc thái tử, thân Nữ chủ, thân người và thân Phi nhân, rồi lại chia thân Bích chi phật làm 2 thân là thân Độc giác và thân Duyên giác. Còn trong kinh Pháp hoa tiếng Phạm và tiếng Tây tạng thì chỉ nêu có 16 thân. Lại nữa, phẩm Diệu âm bồ tát trong kinh Pháp hoa quyển 7 cũng nói bồ tát Diệu âm có 36 ứng thân, nhưng bản tiếng Phạm và tiếng Tây tạng đều chỉ nói có 33 thân. [X. kinh Đại tát già ni kiền tử sở thuyết Q.10; Quán âm nghĩa sớ Q.hạ; Pháp hoa huyền luận Q.10; Pháp hoa nghĩa sớ Q.12]. (xt. Tam Thập Nhị Ứng).