thủ ấn:

(手印) Cũng gọi Ấn khế, Ấn tướng, Mật ấn. Chỉ cho ấn khế được kết bằng các ngón tay.Ấn (Phạm:Mudrà;Pàli:Muddà; Hán âm: Mẫu đà la) nghĩa là kí hiệu, biểu thị qui phạm của giáo nghĩa, như Nhất pháp ấn, Tam pháp ấn. Bốn loại Mạn đồ la của Mật giáo gọi là Tứ trí ấn, đó là: Đại trí ấn (chỉ cho hình tượng của Phật, Bồ tát), Tam ma da trí ấn(biểu thị vật cầm hoặc hình dáng tay kết ấn của Phật và Bồ tát), Pháp trí ấn(biểu thị văn tự hình dung đức hạnh của Phật và Bồ tát), Yết ma trí ấn(biểu thị trí dụng tự lợi lợi tha của Phật và Bồ tát). Đây là dùng các khí vật cụ thể, hoặc tư thế tay kết ấn để biểu đạt cảnh giới chứng ngộ của Phật, Bồ tát. Ấn có hai loại Hữu tướng và Vô tướng khác nhau. Ấn Hữu tướng được biểu trưng bằng màu sắc, hình dáng, tư thái...; còn ấn Vô tướng thì không biểu trưng bằng màu sắc, hình dáng, tư thái... mà là ở chỗ thể hội được ý nghĩa chân thực. Nói chung, tất cả động tác như để chân xuống, giơ tay lên...đều là Vô tướng ấn. Thủ ấn có rất nhiều chủng loại. Phẩm Mật ấn trong kinh Đại nhật cho rằng 12 hợp chưởng(kiểu ấn chắp tay)và 6 thứ quyền(kiểu ấn nắm tay) là những Thủ ấn cơ bản(6 thứ quyền là Kim cương quyền, Liên hoa quyền, Nội phược quyền, Ngoại phược quyền, Nhưlai quyền và Phẫn nộ quyền). Vì người tu hành kết thủ ấn thì cảm nhận được uy lực của Phật, Bồ Tát và cùng với các Ngài trở thành một thể, cho nên lúc kết ấn, giải ấn cần phải cung kính, trân trọng và xin thầy đích thân trao cho. Hai tay(nhật nguyệt chưởng, nhị vũ)và 10 ngón tay kết thủ ấn đều bao hàm ý nghĩa khác nhau. Tay trái, tay phải lần lượt tượng trưng cho chỉ quán(tay trái là chỉ, tay phải là quán), định tuệ, quyền thực, từ bi..., từ ngón út đến ngón cái theo thứ tự biểu thị sắc, thụ, tưởng, hành, thức, hoặc địa, thủy, hỏa, phong, không. Thủ ấn đại biểu cho Phật là Trí quyền ấn của Đại nhật thuộc Kim cương giới; còn Thai tạng giới thì dùng Pháp giới định ấn của Đại nhật, Lực đoan định ấn của Di đà để tượng trưng cho Ngũ cổ ấn của Ngũ trí, Ngũ Phật. Ngoài ra còn có các ấn khác như Thí vô úy ấn, Dữ nguyện ấn, Xúc địa ấn... Hoa sen của bồ tát Quán âm, kiếm sắc của bồ tát Văn thù cho đến cây gậy mang đầu người của Diệm ma pháp vương... đều là Khế ấn cả. Lại nữa, người mới vào Mật giáo, trước hết phải học tập 18 đạo Khế ấn. (xt. Ấn Tướng).