Trình bày: Hương Sen

Hôm nay đi thăm con,
Mẹ nấu cho con nồi xôi,
Xách cho con nải chuối.
Mẹ vẫn thương con như khi còn trong nôi,
Như khi con mới biết ngồi.
Quê lên hai ngày đường,
Tuy sức mẹ đã già,
Thương con, đâu quản ngại đường xa,
Thương con, như khi còn trong nôi,
Ngày tập đi, đôi chân còn vấp ngã.

Mẹ mang theo nồi xôi,
Xách cho con nải chuối.
Năm mười tám tuổi,
Con nằm xuống ở bìa rừng cao-su hẻo lánh này.
Một viên đạn nhỏ đã giết con.
Ngày xưa cha con cũng ngã xuống,
Vì một viên đạn đồng nhỏ xíu.
Những viên đạn của hận thù hay vui sướng?
Kẻ thù của con có reo mừng khi bắn trúng con?
Chắc họ được khen thưởng và được gắn huân chương?
Con đã làm gì cho kẻ khác hận thù con?
Con có thấy đau nhói khi ngã xuống ở bìa rừng cao-su này?
Con có cảm thấy viên đạn xuyên vào da thịt con và hất con ngã xuống? Con có đau đớn lắm không trước khi con nhắm mắt?
Dù còn đau, con hãy quên đi để thức dậy với mẹ.

Hôm nay, mẹ lại nấu cho con nồi xôi,
Xách cho con nải chuối.
Mẹ vẫn thương con như khi còn trong nôi,
Như khi còn học nói,
Như cái thuở con còn rong chơi.
Này con, đường xa, chuối đã dập, xôi đã nguội,
Con hãy thức dậy với mẹ.
Con làm gì nên tội?
Để phải nằm xuống ở bìa rừng cao-su hẻo lánh này,
Ngày con mười tám tuổi.

Già nua hay lẩm cẩm,
Nghĩ đi rồi nghĩ lại,
Me thương tất cả những ai có con,
Dù cho họ có con phía bên này hay bên kia.
Dù họ giàu sang, không nghèo hèn như mẹ,
Dù họ có học, không dốt nát như mẹ,
Nhưng có lẽ tất cả đều thương con mình,
Như mẹ đã thương con, và vẫn còn thương con,
Thương như khi con còn trong nôi,
Bập bẹ khi con còn học nói.

Con hãy thức dậy với mẹ,
Mẹ nấu cho con nồi xôi,
Đem cho con nải chuối.
Đã hơn hai mưoi năm, mẹ đi thăm con,
Một nắm đất hoang ở bìa rừng cao-su hẻo lánh này.
Nếu con còn sống,
Có lẽ mẹ đã được cái diễm phúc làm bà nội.
Có lẽ mẹ hảnh diện lắm,
Khi đi hỏi vợ cho con.
Con Hai ở đầu xóm, thiệt giỏi lại dễ thương,
Chắc con còn nhớ,
Nó đã đi lấy chồng,
Và lên Sàigòn từ lâu rồi.
Sao con nằm đây,
Ngày con mười tám tuổi?

Con ơi,
Thương con nhớ tiếng con cười,
Tưởng như những lúc rong chơi sau hè.
Nhớ con tan chợ mẹ về,
Reo vui đón mẹ bờ đê đầu làng.
Một ngày sao ngắn ngủi,
Trời chuyển mưa sụp tối,
Mẹ ra đường đón xe.
Tóc mẹ bạc trắng,
Dạo này đau yếu luôn.
Nếu trời cho còn đủ sức,
Năm tới...,
Mẹ lại nấu cho con nồi xôi,
Xách cho con nải chuối.
Thôi mẹ về...


Hoang Phong

Thơ: Hoang Phong
Giới thiệu: Kim Lệ
Diễn ngâm: Hồng Vân
***

Chờ lưng con đủ dài, vai con đủ rộng để khoác chiếc áo này của cha, đó là hy vọng của mẹ. Hy vọng sẽ giúp mẹ đủ can đảm để sống. Hy vọng như vậy tức là mẹ đã tự chọn cho mẹ một con đường. Nhưng đến ngày đó, em cũng sẽ già đi vì nhọc nhằn và thương nhớ. Hình bóng anh cũng sẽ mờ đi trong đôi mắt em. Tai em cũng sẽ lảng không còn nghe thấy tiếng thở của anh mỗi đêm. Chiếc áo này cũng sẽ phai nhạt hơi anh.

Con hãy ngủ cho say, để mẹ cởi cái quần này của con để vá và giặt cho con. Mẹ hứa là Tết năm nay, mẹ sẽ mua cho con một chiếc quần mới, nhưng mẹ không thể phá chiếc áo này của cha để may quần cho con. Đó là kỷ vật duy nhất còn lại của cha con. Cái áo mà mẹ còn nhớ cha con đã mặc khi gặp mẹ lần đầu. Những quần áo khác của cha, mẹ đã bán đi từ năm ngoái, khi con ốm nặng.

Con hãy nhắm mắt ngủ yên, như thế con sẽ cho riêng mẹ một vài giây phút ngắn ngủi để soi gương và chải lại mái tóc của mẹ. Thương cha, mẹ thấy xấu hổ khi soi gương chải tóc trước mặt con. Mẹ biết mẹ còn trẻ, mái tóc mẹ còn xanh. Mẹ rất sợ nhìn thấy hình bóng mẹ trong gương. Mẹ cố quên đi và chối bỏ những ngày xanh của mẹ.

Mẹ cũng chẳng hiểu tại sao cha con lại phải chết như vậy. Dốt nát, cực khổ từ lúc bé, nào mẹ có được đi học đâu. Những người đồng đội với cha con nhắn về cho biết là cha con đã nằm xuống với nhiều người khác tại một nơi nào đó trong dãy Trường Sơn. Mẹ cũng chẳng biết là nơi đó ở đâu. Đối với mẹ, cha con lúc nào cũng sống bên cạnh mẹ, an ủi mẹ, khuyến khích mẹ, giúp mẹ can đảm để nuôi con.

Thôi con ngủ đi, để mẹ được vài giây phút tưởng nhớ đến cha con và chải lại mái tóc của mẹ, và mẹ còn phải ra vườn dể xách nước tưới rau:

À ơi con ngủ cho ngon,
Mẹ còn cuốc đất lại còn tưới rau.
Chợ mai mẹ gánh cho mau,
Thúng rau phía trước, thúng sau con ngồi.
Đong đưa nhịp võng à ơi,
Mẹ mong mẹ tưởng tới thời con khôn.
Ru con say giấc ngủ ngon,
Mẹ lau nước mắt mẹ mòn nhớ thương.
Nhìn con nhắm mắt mà thương,
Để mẹ trông lén vào gương chải đầu.
Nhìn con giấc ngủ chìm sâu,
Thương con lòng mẹ âu sầu héo hon.
Ru con say giấc ngủ mòn,
Quần con rách nát mẹ còn phải khâu.
Ru con con ngủ cho lâu,
Để mẹ ngồi khóc mẹ đau một mình.
Lắc lư nhịp võng rung rinh,
Tủi thân cho mẹ một mình cô đơn.
Ngày nào mẹ gặp cha con,
Yêu cha mẹ mới tuổi tròn đôi mươi.
Ru con giấc ngủ nữa vời,
Nhớ anh quên cả tuổi đời còn xanh.
Ngày xanh sao khéo mong manh,
Hoa chưa đơm trái trên cành đã tan.
A` ơi con ngủ cho ngoan,
Cha con một nắm xương tàn rừng sâu.
Tình yêu như giọt mưa ngâu,
Chưa chùi giọt ngắn đã lau giọt dài.
Thương cha con ngủ cho say,
Để mẹ ngồi nhớ những ngày mẹ yêu.
Yêu cha con những buổi chiều,
Mồ hôi ướt áo nắng chiều nhạt phai.
Cha con chiếc áo sờn vai,
Ngày đầu mẹ nhớ cái ngày gặp nhau.
Áo này mẹ gối lên đầu,
Mẹ ôm mẹ ngủ vẹn màu thủy chung,
Nhớ sao thương mấy cho cùng,
Thương anh lạnh lẽo hố chung xương tàn.
Con ơi con ngủ cho ngoan,
Mẹ mở cái áo mẹ quàng lên tim.
A` ơi con ngủ cho im,
Áo này mẹ đắp mẹ tìm lấy hơi.
Bao giờ con lớn con ơi,
Con mặc được áo mẹ vui mẹ mừng.

Sáng hôm đó từ trụ sở của Công ty đến nhà em, trên con đường Hàng Bún dẫn đến một khu chợ, bất chợt anh trông thấy một người phu nữ còn trẻ, trẻ lắm, chỉ độ hơn hai mươi. Người phụ nữ gánh một thúng rau phía trước, trong thúng phía sau có một đứa bé độ lên ba, đầu nghiêng sang một bên, ngủ gà ngủ gật.

Anh bước theo cùng một nhịp với chiếc gánh kẽo kẹt trên vai người phụ nữ. Mái tóc ngang vai, gương mặt thon dài nhưng đầy đặn, dính vài vết bẩn trên má và trán, có lẽ là bùn đất. Các vết bẩn không che dấu được nét bình thản gần như lạnh lùng trên gương mặt của người thiếu phụ. Thế nhưng đôi mắt... Một đôi mắt thật buồn, lạnh lùng và nhẫn nhục, dường như đang che dấu một cái gì đó, đè nén một xúc cảm nào đó.

Hôm nay giữa biển khơi của vùng Bắc Hải thuộc xứ Scotland, trên giàn khoan Ocean Benloyal, trời thấp và gió lạnh, lạnh hơn buổi sáng Hà-nội ngày hôm đó, anh chợt nhớ đến bóng dáng của người phụ nữ gánh con và gánh rau trên đường Hàng Bún. Hình ảnh đó, đôi mắt đó hiện lên với anh thật ray rứt, khiến anh nghẹn thở. Anh liên tưởng đến một giai đoạn mà góa phụ nhiều lắm trên quê hương ta.

North Sea, Scotland, 12.06.1991 trên Giàn khoan Ocean Benloyal


Hoang Phong

Thơ: Hoang Phong
Diễn tả: Hồng Vân - Thanh Trung
***
Thôn sâu say nắng buổi trưa hè,
Đàn gà núp nắng sau lũy tre.
Dưới hiên mẹ ẵm con cho bú,
Đàn ruồi kéo đến bay vo ve.

Bỗng đâu súng nổ giữa ban ngày,
Đứa bé ưỡn bụng viên đạn bay.
Mở mắt em chết giữa ban ngày,
Nhả vú không kịp khóc ngo ngoe.

Trong nhà hoảng hốt một cụ già,
Năm tháng đã mù lòa đôi mắt,
Quờ quạng bò càn trên mặt đất,
Xấp mặt không một tiếng kêu la.

Lom khom ôm xác con mà chạy.
Lộp bộp đạn bay viên đạn bay.
Máu đào phọt ướt con trên tay,
Duỗi chân mẹ chết giữa ban ngày.

Mặt mẹ mặt con dòng máu đỏ,
Đàn ruồi bâu lại bay vo ve.

Thế đó quê hương tôi lặng lẽ,
Oi ả như một buổi trưa hè,
Như mẹ duỗi chân con nhả vú,
Yên lặng giữa tiếng ruồi vo ve.

Tôi yêu thương cái yên lặng của quê hương tôi,
Cái yên lặng của những con người nằm xuống.
Với những người đã ngã xuống và nằm xuống,
Họ lúc nào cũng yên lặng.

Họ nằm xuống với một viên đạn đồng,
Viên đạn nào cũng rít nhanh và nóng bỏng,
Phập vào thân xác nóng hổi của họ.
Họ cùng nhau nằm xuống trong yên lặng.
Yên lặng vẫn ngủ yên trong tôi.
Thầm kín và xót xa, đớn đau rỉ máu.
Lắm khi cái yên lặng đó lại bùng dậy, nóng bỏng,
Rát như viên đạn lọt khỏi nòng.

Tôi thấy những những người đồng hương của tôi,
Bất cứ ở đâu, họ khoe khoang:
Nào nhà cao cửa rộng, nào ô-tô bóng loáng.
Nào hộp đêm, nhạc sống, nào món nhậu tuyệt vời.

Mừng thay cho họ, tôi yêu thương và cám ơn họ,
Tôi xin cám ơn họ,
Vì vĩnh viễn họ đã trả lại cái yên lặng cho những người nằm xuống.
May mắn và hạnh phúc nào hơn cho những ai đã nằm xuống,
Tôi yêu thương và cám ơn họ,
Vì vĩnh viễn họ đã trả lại cái yên lặng cho lương tâm,
Cho những người còn sống.

Tôi yêu thương quê hương của yên lặng,
Cái yên lặng của quê hương tôi,
Cái yên lặng của mẹ duỗi chân, con nhả vú,
Cái yên lặng giữa tiếng ruồi vo ve.

Saint-Rémy-Lès-Chevreuse, 21.07.1998

Hoang Phong

I've written close to thirty essays on the Heart Sutra since I read Jan Nattier's 1992 article and attempted to précis it. In rediscovering this text I've known for more than twenty years through studying the manuscripts and Chinese canonical versions, I have very seldom been tempted to write about modern English translations or commentaries. The translations are mostly awful and the commentaries all about what the exegete wants the sutra to say, not about the sutra itself. This essay is,... (Read more...)

(Read more...)

(Summary Translation by Phung Thi Hanh) One main characteristic of Vietnamese philosophy is to establish a relationship between Nature and Human Existence because they are interrelated and the result from this relationship is the very fragile notion of Happiness. Thus, man has to act and live in harmony with Nature, follow its normal course, so that nothing will obstruct the peaceful flow of life and happiness. The consecutive succession of seasons is a normal phenomenon of Nature and... (Read more...)