Chim Việt Cành Nam           [ Trở Vá»   ]            [ Trang chủ ]         [ Tác giả ]                           [ PDF ]

THUà THUà TRUYỆN
ç¿   ç¿   傳
Nguyên tác     :  Tiá»…n Äăng Tân Thoại
Tác giả           :   Cù Há»±u
Bản dịch của  :   Phạm Xuân Hy
Thuý Thuý há» LÆ°u, là con gái má»™t gia đình ở Hoài An, từ nhá» thông minh dÄ©nh ngá»™, Ä‘á»c được Thi, ThÆ°, cha mẹ vì thế không nỡ ngăn cản chí hÆ°á»›ng của con, nên cho nàng đến trÆ°á»ng theo há»c.

Äồng môn vá»›i Thuý, có ngÆ°á»i con trai há» Kim, tá»± là Äịnh, cùng tuổi vá»›i nàng, trông vừa tuấn nhã  lại thông minh. Các bạn đồng môn thÆ°á»ng bảo đùa :

- Cùng tuổi với nhau sau sẽ thành vợ chồng.

Tuy không nói ra, nhÆ°ng cả hai trong lòng Ä‘á»u  thầm  nguyện được nhÆ° vậy.

Kim từng làm một bài thơ tặng nàng và được nàng làm thơ hoạ lại.

Rồi thá»i gian thấm thoát thoi Ä‘Æ°a, Thuý Thuý đã đến tuổi trưởng thành,cập kê đôi tám, nghỉ há»c ở nhà.Cha mẹ nàng bàn định tìm ngÆ°á»i mai mối. NhÆ°ng nàng không chịu, buồn rầu bi phẫn, khóc lóc bá» cả ăn uống.

Cật há»i thá»±c tình, má»›i đầu nàng không chịu nói, lâu dần thổ lá»™ :

- Nếu nhÆ° vậy, xin cho con được kết hôn vá»›i chàng Kim ở ngõ Tây, vì lòng con đã thầm gá»­i gấm theo chàng. Bằng không, con chỉ có má»™t con Ä‘Æ°á»ng là chết mà thôi, quyết không lấy ngÆ°á»i khác !

Cha mẹ nàng bất đắc dÄ©, đành chiá»u theo.

Song le, gia đình Thuý Thuý thì giầu sang phú quý, còn nhà Kim Äịnh thì bần hàn nghèo khổ, dầu chàng thông minh tuấn nhã, nhÆ°ng không môn đăng há»™ đối. Chừng ngÆ°á»i mai mối đến nhà Kim dạm há»i, qủa nhiên nhà Kim lấy lý do gia cảnh nghèo khổ để từ chối, tá»± hổ thẹn không dám nhận.

NgÆ°á»i mai mối bàn vá»›i cha mẹ Kim rằng :

- LÆ°u tiểu thÆ°, ý đã muốn cùng Kim công tá»­ kết nghÄ©a đá vàng, song thân nàng cÅ©ng đồng lòng, nay lấy lẽ bần túng mà tạ tuyệt, e phụ cái bụng chí thành của tiểu thÆ° chăng, mà lại làm mất duyên may phận đẹp của đôi lứa, chi bằng ông bà viết mấy lá»i nhÆ° sau :

"Con trai nhà chúng tôi, gia cảnh bần hàn, nhưng cũng biết được đôi chút lễ nghĩa thi thư, từ lâu đã quen nghèo túng, như quả bắt nộp sính lễ, giá trang, thì sợ rằng không có khả năng đáp ứng nổi."

NhÆ° thế, ắt cha mẹ Thuý Thuý vì thÆ°Æ¡ng con, tất sẽ không đòi há»i gì. Gia đình Kim nghe ngÆ°á»i mai mối bàn nhÆ° vậy, bèn làm theo.

NgÆ°á»i mai mối lại Ä‘em ý kiến bên nhà Kim thông báo cho cha mẹ Thuý Thuý biết. Qủa nhiên, cha mẹ Thuý Thuý bảo vá»›i ngÆ°á»i mai mối rằng:

- Việc hôn nhân cÆ°á»›i há»i mà Ä‘em chuyện tiá»n bạc ra bàn luận, đó là cái phong tục của dân Mán Má»i, còn há» LÆ°u chúng tôi chỉ biết có việc kén chá»n chàng rể mà thôi, không lo đến chuyện khác. NhÆ°ng gia đình bên ấy thiếu  thốn, mà chúng tôi thì dÆ° giả, chỉ sợ con gái chúng tôi vá» nhà chồng, không quen kham  khổ, chi bằng cho Kim công tá»­ sang ở rể bên chúng tôi thì hÆ¡n !

NgÆ°á»i mai mối lại sang nhà Kim nói lại

Cha mẹ chàng rất lấy làm mừng, bèn chá»n ngày lành tháng tốt làm lá»… thành thân. Phàm tiá»n bạc, vải vóc, tài vật, lợn gà sính lá»…, Ä‘á»u do bên nhà Thuý Thuý sá»­a soạn sẵn. Hôm Ä‘Æ°a Kim sang nhà nàng, làm lá»… giao bái, hai ngÆ°á»i gặp nhau, vui mừng không thể tưởng được. Äêm ấy, cùng nhau chăn gối, Thuý Thuý má»›i làm má»™t bài từ "Lâm giang tiên" để tặng Kim, rồi má»i Kim hoạ lại.

Vợ chồng xum vầy hoan lạc, hạnh phúc như chim khổng, chim thuý bay lượn vân tiêu, như chim uyên chim ương bơi lội vui đùa trong hồ lục thuỷ.

Chẳng ngá», chÆ°a đầy má»™t năm, xẩy việc anh em TrÆ°Æ¡ng SÄ© Thành khởi binh ở Cao BÆ°u, đánh chiếm, cÆ°á»›p bóc hầu hết các châu quận nằm dá»c theo lÆ°u vá»±c Hoài Hà. Thuý Thuý bị viên bá»™ tÆ°á»›ng há» Lý của TrÆ°Æ¡ng SÄ© Thành bắt Ä‘i.

Khoảng cuối năm Chí Chính Ä‘á»i Nguyên Thuận Äế, đất Ä‘ai chiếm được của TrÆ°Æ¡ng SÄ© Thành mồi ngày càng mở rá»™ng, vượt qua vùng Giang nam Giang bắc, thâu gồm hết vùng Triết Tây, nhÆ°ng TrÆ°Æ¡ng SÄ© Thành lại xin đầu hàng Nguyên Triá»u, nhận nhà Nguyên là chính thống, nhá» thế Ä‘Æ°á»ng xá má»›i được lÆ°u thông, lữ hành  vãng lai không bị cản trở nữa.

Bấy giá», Kim bèn từ biệt cha mẹ hai bên ná»™i ngoại, xin Ä‘i tìm vợ, thá» không tìm được thì không trở vá». Khi chàng Ä‘i đến Bình Giang, thì viên tÆ°á»›ng há» Lý đã Ä‘i nhậm chức Thủ Ngá»± ở Thiệu HÆ°ng. Chàng đến Thiệu HÆ°ng, thì há» Lý lại được Ä‘iá»u đến đồn binh ở An Phong. Äến An Phong thì đã lại chuyển vá» Hồ Châu. Kim Ä‘i Ä‘i lại lại, suốt vùng TrÆ°á»ng Giang, Hoài Hà, chịu nhiá»u gian nan vất, khó khăn nguy hiểm.

Ngày tháng trôi Ä‘i, tiá»n bạc trong túi của Kim má»—i ngày má»—i cạn, tiêu cạn không còn má»™t xu.NhÆ°ng tâm nguyện tìm cho được vợ vẫn sắt son bá»n bỉ, thuá»· chung không đổi. Kim tiếp tục ngày Ä‘i đêm nghỉ. Khất thá»±c dá»c Ä‘Æ°á»ng. Khốn cùng khổ sở má»›i đến được Hồ Châu.

Bấy giá», viên tÆ°á»›ng há» Lý ở Hồ Châu Ä‘ang quyá»n cao chức trá»ng, uy danh hiển hách. Kim đến cổng phủ há» Lý, đứng bên ngoài trù trừ do dá»±, ngó tá»›i ngó lui. Muốn vào mà không dám bÆ°á»›c. Muốn há»i mà không dám mở mồm.

Viên quản môn thấy thái Ä‘á»™ của chàng nhÆ° vậy, thì cật há»i.

Chàng thưa :

- Bẩm quan, tiểu sinh là ngÆ°á»i vùng Hoài An, chẳng may gặp lúc loạn lạc, có ngÆ°á»i em gái bị thất tán, nghe đồn  hiện ở trong quý phủ, nhân thế, chẳng ngại thiên lý xa xôi tìm đến đây, chỉ mong được gặp lại em  má»™t lần mà thôi !

Viên quản môn lại há»i :

- NhÆ° thế, em ngÆ°Æ¡i tên gì, bao nhiêu tuổi, tÆ°á»›ng mạo ra sao, cứ  thá»±c tình khai rõ, ta sẽ vào trong tìm cho !

Kim nói :

- Bẩm quan, tiểu sinh há» LÆ°u, tên Äịnh, còn em gái tên là Thuý Thuý, biết chữ nghÄ©a thi thÆ°. Lúc  bị thất tán, em tiểu sinh má»›i mÆ°á»i bẩy tuổi. Tính đến năm nay, cÅ©ng là hai mÆ°Æ¡i bốn rồi.

Viên quản môn nghe Kim nói xong,thì trả lá»i ngây :

-Trong phủ này qủa có ngÆ°á»i con gái há» LÆ°u thật, ngÆ°á»i Hoài An, niên linh cÅ©ng đúng nhÆ° ngÆ°Æ¡i nói, lại biết chữ, giá»i thÆ¡ văn, tình tính thông tuệ, được Lý tÆ°á»›ng quân thập phần sủng ái, coi là chuyên phòng. Lá»i ngÆ°Æ¡i thành thật không ngoa. Äể ta vào trong thÆ°a lại, ngÆ°Æ¡i cứ tạm đứng chỠđợi ngoài này nhá.

Rồi chạy vào báo cáo.

Một lát trở ra, dẫn Kim vào trong phủ. Kim gặp viên tướng hỠLý ngồi ở khách sảnh. Chàng bèn rập đầu vái hai vái, rồi đứng dậy cặn kẽ trình bầy lai lịch.

Viên tÆ°á»›ng há» Lý vốn là kẻ võ biá»n, nên tin ngay lá»i Kim, không ngá» vá»±c chi cả, rồi sai đồng bá»™c vào báo cho Thuý Thuý biết là có anh nàng từ quê đến.

Thuý Thuý vâng mệnh đi ra.

Vợ chồng gặp nhau. Chỉ đành lấy lấy lá»… anh em tÆ°Æ¡ng kiến, xúc Ä‘á»™ng há»i thăm tin tức cha mẹ há» hàng. Tình riêng không dám hé má»™t lá»i, rồi nhìn nhau, hai châu ngá»c lã chã tuôn rÆ¡i.

Viên tướng hỠLý bảo với Kim :

- NgÆ°Æ¡i từ xa đến, Ä‘Æ°á»ng trÆ°á»ng bạt thiệp, chắc còn mệt má»i, hãy cứ tạm ở trong phủ nghỉ ngÆ¡i, từ từ ta sẽ sắp xếp công việc làm cho.

Nói xong sai đầy tá»› mang ra má»™t bá»™ quần áo má»›i để cho Kim thay, cùng các thứ mùng má»n, chăn gối, giÆ°á»ng đệm Ä‘em kê ở thÆ° phòng mé tây cho Kim nghỉ ngÆ¡i.

Hôm sau viên tướng hỠLý lại bảo Kim :

- Em ngÆ°Æ¡i là ngÆ°á»i biết chữ, ngÆ°Æ¡i ắt cÅ©ng vào hàng văn mặc ?

Kim đáp :

- Tiểu sinh ở quê nhà lấy nho làm nghiệp, lấy thi, thÆ° làm gốc. Phàm là kinh, sá»­, tá»­, tập Ä‘á»u có Ä‘á»c qua, chẳng hay tÆ°á»›ng quân có Ä‘iá»u gì nghi ngại ?

Viên tướng hỠLý lấy làm cao hứng, vui vẻ tiếp :

- Ta từ nhá» thất há»c, thừa thế loạn mà nổi lên, tiếng tăm vang dá»™i bên ngoài, nhiá»u kẻ xu phụ, tân khách lai vãng đầy cá»­a, duy không có ngÆ°á»i thay ta tiếp đãi, thÆ¡ từ xếp đầy trên án thÆ°, không có ngÆ°á»i phúc đáp. Vậy ngÆ°Æ¡i hãy ở lại  trong phủ này giữ chân ký thất cho ta.

Kim vốn thông minh mẫn tiệp, tính nết lại ôn nhu hoà thuận, tài cán hÆ¡n ngÆ°á»i, sống trong phủ của viên tÆ°á»›ng há» Lý lại càng thận trá»ng. Biết nghe lá»i kẻ trên. Thuận tòng ngÆ°á»i dÆ°á»›i. Thay thế há» Lý thảo thÆ¡, phúc thÆ¡, rất là khéo léo vừa ý. Vì vậy, tÆ°á»›ng quân há» Lý rất mừng gặp được bậc nhân tài nhÆ° Kim, nên thập phần Æ°u đãi chàng.

Song le, ý hướng của Kim là đi tìm lại vợ mà đến đây. Từ sau ngày gặp lại Thuý Thuý ở ngoài khách sảnh. Rồi khuê các thâm u. Trong ngoài cách tuyệt. Kim chẳng có cơ hội gặp lại vợ, ngay cả muốn thông tin cho nàng cũng không có dịp.

Thá»i gian nhÆ° bạch câu quá khích, thấm thoát mấy tháng bay vèo, trá»i đã vào thu, kim phong hiu hắt, sÆ°Æ¡ng trắng thành băng buổi sáng. Kim má»—i đêm tại thÆ° phòng, không sao chợp mắt, má»›i làm má»™t bài thÆ¡ (1), bầy tá» ná»—i cô Ä‘Æ¡n và lòng mong Æ°á»›c gặp lại Thuý Thuý, Ä‘em thÆ¡ ấy viết lên má»™t tá» giấy, và rạch cổ áo dấu thÆ¡ vào đấy, rồi cho đứa đồng bá»™c má»™t trăm quan tiá»n, dặn dò nó rằng :

- Trá»i đã bắt đầu lạnh, áo ta má»ng quá, nhá» ngÆ°Æ¡i Ä‘em chiếc áo này Ä‘Æ°a giúp cho em ta, bảo em ta vá dầy thêm, để ta mặc ngá»± hàn !

Äứa đồng bá»™c Ä‘em áo trao cho Thuý Thuý nhÆ° lá»i Kim dặn.

Nàng hiểu ý của Kim, rạch áo Ä‘á»c thÆ¡, lại càng sót sa thÆ°Æ¡ng ngÆ°á»i chồng chăn gối nhiá»u hÆ¡n, cắn răng mà nức nở. Bèn làm má»™t bài thÆ¡ khác (2) vá»›i lá»i thá» rằng "sinh bất tÆ°Æ¡ng tòng, tá»­ diệc tòng".

Rồi dấu vào áo trả lại.

Kim Ä‘á»c thÆ¡, biết Thuý Thuý quyết Ä‘em cái chết để tạ cái tình của chàng, chẳng còn mong gì cùng nhau Ä‘oàn tụ  ở kiếp này, khiến lòng Kim càng thêm buồn phiá»n Æ°u phẫn, rồi sinh ra bệnh nặng.

Thuý Thuý xin tÆ°á»›ng quân há» Lý được đến bên giÆ°á»ng thăm Kim, nhÆ°ng bệnh tình của Kim đã thập phần nguy kịch. Nàng lấy tay đỡ chồng ngồi dậy. Kim cố gắng ngẩng đầu nhìn vợ. Mà lệ thảm hai hàng, rồi nấc lên má»™t tiếng dài. Ô hô mệnh tuyệt.

Viên tÆ°á»›ng há» Lý thÆ°Æ¡ng hại Kim, Ä‘em xác chàng chôn ở dÆ°á»›i chân núi Äạo TrÆ°á»ng SÆ¡n. Còn Thuý Thuý, từ hôm chôn cất chồng trở vá», thì cÅ©ng nhuốm bệnh nặng, không chịu thuốc thang, cứ lăn lóc trên giÆ°á»ng. Äau Ä‘á»›n buồn rầu, bỠăn bá» ngủ. Bệnh kéo gần hai tháng trá»i.

Một hôm, Thuý Thuý nói với tướng quân hỠLý :

- Thiếp rá»i bá» gia đình theo tÆ°á»›ng quân, đến nay đã được tám năm, quê ngÆ°á»i đất khách, gần xa chẳng có há» hàng thân thích, duy chỉ có má»™t ngÆ°á»i anh, thì nay lại ra ngÆ°á»i thiên cổ. Bệnh thiếp, ắt không thể qua khá»i, nếu mệnh hệ nào, xin tÆ°á»›ng quân chôn cất thi hài thiếp bên cạnh má»™ ngÆ°á»i anh, để dÆ°á»›i suối vàng sau này, may còn có ngÆ°á»i nhá» vả , và tránh cho thiếp khá»i cảnh làm hồn ma cô Ä‘á»™c.

Nói xong thì tắt hơi mà chết.

Viên tÆ°á»›ng há» Lý không nỡ phụ cái lá»i chối trăn của Thuý Thuý, Ä‘em xác nàng chôn bên tả, cạnh mồ Kim, thành đông tây hai ngôi má»™ song song vá»›i nhau.

Äến đầu năm Hồng Võ nhà Minh, TrÆ°Æ¡ng SÄ© Thành đã bị Chu Nguyên ChÆ°ong tiêu diệt, gia đình Thuý Thuý có má»™t ngÆ°á»i đầy tá»› cÅ©, làm nghá» buôn bán, khi đến Hồ Châu, ngẫu nhiên Ä‘i qua chân núi Äạo TrÆ°á»ng SÆ¡n, gặp má»™t dẫy lâu đài phòng ốc, tÆ°á»ng quét sÆ¡n Ä‘á», ngoài cổng liá»…u rủ hoè che, uy nghi hoa lệ, Thuý Thuý cùng vá»›i Kim Ä‘ang sánh đôi đứng ở đấy.

Hai ngÆ°á»i thấy ngÆ°á»i đầy tá»› cÅ©, thì má»i vào trong nhà, há»i thăm tin tức của cha mẹ có còn sống không, cùng nhắc lại những chuyện xÆ°a nÆ¡i cố quận.

NgÆ°á»i đầy  má»›i há»i :

-Tiểu thư và công tử vì sao lại ở đây ?

Thuý Thuý đáp:

 - Hồi giặc giã loạn lạc, ta bị Lý tÆ°á»›ng quân bắt mang Ä‘i, chồng ta từ xa tìm đến, không bị Lý tÆ°á»›ng quân cản trở, cho ta được hợp phố châu hoàn, nên má»›i cùng nhau kiá»u cÆ° tại nÆ¡i này đấy.

NgÆ°á»i đầu tá»› tiếp :

-Tiểu nô ngày mai sẽ trở vá» Hoài An, xin tiểu thÆ° viết sẵn má»™t lá thÆ¡ để thông tin  chủ nhân biết.

Sau đó, Thuý Thuý giữ ngÆ°á»i đầy tá»› đó ở lại ngủ, rồi lấy gạo nếp Ngô HÆ°ng thổi cÆ¡m, nấu canh cá diếc Thiá»u Khê, và Ä‘em rượu Ô Trình ra đãi đằng.

Hôm sau viết má»™t lá thÆ° cho cha mẹ, kể lể hoàn cảnh và ná»—i biệt ly ngăn cách, Ä‘Æ°a cho ngÆ°á»i đầy tá»› cầm vá».

Cha mẹ của Thuý Thuý nhận được tin nàng thì rất lấy làm mừng. Cha nàng thuê má»™t chiếc thuyá»n cùng vá»›i ngÆ°á»i đầy tá»› Ä‘i từ Hoài An sang Triết Giang, vượt Ngô HÆ°ng, tìm đến chân núi Äạo TrÆ°á»ng SÆ¡n, nÆ¡i ngÆ°á»i đầy tá»› đã được Thuý Thuý cho tá túc khi trÆ°á»›c.Té ra, chỉ thấy  khói hoang má» mịt, cá» dại um tùm, dấu chân chồn thá»  ngang dá»c trên đất. Lâu đài phòng ốc mà ngÆ°á»i đầy tá»› đã trú ngụ ngày trÆ°á»›c, chỉ là hai ngôi má»™ nằm song song vá»›i nhau.

Giữa lúc còn ná»­a tin ná»­a ngá», chợt có má»™t vị sÆ° già vân du qua đấy. Cha Thuý Thuý bèn khấu đầu há»i thăm.

Vị sư già đáp :

- NÆ¡i này làm gì có nhà cá»­a. Äó là hai ngôi má»™ của Thuý Thuý và Kim lang do tÆ°á»›ng quân há» Lý chôn cất mà thôi !
Cha Thuý Thuý lấy làm kinh dị, sợ hãi. Lấy lá thÆ° của Thuý Thuý ra Ä‘á»c lại. Hoá ra, cÅ©ng chỉ là má»™t tá» giấy trắng, không có má»™t chữ viết nào.

Lúc đó, viên tÆ°á»›ng há» Lý cÅ©ng đã bị triá»u đình nhà Minh giết rồi, không còn ngÆ°á»i để há»i rõ ngá»n ngành nữa.
Cha Thuý Thuý nhìn mộ con, rồi khóc lóc than thở :

- Con Æ¡i ! Con viết thÆ° bảo cha đến đây để gặp. Thiên lý dặm trÆ°á»ng, nay cha đến nÆ¡i,  con đã chẳng cho gặp, lại ẩn hình tàng tích, không lá»™ chân tÆ°á»›ng. Sinh thá»i, là tình  cha con, chết rồi, lẽ đâu khác biệt. Hồn con nhÆ° có linh thiêng, xin cho cha được gặp lại má»™t lần, may chăng  vÆ¡i lòng  nghi hoặc !

Äêm hôm đó, ngÆ°á»i cha Thuý Thúy kiếm chá»— ngủ lại nÆ¡i gần má»™ của nàng. Chừng khoảng sau  canh ba, ông thấy Thuý Thuý và Kim cùng đến, quỳ ở trÆ°á»›c mặt ông, vẻ mặt còn buồn rầu, Ä‘au khổ. Ông lấy tay gạt lệ, rồi vá»— vá» há»i han nàng.

Thuý Thuý cÅ©ng cặn kẽ thuật lại ngá»n ngành, nói :

- Lúc xÆ°a loạn lạc, gần xa châu quận Ä‘á»u bị giặc giã nổi lên cÆ°á»›p phá, con chẳng há»c được hai nàng há» Äậu trung trinh tuẫn tiết, để đến ná»—i bị giặc bắt Ä‘i, nhẫn nhịn chịu kiếp sống thừa, xa lìa cha mẹ, phiêu lãng bình bồng, hoài thân lan huệ, lấy phải kẻ làm thuê tảng quái, chỉ biết chiếm Ä‘á»at cái cÆ°á»i của nàng Lục Châu trong lâu đài há» Thạch, đâu hay ná»—i sầu câm nín của ngÆ°á»i đàn bà nÆ°á»›c Tức. Con khóc lóc kêu trá»i mà trá»i không thấu, má»™t ngày dài bằng ba năm. Chồng con, không quên tình cÅ©, chẳng ngại gian khổ, vạn lý tầm thê, phải giả danh huynh muá»™i, má»›i được gặp nhau má»™t lần, còn tình nghÄ©a vợ chồng, thì đành cách tuyệt.
Rồi chồng con nhuốm bệnh qua Ä‘á»i trÆ°á»›c, con hàm oan chết theo. Xin được hợp táng, cuối cùng may được Ä‘oàn tụ.
SÆ¡ lược ít Ä‘iá»u nhÆ° vậy, tiểu tiết con không kể hết.

NgÆ°á»i cha của Thuý Thuý nghe xong, nói :

-à cha đến đây là Ä‘em con trở vá» nhà để thị phụng cha lúc tuổi già, nay con đã ra ngÆ°á»i thiên cổ, vậy cha sẽ Ä‘em hài cốt con vá» táng ở bên má»™ phần tổ tiên, nhÆ° vậy  không uổng  má»™t lần vãng lai vất vả.

Thuý Thuý lại khóc, nói:

- Con sinh ra bất hạnh, không được hầu hạ cha mẹ dÆ°á»›i gối, chết lại vô duyên, không được táng nÆ¡i quê nhà. Tuy thế, chốn âm gian cần nÆ¡i yên tÄ©nh, lẽ quá»· thần thích cõi lặng thinh, vả lại, nÆ¡i đây sÆ¡n khê tú lệ, thảo má»™c tÆ°Æ¡i tốt, cÅ©ng đã yên ổn rồi, nên con cÅ©ng không mong má»i dá»i táng Ä‘i đâu nữa.

Nói xong, lại ôm lấy cha mà khóc lóc thảm thiết.

NgÆ°á»i cha Thuý Thuý, giật mình kinh hãi,  tỉnh dậy. Té ra má»™t giấc Nam Kha.

Sáng hôm sau, ông Ä‘em đồ cúng và rượu ngon đến tế trÆ°á»›c má»™ phần. Sau đó, cùng đầy tá»› thuê thuyá»n trở vá» Hoài An.
Äến nay, những ngÆ°á»i qua dÆ°á»›i chân núi Äạo TrÆ°á»ng SÆ¡n, vẫn còn thấy hai ngôi má»™ của Thuý Thuý vá»›i Kim lang.

________________________________________________________________

Vài nét vỠtác giả .
Cù Hựu (瞿 佑) :

Thuý Thuý Truyện được trích từ Tiá»…n Äăng Tân Thoại  ç®­ 燈 æ–° 話 của Cù Há»±u.

Cù Há»±u tá»± là Tông Cát, biệt hiệu là Tồn Trai ngÆ°á»i Tiá»n ÄÆ°á»ng, nay thuá»™c Hàng Huyện tỉnh Triết Giang. Ông sinh năm Chí  Chính nguyên niên nhà Nguyên tức năm 1341. Hồi còn trẻ nổi tiếng là ngÆ°á»i Ä‘a tài Ä‘a nghệ, giá»i thi thÆ¡, nhÆ°ng thÆ°á»ng bất đắc chí. Äầu năm Hồng Võ Ä‘á»i Minh Thái Tổ, Cù Há»±u được lần lượt bổ nhậm làm Huấn Äạo tại Nhân Hoà, Lâm An, Tuyên DÆ°Æ¡ng, rồi thăng làm Hữu Trưởng Sá»­ trong Chu VÆ°Æ¡ng Phủ. Khoảng năm VÄ©nh Lạc Ä‘á»i Minh Thành Tổ, nhân làm thÆ¡ bị tá»™i, đầy đến huyện Bảo An (nay là tỉnh Cam Túc) làm nhung thú, trải qua mÆ°á»i năm, đến năm Hồng Hy (tức năm 1425) Ä‘á»i vua Minh Tông má»›i được xá, vá» làm gia sÆ° cho Anh Quốc Công ba năm, đến năm Tuyên Äức nhị niên thì mất, thá» tám mÆ°Æ¡i bẩy tuổi.

"Tiá»…n Äăng Tân Thoại" được viết vào khoảng Hồng Võ thập nhất niên, tức 1378, gồm bốn quyển, hai mÆ°Æ¡i  truyện. Phần lá»›n những truyện trong Tiá»…n Äăng Tân Thoại Ä‘á»u lấy ma quá»· quái dị, hôn nhân luyến ái, làm Ä‘á» tài phản ánh những hiện thá»±c xã há»™i hắc ám, hủ bại dÆ°á»›i triá»u nhà Nguyên, cÅ©ng nhÆ°  chống lại những Ä‘iá»u vô lý trong chế Ä‘á»™ hôn nhân phong kiến cÅ©. NhÆ°ng Tiá»…n Äăng Tân Thoại lại mạnh dạn tuyên dÆ°Æ¡ng tÆ° tưởng "Trung, Hiếu, Tiết , NghÄ©a" và những phong tục mê tín quá»· thần. Má»™t số truyện có mầu sắc của thuyết nhân qủa báo ứng của nhà Phật.

Ngoài Tiá»…n Äăng Tân Thoại, được ngÆ°á»i Ä‘á»i truyá»n tụng và khen  là có những ngôn từ hoa lệ, uá»· uyển nhÆ° "ôm thuý ấp hồng", ảnh hưởng rất nhiá»u đối vá»›i tiểu thuyết của hai triá»u  Thanh, nhÆ° Liêu Trai Chí Dị, Dạ Äàm Tuỳ Lục, Cù Há»±u còn để lại cho Ä‘á»i sau má»™t số tác phẩm nhÆ° :

- HÆ°Æ¡ng Äài Tập
- Du Nghệ Lục
- Tồn Trai Loại Biên
-Qui Äiá»n Thi Thoại.
-Vịnh Vật Biên
-Nhạc Phủ Di Âm

Vaì hàng chú thích của Phạm Xuân Hy :
Trương Sĩ Thành 張士誠 :

TrÆ°Æ¡ng SÄ© Thành sinh năm 1321, ngÆ°á»i Bạch Câu TrÆ°á»ng Thái Châu ( nay thuá»™c huyện Äại Phong tỉnh Giang Tô ) thá»i Nguyên mạt. Thuở bé, TrÆ°Æ¡ng SÄ© Thành tên là Cá»­u Tứ, xuất thân làm nghá» buôn muối. Năm 1353, TrÆ°Æ¡ng SÄ© Thành cùng hai em là TrÆ°Æ¡ng SÄ© Äức, TrÆ°Æ¡ng SÄ© Tín Ä‘em phu làm muối nổi loạn, đánh chiếm các vùng Cao BÆ°u. Năm sau xÆ°ng là Thành VÆ°Æ¡ng, lấy quốc hiệu là Chu, niên hiệu là Thiên Há»±u, rồi đêm quân vượt sông TrÆ°á»ng Giang đánh chiếm các vùng Hồ Châu, ThÆ°á»ng Thục, Tòng Giang, ThÆ°á»ng Châu. Năm Chí Chính thập lục niên  Ä‘á»i Nguyên Thuận Äế, tức năm 1356, định đô ở Bình Giang (nay thuá»™c Tô Châu tỉnh Giang Tô). Năm sau thì hàng nhà Nguyên, được phong làm Thái Uý, từng cùng vá»›i PhÆ°Æ¡ng Quốc Trân vận lÆ°Æ¡ng  theo Ä‘Æ°á»ng biển tiếp tế cho kinh đô của nhà Nguyên, sau lại đánh chiếm mở rá»™ng thêm đất Ä‘ai. Phạm vi cát cứ ra phía nam Thiệu HÆ°ng ở Triết Giang. Phía bắc đến Tế Ninh tỉnh SÆ¡n Äông. Phía Tây đến bắc bá»™ tỉnh An Huy. Phía đông ra đến biển.

Năm 1363, TrÆ°Æ¡ng SÄ© Thành đánh chiếm An Phong, giết lãnh tụ  của quân Ä‘á»™i Khăn Äá» - tức Hồng Cân Quân- là LÆ°u Phúc Thông, xÆ°ng là Ngô VÆ°Æ¡ng.

Sau đó bị Chu Nguyên ChÆ°Æ¡ng đánh bại nhiá»u lần.

Mùa thu năm 1367, thành Bình Giang bị phá vỡ, Trương Sĩ Thành bị Chu Nguyên Chương bắt đưa vỠKim Lăng, thắt cổ tự tử chết.

Nguyên văn bài thơ của Kim gửi Thuý Thuý :

好 花 移入 玉 闌 干
Hảo hoa di nhập ngá»c lan can
春 色 ç„¡ ç·£ å¾— å† çœ‹
Xuân sắc vô duyên đắc tái khan
樂 處 豈 知 æ„ è™• 苦
Lạc xứ khỉ tri sầu xứ khổ
別 時 雖 易見 時 難
Biệt thì tuy dịch kiến thì nan
何 å¹´ å¡žä¸Šé‡ æ­¸ 馬
Hà niên tái thượng trùng qui mã
æ­¤ 處 庭 中 ç¨ èˆœ 鸞
Thử xứ đình trung độc thuấn loan
霧 閣 雲 窗 深 几 許
Vụ các vân song thâm kỉ hứa
å¯ æ† è¾œ è²  月 團 團
Khả lân  cô phụ nguyệt Ä‘oàn Ä‘oàn

Và nguyên văn bài thơ của Thuý Thuý :

一 自 香 關 動 戰 鋒
Nhất tự hương quan động chiến phong
舊æ„æ–°æ¨å‡ é‡é‡
Cựu sầu tân hận kỷ trùng trùng
腸雖已斷情難斷
TrÆ°á»ng tuy dÄ© Ä‘oạn tình nan Ä‘oạn
生ä¸ç›¸å¾žæ­»äº¦å¾ž
Sinh bất tương tòng tử diệc tòng
é•· 使 å¾· 言 è— ç ´ é¡
TrÆ°á»ng sá»­ đức ngôn tàng phá kính
終 æ•™ å­ å»º 賦 游 é¾
Chung giao Tử Kiến phú du long
綠 ç  ç¢§ 玉 中 事
Lục Châu Bích Ngá»c tâm trung sá»±
金 日 誰 知 也 到 儂
Kim nhật thuỳ tri dã đáo nồng

Äậu thị nhị nữ 竇 æ° äºŒ 女:

Năm VÄ©nh Thái Ä‘á»i ÄÆ°á»ng Äại Tông (765-766), hai ngÆ°á»i con gái há» Äậu ở Phụng Thiên bị giặc bắt Ä‘i.NgÆ°á»i chị nhẩy xuống vách núi tá»± tá»­ để giữ sá»± trinh tiết,còn ngÆ°á»i em tá»± huá»· nhan sắc.

Lục Châu 綠 ç  :

Thá»i nhà Tấn, khi Thạch Quý Luân, tức Thạch Sùng, làm Thái Phá»ng Sứ ở Giao Chỉ, nghe đồn há» LÆ°Æ¡ng ở Bạch Châu, nay thuá»™c Quảng Tây, có ngÆ°á»i con gái tên là Lục Châu trông rất xinh đẹp diá»…m lệ, lại giá»i  thổi sáo, bèn bá» ba đấu ngá»c để mua nàng vá» nhà làm thiếp.

Vá» sau, Tôn Tú phe đảng của Triệu VÆ°Æ¡ng TÆ° Mã Luân, muốn chiếm Ä‘oạt Lục Châu, má»›i vu cáo cho Thạch Sùng cái tá»™i là tham gia vá»›i Hoài Nam VÆ°Æ¡ng TÆ° Mã Duẫn làm phản.Thạch Sùng biết minh sẽ bị hại, má»›i bảo vá»›i Lục Châu rằng :" Ta vì nàng mà mắc tá»™i vá»›i bá»n quyá»n quý, Tôn Tú là kẻ tâm lang dạ sói, thế nào ta cÅ©ng bị hại". Lục Châu nghe thế  buồn rầu nói :"Vậy thiếp xin chết trÆ°á»›c mặt tÆ°á»›ng công". Rồi lao đầu nhẩy xuống lầu tá»± tá»­.

Cái chết của Lục Châu Ä‘uợc các văn nhân , nhã sÄ© hậu thế coi là trinh liệt, liên tiếp viết thành thÆ¡ phú để ca ngợi truyá»n tụng Ä‘á»i sau. Äặc biệt, Nhạc Sá»­ Ä‘á»i Tống viết " Lục Châu truyện", Phùng Má»™ng Long viết truyện "Lục Châu", được xếp vào loại " tình trinh" trong tập Tình Sá»­.

Tức Quốc Phu Nhân æ¯ åœ‹ 夫 人 :

Theo Liệt Nữ truyện, Sở Trang VÆ°Æ¡ng Ä‘em quân diệt nÆ°á»›c Tức, bắt được vua nÆ°á»›c này cùng vợ là Tức Phu Nhân, Tức Quy.Vá» nÆ°á»›c, Sở Trang VÆ°Æ¡ng bắt Tức Hầu phải làm ngÆ°á»i giữ cá»­a, và chuẩn bị ép Tức Phu Nhân làm thiếp. Lợi dụng lúc Sở Trang VÆ°Æ¡ng Ä‘i vắng, Tức Phu Nhân lén đến gặp Tức Hầu, và bảo vá»›i chồng :

-Äá»i ngÆ°á»i chỉ có má»™t lần chết mà thôi, hà tất sống mà chịu khổ. Thiếp chẳng có lúc nào quên được chúa công, nhÆ°ng cÅ©ng không thể nào lấy được hai chồng. Sống mà phải chia lìa xa cách nhau, sao bằng Ä‘oàn viên ở dứơi âm thế.
Tức Hầu khuyên bảo an ủi, nhưng Tức Phu Nhân không nghe, rồi tự sát.Tức Hầu cũng tự sát theo, hai cùng chết một ngày.

NgÆ°á»i Ä‘á»i sau lấy sá»± tích này để hình dung phụ nữ gặp cưỡng bách, nhÆ°ng im lạng thủ tiết, và gá»i là Äào Hoa Phu Nhân. NhÆ° Äá»— Mục có bài thÆ¡ "Äá» Äào Hoa Phu Nhân Miếu"

Thạch Sùng 石 崇:

Há» Thạch, tức Thạch Sùng,sinh năm 249, ngÆ°á»i Nam Bì Bá»™t Hải thá»i Tây Tấn, nay thuá»™c huyện Nam Bì tỉnh Hà Bắc, tên chữ là Quý Luân. Má»›i đầu Thạch Sùng là huyện lệnh Tu Võ, rồi thăng Thị Trung. Năm VÄ©nh Hy nguyên niên, tức năm 290, làm Kinh Châu Thứ Sá»­, cÆ°á»›p bóc tài sản của khách thÆ°Æ¡ng, trở nên đại phú. Sung từng vá»›i VÆ°Æ¡ng Khải thi Ä‘ua giầu có, lấy sáp ong làm củi đốt, lấy gấm trải dài năm mÆ°Æ¡i dặm để làm Ä‘Æ°á»ng Ä‘i, bá» ba đấu ngá»c để mua nàng Lục Châu. VÆ°Æ¡ng Khải tuy được Tấn Võ Äế chi trì nhÆ°ng cÅ©ng không địch nổi..

Khi xẩy ra cuộc nổi loạn của Bát Vương, Thạch Sung vỠphe với TỠVương Quýnh, và bị Triệu Vương Luân giết năm 300. Phùng Mộng Long có ghi truyện Thạch Sùng trong Tình Sử

Tảng Quái  駔 儈 :

Chỉ ngÆ°á»i môi giá»›i giữa ngÆ°á»i mua và ngÆ°á»i bán, để ăn hoa hồng thù lao.Ở đây chỉ Lý tÆ°á»›ng quân, bá»™ tÆ°á»›ng của TrÆ°Æ¡ng SÄ© Thành.

Nam Kha nhất má»™ng å— æŸ¯ 一 夢:

Theo " Nam Kha Thái Thú truyện" của Lý Công Tá Ä‘á»i ÄÆ°á»ng, thì Thuần Vu Phần,là ngÆ°á»i Äông Bình, má»™t bậc du hiệp vùng Ngô, Sở , tính ham uống rượu, không câu nệ tiểu tiết. Ở phía nam trú trạch của Phần, có má»™t cây hoè già, bóng mát che đến cả mẫu, Phần thÆ°á»ng cùng bạn bè tụ há»p uống rượu ở đấy. Má»™t hôm rượu say, được hai ngÆ°á»i bạn dìu vá» nhà nằm ngủ, má»™ng  thấy có hai ngÆ°á»i mặc áo tía, xÆ°ng là tiểu thần của Hoè An Quốc VÆ°Æ¡ng, Ä‘em xe đến đón, Ä‘Æ°a đến má»™t thành lá»›n, cổng son lầu tia, trên lầu có biển Ä‘á» " Äại Hoè An Quốc". Sau khi bái kiến quốc vÆ°Æ¡ng, Phần được kết hôn vá»›i công chúa, y phục rất phong nhã mỹ lệ, đầy tá»› bá»™c tòng rất đông, vô cùng hiển hách, sau lại được bổ nhậm làm Thái Thú quận Nam Kha, rồi lại gia phong tÆ°á»›c vị, quyá»n uy rất trá»ng, sinh được năm trai, hai gái. Con cái cÅ©ng Ä‘á»u làm quan hiển quý, má»™t thá»i không ai bằng. Sau, công chúa qua Ä‘á»i, Phần bị vua nghi ngá», rồi bị Ä‘uổi vá» nhà.

Phần được hai sứ giả Ä‘Æ°a vá» nhà, bÆ°á»›c lên thá»m, thấy mình vẫn còn nằm trên giÆ°á»ng, lòng vô cùng kinh hãi, tai bá»—ng nghe sứ giả gá»i tên, tỉnh dậy, thì thấy trá»i chÆ°a tắt nắng, hai ngÆ°á»i bạn Ä‘ang lấy nÆ°á»›c rá»­a chân, rượu thịt uống dÆ° thừa còn đầy trên bàn. Nhân thế má»›i cùng hai ngÆ°á»i bạn đến gốc cây hoè, phát giác ra má»™t cái huyệt lá»›n, có thể kê má»™t cái giÆ°á»ng, cát ùn cao nhÆ° Ä‘iện đài thành quách, có hai con kiến thật lá»›n, cánh trắng, đầu Ä‘á» ngá»± trị, tả hữu có mấy chục con kiến khác đứng há»™ vệ; đó chính là kinh đô nÆ°á»›c Äại Hoè. Còn đào sâu rá»™ng  xa thêm vá» phía nam, cÅ©ng thấy má»™t cái huỵêt nhÆ° thổ thành, có rất nhiá»u kiến làm ổ sinh sống, đó, chính là Nam Kha Quận nÆ¡i mà Phần làm Thái Thú.

Vá» sau, trong văn thÆ¡ cổ Ä‘iển, câu truyện này trở thành Ä‘iển tích hình dung sá»± giầu sang quyá»n quý chỉ là huyá»…n ảo, hoặc chỉ Ä‘iá»u gì nhÆ° má»™t giấc má»™ng mà thôi.

_______________________________________________________________

 [ Trở Vá»   ]